Dit, waarde lezer, is Asje van Dijk, geboren 1955 te Rijssen, maar dat doet er niet toe. Asje is in de loop van zijn leven geëmigreerd naar de drukste provincie van Nederland en daar thans als gedeputeerde verantwoordelijk voor verkeer en vervoer. Zo zit, volgens de informatie op de provinciale website van Zuid-Holland, de (vervoers)as Leiden – Valkenburg – Katwijk in zijn portefeuille. De as van Asje, zullen we maar zeggen.
Op die as - hij heeft er evenmin als zijn voorgangers een geheim van gemaakt - moet een tram gaan rijden, de Rijngouwelijn (RGL-West). Wat wel tragisch is: niemand aan weerszijden van die as wil die tram hebben. Noch hij, noch een van zijn ambtenaren, noch een van zijn voorgangers, heeft aannemelijk kunnen maken dat de tram automobilisten massaal tot het OV zou kunnen bekeren.
De laatste prognoses pakken verwoestend uit voor Asje en de zijnen. Dat ligt ook een beetje aan Connexxion. Die hebben per december 2008 een dicht, hoogfrequent busnet ingevoerd op de as Leiden Centraal – Katwijk / Noordwijk; je hebt het kunnen lezen in mijn stukje over Katwijk. Dat busnet zit nu zo goed in elkaar, dat door introductie van de tram nog exact 0% reizigerswinst te behalen valt.
Maar had men dan geen rekening gehouden met de ‘railbonus’? De railbonus, dat is het verschijnsel dat mensen liever in een railvoertuig zitten dan in een bus; vertramming van een buslijn zou 10 à 15% extra reizigers lokken.
Nou is die ‘railbonus’ vooral een uitvinding van de raillobby, denk ik. Het is ook een wat verouderd begrip. In de tijden dat bussen niet veel meer waren dan benzineblikken met vierkante wielen, had het begrip railbonus inderdaad enige betekenis. Maar ik denk toch dat reizigers tegenwoordig liever in een moderne, comfortabele streekbus stappen dan in die onwaardige rammel- en schudbak die sedert 2003 wordt ingezet op het toekomstige tracé van de RGL-Oost: Gouda – Alphen aan den Rijn. Dat is vervoer, waarvan het me altijd verbijsterd heeft, hoe ze het de reizigers durven voor te zetten.
Ja, met die railbonus hadden de rekenmeesters natuurlijk wel rekening gehouden. Maar toch rolde er niet meer dan die 0% uit de berekeningen. In tegenstelling tot Asje snap ik wel, waar ‘m de schoen wringt. Introductie van lightrail leidt tot het op grote schaal schrappen van busritten en -lijnen. Dat leidt weer tot dalen van de passagiersaantallen. Noem het een ‘railmalus’. In dit geval heeft die malus de bonus precies opgegeten.
De RGL-West veroorzaakt nu de nodige opwinding in de politiek van de gemeente Katwijk, die al sedert oudtestamentische tijden gedomineerd wordt door Asjes eigen CDA. Ik schreef al eerder, dat Katwijk de tram, ironisch genoeg, beslist niet meer wil hebben op de Tramstraat. Maar het wordt steeds duidelijker dat de Katwijkse politiek de tram helemaal niet wil hebben in Katwijk aan Zee. Nee, de tram moet maar door Katwijk a/d Rijn naar Noordwijk, over de N 206, zodat Katwijk er zo weinig mogelijk last van heeft.
Tragischerwijze heeft Noordwijk al jaren een vergelijkbare mening over de tram. Als Katwijk er per se een wil hebben, prima, maar laat het ding a.u.b. niet verder komen dan de gemeentegrens, bij de Estec en Space Expo!
Kortom: Katwijk tolereert de RGL alleen op een doorgaande route naar Noordwijk, en Noordwijk wil hem helemaal niet hebben. Het lijkt wel een hete aardappel! Wat nu? Gaat het asje van Asje niet erg kort worden? Komt de RGL ooit nog verder dan Valkenburg, waar hooguit 3500 inwoners op vervoer zitten te wachten (en dat wat vage uitbreidingsplannen heeft voor het opgeheven militaire vliegveld)?
Maar dan rekenen we buiten de waard, ofwel: buiten Asje. Het is namelijk in deze provincie zo: de mens wikt; Asje beschikt. In de loop van deze maand komt de gedeputeerde naar Katwijk en Noordwijk om te decreteren waar de tram gaat komen.
Tussen hoop en vrees wacht men zijn oekaze af. Wat zou Asje bij zijn vertrek achterlaten? Een bruikbaar OV-plan? Ik vrees dat het slechts een hoopje as zal zijn: Ashes to ashes voor het OV in onze streek.
Frans Mensonides
14 april 2009
Foto's Tramstraat genomen op 10 april 2009
De Tramstraat in Katwijk aan Zee is al sinds 7 oktober 1960 een busstraat.
© Frans Mensonides, Leiden, 2009