WEEK 41 / 10 OKTOBER 1999
| Frans Mensonides
Verkrijgbaar in geel, roze, groen, oranje, rood en blauw, zijn zij geschapen om gedachten te verhelderen. Zij zullen hun schepper schatrijk gemaakt hebben, en terecht: wat moesten wij: studenten, ambtenaren, intellectuelen, kritische lezers, zonder hen beginnen? Teksten worden in myriaden A4'tjes over ons uitgebraakt: syllabi, plannen, nota's, notities; niet te vergeten kopieën van artikelen die ook nog weer een bepaald licht op de zaak werpen. Licht werpen op de zaak? Ja, maar dan wel dank zij onze Stabilo Boss. Alleen door hém vinden wij onze weg in een brij van woorden. Als je er een ter hand neemt, heb je de helft van de tekstverklaring al gedaan. Je ogen dwalen niet meer doelloos over de regels maar zijn gericht op zoek naar de kernwoorden; de cruciale passages die de boodschap van de tekst bevatten en die door de schrijver, omdat het toetsenbord nu eenmaal nog geduldiger is dan het papier, verstopt zijn in een moeras van andere, veel minder ter zake doende, syllaben, woorden, volzinnen, alinea's, paragrafen, hoofdstukken; kortom tekst. "Kernwoorden", daar staat weer zo'n woord. Een soepele polsbeweging, en het woord "kernwoorden" licht geel op, of blauw, of groen, of rozeroodoranje: afhankelijk van de kleur van de Stabilo Boss die je in de hand houdt. Alles komt aan op de juiste polsdruk. Niet forceren. Soepel en sierlijk, maar toch gedecideerd. Het is niet voor niets, dat er een zwaan staat afgebeeld op je Stabilo Boss! Druk je te zacht, dan vervaagt de markering bij het kopiëren. De ontvanger van de kopie ziet niets meer van jouw verhelderingen. Hij moet zelf gaan nadenken en markeren; een aanzienlijke inspanning, die je hem graag had willen besparen. Druk je te hard - en vooral de blauwe zijn hierom berucht - dan dreigt Stabilo Boss je tekst te verslinden. De markeringen zijn dan geen bakens van licht meer, maar veeleer poelen van duisternis. Hoe moet het iemand te moede zijn, als nu juist de kernwoorden ontbreken in de tekst die hij tracht te doorgronden? Hij is dan als de astronoom, die de eigenschappen van zwarte gaten - die hij immers niet kan zien! - moet zien af te leiden uit de vage, raadselige verschijnselen die zich voordoen in de periferie van de plaatsen waar hij die gaten vermoedt. Dan draait het om wat er niet staat, niet om wat er staat. Zulke romans bestaan, en zulke gedichten, en zulke rapporten: schrijvers, die hun bedoeling versluieren en om de hete brij heendraaien, in plaats van goddomme eens een keertje klare wijn te schenken. Een analoog effect bereikte de studente die laatst naast mij zat in de collegebanken. Vrijwel haar hele syllabus had zij bewerkt met de zes kleurvarianten waarin Stabilo Boss verkrijgbaar is. Een schreeuwend-bont schouwspel, dat een belediging was voor het menselijk oog. Vermoedde zij wellicht, dat de essentie van het verhaal zat in de weinige woorden die zij niet had aangestreept? Welke reden is er, om de waarheid zo ver te zoeken? Nog een waarschuwing past; eigenlijk passen er twee. Ooit kende ik een man die de gewoonte had, Stabilo Boss te gebruiken - te misbruiken! - om zijn eigen ideeën te verhelderen, in plaats van die van anderen. Hij typte zijn gedachten over enig probleem waardoor hij gekweld werd, op papier in de volgorde waarin hij ze gedacht had. Vervolgens nam hij het zesspan Stabilo's ter hand om orde te scheppen in zijn eigen geesteswereld. Welk een dwaasheid! Vanzelfsprekend moet men eerst orde scheppen, en daarna pas gaan schrijven, en nooit iets schrappen, maar wat geschrapt moet worden, simpelweg niet opschrijven. Tenslotte dit: ideeën worden geplagieerd; mensen maken goede sier met andermans gedachtegoed. Veel surrogaatproducten zijn er in de handel, maar er is slechts één Stabilo Boss. De lezer hoede zich voor namaak, en lette op het zwaantje, want alleen die met het zwaantje zijn de echte. column-archief |
De digitale reiziger
Reis-IQ Gedurende het afgelopen weekend werden er spoorwegwerkzaamheden uitgevoerd in het Gooi. Het traject Weesp-Hilversum, een vitale schakel in het Nederlandse railnet, was gestremd. NS zette bussen IN, zoals De Stem dat altijd zo mooi omroept, met de verkeerde klemTOON. Ik was erbij. Zaterdag nam ik er retourtje Hilversum, om het allemaal zelf mee te kunnen maken. Niet dat ik zo'n masochist ben dat ik expres ga reizen op dagen dat het spoor gestremd is, zodat je rekening moet houden met extra reistijd, voor welk ongemak je dan nog wel excuses krijgt aangeboden; nee, ik ging er heen met een missie. Ik ben namelijk nog steeds betrokken bij het ROVER-project "NS zet bussen in", waarvan de naam te duidelijk is om hem te hoeven toelichten. Voor het inzetten van bussen had NS deze keer Connexxion ingehuurd, wat nooit een verstandige keuze is. Er réden bussen, daar kan ik niets van zeggen. Maar zoals gebruikelijk bij het bedrijf met de dubbele X, verliep de uitvoering van het busvervoer alles behalve vlekkeloos. Eerst viel me al op, dat er alleen stopbussen reden. Deze halteerden bij alle tussengelegen stations. Naarden-Bussum, Bussum Zuid en Hilversum Noord, om ze even in de juiste volgorde bij naam te noemen, iets waar de Connexxion-chauffeurs overigens niet toe in staat bleken. Er reden geen non-stopbussen Weesp-Hilversum. Doorgaande reizigers (de overgrote meerderheid) werden getrakteerd op grote omwegen en op een wel erg lange rit: bijna drie kwartier. De bussen dienden te rijden volgens een dienstregeling, die stond aangekondigd op de informatieposters; een kwartierdienst. Aan die dienstregeling werd niet erg nauwkeurig de hand gehouden. Bussen vertrokken soms op volstrekt willekeurige tijdstippen. Om 16.21 zag ik in Weesp een Connexxion leeg wegrijden; nog geen minuut later kwamen er tientallen reizigers uit het station. Zoals gebruikelijk bij dit soort gelegenheden waren de chauffeurs gerekruteerd uit alle uithoeken van Nederland; daar is men nog niet assertief genoeg om "Nee" te zeggen tegen overwerk. Mensen zonder wegbekendheid. Daarom stond de route vermeld op een vodje papier dat de chauffeurs was uitgereikt; bovendien stonden er overal grote groene pijlen langs de weg. Toch dreigen diverse bestuurders de weg nog kwijt te raken. "Linksaf, rechtsaf", brulden de passagiers in koor. De bushalte bij Bussum Zuid lag op het grote parkeerterrein achter het station. De bussen haalden er rare capriolen uit. Zelfs op een parkeerterrein kun je nog verdwalen, als Connexxion-chauffeur. Daarom wilden zij dit station liever overslaan. Eén chauffeur vroeg bij nadering van Bussum Zuid of er misschien mensen uit wilden stappen. Toen dat niet het geval bleek, wilde hij het parkeerterrein links laten liggen. Reizigers wezen de man fijntjes op het feit, dat er misschien nog mensen zouden willen instappen. Tja, de chauffeur moest toegeven dat dit waar was. Met tegenzin reed hij toch maar het parkeerterrein op, waar hij prompt weer verdwaalde, ondanks de gebaren van NS-informatiemedewerkers, die de zaak in goede banen trachtten te leiden. Eén chauffeur maakte het zichzelf en anderen moeilijk, door alle reizigers te vragen of zij wel in het bezit waren van een geldig treinkaartje, en er vervolgens niet naar te kijken als het door de reiziger getoond werd. Ook handig was het feit, dat de bussen niet voorzien waren van aanduidingen van bestemming, zodat de reizigers op tussengelegen stations aan de chauffeur moeten vragen of de bus naar Weesp of Hilversum reed. Bij Naarden-Bussum was er bovendien geen aparte haltes voor de bussen richting Hilversum en richting Weesp; dit maakte de verwarring nog groter. Conclusie van dit alles: intelligentie is geen aannemingseis voor een baan bij Connexxion (voor mij geen nieuws). Het werkte allemaal erg sfeerverhogend. Niets leuker dan een stremming te ondergaan als waarnemer, in plaats van als gedupeerde reiziger. De commentaren van getroffen treinpassagiers zijn altijd heel boeiend. *** Na een middag vol stremmingsplezier spoorde ik van Weesp huiswaarts, om rapport in drievoud op te maken van mijn bevindingen. In de stoptrein naar Leiden, vertrokken om 16.30 uur uit Weesp, bleken zich enkele mensen te bevinden die nog steeds in de ijdele hoop verkeerden, dat de trein naar Hilversum zou rijden. Volgens deze reizigers was op de heenweg in de trein niets omgeroepen over een stremming. Deze mensen waren gewoon een halfuur lang blijven zitten in de stilstaande trein, zonder zich af te vragen of er misschien iets bijzonders aan de hand was. Pas toen de trein terugreed in de richting waaruit hij was gekomen, begonnen ze argwaan te krijgen. Ook voor het beroep van treinreiziger is enige intelligentie vereist. |