COLUMNS WEEK 51 *** 13 DECEMBER 1998

Frans Mensonides Vredestubbies La, la! Oh, oh! Ohòòòòh! Nee, het is niet dat deze columnist voortijdig simpel is geworden. Het is iets anders. Daar ik mezelf onlangs een fikse werktijdverkorting cadeau heb gedaan, zit ik soms al voor de TV te zappen op tijdstippen dat de meeste volwassen Nederlanders nog lopen te knokken voor hun brood. Daardoor zie ik wel eens programma's, die niet voor grote mensenogen bestemd zijn. Een paar maanden terug keek ik voor het eerst naar de Teletubbies, waaruit het hierboven aangehaalde citaat afkomstig is. Lieve, kleurige, bolronde wezentjes die lieve dingetjes doen, lieve oogjes hebben en lieve tekstjes uitspreken. Het beviel me eerst wel goed, die show. Geen agressievelingen die elkaar naar het leven staan, zoals je zo vaak ziet op eén van de 63 kanalen die door de kabelexploitant je huiskamer binnen worden geslingerd. De Tubbies deden ook geen seks. Erg veel verhaal zat er niet in, maar het was wel lekker rustig. Tot op het moment dat er iets heel erg griezeligs gebeurde. Plotseling verscheen een soort roterende zuurstok in beeld, waaruit hele enge stralen golfden. "Radioactiviteit" fluisterde ik ontzet, maar in de volgende scene gebeurde er nog iets veel engers. De buiken van de teletubbiewezens werden doorschijnend en begonnen TV-beelden uit te zenden. TV in je buik! Het zal je overkomen! Radeloos van ontzetting keek ik naar de TV. Hoe kunnen ze zo zoiets uitzenden voor jonge kinderen. In mijn eigen kleutertijd was elke woensdagmiddag op de enige zender ene Mr. Humdrum te zien, een onguur sujet, dat snode plannen smeedde om oma Tingeling uit haar huisje te verdrijven. Dat vond ik al eng genoeg; "Het is niet écht, hoor Fransje", zei mijn moeder altijd, als ik huilend de tuin in was gerend. De teletubbies zelf, inmiddels, reageerden alles behalve verschrikt op hun TV-buikigheid. In tegendeel: met enthousiasme begroetten zij het beeld. Wat op hun buik te zien was, vormde een anticlimax (ik hou sowieso al niet van verhalen- binnen-verhalen). Kinderen (normale kinderen, zonder TV-buiken) deden normale kinderdingen, zoals een appeltje eten, tanden poetsen en eendjes voeren. Ook in dit verhaal zat weinig plot. Het filmpje werd herhaald, maar nog steeds snapte ik de diepere bedoeling niet. Alle afleveringen van Teletubbies hebben dezelfde opbouw. De tubbies, de zendende zuurstok, het slappe verhaaltje; de herhaling. Gaandeweg begon ik aan de show te wennen, al kneep ik mijn ogen nog wel even dicht als die curieuze zuurstok in beeld verscheen. "Het is ontzettend populair", zei me de moeder van Sebastiaan (3), "en het gaat helemaal nergens over". Opgelucht haalde ik adem. Ook andere volwassenen konden de thematiek niet doorgronden. Inmiddels heb ik bemerkt dat er een kalmerende werking uitgaat van de show; echt een rustpunt in mijn drukke dag. Mocht ik nog eens gestresst zijn, dan zeg ik drie keer mijn mantra: La, la! Oh, oh! Ohòòòòh!, en de wereld lacht me weer toe. Ook in het openbaar werkt het. Als in de trein naar Alphen de conducteur weer eens wordt gemolesteerd door hordes losgeslagen ZMOK-leerlingen; als in een zekere gemeente in het Groene Hart de politieke schandalen opflakkeren; als in de Letterenbibliotheek aan alle tafeltjes tegelijk handgemeen uitbreekt over de vorm-of-vent kwestie: La, la! Oh, oh! Ohòòòòh! Eerst kijken de mensen me wat bevreemd aan (zo'n volwassen kerel), maar dan gaan de eerste dapperen meezingen en de kou raakt uit de lucht. Nu begrijp ik eindelijk de boodschap van het Tubby-isme: vrede. Nee, die teletubbies mogen van mij blijven. Alleen voor die akelige draaiende zuurstok; daarvoor moesten ze iets anders bedenken.

De digitale reiziger Jonkheer Testa: Baron von Munchhausen Bij streekvervoerbedrijf NZH is de ondernemingsraad boos op de directie. De OR verwijt de bedrijfsleiding dat signalen over personeelstekort en sterk verouderd busmaterieel al jarenlang genegeerd zijn. Bij het Gemeentelijk VervoerBedrijf Amsterdam is ontdekt dat personeelsleden zich "georganiseerd ziekmelden". De meningen over deze kwestie zijn verdeeld. Volgens sommigen is het ondenkbaar dat bij GVB ook maar iéts georganiseerd verloopt; volgens sommigeren zijn de personeelsleden echt ziek van hun werk; de sommigsten denken dat de directie het gerucht in de wereld heeft gebracht om het eigen falen te verdoezelen en de zwarte Piet aan het personeel door te schuiven. NZH en GVB hebben iets gemeen. Bij de NZH is Jonkheer Testa er ruim twee jaar geleden uitgeknikkerd (een beslissing van het moederbedrijf VSN); bij GVB hebben ze dezelfde Testa bijna twee jaar geleden binnengehaald als Messias en interim-manager. Hij moest het bedrijf binnen drie jaar saneren. De meningen over het bewind van Testa bij NZH zijn verdeeld. Bepaalde lieden zijn van mening dat hij bij de streekvervoerder gezorgd heeft voor een goede sfeer en voor de introductie van een huisstijl, gebaseerd op striphelden. Nog bepaaldere lieden stellen dat het eerste een fabeltje is en het laatste een idee was van zijn PR-man. Na zijn overstap naar GVB had de op voorhand al gehate jonkheer steun nodig binnen de directie. Daartoe hevelde hij het kliekje jaknikkers dat hij in Haarlem had opgebouwd, over naar Amsterdam. Over deze transplantatie - het wordt een eentonig verhaal- zijn de meningen verdeeld. Verschillenden zijn van mening dat NZH zo'n rotbedrijf geworden is omdat Testa alle bekwame directeuren heeft weggekocht; verschillendere houden echter vol dat NZH ook onder Testa al vermolmd was, maar dat dit indertijd niet gezegd mocht worden, zelfs niet door de OR. Ook over de toestand in Amsterdam verschillen de meningen. Diversen houden vol dat Testa zichzelf het komende jaar gelijk Baron van Münchausen aan zijn haren uit het moeras zal trekken; diverseren zien hem als een échte Baron van Münchausen op wiens woord je niet echt kunt bouwen; de allerdiverssten gaan ervan uit dat Testa helemaal niet bestaat en louter is opgebouwd uit de sterke verhalen die over zijn persoon de ronde doen. Ook over de vraag, wat er na volgend jaar met Testa moet gebeuren, verschillen de meningen. Zou hij minder oprotpremie beuren dan de drie miljoen die hij bij NZH al heeft meegekregen, of krijgt hij deze keer nog meer? Zo mag je Testa al met al een omstreden persoon noemen. Wat is waarheid over de jonkheer? Wat is fictie? En maakt dat eigenlijk wel iets uit?