Nieuwe reexx - Aflevering 112 ZONDAG 8 JUNI 2003 (Eerste Pinxxterdag)

Deze column is afkomstig uit het archief van REFLEXXIONZZ! Klik hier voor de meest recente aflevering. Van onze consultancy-poot Alle succes voor Nederland Nederland lijkt zo onderdehand wel het land van de onbegrensde onmogelijkheden. Nu weer C 2000, een digitaal communicatienetwerk voor alle hulpdiensten, dat volkomen mislukt is; het was vorige week in het nieuws. Je vraagt je soms af of we dan met zijn allen in dit pokkenland helemaal niets meer tot een goed einde kunnen brengen. Nederland zakt pijlsnel op alle belangrijke internationale lijstjes waaraan we vroeger onze nationale trots ontleenden: de gezondheidzorg, het investeringsklimaat, onze spoorwegen; noem maar op. Toch kan het anders. Er gloort nog perspectief achter de horizon. Luister maar wat ik gecopy-and-paste heb van de website van Nederland Kennisland: Als het aan ons ligt is Nederland over tien jaar een land dat bruist van ideeën. Een land waar iedereen die dat wil zich helemaal suf kan leren, waar nieuwe technologie voor iedereen toegankelijk is en waar jonge én oude ondernemers de afstand tussen universitair laboratorium en winkelschap in no time dichtten. Nederland Kennisland draagt innovatie en inventiviteit hoog in het vaandel. Uit hun logo blijkt dat niet helemaal; het heeft veel weg van dat van Leefbaar Nederland, een partij die ook vol briljante ideeën zit / zat. Maar ik weet eigenlijk niet welke van de twee eerder is opgericht, en wie wie eventueel heeft nageaapt. Doét er niet toe. Ik heb wat rond zitten grazen op de site van Nederland Kennisland. Het is een lobbyclub die allerlei goede werken initieert, uitvoert en ondersteunt op het gebied van kennismanagement en onderwijs. Kennis moet onze nieuwe God en Heiland worden. Als we iedere Hollander nu maar volpompen met Kennis, dan komen de goede, innovatieve ideeën vanzelf wel, schijnen de mensen achter Nederland Kennisland te geloven. Als voorbeeld wordt Finland aangehaald; thans aanvoerder van al die lijstjes waarop ons eigen vaderland de ex-tophit nummer 1 is. In Finland ontvangt driekwart van de bevolking HBO- of universitair onderwijs - het land heeft ongetwijfeld de best opgeleide loodgieters, buschauffeurs en stukadoors ter wereld. Bovendien zijn er nauwe contacten tussen universiteit en bedrijfsleven, zodat bij onderzoekers en studenten opgekomen lucratieve ideeën ogenblikkelijk te gelde gemaakt kunnen worden. Nu weet de trouwe lezer dat ik zelf ook regelmatig bruis van de heldere ideeën - al zijn ze niet allemaal even verstandig. Bij lezing van de site kwam er één bij me op; namelijk dat Nederland Kennisland de pijl van oorzaak en gevolg 180 graden omgedraaid heeft. Kennis brengt geen ideeën voort; het is net andersom. Al eerder heb ik op deze plek betoogd dat je aan kennis-sec niet veel hebt. Al te veel kennis is doorgaans dodelijk voor de creativiteit; waarom je nog inspannen als je toch alles al weet? Ik vind dat er in dit land nu al veel te veel geleerd wordt aan veel te veel mensen. In de loop van mijn leven heb ik me er vaak over verbaasd hoe weinig vernieuwing er toch voortkomt uit lieden die tientallen jaren in de schoolbanken gezeten hebben, en hoe dom ook hoogopgeleiden kunnen zijn. Echt goede ideeën zijn daarentegen vaak afkomstig van mensen uit de praktijk, die geen titels dragen, maar wel over een grote dosis gezond verstand beschikken. Laat ik een voorbeeld geven van een innovatie waarbij ik zelf betrokken ben geweest. (En nu bedoel ik niet het tijdschrift REFLEXXIONZZ!; dat is natuurlijk op zich ook al aardig vernieuwend; je zult er op het hele Internet geen een vinden die er op lijkt. Maar liefhebbers van industriële revoluties zullen er niet koud of warm van worden; tenslotte wint Nederland weinig bij het bestaan van deze site, vertegenwoordigt hij geen economische waarde, en is het ook niet duidelijk, voor welk probleem hij een oplossing vormt). Nee, ik doel op het feit - ik heb het vast al eens eerder verteld; het is mijn lievelingsanekdote - dat ik, samen met drie andere ROVER-leden een compleet systeem van kwaliteitseisen ontwikkeld heb voor de informatievoorziening aan treinreizigers. Je had misschien iets spectaculairders verwacht. Onze prestatie zal niet vermeld worden in de vaderlandse geschiedenisboeken, maar heeft toch betrekking op een zaak waaraan honderdduizenden zich dagelijks ergeren, en die dus enige aandacht verdient. Het was in 1993. Wij vieren vormden een comité dat belast was met de organisatie van een uitgebreid onderzoek naar treinkwaliteit, waarvan de informatievoorziening op de stations deel zou uitmaken. We wilden de kwaliteit van bijvoorbeeld de omroepberichten op een eenvoudige manier kunnen uitdrukken in een rapportcijfer (het werd uiteindelijk een beoordeling op een schaal Goed-Matig-Slecht). Nu is het nooit verstandig, het wiel uit te vinden, als je het ook kunt kopiëren. We namen daarom contact op met de NS zelf; hadden die misschien al zoiets? Nee, dus. Bij NS bestonden geen criteria ten aanzien van het omroepen op stations. In sommige districten golden wat vage regels; in andere werd het omroepen geheel overgelaten aan de inzichten van de mensen die aanwezig waren op de verkeersleidingspost. We spraken ook met een dikbetaalde kwaliteitsfunctionaris bij NS, die ronduit verklaarde, geen enkele heil te zien in instructies aan omroeppersoneel. Al die vervelende regeltjes, dat doodde de creativiteit maar. Nou, hoe creatief ze bij NS waren in het geven van mis-informatie, dat kon je als reiziger elke dag horen op het perron… Het was wel duidelijk, dat we aan NS niets hadden. Toch moesten er criteria en een beoordelingssysteem komen voor informatievoorziening aan treinreizigers, anders kun je daar geen onderzoek naar houden. Eén van ons vieren deed een voorzet op een paar A4-tjes; er kwam een schriftelijke commentaarronde, en vervolgens kwamen wij op een regenachtige zaterdagmiddag bijeen op Utrecht CS om het nieuwe meetsysteem in de praktijk te beproeven. We gingen elk op een perron staan om alle mondelinge en visuele informatie te beoordelen volgens ons concept-systeem. Na anderhalf uur kwamen we bijeen in het onvolprezen restaurant PepperBox bij de Jaarbeurs, om een en ander te evalueren. Aan het eind van die zaterdagmiddag was ons beoordelingssysteem rond. We hadden niet meer meegebracht dan ervaringsdeskundigheid in het reizen per trein. Vier betrekkelijk normale mensen waren we: twee kantoorklerken zonder titel, een computerprogrammeur die ooit drs. was geworden in een vak dat niets met treinen te maken had, en een beroepswerkloze met een heel onduidelijk CV. Die laatste hebben we er op den duur overigens uitgewerkt; hij voerde ook in ons organisatiecomité niets uit, trapte overal ruzie en was alleen inventief in het bedenken van heel onwaarschijnlijke en vergezochte declaratieposten. Ons drieën lukte, wat die hele machtige NS, met 35.000 werknemers, en met honderden academici in de gelederen, nooit gelukt was. Niet doordat we zoveel wisten; niet doordat we zo verschrikkelijk geniaal waren. Nee, eerder omdat we gefrustreerd waren over een hiaat in onze kennis, en voldoende gezond verstand hadden om die leemte in te vullen. “Dat kán niet”, zei mij ooit een vrij hooggeplaatste NS-er, drie reizigers [dat laatste woord met duidelijke minachting uitgesproken] die zoiets even op een zaterdagmiddag in elkaar draaien”. -“Hoe zou NS het dan zelf gedaan hebben?”, vroeg ik. Er kwam geen antwoord. -“Laat me eens raden”, zei ik. “100 mensen uit alle geledingen van het bedrijf in een conferentieoord op de Veluwe zetten, waarvan er 97 geen verstand van de materie hebben. En na 26 sessies een eindrapport uitbrengen dat regelrecht de bedrijfsarchieven ingaat”. Mijn gesprekspartner dacht, dat het inderdaad wel ongeveer zo gegaan zou zijn. Nieuwe ideeën genereren nieuwe kennis. Immers: als drie mensen uitgezocht hebben, hoe kwaliteitseisen voor treininformatie eruit moeten zien, dan hoeft de rest van Nederland dát wiel in ieder geval niet meer uit te vinden. Je kunt simpelweg aan dat driemanschap vragen hoe het moet. Dat dat nooit gebeurd is; dat de informatie op de perrons daardoor nog vrijwel net zo beroerd is als tien jaar geleden; tsja, daar kunnen wij natuurlijk niets aan doen. Hier komt een heikel punt op tafel. Nederland kan nog zo bruisen van ideeën; als ze niet opgepikt worden door de bureaucraten, bedrijfs-apparatsjiks, politici en beleidsambtenaren die dergelijke ideeën eigenlijk hadden moeten hebben; dan verandert er nog niets. Dat is het probleem in dit land. Het wordt door Nederland Kennisland wel onderkend, maar een oplossing ervoor hebben ze nog niet geïnnoveerd. Ja, er is wel sprake van een project om beleidsmedewerkers eens een kijkje te laten nemen in de praktijk. Zoetermeerse topambtenaren die een dagje per week voor de klas gaan staan; de directeur generaal van gezondheidszorg die een week meeloopt met een HBO-verpleegkundige in een ziekenhuis; zoiets stel ik me voor. Maar dat is, als ik het mag opmerken, een tikje too little, too late. Ook hier moeten we de pijl 180 graden draaien; andersom is beter. Natuurlijk moet die onderwijzer een dag per week op de stoel van de Zoetermeerse beleidsambtenaar zitten, en de HBO-verpleegkundige een week lang directeur-generaal spelen; dan verbetert er misschien echt iets in Nederland. Weet je, ik had pas echt bewondering gehad voor die lui van Nederland Kennisland als ze hadden durven voorstellen, alle bureaucratische apparatsjiks te verbannen naar een werkkamp op Rottumerplaat. Ach nee, onzin; zoiets roep je in je drift. Evolutie werkt altijd beter dan een revolutie. Laten we de moed erin houden, en geduld hebben. De wet van de remmende voorsprong zal ons te hulp schieten, waar zij ons ooit in het verderf gestort heeft. Hoe beroerder het met ons land gaat, hoe meer de frustratie daarover zal toenemen die, zoals gezegd, een goede voedingsbodem vormt voor nieuwe ideeën. Terwijl die ideeën aan het bruisen zijn, leunen de Finnen achterover zonder nog op ons te letten. Want niets maakt de mens vadsiger dan succes en welvaart; het steken van de broodkruimels, zoals mijn oma zou zeggen. Rond 2023 kunnen wij dat merenvolkje met hun klankrijke taal weer van de eerste plaats verdringen, en opnieuw worden wat velen nu nog denken dat we zijn: het beste, rijkste en intelligentste volk van de wereld. Nog een paar dingetjes over de website van Nederland Kennisland. Niet echt begrijpelijk vind ik hun voorliefde voor Breedband Internet. Heel Nederland aan de Breedband Internet; daar gaat onze schoorsteen van roken! Je krijgt alle kennis waarnaar je haakt, milliseconden eerder op je scherm. De meest recente onderzoeken hebben ze bij Nederland Kennisland blijkbaar nog niet gelezen: Breedband Internet wordt voornamelijk gebruikt voor het spelen van spelletjes, het downloaden van vieze filmpjes en het verspreiden van computervirussen. Hoe Nederland daardoor opgestuwd moet worden in de vaart der volkeren; het is een levensgroot vraagteken. Verder zijn de autobiografieën van de oprichters nogal melig en nietszeggend. In plaats van uiteenzettingen over hun hobby’s had ik liever wat pittige statements gelezen over hoe het zo gekomen is dat ze deze club ter wereld geholpen hebben. Het lijkt net zo’n raar, onsamenhangend groepje als die drie à vier ROVER-figuren die ik in dit artikel ten tonele heb gevoerd. Ze bedoelen het vast even goed als wij. Laat ik Nederland Kennisland alle succes van de wereld toewensen, om niet te zeggen: alle succes voor Nederland! Frans Mensonides Aflevering gemist? Kijk in het overzicht van recente REFLEXXIONZZ! in de rechterkolom. Daar is ook te zien: de uitsmijter van Fris Spr!ts. Citaat uit een volgende aflevering: Heel populair is het “gummen”, ofwel het “burnen”: de auto op de handrem zetten en dan volop gas geven. De wielen draaien dan stationair, en brengen een wolk van stuivend stof voort, gecombineerd met de geur van smeltend rubber. Na een stijf kwartiertje burnen zijn allevier de banden wel versleten. Vorig jaar om deze tijd stond in REFLEXXIONZZ! In bed, dan is het het ergste, als je met holle ogen ligt te staren naar het afzichtelijk smoelwerk van de nacht, en al je muizenissen de vorm aannemen van onoverkomelijke rampen. Aflevering 7; 8 juni 2002

Pasfoto: foto: Wim Scherpenisse Colofon REFLEXXIONZZ! biedt columns over openbaar vervoer en andere onderwerpen, reisverslagen, korte verhalen en geen gedichten. Dit digitale magazine verschijnt in de regel twee keer per week; wie elke maandagmorgen en vrijdagmiddag een bezoek aflegt, zal meestal wel iets nieuws vinden. Teksten: Frans Mensonides en/of Fris Spr!ts, tenzij anders vermeld. REFLEXXIONZZ! maakt deel uit van de opgeheven site De digitale reiziger, waarvan het archief nog toegang verleent tot alle tussen 1996 en 2001 verschenen artikelen. Wie op de hoogte gehouden wil worden van alle updates, kan zich aanmelden voor de nieuwsbrief Reiziger. Op- of aanmerkingen, opbouwende of afbrekende kritiek, benevens suggesties zijn welkom in mijn brievenbus. Vrijwel alle brieven worden door mij beantwoord, zij het meestal niet per kerende post. Anonieme of met schuilnaam ondertekende mails gaan linea recta de prullenmand in. Ik behoud me het recht voor, om ontvangen reacties te behandelen in REFLEXXIONZZ!, dat zal dan geschieden zonder naamsvermelding van de afzender. Overzicht meest recente REFLEXXIONZZ! De Enen Nachtelijke diepe inzichten - Do. 05.06.2003 - - - - Door Keerbergen, langs de Orleanstoren en verder Verrassingstocht met De Lijn OV Reisverhaal - Zo. 01.06.2003 - - - - Hollands Hectaren (3) Politici spotten op het Binnenhof - Do. 29.05.2003 - - - - Blauwkous (m) De onbestaanbare Verstoke Vrijgezel - Zo. 25.05.2003 - - - - Geen Aflevering (2) Twee Gouwe ouwen die "Gossip" niet gehaald hebben - Do. 22.05.2003 - - - - Geen Aflevering Twee Gouwe ouwen uit het tijdschrift Gossip - Zo. 18.05.2003 - - - - Hollands hectaren (2) Haveneiland en Rieteiland, IJburg - Do. 15.05.2003 - - - - Synopsis voor een lentedag Naar Holysloot; OV-reisverhaal; tevens beschouwing over het schijven van non-fictie - Zo. 11.05.2003 - - - - Overzicht van ALLE verschenen afleveringen; 1998 - heden De uitsmijter, door Fris - Spam - Spr!ts Meerderheid van e-mails bestaat uit "spam": ongevraagde reclame, meestal voor dubieuze producten. Met Viagra meer mans! Ha, ha, hi, hi, ho, ho: allemaal even lachen om alweer zo'n flauwe, smakeloze woord-bak van Hollands kortste en kleinste columnist, ingehuurd van de goedkoopste krant van ons land: uw aller Fris Spr!ts © 2003, Frans Mensonides, Leiden 24 beg/261(43)/405(124)(49)/190,0(80,7)