Nieuwe reexx - Aflevering 94 DONDERDAG 27 MAART 2003

MEDEDELING. De weekendeditie verschijnt pas op maandag 1 april 2003. GEEN GRAP!! Lees ook de "soundbite" in de rechterkolom! Van onze consultancy-poot De exorcist Sessies met Dennis (tweede impressie) “Zo simpel is het om negatieve gedachtes los te laten. Het is een natuurlijk psychologisch proces. Het zit in ons allen. We kunnen het allemaal. Het heeft niks te maken met toveren, of met mystiek, of met wat je wel of niet gelooft!” Dennis, personeelsconsulent en feel good guru van het bedrijf waar ik tijdelijk werkzaam ben, legt het ons uit; laat het ons zien. “Ga nu allemaal eens staan. Ja, het is wat lastig, met die stoelen. Kom anders maar naar voren! Kom maar hier tegenover me staan, en zorg dat je ruimte hebt om twee stappen achteruit te lopen, want dat gaan we namelijk doen; twee stappen terug zetten. Je moet een stapje terug kunnen doen in je leven!” Dennis schatert. Het is goed lachen, om je eigen grappen; wij hinniken beleefd mee. We rijzen op, en groeperen ons rond zijn flipover. “En denk nu allemaal eens aan een vernederende situatie, die je hebt meegemaakt. Het overkomt ons allemaal wel eens; je baas geeft je in het openbaar een uitschijter, je loopt de winkel uit en het poortje begint te piepen; iedereen kijkt je aan… Heb je zo’n situatie in je gedachte?” Het kost me weinig moeite er een te bedenken; mijn leven bestaat uit een aaneenschakeling ervan. De cruciale momenten in mijn bestaan gaan ermee gepaard, en je onthoudt ze honderd keer zo goed als je schaarse suxxessen. Ik stel me die onlangs beschreven scène voor met die arbeidsbemiddelaar, die me bij een sollicitatie afwees op gebrek aan toneelervaring (zie deel 87 van deze reexx). “En doe nu eens een stap naar achteren. Bekijk het tafereel nu eens van wat meer afstand. Plaats jezelf eens buiten jezelf! En word je bewust van hoe je die situatie dan ziet!” Ik doe het, en verhip, verrek!: het wèrkt! Ineens zie ik die koppelbaas zoals hij is, een wat zielige figuur, in zijn louche, moeilijk vindbare kantoortje, met een ziekelijk fetisjisme voor wolkenpatronen op weerkaarten. Ongelooflijk, dat je je zes jaar na dato nog zo vreselijk druk maakt om zo’n halve gare idioot; zodanig dat het je hele levensvisie gaat beheersen. Dat is zo’n vent niet waard! -“En als je nou naar jezelf kijkt, in die gegeven situatie, wat denk je dan?” -“Wat een lulletje ben ik!”, zegt een van mijn collega’s. Hij spreekt voor zichzelf. Ik vind vooral mijn gesprekspartner, de ronselaar, een lulletje, en neem afstand van hem. Het werkt werkelijk. Hij zit te krimpen achter zijn bureau, totdat ik zijn kruin onder de rand van tafelblad zie verdwijnen. Die kwelduivel is eindelijk uitgedreven; die Dennis moet wel een tovenaar zijn, of op zijn minst een exorcist! Nu schiet ik daar niet echt veel mee op, dreint een vervelend kritisch stemmetje in me. Het is allemaal gebeurd, het neemt geen keer; feiten kun je niet terugdraaien. Ik ben er bovendien van overtuigd dat een tweede gesprek met zo iemand ongeveer hetzelfde onbevredigende resultaat zou geven. Een dubbeltje wordt toch nooit een euro, in deze wereld; daar kan geen Dennis iets aan veranderen. Gelukkig roept de goeroe nu: “En doe nu allemaal nog eens een stapje achteruit, en bekijk die situatie van nog meer afstand!” Gretig treden wij terug… en struikelen allemaal over de stoelen die we zo-even verlaten hebben. Deze sessie met Dennis eindigt in algemene hilariteit. “Hij die niet beter weet, lacht om zijn eigen leed”, zoals mijn grootmoeder me altijd heeft voorgehouden. Geen “Tsjakka!” Sessies met Dennis (derde depressie) “Het is geen goedkoop goocheltrucje”, roept Dennis; “het is geen toverij, het is geen ‘Tsjakka!’. Het is: gebruik maken van de psychische krachten die in ons allen aanwezig zijn. Ga er nu eens allemaal ontspannen bij zitten, voeten op de grond, en sluit de ogen!” We doen zoals ons bevolen is. “En denk nu eens aan een situatie die je laatst hebt meegemaakt, waarin je je erg depri voelde.” Dennis’ repertoire aan genezende technieken is wat beperkt, vind ik; na twee, drie sessies te hebben meegemaakt, ben je alles zo langzamerhand wel een keer tegengekomen. Ook zijn veelvuldig gebruik van het woord ‘situatie’ gaat vervelen. Het is zowat het vaagste woord uit de Nederlandse taal; etymologisch betekent het niet veel meer dan ‘bodemgesteldheid’, gelovic, maar het is in elke situatie te gebruiken en geeft je woorden dan een heel serieuzerig cachet. “Hebben jullie allemaal zo’n deprimerende situatie opgeroepen?”, vraagt Dennis. Ik roep er een op. Niet eens van harte, want we beleven een zonnige lente-vrijdagmiddag, het weekend lokt; waarom zou een mens zich depri voelen?? Welke mismoedig stemmende situatie ik op bevel van Dennis heb opgeroepen; ik weet het niet eens meer. Oh ja, deze: een nogal obscuur tijdschriftje had een “apartje”, een ongemeen diepzinnig literair verhaal van mijn hand, afgewezen. “Je bent heel trièst, je mondhoeken wijzen naar beneden, wees je bewust van dat gevoel, laat die hele situatie even op je inwerken” (Dennis’ stem heeft een treurige, doffe klank gekregen; hoe belangrijk overeenstemming is tussen inhoud en intonatie, dat heeft hij ons tijdens een vorige sessie al uitgelegd). Dennis zwijgt gedurende tien seconden. Dan herneemt hij: “En ga nu weer eens rechtop zitten. Je was gaan hangen in je stoel. Rechtop, schouders naar achteren; diep in en uit ademen!” En glímlach nu eens! Bìììììig smile! Lach nu eens voluit!! Ook in dit geval helpen Dennis’ genezende woorden: mijn depressie verdwijnt even snel als zij gekomen is. Je zou, vind ik, je poeperd moeten afvegen aan dat literaire tijdschrift (als je er tenminste een exemplaar van kunt bemachtigen; ik heb het nog nooit zien liggen bij de boekhandel of in de kiosk). Wat heerlijk!, een panacee; je kunt het altijd en overal toepassen. Nu heb een techniek in huis om alle narigheid in mijn leven uit te bannen. Alles dank zij Dennis, nee, nee, nee, dank zij mijzelf natuurlijk; het zit in iedereen, heeft hij immers gezegd. “Beschouw het als een cadeautje voor jezelf”, roept hij ons nog toe; “pak het toch uit!” Maar in de trein naar huis knaagt ineens het duiveltje van de twijfel. Wat is me overkomen? Dennis heeft me met welgekozen woorden een gevoel van neerslachtigheid aangepraat dat voordien niet aanwezig was, en heeft dit vervolgens op vergelijkbare wijze doen verdwijnen. Jemig, wat een goedkope rotgrap, zeg! En zijn wij, een groep volwassen, kritische werknemers, daar ingestonken, als een stelletje kleuters die nog in Sinterklaas geloven? Weg, tovermiddel! Hier word ik pas echt depressief van, dat ik me zo simpel heb laten bedotten. Mijn mondhoeken wijzen loodrecht naar de vloer, en nu helpt het natuurlijk ook geen zier meer als ik op een domme manier ga zitten grijnslachen, om me wat minder rot te voelen. Ik probeer het toch; des te erger, en de man tegenover me begint me al raar aan te kijken. Schluss!, afgelopen met die sessies van Dennis. Ik neem me plechtig voor, er nooit meer heen te gaan; míj zal hij geen kool meer stoven! Frans Mensonides Aflevering gemist? Kijk in het overzicht van recente REFLEXXIONZZ! in de rechterkolom. Daar is ook te zien: de uitsmijter van Fris Spr!ts. Alvast een citaat uit een volgende aflevering: Wat een bevrediging moet dat schenken, te weten dat je je op kosten van de rijksschatkist kunt laten vollopen met voor de maatschappij volstrekt nutteloze kennis! GOUWE OUWE (eerder gepubliceerd op 14 maart 1999) Zo'n gangetje “Ik vind het leven soms een wat schamele tragikomedie”, schreef ik veertien dagen geleden in mijn column. Hier sprak - en spreekt nog steeds - een pessimist. Betekent dit nu automatisch, dat ik me ongelukkig voel? Het ligt anders. Ik zou me doodongelukkig voelen als ik optimist was. Dan zou ik illusies koesteren die - in deze schamele tragikomedie - alleen maar zouden leiden tot ontgoochelingen. Daar wordt een mens echt ongelukkig van. Uit de vorige alinea blijkt wel, dat geluk een hoogst ingewikkelde zaak is. Nu is er geen verschijnsel zo gecompliceerd in deze wereld, of er is wel een wetenschapper te vinden die er zijn tanden in wil zetten. Ook geluk is dikwijls onderwerp van sociologische studies. Helaas zijn die studies meer van beschrijvende dan verklarende aard; anders zouden we er met zijn allen misschien een stuk gelukkiger door worden. Onlangs heeft de Amerikaanse socioloog Robert Inglehart een vergelijkend warenonderzoek voltooid naar de geluksbeleving in zestig landen, verspreid over de gehele aardbol. Dit onderzoek leverde nogal wat verrassingen op. Venezolanen zijn de allergelukkigste mensen op aarde. De Nederlandse geluksprofessor Veenhoven verklaarde dit feit in het Algemeen Dagblad van 8 maart 1999, door te wijzen op het zorgeloze Latijn-Amerikaanse karakter van de Venezolaan. Ik weet niet wat hij daar precies onder verstaat, maar blijkbaar zijn Costa Ricanen, Argentijnen en Guatemalteken - toch ook Latijns-Amerikanen - wat zwaarder op de hand. Wij Nederlanders behoren tot de top-vijf van gelukkige volkeren (vandaar al die wachtlijsten bij de psychiater, dacht ik cynisch). Waar slechts 5% van onze landgenoten echt doodongelukkig is, gaf 40% aan, zeer gelukkig te zijn, en 55% tamelijk gelukkig. Met geld heeft dat niets te maken, weet Veenhoven; dat speelt slechts een ondergeschikte rol. Duitsers zijn even rijk als wij, maar veel minder happy. Onze oosterburen hangen qua geluksscore ergens onderaan de middenmoot, ver beneden verschillende door armoede en epidemieën geteisterde politiestaten. Het kopiëren van het poldermodel heeft geen barst geholpen. Ook Belgen zijn ruim twee keer zo ongelukkig als wij, zo bleek uit een ander onderzoek waarover ik laatst ergens iets heb gelezen. De onderzoeker weet dat aan de politieke crises in België, maar dat vind ik nonsens. Ons eigen paarse kabinet staat al wekenlang op knappen, en ik heb nog geen berichten gelezen over stijgende zelfmoordpercentages en apotheken die een ernstig tekort hebben aan anti-depressiva. Ik geloof juist, dat een mens opkikkert van een beetje politieke reuring. Hoe komt het, dat de resultaten van het geluksonderzoek zo vaak in tegenspraak zijn met wat je zou verwachten? Ik heb twee verklaringen. In de eerste plaats is het natuurlijk wel een beetje raar, aan een wildvreemde vragen: “bent u nu eigenlijk wel gelukkig?” Dat zou je eens op het postkantoor moeten doen, aan alle wachtenden in de rij. “Bemoei je met je eigen zaken, slijmerd”, is vermoedelijk nog één van de meest zinvolle antwoorden die je krijgt. In de tweede plaats heeft Inglehart een belangrijke categorie vergeten, nl. ‘zo’n gangetje’. (Als in: - “Hoe gaat het met jou, tegenwoordig?” -”Mwah, wat zal ik er van zeggen? Kan vriezen, kan dooien. Zo’n gangetje.)” Uit mijn eigen onderzoekingen blijkt, dat 91,5% van de mensen matig gehumd is, een categorie die bij Inglehart ontbrak. Dat ligt ook voor de hand: wie himmelhoch jauchzend is, zal dat in dit hellegat niet lang blijven (de volgende week gebeurt er meestal al weer iets naars), en wie Zum Tode bedroefd is, zal toch verder moeten; het enige alternatief is geen alternatief. Nee, een geluksonderzoek zonder ‘zo’n gangetje’ kan natuurlijk geen zinvolle resultaten opleveren.

Pasfoto: foto: Wim Scherpenisse Colofon REFLEXXIONZZ! biedt columns over openbaar vervoer en andere onderwerpen, reisverslagen, korte verhalen en geen gedichten. Dit digitale magazine verschijnt in de regel twee keer per week; wie elke maandagmorgen en vrijdagmiddag een bezoek aflegt, zal meestal wel iets nieuws vinden. Teksten: Frans Mensonides en/of Fris Spr!ts, tenzij anders vermeld. REFLEXXIONZZ! maakt deel uit van de opgeheven site De digitale reiziger, waarvan het archief nog toegang verleent tot alle tussen 1996 en 2001 verschenen artikelen. Wie op de hoogte gehouden wil worden van alle updates, kan zich aanmelden voor de nieuwsbrief Reiziger. Op- of aanmerkingen, opbouwende of afbrekende kritiek, benevens suggesties zijn welkom in mijn brievenbus. Vrijwel alle brieven worden door mij beantwoord, zij het meestal niet per kerende post. Anonieme of met schuilnaam ondertekende mails gaan linea recta de prullenmand in. Overzicht meest recente REFLEXXIONZZ! Zestig meter beneden NAP De Westerscheldetunnel OV-reisverhaal- Zo. 23.03.2003 - - - - Sessies met Dennis (1) Zonder woorden - Do. 20.03.2003 - - - - Westerkim Buslijn 145; Leiden-Amsterdam OV-reisverhaal- Zo. 16.03.2003 - - - - Carnaval in Eindhoven Kunstkijken in het nieuwe van Abbemuseum - Wo. 12.03.2003 - - - - Nieuwe belevenissen in de kortste maand Daar komen de Heemschutters / Chronisch zieke wereld - Zo. 09.03.2003 - - - - Op de bodem van Nederland Nog geen 'lightrail' tussen Alphen en Gouda OV-reisverhaal- Wo. 05.03.2003 - - - - Kroniek in triptiek Belevenissen in de kortste maand- Zo. 02.03.2003 - - - - Overzicht van ALLE verschenen afleveringen; 1998 - heden Soundbites of the Sixties (19) Opgedragen aan iedereen die zijn aangifte al heeft ingediend, of dat nog moet doen. Nummer: Taxman Uitvoerende Artiest(en): The Beatles Tekst: George Harrison Jaar:1966 Veronica Top veertig: nr. (niet op single verschenen) Radio 2 top 2000: nr. niet geklasseerd Bijzonderheid: track van de Elpee Revolver Soundbite: (If you drive a car car) I'll tax the street (If you try to sit sit) I'll tax your seat (If you get too cold cold) I'll tax the heat (If you take a walk walk) I'll tax your feet Volledige tekst: klik hier. Als geletterd mens luister je natuurlijk met een derde oor naar teksten. En beluister je er soms betekenissen in, die er in werkelijkheid niet zijn. Het overkwam mij op de dag van George Harrisons dood. Harrison (1943-2001), “de stille Beatle”, heeft procentueel een geringe bijdrage geleverd aan de composities van het fabuleuze viertal, maar zijn nummers waren niet weg te cijferen. Nadat ik het bericht van Harrisons dood gelezen had, legde ik ‘Revolver’, door velen beschouwd als de allerbeste Beatle-LP, in de CD-speler. Ik luisterde naar het eerste nummer, Taxman, van zijn hand. Het nummer valt vooral op door dat snerpende gitaar-riffje, jaren later nog eens min of meer geplagieerd door The Jam, een andere groep uit Liverpool, in hun nummer Start. En ineens wist ik het: dit nummer gaat, net als Albert Hammonds ‘Air Disaster’, dat ik in een vorige aflevering behandelde, over de dood. De belastingontvanger die alleen maar néémt, en néémt, en uiteindelijk zelfs ook nog je laatste penny inpikt, die staat voor Magere Hein. Het nummer begint met "1,2,3,4". Men telt de seconden; aftellen, (maar dan omgekeerd); al een duidelijk memento-mori. Dan wordt de Taxman geïntroduceerd. Al snel blijkt, dat het geen normale belastingontvanger is, maar een woekeraar die al je tijd (geld=tijd!) uiteindelijk opsoupeert. Niemand, zelfs George Harrison niet, betaalt 95% belasting over zijn inkomen - dacht ik -, terwijl hij ook nog bedreigd wordt met het verlies van de laatste 5%. De ‘taxman’ wordt al extremer en extremer in strofe 3: "if you take a walk, I’ll tax your feet'; uit alles, uit alle aspecten van het leven weet hij een slaatje te slaan. En natuurlijk: van lopen verslijten je voeten; leven is nu eenmaal slijten. Dit alles geldt ook voor de aanzielijken der aarde, en zelfs voor politici, die normaliter toch de belasting heffen: "ah-ah-mister Wilson, ah-ah-mister Heath” (waarmee zeg maar de Bos en Balkenende genoemd zijn van het Verenigd Koninkrijk in de jaren zestig). Het slot: de twee pennies in de oogkassen van een ontslapene, die kon ik eerst niet plaatsen. Maar ik kreeg een kraakheldere associatie met het muntje voor de veerman, dat door de oude Grieken werd meegegeven aan de doden. Zelfs dat muntje wil die gulzige Taxman hebben; vergeet vooral niet, het te vermelden op je laatste, postume aangifteformulier! Ik was met deze uitleg aardig tevreden, en raadpleegde wat Beatle-literatuur op Internet en in de bibliotheek, louter met het doel, mijn lezing bevestigd te krijgen. Maar helaas, het lag anders: George Harrison moest wel degelijk 95% van zijn inkomsten over een bepaalde periode afdragen aan de slokop die de vijand is van iedere rijkaard. Het viel me wat tegen. Van mezelf; van George een beetje, een nummer te maken over zijn financiële “problemen”, maar vooral van de Britse belastingdienst die, voor wat mij betreft, alle musici wel belastingvrijdom had mogen verlenen. Beatmuziek was in de jaren zestig per slot van rekening het belangrijkste exportproduct van de UK. Ik moest het onder ogen zien: Taxman gaat gewoonweg over een belastingontvanger. En zou dat nu ook betekenen, dat Yellow Submarine gewoonweg over een geelkleurige onderzeeër gaat?? De uitsmijter, door Fris Spr!ts Geheimzinnige longziekte SARS stelt geleerden voor een raadsel Ze begrijpen er geen S(N)ARS van! Ha, ha, hi, hi, ho, ho: allemaal even lachen om alweer zo'n flauwe, smakeloze woord-bak van Hollands kortste en kleinste columnist, ingehuurd van de goedkoopste krant van ons land: uw aller Fris Spr!ts © 2003, Frans Mensonides, Leiden 13 mid/243(25)/386(105)(30)/155,0(45,7)