De snelbus naar Ede-Wageningen vertrekt van station Arnhem
Station Arnhem is van 25 juli tot/met 22 augustus 2010 gestremd vanuit de richtingen Utrecht, Nijmegen en Tiel. De reden: aanleg van een ‘dive-under’. De sporen van/naar Nijmegen krijgen een ongelijkvloerse kruising met die van/naar Utrecht. Die operatie maakt deel uit van grootscheepse werkzaamheden in en om station Arnhem, die in 2006 begonnen zijn en waarvan het einde nu toch langzaamaan in zicht komt.
Op zaterdag 31 juli 2010 deed ik het vervangend busvervoer, keek naar het intrillen van damwanden, waar een normaal mens zo snel mogelijk aan voorbij zou lopen, en fotografeerde het Arnhemse station, waaronder nu toch iets zichtbaar wordt van een nieuwe voetgangerstunnel.
Verder is er nog een kleine ‘bonus’ over de Arnhemse nieuwbouwwijk Schuytgraaf, waar binnenkort een trolleybus gaat rijden.
Oh ja: dit is een fotorapportage, een term die ik reserveer voor de zeldzame gevallen op mijn site waarbij de tekst minder schermoppervlak in beslag neemt dan de plaatjes.
Ede-Wageningen: rollen naar de bus
Arnhem NS ligt er dus goeddeels uit. Het station is per trein alleen te bereiken vanuit de richtingen Doetinchem en Zutphen. De grote reizigersstroom moet per bus. Tussen Ede-Wageningen en Arnhem rijden snelbussen, die in Arnhem aankomen bij en vertrekken van de noordzijde van het station, de Sonsbeekzijde. Verder wordt er vanaf het busstation vóór station Arnhem gependeld naar Arnhem Zuid, waar de treinen uit Nijmegen keren, en rijden er stopbussen naar Zetten-Andelst, tijdelijk eindpunt van de Syntus-treinen uit Tiel.
Er rijdt nog wel twee keer per uur een stoptreintje Ede-Wageningen – Oosterbeek. Vanuit het laatste station mag je dan op vertoon van je treinkaartje per trolleybus (lijn 1) verder reizen naar Arnhem.
Het is een hele operatie, maar die is al een week aan de gang als ik derwaarts spoor, en maakt een gestroomlijnde indruk. Ik ga op zaterdag; ik zou dus niet weten hoe het verloopt op een werkdag in de spits, als er in Ede-Wageningen honderden forenzen tegelijk arriveren met de trein uit Utrecht. Volgens berichten rijden de bussen dan om de twee à drie minuten om de reizigersstroom op te vangen. Vandaag is het zeer rustig en vertrekken ze om de tien minuten, half leeg.
Toen ik tien jaar geleden als mystery guest van ROVER het land rondreisde om dergelijke vervangend-vervoersoperaties te beoordelen (zie DIT stukje), kwam ik als een gebroken mens terug van dit soort dagen: alles loopt op rolletjes en niets om over te kankeren. Ook op diverse Internetfora heb ik maar weinig geklaag gehoord over deze stremming.
Op Ede-Wageningen leiden schoentjes op het wegdek met ‘Ga mee’ en vlaggetjes met onder andere ‘Even de benen strekken’ de reizigers van het perron naar de vertrekplaats van de bussen. Die laatste kreet is vast grappig en ludiek bedoeld, maar komt wel een tikje hatelijk over. Ik heb er zelf wel behoefte aan, aan even de benen strekken, maar wie hier loopt met zware koffers, moeie voeten, hete koffie, grote haast, een hoge leeftijd of algehele malaise, zal er wellicht niet echt voluit om kunnen schateren. Overigens is er geen gebrek aan behulpzame geelhesjes om de reiziger bij te staan.
Van Ede-Wageningen rijden rechtstreekse bussen naar de belangrijkste toeristische attracties van Arnhem: Burgers Zoo en het Openluchtmuseum. Ook daar is aan gedacht. Het lijkt verder typisch iets voor NS om de reizigers eerst via een ingewikkelde route naar de bus te laten lopen en ze er daarna pas op te wijzen dat ze op het perron hadden moeten inchecken. Maar zelfs dat gebeurt niet; men heeft gezorgd voor mobiele chipkaartapparatuur.
’s Morgens koos ik voor de ook alweer zo lege sprinter naar Oosterbeek. Aan het eind van de middag reisde ik per bus van Arnhem naar Ede-Wageningen. Onderweg zat ik blij te zijn met het feit dat ze ooit spoorwegen hebben aangelegd in Nederland. Wie het ritje per trein aflegt, legt slechts 17 kilometer af. Over de weg ben je een kleine 30 kilometer onderweg, omdat wegen nu eenmaal niet altijd de spoorbaan volgen. Je rijdt dan wel langs fraaie heidegebieden. En helaas, in mijn geval, achter een gierkar, zodat de rit een dik halfuur duurde.
Tussen Arnhem en –Zuid pendelen bussen met hoge frequentie en weinig passagiers. De bus naar Zetten-Andelst heb ik zelf niet genomen, want wat moet een mens nou in Zetten of Andelst? Wel las ik er een wanklank over op Internet: hij geeft in Elst een te krappe aansluiting op de trein uit Nijmegen. Verder niets aan te merken op het vervangend busvervoer; goedgekeurd door een ex-ROVER!
Oosterbeek: nog per Sprinter bereikbaar
Ze verwachten vandaag nogal een reizigersstroom! Gereedstaande pendelbussen achter Arnhem Zuid
Kijk eens, wie daar staat! Nu komen we op De digitale reiziger! (Arnhem Zuid)
Rottrappen, dat is het beeld dat de argeloze bezoeker overhoudt aan het noodstation Arnhem. Goed, hier, bij deze achteringang Willemsplein (linksboven op het plaatje) zijn zowaar roltrappen. Maar die ontbreken verder, en dus: rottrappen.
Wie hier de roltrap neemt, heeft nog een zeer lange weg af te leggen naar de bussen aan de Sonsbeekzijde. Eerst ga je naar beneden en beland je in een winkelgalerij. Maar dezer dagen zul je vrijwel alle kiosken en eetstalletjes gesloten vinden; gezien het verminderde reizigersaanbod ten gevolge van de stremming hebben de meeste exploitanten er de brui aangegeven en een lange zomervakantie genomen.
Daarna weer omhoog, naar een nieuwe loopbrug. Die eindigt bij de perrons. De knieën buigen. Je moet hier eerst naar beneden, het perron op, waar op de foto een trein naar Zwolle gereed staat, een van de weinige treinen die vertrekken uit het grotendeels gestremde Arnhem. Er is hier gelukkig wel een lift, al staat die wat verscholen in een hoekje.
Dan aan het eind van het perron wederom een loopbrug op. Weer trappen lopen, met kniekracht; geen roltrap of lift. Dan moet je natuurlijk ook weer ergens naar beneden, om op straatniveau uit te komen. Tenminste, dat denk ik; als ik dit tik, weet ik niet eens meer hoe ik gelopen ben, en heb voor mijn gevoel een stuk of 300 traptreden moeten nemen. Houd me ten goede: er is vast wel een kortere of gemakkelijkere weg, maar die heb ik als vreemdeling in Arnhem niet kunnen vinden.
De werkzaamheden rond station Arnhem begonnen in 2006. Ik kom gemiddeld eens per jaar in Arnhem, en nooit zag ik na zo’n jaar de geringste vordering. Altijd weer die loopbruggen, en die enorme kuil voor het station, waarvan ik altijd even in een flits denk dat het een metrotunnel wordt.
Nu is er wel iets veranderd: de nieuwe voetgangerstunnel onder het station is nu zichtbaar, zij het niet begaanbaar. Bovendien ligt er nu ook het zandlichaam voor het vierde, meest noordelijke perron. Nieuw is ook het feit dat er een einddatum aan het project gehangen is: eind 2011 moet het klaar zijn.
Die kuil wordt een OV-terminal, een ruim en overzichtelijk knooppunt van verschillende vervoersstromen. Er komt een busstation, fietsenstalling en parkeergarage. Het geheel is ontworpen door de wereldvermaarde succesarchitect Bulle van Berkel. Maar die maakte het ontwerp zo ingewikkeld en riskant dat aanvankelijk geen aannemer het wilde uitvoeren. Dat gaf wat vertraging, en ondertussen de reizigers maar trapklauteren. ‘Een architect is een vreemd insect’, heb ik eens een bouwvakker horen zeggen.
Uitstappen bij De Hulk
32 treinen per uur heeft de westkant van station Arnhem te verstouwen. Daarbij rijden de treinen van/naar Utrecht die van/naar Nijmegen soms aardig in de wielen. Maar niet voor lang meer; straks duiken de laatste onder de eerste door via een 750 meter lange betonnen bak, een dive-under (wat ongeveer, mutatis mutandis, het omgekeerde is van een fly-over).
Een aardige plek om het te bekijken, moet de Oranjestraat zijn, zo’n kilometer ten westen van het station. Aangekomen op station Oosterbeek neem ik trolleybus 1 naar Het Duifje en verlaat die bij flat Hulkestein, die je evenmin over het hoofd ziet als De Hulk zelf. Daarna een fikse klim door dat straatje en ik bereik de brug over het spoor.
Gedurende de eerste week was er al vertraging bij de uitvoering van de werkzaamheden (waarvan HIER de site). Daarom heeft ProRail besloten, toch maar in de nacht te gaan heien, hoewel dat oorspronkelijk niet de bedoeling was. Alle directe omwonenden, 300 in getal, kregen een verblijf in een hotel aangeboden in de nacht van donderdag op vrijdag. En anderen komen juist op de herrie af; er staat heel wat publiek op dit bruggetje, waaronder echte plakkers, die er een dagje van gemaakt hebben.
Vanmiddag worden er damwanden getrild. Het geeft zo mogelijk nog meer herrie dan heien, het is werkelijk oorverdovend en misselijkmakend. Ik blijf hier niet lang staan, maak wat foto’s en me uit de voeten.
De foto vlak hieronder is genomen in westelijke richting. Rechtdoor ga je naar Utrecht, als er sporen zouden liggen, linksaf naar Nijmegen. Die gaan er straks dus onderdoor, en komen weer boven op de foto daaronder, die in oostelijke richting genomen is.
Maandag de 23ste moeten er weer sporen liggen en treinen rijden. Die dive-under is dan nog niet klaar, maar de rest van de werkzaamheden wordt uitgevoerd terwijl het treinverkeer doorrijdt.
Op de emplacementen ten westen en oosten van het station zal het aantal wissels met 30% verminderd worden. Dat betekent: snellere doorstroming van de treinen en minder lawaai voor de omwonenden. Oplevering van alle Arnhemse railprojecten: herfst 2011.
Op Het Hout 65 wordt vast nooit verkeerde post in de brievenbus gestopt
Begin 2006 deed ik het pas geopende station Arnhem Zuid, en keek vanaf het perron uit over een grasvlakte die zou uitgroeien tot de wijk Schyutgraaf. Deze wijk is nu meer dan half af. In 2013 zullen er ruim 6.000 huizen staan en 15.000 Arnhemmers wonen. Arnhemmers, net nog, want deze wijk heeft het eens zo landelijke Driel bijna in een wurggreep.
Schuytgraaf zou in 2009 een trolleybus krijgen. Wegens te laat opgeleverde wegeninfrastructuur in de wijk is dat een poosje uitgesteld. Men mikt nu ergens op in de loop van de herfst; die van 2010, hopelijk. Op het ogenblik rijdt hier nog een door diesel aangedreven bus, lijn 10, Arnhem NS – Schuytgraaf. De bus, met kwartierdienst, rijdt een lus door de wijk, afwisselend links- en rechtsom.
De trolleybus gaat hetzelfde doen. Daartoe wordt 5,6 kilometer trolleybovenleiding aangelegd, wat de schatkist 3,4 miljoen euro kost. Ze hebben bespaard op het aanleggen van een keerlus; dat is natuurlijk niet nodig, daar deze route één grote keerlus is.
Ik deed Schuytgraaf met die lijn 10 en zag al grote stukken bovenleiding compleet. Op andere plekken staan in ieder geval de palen overeind waaraan ze vastgemaakt zullen worden. Dat schiet toch lekker op. Een trolleyleiding heb je sneller aangelegd dan een trambaan; ik verwacht de opening toch wel binnen een paar maanden.
De verlenging wordt straks in gebruik genomen als een zijtak van de drukste trolleylijn 5: Elsweide (Hogeschool Arnhem – Nijmegen) / Presikhaaf – De Laar West. Die rijdt in de spits om de 5 minuten en tussen de spitsen in altijd nog om de 7,5.
En al die bussen, trolley of diesel, worden gereden door Breng. Breng is geen vervoersmaatschappij maar een ‘concept’ voor het stads- en streekvervoer in en om Arnhem in de periode 2009-2012. Novio won de concessie, en Novio is een volle dochter van Connexxion, dus Breng is eigenlijk gewoon Connexxion.
Je kunt van de naam Breng zeggen wat je wilt, maar hij is origineler dan wat er vroeger op de bussen stond: GVA (Gemeentelijk Vervoerbedrijf Arnhem), Oostnet, GSM (Gelderse Streekvervoer Mij), etc. En ‘brengen’, de mensen brengen waar zij heen willen, is dat niet de essentie van OV? Toch, als je het een hele middag op alle bussen ziet staan, ga je het ineens een raar woord vinden: Breng, Brrrèèènnnngggg, Brrrrrrrr, eng!
Ik ga even op verkenning in het stuk Schuytgraaf waar ik op goed geluk uit de Breng ben gestapt, bij de halte Voedsterwaard. Ik zie water, ruimte en riet. Schuytgraaf is voor VINEX-begrippen een leefbaar ogende wijk met veel riet en hier en daar een kleurtje op de gevel dat de spreekwoordelijke saaiheid van buitenwijken doorbreekt. De zon werkt ook ineens mee. Op deze kleffe, klamme, donkere zaterdag breekt zij plotseling door de wolken om alles in pasteltinten te zetten.
Een wijk met (nu nog) weinig voorzieningen. Op een weilandje staan er een paar bijeen. Er is een supermarkt, een slijter, een bankfiliaal, een gezondheidscentrum en een vervelend, bunkerachtig basisschooltje. Wie hier meer nodig heeft dan dit vijftal, zal zijn heil moeten zoeken in het centrum van Arnhem. En naar de P-plaats of Bushalte moeten lopen. Fietsen kan ook nog; je hebt daar liefhebbers van. Maar deze wijk ligt toch een kilometer of 8 van het stadse vertier.
Ik kom hier in de herfst terug voor de trolley.
Frans Mensonides
5
augustus 2010
Er geweest: zaterdag 31 juli 2010
© Frans Mensonides, Leiden, 2010.