Stand clear of the closing doors

Mind the gap

Een dag OV in London! Wegens een excursie van mijn opleiding, Verkeerskunde aan de NHTV, zat ik een weekje in de Britse hoofdstad. Natuurlijk was de excursie, zoals het hoort, gevuld met een compleet programma dat leerzaam zou moeten zijn. Desondanks kregen we maar liefst één hele dag om zelf in deze miljoenenstad rond te kijken. Nu was het voor mij lang niet de eerste keer dat ik in Londen was, op vele eerdere reizen heb ik de stad al gezien, en dus hoefde ik deze keer niet zo nodig de Tower Bridge, de Big Ben en Covent Garden te bezoeken. Daarom besloot ik deze vrije dag te gebruiken voor het rondreizen met het OV: je bent hobby'ist of je bent het niet! Vreemd genoeg heb ik op mijn eerdere reizen naar Londen het OV eigenlijk alleen maar gebruikt om van A naar B te komen, en nauwelijks l'art pour l'art: het reizen voor het reizen. Gelukkig waren twee studiegenoten, Rogier en Sebastiaan, zo gek om met mij mee te gaan, want de hele dag alleen door Londen reizen leek met niet zo heel aanlokkelijk.

De reis naar Londen geschiedde per bus door de Kanaaltunnel. Daarbij gaat de bus op (of beter: in) een gigantische trein, de Shuttle. Hoewel ik treinliefhebber ben, was ik eigenlijk liever per schip gegaan, zo verschrikkelijk boeiend is het kijken naar voorbijschietende lampjes ook weer niet… Aangezien we toch een bus in Londen hadden, gebruikten we die ook maar om van excursie naar excursie te reizen. Gelukkig was het een behoorlijk comfortabele Mercedes Tourismo, het toeritenbroertje van de inmiddels in het Nederlands busvervoer bekende Mercedes Integro. Tot de vrije dag hadden we dus nog vrij weinig met de metro gereisd. Eerst even wat algemene informatie over het OV in Londen:

Het belangrijkste vervoermiddel van Londen is de metro, of de Underground. Het is de oudste metro van de wereld, die tot ver in de buitenwijken doordringt. Er zijn twee soorten lijnen. De ene soort vormen de sub-surface lijnen, die net als bij de Nederlandse metro net onder de grond liggen, en met treinen van normaal formaat rijden. Het bekendst zijn echter de tube-lijnen. Deze zijn geboord en liggen diep onder de grond. Om de kosten laag te houden zijn de tunnels krap gebouwd, waardoor de treinen laag en afgerond van vorm moesten worden.

Behalve metro's spelen ook de bekende rode dubbeldeksbussen een rol. London Buses heeft nu alle lijnen individueel aanbesteed. Ze moeten echter de originele rode kleur aanhouden en alle standaard kaartjes accepteren. Ook de informatievoorziening gebeurt centraal. Als klant merk je er dus eigenlijk weinig van.

Rond liggen Londen veel spoorlijnen. Zoals wellicht bekend is het Britse spoornet geheel in stukjes gehakt en in concessies verdeeld, die aan verschillende maatschappijen gegund worden. Wij reizen in dit verhaal vooral ten zuiden van Londen: daar zijn de voorstadlijnen geëlectrificeerd met 3e rails, net als bij metro's.

Nieuwe ontwikkelingen zijn o.a. de Docklands Light rail, een nieuw automatisch systeem in de Docklands, waar havens worden omgetoverd tot kantoorparken en appartementencomplexen. In de voorstad Croydon is een tramnetwerk gebouwd.

Een kaart van het gebied waar we in dit verhaal doorheen reizen is hier te vinden.

Ons hotel ligt ten noorden van het immens grote Hyde Park, vlakbij metrostation Lancaster Gate. Van te voren hadden we al een kleine planning gemaakt van de dingen die we vandaag wilden doen, maar daar is later veel aan veranderd. Sebastiaan had uitgerekend dat een One day Travelcard, een dagkaart, voor de zones 1 tot 4 voldoende zou zijn. Voor zestig pence, ongeveer 2 gulden, meer zouden we een kaart voor alle zes de zones kunnen kopen, maar als je die toch niet gebruikt, waarom zou je dan te veel betalen, nietwaar? Zo'n One-day Travelcard is pas na half tien te gebruiken. Om volledig van onze dag gebruik te kunnen maken, staan we al om half negen op. We zijn niet de enige: door het hele hotel (dat vrijwel geheel door de NHTV is afgehuurd) lopen al mensen, druk op zoek naar hun medereizigers voor die dag. Wij vonden elkaar snel en liepen naar metrostation Lancaster Gate. Onderweg werden we niet één keer bijna door een auto gegrepen. Dat gebeurt meestal wel, omdat je bij het oversteken van de straat altijd de verkeerde kant op kijkt.

Lancaster Gate is weggestopt onderin een groot hotel. Het hotel ziet er luxe uit, de kamers zullen wel duur zijn. En Londen is sowieso al een behoorlijk dure stad. Ons station ligt op de Central Line. Dit is een zogenaamde tube-lijn, dus behoorlijk diep. De meeste tube-stations hebben ellenlange roltrappen, Lancaster Gate heeft echter een paar grote snelle liften om naar beneden te gaan. Voor de rest is het een typisch ouderwets Underground station: klein en krap gebouwd, met allerlei lange, kronkelige tunnels die er in de loop van de afgelopen eeuw zijn ingebouwd. Eigenlijk is zo'n oud systeem veel interessanter dan een nieuw systeem.

Precies om half tien proberen we ons kaartje uit in de automatische hekjes, maar we worden nog geweigerd. Blijkbaar loopt ons horloge niet goed. Op alle stations is ook ten minste één persoon aanwezig bij de hekjes, we laten hem ons kaartje zien en we mogen doorlopen. We kunnen nog net met zo'n grote lift mee, die om de zoveel tijd gaan. Je hoeft dus niet op een knopje te drukken. Beneden lopen we een lange gang door, tot we die bij een T-splitsing aankomt. Zo zitten de meeste stations in elkaar: de gang eindigt tussen de twee metrobuizen + perrons in, en daar moet je kiezen welke kant je op wilt. Wij willen Eastbound, twee stations naar het oosten, om daar op de Jubilee Line over te stappen.

Een metro komt het station binnendenderen met enorme vaart. Het blijven vreemde dingen om te zien: die lage, afgeronde metrostellen. Op de Central Line rijden vrij moderne metro's met grote ramen en brede deuren, die een zoevend geluid maken bij het openen en sluiten. De perrons zijn lager dan het instapniveau van de stellen: je moet omhoog stappen. Daarom staat er op de vloer geschreven: MIND THE GAP. Dit werd jarenlang ook continu omgeroepen op vrijwel elk station, door een stem die net zo karaktestiek is als die van Philip Bloemendaal. De 'stem' werd in de volksmond ook de Shouty Man genoemd: het klonk alsof hij je commandeerde, en na een paar dagen Londen klonk het in je slaap nog door: MIND THE GAP, MIND THE GAP. Later werd het vocabulaire van de Shouty Man iets vergroot, en mocht hij ook STAND CLEAR OF THE DOORS, PLEASE! omroepen. Ondanks het 'please' klonk het nog niet echt vriendelijk. Helaas is de Shouty Man op de meeste stations verdwenen. Op sommige stations klinkt hij nog, op andere is hij vervangen door een vriendelijke damesstem.

Deze uitweiding was vrij lang, en ondertussen zijn wij al twee stations verder, op Bond Street. Hier willen wij overstappen op de Jubilee Line, om het nieuwe station Westminster te zien. Dit station ligt op het nieuwe gedeelte van de lijn en is volgens Sebastiaan erg mooi. Het is behoorlijk druk in de metro, en het is een gedrang van jewelste op het perron. Een man met een blauwe pet steekt midden in de mensenmassa een spiegelei op om de machinist te tonen dat hij de deuren kan sluiten. Het gaat er lekker ouderwets aan toe, op de Londense metro. Op een perron zijn vaak meerdere uitgangen, het is als je wilt overstappen van belang dat je de bordjes met de naam van de lijn erop volgt. Wij volgen dus de bordjes naar de Jubilee Line, en komen in een lange gang terecht. Zo halverwege begint het ons op te vallen dat wij de enige zijn die in deze richting lopen, terwijl er wel enorme stromen in de tegenrichting lopen. Vreemd. Toch maar even die poster lezen die daar hangt: ja hoor, toegang tot de Jubilee Line tot 10 uur niet mogelijk. Fijn. We lopen dus terug naar het Central Line perron en vragen aan de perronopzichter hoe we het beste in Westminster kunnen komen. Hij raadt ons aan om via de Bakerloo Line naar Embankment te reizen en dan verder te lopen. Daar hebben we dus niets aan… we kunnen moeilijk vertellen dat we juist per sé met de Jubilee Line willen reizen en dat het ons om station Westminster gaat, zometeen worden we verdacht van spionage…. De hoeveelheid politie die rondloopt in de stad, nu Engeland ook bezig is Afghanistan nog platter dan plat te bombarderen, is nog groter dan ten tijde van de IRA bommencampagne.

We maken ons eigen plan wel. Met twee keer overstappen (Oxford Circus en Green Park) komen we toch nog op de Jubilee Line terecht. Direct na Green Park rijden we het nieuwe gedeelte van de lijn op. Het is gelijk merkbaar: je stuitert niet alle kanten meer op, maar kunt gewoon blijven zitten, en er is ook aanmerkelijk minder geluid. Vreemd genoeg is de tunnel, net als alle andere metrotunnels in Londen, zo smal dat je er nooit aan de zijkant uit kunt. Ik had verwacht dat dat op deze nieuwe lijn wel anders was. Afijn, je moet er maar gewoon niet aan denken wat er gebeurt als je met brand in een tunnel stil komt te staan.

Westminster is het volgende station. Alle nieuwe ondergrondse stations hebben perrondeuren, net als lijn 13 (Météor) in Parijs. De Jubilee Line is echter niet automatisch, dus de machinist moet heel precies stoppen om de deuren van de trein gelijk te laten komen met de deuren op het perron. Dit lukt ook deze keer, en als we uitstappen zien we gelijk het verschil met oudere stations: dit is inderdaad ontzettend groots van opzet. Alweer een overeenkomst met lijn 13 in Parijs: ook daar zijn de nieuwe stations enorm gebouwd. Alleen zijn ze in Parijs ook luxe en uitbundig uitgevoerd, in Londen is het sober, maar wel stijlvol: grijs beton, kaal metaal en blauwe accenten.

We lopen even naar buiten en staan oog in oog met de meest gefotografeerde toren van Londen: Big Ben. Wij hoeven geen foto meer, maar vinden het wel nodig wat geld uit de muur te trekken. We besluiten dat er vast wel een geldautomaat in de buurt zit en vragen het aan één van de tienduizenden agenten die de parlementsgebouwen bewaken. Members of Parliament hoeven blijkbaar nooit te pinnen, want de dichstbijzijnde automaat zit een heel eind verderop.

We lopen een lange, brede straat in waar inderdaad de beloofde pin-o-maat zit. Na het pinnen willen we teruglopen naar het metrostation, om dan met de District Line naar Wimbledon te reizen. Rogier komt echter met het voorstel de bus te pakken. De dienstregeling op de halte toont dat we een bus kunnen nemen naar Fulham Broadway; de rit zou ruim een half uur kosten. Ach, we hebben toch geen haast, dus laten we het maar doen. Tot onze vreugde komt er een Routemaster aanrijden. Routemasters zijn eigenlijk de bekendste Londense bussen, zonder deuren maar met een treeplank achterop. Kaartcontrole gebeurt door een conducteur die door de bus heen loopt, dus er is nauwelijks oponthoud: bij de haltes (en ook op andere plaatsen waar de bus stilstaat) stapt men snel in en uit, de rest komt wel zodra de bus weer rijdt. Deze typische bussen zijn tientallen jaren gebouwd, en de nieuwe Londense burgemeester schijnt te willen dat er weer nieuwe bussen van dit type worden gebouwd.

We stappen in en lopen natuurlijk naar boven. Gelukkig zijn de plaatsen vooraan nog vrij, en gaan daar zitten. Bovenin vooraan in zo'n bus zitten is een aparte ervaring: door de gigantische dode hoek die je hebt kun je niet zien hoeveel ruimte er nog tussen de bus en een ander object zit, waardoor je constant het idee hebt bijna ergens tegenaan te gaan knallen. De busrit is best leuk en voert ons steeds verder van het centrum weg. Erg opschieten doet het niet: we staan continu stil. Sebastiaan, een fanatieke fotograaf, maakt onophoudelijk foto's. Mensen zitten ons nogal verbaasd aan te kijken: dat toeristen foto's maken van Buckingham Palace en Picadilly Circus kunnen ze nog net begrijpen, maar van een doodgewone straat buiten het centrum?

Ik probeer op de kaart bij de houden waar we precies zijn, maar dat is lastig. Gelukkig willen we op het eindpunt, Fulham Broadway, overstappen, dus we merken het vanzelf wel. Inderdaad stapt op een gegeven ogenblik iedereen uit, wij dus ook maar. Na een paar minuten lopen komen we bij het station van de London Underground aan. Hoewel we hier best een eind buiten het centrum zijn, is het hier nog behoorlijk stedelijk. Fulham is echt een stadje op zich, en Broadway is duidelijk het centrum ervan, hoewel het toch niet zo imposant is als de gelijknamige straat in New York. In het metrostation zit een winkeltje van W.H. Smith waar men naast magazines ook snoep en sandwiches verkoopt. We kopen een sandwich en lopen met onze kaartjes door de tourniquets. De District Line is een sub-surface lijn, die dus niet diep ligt. Even buiten het station komt de lijn zelfs boven de grond te lopen. We kiezen de richting Southbound. We zijn zo'n beetje de enigen op dit perron. Dit is duidelijk niet de drukste tak van de District Line. Na een tijdje wachten komt er een metro aan, waarvan zowel Sebastiaan als ik proberen een foto te maken. Beide blijken later bewogen te zijn…

We stappen in. De lijn komt even later boven de grond en kronkelt door de buitenwijken. Een paar stations verder wordt opeens iets omgeroepen dat wij niet verstaan, en iedereen stapt uit. Het lijkt ons wijs dat voorbeeld te volgen. Ik vraag aan een andere reiziger wat er aan de hand is; die mompelt echter iets in de richting van 'ik weet het ook niet'. De metro rijdt leeg weg, en wordt even buiten het station op een zijspoor geplaatst. Blijkbaar was dit een spitsdienst, en houdt die ermee op. Een paar minuten later komt de volgende aangereden. We kruisen de rivier de Thames, die hier al een stuk smaller is dan in het centrum. Aan de zuidkant rijden we de deelgemeente Wimbledon in, bekend van het gelijknamige tennistoernooi, dat op gras gespeeld wordt. Of was het nu gravel? Ach wat, tennis interesseert me toch niet echt.

De metrolijn loopt parallel met een spoorlijn, er ligt een grote hoeveelheid sporen naast elkaar. Dit is dan ook één van de hoofdlijnen van Londen naar het zuidwesten, waar de maatschappij met de originele naam SouthWestTrains rijdt. De concessie voor SWT ging dit jaar opnieuw in aanbesteding, en ook NSR (Frans zou het dé NS genoemd hebben) had zich ingeschreven, maar helaas voor Huisinga heeft de huidige exploitant, Stagecoach, de concessie gewonnen.

De metro komt aan op het achterste van een grote hoeveelheid perrons. We blijven even op het station en maken wat foto's van de grote hoeveelheid treinen die hier stoppen en doorrijden. De doorrijdende sneltreinen zijn grotendeels nog oude, typisch Engelse treinen met klapdeurtjes. Ondanks hun leeftijd rijden ze met enorme snelheid langs de perrons in Wimbledon. Erg veilig voor de inzittenden schijnen ze bij een botsing niet te zijn, dit terwijl Engeland ook nog geen ATB-achtig systeem kent. Hierdoor gebeuren er vrij frequent ongelukken, wat het Engelse spoor een slechte naam bezorgd heeft. De media wijzen er gemakshalve maar niet op dat ook in Engeland het reizen per trein nog vele malen veiliger is dan het reizen per auto (of off-topic, zoals die op e-maillijsten voor treinnerds vaak genoemd wordt).

Wij zijn hier echter niet naartoe gereisd voor de treinen, maar voor de trams. Op het eerste perron vertrekken namelijk trams van de Croydon Tramlink, het nieuwe tramnetwerk in de zuidelijke voorsteden van Londen, gecentreerd rond de grote voorstad Croydon. Als we genoeg treinen gezien hebben lopen we dan ook naar de tramhalte en stappen in. De lagevloertrams zijn mooi en ruim. Wanneer we wegrijden merken we hoe goed de acceleratie van deze trams is. Er wordt ook hard gereden: tot 80 km/h. De tak tussen Wimbledon en Croydon ligt grotendeels op een oud spoortracé, afgescheiden van al het andere verkeer. De lijn is uitgevoerd in enkelspoor, met kruisingen bij de stations. Het gebied tussen Wimbledon en Croydon is nogal lelijk: veel industrie, vreemd aandoende kale vlaktes en enkele woonwijken.

In Croydon liggen de lijnen als een eenrichtings-cirkel door het centrum, die grotendeels in straatspoor is uitgevoerd. Twee lijnen eindigen in Croydon, en rijden de hele cirkel alvorens terug te gaan. Onze lijn rijdt echter door, en rijdt dus maar de halve cirkel, in ons geval de noordkant. Rogier en ik hebben deze lijn vorig jaar ook al gedaan en wij wisten dat de zuidkant leuker was. Wij stellen dan ook voor om bij het eerste station na de cirkel, East Croydon, uit te stappen, en dan even de zuidelijke tak te nemen. East Croydon is behalve tramhalte ook een groot, modern spoorstation. Hier rijdt voornamelijk SouthCentral. Tot voorkort was deze concessie in handen van de Franse vervoersgigant Connex, nu ook eigenaar van de BBA in Brabant. Hij is echter in handen gekomen van GoVia, dat weer gedeeltelijk in handen van het Franse spoorbedrijf SNCF is. Connex heeft nog wel de ernaast gelegen concessie SouthEastern. Lekker complex allemaal dus, maar samengevat: twee Franse bedrijven zijn in zuid-Engeland elkaar aan het beconcurreren.

We stappen op de eerstvolgende tram die over de zuidelijke cirkel rijdt. Dit stuk is leuk, omdat het door smalle, drukke winkelstraten van de bedrijvige stad Croydon gaat. In het stuk zit ook nog een ongelofelijk steile helling, nog erger dan die op sommige Amsterdamse bruggen. We besluiten met de tram naar New Addington te gaan. Die tak hebben we nog nooit gedaan, en volgens een artikel in Op de Rails was het een bijzonder mooie tak.

Wederom passeren we East Croydon, maar we rijden nu door. Na nog een stuk straatspoor krijgt de tram eigen baan, en even verderop zit de splitsing tussen de takken in het oosten van Croydon. Ook nu rijden we over een oud spoortracé, en we rijden een oude spoortunnel in. Ook in deze tunnel wordt hard gereden. Na de tunnel wordt het tracé bochtiger en heuvelachtiger. Langzamerhand rijden we de stad uit, en komen we in een typische Engels landschap, met mooie heuvels. Je zou nauwelijks zeggen dat je in een voorstad van Londen bent. Inderdaad is dit een schitterend tracé.

Het eindpunt ligt in New Addington. Het lijkt net een klein dorpje, misschien is het dat ook wel. Daar aangekomen stelt Rogier voor een bus verder te nemen. We hebben geen buskaart van dit gebied, dus we lopen naar een bushalte om te bekijken wat we kunnen doen. Er vertrekt vanaf hier een buslijn die naar een voorstadsstation loopt. Dat lijkt een goed idee, maar bestudering van de zonekaart leert dat wij die lijn niet mogen doen met onze Travelcards. Helaas. Dan maar terug met de tram, en dan met de trein vanaf East Croydon.

Wederom reizen we over het mooie tracé naar East Croydon. Onderweg hebben we al plannetjes gemaakt: we willen tot New Gate Cross reizen, om daar op de East London Line over te stappen. We stappen uit en halen onze Travelcards door de tourniquets, want ook treinstations zijn hier met automatische hekjes afgesloten. Tot onze verbazing wordt onze kaart geweigerd. Nadere bestudering van de zonekaart leert dat het treinstation in zone 5 ligt, waar we helaas niet heenmogen met onze Travelcards. Vreemd genoeg ligt de tramlijn in zone 4. We lopen naar een kaartautomaat om daar een kaartje te halen, maar dat blijkt zo'n twee pond te kosten…

Hadden we nou maar een Travelcard voor alle zones genomen! Dat had maar 60 pence meer gekost dan die kaart die we nu hebben. Maar ja, dat is wijsheid achteraf. We hebben er geen twee pond voor over om hier met de trein te kunnen, en we besluiten de tram te nemen naar het eerstvolgende treinstation in zone 4. Dat is Mitcham Junction, een station(netje) in de middle of nowhere tussen Croydon en Wimbledon. Het station naast de tramhalte ligt er verlaten en vervallen bij.

De eerstvolgende trein van SouthCentral arriveert. Het is een treinstel van een type dat je heel veel rond Londen ziet en niet echt een voorbeeld is van een 'klantenwervende kop', zoals de Buffel van dé NS ooit omschreven werd. Het zitcomfort is wel redelijk. Elke keer dat ik in de omgeving Londen reis ben ik verbaasd over de enorme hoeveelheid spoorinfra die er ligt: om de haverklap kruis je een andere spoorlijn, of is er een aftakking. Wel ziet alles er behoorlijk verouderd uit.

We stappen uit op Clapham Junction om over te stappen op een trein in de richting Waterloo. Hier kruisen de lijnen naar Victoria en Waterloo, twee grote Londense kopstation, elkaar met een gelijkvloerse kruising. Er ligt een ontstellende hoeveelheid sporen naast elkaar, en alhoewel het station niet zo gek veel in- en uitstappers kent, is het qua aantal treinen dat er stopt of langskomt het drukste station van Europa, misschien wel van de wereld. Volgens Hafas stoppen er doordeweeks tussen zeven en acht uur ongeveer 100 treinen. De natte droom van elke treinspotter (=nummertjesgek, een categorie waartoe ik mezelf niet reken) zou je zeggen. Er staan er dan ook een paar op het uiteinde van het perron. Hoewel, zo leuk is het misschien nu ook weer niet: weliswaar komen er veel treinen, maar niet zoveel verschillende materieelsoorten. Bovendien zijn het vrijwel alleen treinstellen, geen getrokken materieel, en ik heb uit de nieuwsgroep uk.railway dat spotters vooral daarop geilen.

Na een korte rit komen we aan op station Waterloo. Hier komen alleen voorstadstreinen van SouthWestTrains en natuurlijk de Eurostars, die net als in Brussel een aparte terminal hebben. We stappen hier op de Jubilee Line, wederom het verlengde gedeelte. Het is niet druk in de metro, dat moet waarschijnlijk nog komen. Op station London Bridge stapt Rogier uit, hij wil met een paar anderen nog wat anders doen, en had afgesproken om 15:00. We spreken af dat we elkaar straks zien in een gezellige pub vlakbij ons hotel, om daar te eten.

Sebastiaan en ik reizen door naar Canada Water. Dit is wederom een modern, imposant station. In de stationshal kun je achter glas de verkeersleiding zien. Wij stappen hier over op de East London Line, een sub-surface lijn, en de enige op de London Underground die ik nog nooit gedaan heb. Het is een vreemde lijn: hij komt helemaal niet in het centrum van London, en de stations zien er wat vervallen uit. In het treinstel hangen kaarten van de Metropolitan Line. Na een korte rit komen we aan in Whitechapel, dat het grooste gedeelte van de dag het eindpunt is van de lijn; alleen in de spits wordt er naar Shoreditch doorgereden.

Hier nemen we even de District Line naar Bow Church, om daar op de Docklands Light Rail over te stappen. Het blijkt echter niet echt een overstapstation te zijn en we moeten een eind lopen, door wat niet echt de beste buurt van Londen lijkt te zijn. Ook niet de slechtste, overigens. We komen bij het station aan en er komt net een onbemand treinstel aanrijden. Het mag dan wel Light Rail heten, eigenlijk is het een metro: geheel afgescheiden baan, gedeeltelijk onder de grond, voeding door 3e rails, hoge perrons. Natuurlijk gaan we voorin zitten. Hoewel ik dit eerder gedaan heb blijft het maf om in een automatisch metrostel te zitten.

Op West India Quay, vlak naast het hoogste kantoorgebouw van Engeland, stappen we over op een stel naar Bank. De DLR ligt eerst een stuk naast een spoorlijn, en duikt dan een geboorde tunnel in. Bank is een groot overstapstation tussen verschillende lijnen. Wij nemen de Central Line om naar Tottenham Court Road te reizen. Hier wil ik Sebastiaan even de Foyles laten zien: een gigantische boekhandel, zoals een boekhandel hoort te zijn: een beetje muf en rommelig. Nu reizen we met de metro naar Knightsbridge, om even de Harrods door te lopen. Het begint al druk te worden in de metro: het spitsuur nadert.

Harrod's is een gigantisch groot, duur en luxe warenhuis. Ik ben er al een paar keer eerder geweest, maar het is altijd leuk om nog eens door dit imposante gebouw te lopen, waar elke afdeling weer een winkel op zich is. Tot nu toe was ik er altijd in de zomer, en dan stikt het er van de toeristen. Nu echter niet: het is er ontzettend rustig en we lopen tussen de mensen die daadwerkelijk inkopen doen in de winkel. We voelen ons een beetje out of place en besluiten snel weer naar buiten te gaan. Het is bovendien bijna tijd voor onze afspraak in de pub.

Sebastiaan en ik hebben weinig zin om weer in de metro te stappen, nu het zo druk is. Bovendien in het een nogal ommelandse reis, terwijl we helemaal niet zo ver van ons hotel en de pub afzitten: we hoeven alleen door Hyde Park te lopen. We hebben geen kaart van Londen bij ons, maar Hyde Park is makkelijk genoeg gevonden, en dat park hoeven we alleen maar door te steken. Het begint al donker te worden, maar het is nog vrij druk in het park. Een stad als Londen heeft zo'n mooi en groot park nodig, als uitlaatklep. Een heerlijke wandeling door het park volgt. We gaan even naar onze hotelkamer om ons op te frissen, en duiken dan gezellig de pub in voor lekker eten en een paar pints of Carling met een paar medestudenten. Later op de avond kwamen ook de docenten nog even binnen en gaven een rondje (niet goedkoop!). Om klokslag 11 uur sluit te pub, en kunnen wij terugkijken op een geslaagde dag.

David Eerdmans. Foto's gemaakt door: Sebastiaan van Kooij