West-Friesland

door Roland van Duin

Woensdagmiddag 27 mei 1998

Westfriesland: De rit - De lijnen - Stoomtram Hoorn-Medemblik

Op 24 mei jongstleden is de nieuwe dienstregeling ingegaan. Niet alleenvoor NS, ook voor de meeste busmaatschappijen veranderen de tijden. Zo ookvoor de NZH die het busvervoer in het grootste deel van Noord-Holland verzorgt. In West-Friesland zijn onder andere lijn 143 en 147 veranderd. Lijn 143 reed vroeger tussen de NS stations van Hoorn en Enkhuizen, via Wervershoof en Andijk. Lijn 147 reed vroeger tussen Hoorn NS en Venhuizen. Beide lijnen zijn nu aan elkaar geknoopt via Grootebroek. Inmiddels heeft NZH drie dagen kunnen proefdraaien, tijd om eens te gaan kijken of alles gladjes verloopt.

Mijn baas kijkt allang niet meer vreemd op als ik vrij neem om een middagje in de bus te gaan zitten. Zodoende zit ik om 12.24 in de stoptrein van Amsterdam Sloterdijk naar Hoorn. De trein is een dubbeldekker met groene bankjes, zonder MDDM, de nieuwe locomotief met ingebouwde zitplaatsen. Die zijn namelijk verbannen naar de lijn Amsterdam - Dordrecht/Breda via Haarlem. Naar het schijnt omdat dankzij die extra zitplaatsen de treinen korter kunnen zijn. Dat laatste is weer noodzakelijk omdat de perronlengte in Haarlem door al dan niet rijdende treinen van Lovers Rail beperkt is.

MAKKELIJK

Twee minuten voor één kom ik aan te Hoorn. Twee keer per uur zit Hoorn 'in de knoop'. De treinen uit de richting Alkmaar, Enkhuizen en Amsterdam geven aansluiting op elkaar en op de vele bussen uit de wijde omgeving. Er is hier sprake van aansluitgarantie: de bus wacht een bepaald aantal minuten op een vertraagde trein en de trein wacht een aantal minuten op een eventueel vertraagde bus. Ik stap op één van die aansluitende bussen, namelijk lijn 143 naar Hoorn. Hoorn? Daar ben ik toch al? Toch staat het op de lijnfilm, voor op de bus. Het klopt ook wel, de bus rijdt van Hoorn naar Hoorn via omweg. In die omweg zijn opgenomen Zwaag, Wervershoof, Andijk, Grootebroek, Venhuizen, Hem, Wijdenes en Schellinkhout. Met het vermelden van 'Hoorn' maakt de chauffeur zich er wel heel makkelijk van af. Ook de NZH zelf; op het bestemmingsbord op de halte staat nog steeds de oude route naar Enkhuizen vermeld.

De bus zit helemaal vol als ik instap. Vrijwel uitsluitend scholieren. Omdat er echter een tweetal personen staan weet ik nog net het laatste zitplaatsje te bemachtigen. Om 13.03 vertrekken we. Na een minuut staan we stil voor de spoorwegovergang. Logisch, om 13.04 vertrekken zowel de trein naar Amsterdam als die naar Alkmaar - Den Haag CS. Vervolgens hebben we nog een hele rij stoplichten tegen. VETAG is iets wat ze duidelijk nog niet kennen in Hoorn. Of niet willen kennen, er hangt nogal een prijskaartje aan het verkeerslichten-beïnvloedingsysteem.

Tot Wervershoof stapt er slechts sporadisch iemand in of uit. Tijd voor een sneldienst, hoor ik u meedenken? Die is er ook, in de vorm van lijn 131. Samen met lijn 143 vormt deze 's middags een halfuursdienst tussen Hoorn en Andijk. Alleen in de schoolvakanties rijdt er maar één keer per uur een bus. Gezien de samenstelling van de reizigers in de bus niet geheel ten onrechte.

ANDIJK

Vanaf de halte Bejaardencentrum in Andijk is de route veranderd ten opzichte van de vorige dienstregeling. De bus gaat vanaf hier via de Dijkgraaf Grootweg naar Grootebroek. Er kan worden overgestapt op de nieuwe lijn 38 die wel naar Enkhuizen rijdt. Tien van de elf overgebleven inzittenden stappen uit of over. De elfde blijft zitten. Ik dus, inderdaad. 'Waar moet u naartoe?', vraagt de chauffeur mij, enigszins argwanend. 'Hoorn', antwoord ik. 'Ah!'.

Op de nieuwe route naar Grootebroek zijn enkele nieuwe haltes en abri's geplaatst. De haltepalen glimmen nog een beetje. We komen aan bij station Bovenkarspel-Grootebroek. De bushalte heet echter Winkelcentrum Streekhof. Lekker duidelijk, vooral in het busboekje blijkt niet dat deze halte bij het station is. Op het station kruisen de treinen naar en van Hoorn om kwart voor en kwart over ieder uur. Ook de bus komt om kwart voor twee aan en biedt meestal een net niet aansluiting op de trein. Bovendien zijn we een minuut of vijf vertraagd. Twee personen stappen in. Een mevrouw stapt meteen weer uit als blijkt dat dit niet lijn 145 is. Vroeger was het maar makkelijk, met maar één buslijn hier...

NIEUWE REIZIGER

We rijden verder naar Venhuizen. Hier sluiten we weer aan op de oude route van lijn 147. De chauffeur heeft het lijnnummer inmiddels veranderd. De bestemming was al goed, lekker makkelijk. De jongen die bij de Streekhof was ingestapt, stapt uit. Er heeft dus iemand van de nieuwe route gebruik gemaakt!

Bij de halte Kerkweg / De Buurt stopt de chauffeur hoewel er geen in- of uitstappers zijn. Hij stapt uit en kijkt op de vertrekstaat om te zien hoe laat we hier moeten vertrekken. Hij stapt direct weer in en rijdt weg. Inderdaad, we lopen een minuut of vijf achter op schema.

We komen de bus uit de andere richting tegen. Hier staat netjes 'Venhuizen' als bestemming gefilmd. Tot de halte Marktweg ben ik weer de enige. Ook op halte 'Zaaizaadvereniging' ??? stapt iemand in.

Na Wijdenes rijden we over de Zuiderdijk. Het IJsselmeer aan de ene kant en een vennetje met veel vogels aan de andere kant bieden een schitterend uitzicht. Dit is ongetwijfeld het mooiste gedeelte van de route. De smalle dijkweg slingert zich een weg naar Schellinkhout. Je moet hier niet rijden als je dronken bent! (Nergens overigens!) Vlak voor Hoorn stapt nog een passagier in zodat we totaal op zeven passagiers zitten vanaf Grootebroek.

STAFF ONLY

In Hoorn neem ik de trein van 14.30 naar Enkhuizen. Bij het binnenrijden van het station roept de machinist (of conducteur) om: 'Station Enkhuizen, het einde!' Op het busstation staan een aantal bussen klaar. Ook de nieuwe lijn 38 naar Andijk, die het vervallen gedeelte van lijn 143 bedient. Bovendien rijdt lijn 38 nu door het centrum van Enkhuizen in plaats van eromheen. Daarom worden er kleinere bussen ingezet. De bus is kennelijk halsoverkop van Schiphol gevorderd, want een grote oranje sticker naast de instapdeur vermeldt in grote, onvriendelijke letters 'Staff only - Alleen personeel'. Ondanks dit verbod zijn er zo'n vijftien passagiers ingestapt.

Ik stap in lijn 145 naar Zwaagdijk. We komen weer bij de Streekhof in Grootebroek. Nu stapt er één passagier in. De route door Lutjebroek (jawel!) voert door drukke smalle straten. Geparkeerde auto's zorgen er keer op keer voor dat de bus moet wachten op een tegenligger. De chauffeur baalt hier duidelijk van.

De route van lijn 145 is ingekort, voorheen reed deze lijn door naar Hoorn. Nu moet in Zwaagdijk WFO/ABC worden overgestapt op lijn 144 uit Medemblik. In de vorige dienstregeling reden beide bussen achter elkaar naar Hoorn. Ook kan worden overgestapt op lijn 144 naar Medemblik, hetgeen ik doe. We vertrekken hier om 15.35. Het eindpunt van de bussen in Medemblik is het busstation. Dit is bij het voormalige station van Medemblik. Nu rijdt hier 's zomers een stoomtram van de SHM. Het stationsgebouw is verhuurd aan de VVV. Ook de NZH heeft hier een personeelsverblijfsruimte want ik zie de chauffeur van mijn bus een ruimte in het gebouw binnengaan.

Ik wandel een uurtje door het oude Zuiderzeestadje. In de haven is een één of ander zeilevenement, Regatta, er liggen vele tientallen zeilbootjes. Het is gezellig druk.

TERUG

Om 16.56 neem ik snelbus 139 naar Hoorn. Onderweg in Medemblik moeten we voor een geopende brug wachten. Twee kinderen zijn aan het slootje springen. Helaas, een van de jongentjes springt mis. Uitgelachen door zijn vriendjes druipt hij af, letterlijk.

Om 17.25 komen we in Hoorn aan zodat ik de trein naar Heerhugowaard van 17.34 kan halen. De trein aan de overkant naar Enkhuizen heeft een vertraging van ongeveer een kwartier, hoor ik nog net als ik in mijn trein stap.

De Lijnen

LIJN 38: nieuwe lijn; rijdt één maal per uur van station Enkhuizen door de binnenstad naar Andijk waar aansluiting geboden wordt op lijn 143. Lijn 38 wordt met midibussen gereden in verband met de nauwe straatjes in de Enkhuizense binnenstad. 's Avonds wordt niet gereden. Dan rijdt lijn 143, echter niet door de binnenstad.

LIJN 131: rijdt voortaan alleen in de brede spits van maandag tot en met vrijdag tussen Hoorn en Andijk vv via Zwaagdijk en Wervershoof. Lijn 131 rijdt niet via Zwaag.

LIJN 139: Sneldienst tussen Hoorn NS en Medemblik. Is ongeveer twintig minuten sneller dan lijn 144. Rijdt alleen overdag één maal per uur (in de spits vaker). Op zondag blijft de bus in de garage.

LIJN 143: rijdt de gehele dag één maal per uur tussen Hoorn en Grootebroek via Zwaag, Zwaagdijk, Wervershoof en Andijk. Gaat te Grootebroek, halte Streekhof (Station Bovenkarspel=Grootebroek) overdag over in lijn 147. 's Avonds wordt na Andijk doorgereden naar Enkhuizen in plaats van Grootebroek

LIJN 144: rijdt van station Hoorn via Westerblokker, Oosterblokker, Westwoud, Zwaagdijk, Wervershoof en Onderdijk naar Medemblik. Lijn 144 rijdt de hele dag één maal per uur. In Zwaagdijk aansluiting op lijn 145. Overigens: tussen Hoorn en Medemblik rijden ook nog lijn 140 (beperkt), 141 (één maal per uur) en 239 (scholierenrit, één maal per dag).

LIJN 145: rijdt één maal per uur tussen het station in Enkhuizen en Zwaagdijk, WFO/ABC (veilingcomplex) via Bovenkarspel, Grootebroek, Lutjebroek, en Hoogkarspel. Biedt te Grootebroek, Streekhof aansluiting op lijnen 143 en 147. In Zwaagdijk is direct aansluiting op lijn 144 in beide richtingen. Lijn 145 rijdt alleen overdag.

LIJN 147: rijdt eens per uur van Hoorn naar Grootebroek, Streekhof alwaar deze overgaat in lijn 143 naar Hoorn. Zodoende ontstaat een ringlijn door West-Friesland. Onderweg wordt gestopt in Schellinkhout, Wijdenes, Hem en Venhuizen. Wordt niet meer uitbesteed aan Alpha Tours Hem maar gereden met standaard twaalfmeter bussen.

Stoomtram Hoorn - Medemblik

Het busstation in Medemblik is gevestigd direct naast het voormalige stationnetje van Medemblik. Tegenwoordig stoppen hier de stoomtrams van de SHM, Stoomtram Hoorn - Medemblik. Deze rijden over een twintig kilometer lange spoorlijn uit 1887. Gereden wordt vanaf het NS-station in Hoorn via schilderachtige plaatsjes als Twisk en Wognum. Alles is precies zo als eind jaren twintig: de locomotief, de wagons en de uniformen van het personeel.

Een enkele reis Hoorn - Medemblik duurt ongeveer een uur en kost f 14,- voor volwassenen, een retour kost f 22,75. Voor kinderen respectievelijk f 10,50 en f 17,-. De museumjaarkaart is niet meer geldig.

De dienstregeling bevat nogal wat voetnoten en uitzonderingen vandaar dat ik hiervoor verwijs naar de SHM, telefoon 0229-214862.

NS biedt onder de noemer Railidee een compleet arrangement aan bestaande uit een NS-treinreis naar Enkhuizen, een boottocht van Enkhuizen naar Medemblik, een stoomtramrit van Medemblik naar Hoorn en vervolgens de treinreis terug.