Wat betekent Mensonides?
Waar en wanneer is de naam Mensonides ontstaan? Heeft de familie Mensonides een wapen?
Op deze pagina wil ik een antwoord geven op de meest gestelde vragen over de familienaam Mensonides. Ik ben daartoe in staat dank zij het speurwerk van twee van mijn ooms, Frans en Siep Mensonides, en van het "Genealogysk Wurkforban van de Fryske Akademy" die in zijn jaarboekje van 1971 de volledige genealogie ("stamboom") van de familie Mensonides publiceerde.
Wat betekent Mensonides?
Waar en wanneer is de naam Mensonides ontstaan? Heeft de familie Mensonides een wapen?
"Mensonides" betekent letterlijk: "De zoon van Minne". "Menso" is een verlatijnste versie van de Friese voornaam Minne. "Ides" is een Griekse uitgang met de betekenis "zoon van". Naast Mensonides is ook de Latijnse variant (Mensonis) voorgekomen.
De naam Mensonides / Mensonis is ontstaan in Friesland. In academische kringen in het noorden van het land was het in vroeger eeuwen de gewoonte om zich een Latijnse of Griekse achternaam aan te meten in plaats van de naam waaronder men geboren was. Die laatste naam was meestal een patroniem ("vadersnaam"). Iemand die Pieter heette, en zoon van Klaas was, noemde zich gewoonlijk Pieter Klaassen. Als Pieter Klaassen een zoon Jan kreeg, heette deze Jan Pieters, enzovoorts. De achternaam veranderde dus per generatie. Onveranderlijke familienamen (althans voor mannen) kwamen pas later in zwang.
Niet iedereen ging bij het "verlatijnsen" van zijn naam uit van de naam van zijn vader. Sommigen kozen hun woonplaats (bijvoorbeeld: Winsemius: afkomstig van Winsum) of hun beroep. Het laatste leidde tot het ontstaan van thans nog veelvoorkomende Friese namen als Nauta (schipper) en Faber (werkman).
Terug naar begin
De naam Mensonis is aan het einde van de 16e eeuw ontstaan in de omgeving van Bolsward. De eerste drager van de naam was Sijbrandus Mensonis (geboren ca. 1565 onder de naam Sibrant Minnes), rector van de Latijnse School te Bolsward. Hij was gehuwd met Doed Hillebrants. Doed en Sijbrandus kregen drie zoons, Menso, Pyko en Hylck; die hadden Sybrandi als achternaam.
Een kleinzoon van Menso Sybrandi was de eerste drager van de naam met de Griekse uitgang. Dit was Menso Sybrandi Mensonides (overleden 1711), chirurgijn en apotheker te Makkum. De huidige Mensonides'en zijn allen afstammelingen van Idske Mensonides (1734-1771), kleindochter van Menso Sybrandi Mensonides, en Jan Sjoerds (1731-1780).
Terug naar begin
Het wapen van het geslacht Mensonides staat gegraveerd in de kerkklok van Longerhouw, waar Haye Minsonides (1702-1778) de functie van "dorp richter" uitoefende. In het wapen komt een symbool voor in de vorm van een gespiegelde 4, met een kruisje aan de onderkant. Dit symbool is een huismerk, en wordt niet vaak aangetroffen in familiewapens.
Met een huismerk markeerde men zijn (huizen)bezit. Het merk werd daartoe bijvoorbeeld in het hout van de deur gekerfd. Mensen die niet konden schrijven, gebruikten het merk om brieven en contracten te ondertekenen. Deze gewoonte leeft nog voort in de uitdrukking zet maar een kruisje .
Het gebruik van huismerken gaat terug tot voor het begin van de jaartelling, en is vooral onder de Friezen in zwang geweest. De oudste zoon uit een gezin nam het huismerk van zijn vader over; de andere kinderen plaatsten een extra streepje op het merk, dat daardoor van generatie tot generatie steeds ingewikkelder werd. Het gebruik van huismerken heeft voortbestaan tot in de twee helft van de 18e eeuw.
Terug naar begin
"Die zwemmer" is Ir. Wieger Emile Mensonides (1938), die in 1960, op de Olympische spelen van Rome, een bronzen medaille won op het onderdeel 200 m. schoolslag. Sedertdien horen zijn honderden achter, achter-achter, achter-achter-achter, etc. neven en nichten met regelmaat de bovenstaande vraag. Het antwoord is "Ja", want alle Mensonides'en stammen af van één echtpaar .
Er wordt mij ook wel eens gevraagd of ik misschien familie ben van "die autocoureur en uitvinder". Voor zover ik weet niet: die heet namelijk Gatsonides.
Terug naar begin
Als MenSOnides, dus met het accent op de tweede lettergreep.
Terug naar begin