De digitale reiziger
Niet goed, geld weg! Twee dagen op pad met de OV-chipkaart

LEES EERST DEEL 1!

Op 21 februari 2006 begon voor mij ‘het nieuwe reizen’; bij de post vond ik mijn OV-chipkaart. Twee dagen lang heb ik de kaart in de praktijk getest. Op donderdag 23 februari 2006 begon ik voorzichtigjes in de metro van de RET; op zaterdag de 25e maakte ik ook gebruik van de Connexxion-bussen op Voorne-Putten. Na in totaal 13 metro- en 9 busritten luidt de conclusie dat RET de chipkaart goed op de rails heeft, en Connexxion beslist terug moet naar af. Bij het laatste bedrijf produceerde het chipkaart-systeem een bedroevend aantal storingen. Het had in deze toestand nooit losgelaten mogen worden op de reiziger.

Het feitenrelaas. Lees hoe schrijver dezes € 8,67 afhandig werd gemaakt voor een busritje van niet veel meer dan een kilometer.

Weinig, vrijwel niets lees je over de OV-chipkaart, die totaal nog niet leeft bij de Nederlandse OV-reiziger. De weinige berichten die doorsijpelen, zijn niet gunstig. Vorige week meldden de kranten dat het College Bescherming Persoonsgegevens de NS heeft gekapitteld voor hun plannen, alle individuele reisgegevens te bewaren, om hun klanten te kunnen overstelpen met gerichte reclame. Het Openbaar vervoer - Railnieuws, een internetmagazine voor railhobbyisten, berichtte dat in Amsterdam eindelijk een zeer bescheiden proef is begonnen met de chipkaart. Een testpanel reist heen en weer tussen de op loopafstand van elkaar gelegen metrostations Nieuwmarkt en Weesperplein, om de kaart te testen.

Uit het Rotterdamse: stilte. Nergens op Internet vond ik een getuigenis van iemand die al met de OV-chipkaart gereisd had. Tot het moment dat die kaart in mijn bus viel, twijfelde ik ernstig aan het bestaan ervan.

Borg

Zien is geloven. Zojuist heb ik bij het RET-informatiepunt bij Rotterdam CS mijn kaart laten activeren en er € 20,00 reistegoed op laten zetten. Meteen ga ik op pad. Bij de lift naar het metroperron houd ik mijn fonkelnieuwe kaart bij de gele bol onderaan het leesapparaat. De eerste poging eindigt met het bevel: ‘Probeer het opnieuw’, een euvel, waaraan vrijwel alle losse kaartlezers zullen blijken te lijden. Alleen de leesapparaten die ingebouwd zijn in de toegangspoortjes - waar je je kaart op een vlakke plaat moet leggen - werken foutloos, zo zal spoedig blijken.

De tweede poging heeft succes. Het apparaat heeft een piepje laten horen, € 4,00 afgeboekt van mijn kaart, en er derhalve nog € 16,00 op achtergelaten; het staat allemaal vermeld op het display van de kaartlezer. Nu kan voor mij de 21 ste eeuw werkelijk beginnen!

Waarom is € 4,00 afgeschreven, terwijl het basistarief slechts € 0,67 bedraagt (zoals uitgelegd in het eerste deel van deze reeks)? Die € 4,00 is een soort borg, die vooral bedoeld is om fraude in de bus tegen te gaan, maar ook in de metro wordt geïnd. In de bus ontkom je niet aan inchecken, onder het oog van de chauffeur. Maar uitstappen zonder uitchecken, door de achterdeur, is een koud kunstje. Daarmee verbeur je nu dus die € 4,00 borg. Als je wel netjes uitcheckt, krijg je die terug, verminderd met het basistarief, en het bedrag dat je verreist hebt: 11 cent per kilometer. Alleen bij zeer lange busritten, van het formaat: Zierikzee – Zuidplein, boek je winst, als je 'vergeet', uit te checken; die zijn duurder dan de borg. Maar als je zo handelt, sta je wel te boek als fraudeur. Drie keer zo handelen binnen een zekere periode, en TLS geeft je de rode kaart; je OV-chipkaart wordt dan geblokkeerd, en wellicht ter plekke door een mythologisch monster opgevreten.

Het is dus zaak, het uitchecken niet over te slaan. Daarvoor wordt je op alle metrostations ook gewaarschuwd, met posters en op lichtkranten. Maar het is echt iets wat je vergeet. Ik stap al bijna een halve eeuw zonder na te denken uit middelen van openbaar vervoer, en nu moet ik ineens bij het verlaten van het voertuig een extra handeling verrichten. Ik denk, dat de OV-sector alleen al miljoenen zal verdienen aan al die verbeurde borgsommen van 4 euro en al die opgevreten kaarten.

In 4 uur tijd reis ik per metro naar uithoeken als De Tochten, Capelle De Terp, en naar knooppuntstations als Beurs, Schiedam Centrum en Tussenwater. Dit heet: ‘het nieuwe reizen’, maar het is veeleer: ‘het nieuwe betalen’; aan het reizen verandert niet veel, afgezien dan van de in- en uitstaphandelingen, die alleen maar lastig zijn.

Een halve dag lang zie ik telkens ‘Tot ziens’ als ik uitcheck, vergezeld van het bedrag dat ik verreisd heb sedert mijn laatste incheck; die € 4,00 zijn stilzwijgend weer bijgeschreven. Stap ik na maximaal 35 minuten weer in, dan meldt de lezer. ‘Overstap OK’ en gaan die € 4,00 er weer af.

Het begrip ‘overstap’ wordt ruim geïnterpreteerd. Als ik uitcheck op De Tochten, terugloop naar Ambachtsland, het vorige station, en daar weer incheck, dan telt dit toch nog als overstap. Je hoeft je reis dus niet voort te zetten van hetzelfde station als waar je hem onderbroken hebt. Ook is het systeem bestand tegen sommige reizigersfouten. Op station Capelsebrug check ik na een korte wandel- en fotopauze weer in, maar blijk ik plaatsgenomen te hebben op het verkeerde perron. Geen nood: ik check meteen weer uit; keurig netjes wordt mijn € 4,00 borg weer bijgeschreven.

Contact

Van de contactloze werking van het OV-chipkaartsysteem hoef je geen overspannen verwachtingen te koesteren. Je moet de kaart, eventueel in portemonnee of portefeuille, toch op niet meer dan een centimeter afstand van de lezer houden, anders reageert hij niet. Je kaart diep in een tas stoppen en die tas even in het voorbijgaan langs die lezer slingeren: het is er niet bij. Dat is maar goed ook; het voorkomt ongewenste kaartlezingen. Bij de sneltramhaltes op de Calandlijn, zonder poortjes, hangen er meestal twee of drie losse kaartlezers op een rijtje. Je zou het risico lopen, in het langslopen bij de één in te checken, en bij de volgende meteen weer uit te checken, en vervolgens onbewust zwart te rijden. Je moet die kaart bewust bij een lezer houden. Maar waarom men dan een contactloze chipkaart uitvindt, als men zijn kaartje uiteindelijk toch steeds tevoorschijn moet halen…

Op de foto

Blijkbaar heeft de RET moeite, de eerste tranche van 10.000 chipkaarten aan de man te brengen. In december is men met de verkoop gestart, maar vandaag heb ik slechts één medereiziger met een chipkaart gezien.

In de ondergrondse hal van station Beurs is een stand ingericht waar de aanvraagprocedure, die ik in drie weken doorlopen heb, stante pede wordt afgehandeld. FLITS!, daar gaat een reiziger ter plekke op de pasfoto. Enkele RET-medewerkers klampen met Rotterdamse vasthoudendheid voorbijgangers aan, of ze misschien ook niet zo’n mooie kaart willen hebben. Eén fanatiekelinge loopt al pratende zelfs helemaal mee met mensen die geen neiging vertonen tot stoppen. Zij spreekt helaas net de verkeerden aan: allochtonen die, spijts Verdonks gebod, geen Nederlands verstaan, en 80-plussers, die helemaal geen vertrouwen hebben in innovatieve techneuterij. Maar ook mensen uit die groeperingen zullen eraan moeten geloven, als de kaart straks landelijk geïntroduceerd wordt.

Controle

Rond station Beurs is voldoende te zien om je meer dan 35 minuten bezig te houden. Als ik terugkeer in catacomben van de metro, is mijn overstaptijd verstreken. Overeenkomstig de regels wordt opnieuw het basistarief ingehouden. Daar ik deel uitmaak van een eenpersoons, zelfverklaard testteam, noteer ik elke in- en uitstapbeweging nauwgezet in een notitieboekje, met het tijdstip erbij en met de meldingen die ik lees op het display van de kaartlezers.

Hoe in het chipkaarttijdperk de kaartcontrole in zijn werk gaat, kan ik niet zeggen; ik heb vandaag geen controle meegemaakt. Waar in de trams van de RET tegenwoordig één op één gecontroleerd wordt, is in de metro een controleploeg zo zeldzaam als een skipiste in de Sahara.

Uit mijn eigen controle, thuis, aan de hand van de tarievenpagina OV-chipkaart - reiskosten van 9292, blijkt dat de kaartlezers de hele dag correct gewerkt hebben. Bij alle ritjes is het juiste bedrag van mijn rekening afgeboekt. Op de stations kun je dat niet controleren; nergens hangt een tabel met tarieven.

De RET slaagt dus met vlag en wimpel voor mijn test. Het werkt! Op zich is dat niets bijzonders; in de metro van Parijs werkt al tientallen jaren een automatisch betaalsysteem. Maar in Nederland, bijna 20 jaar na de jammerlijk mislukte DMK (De MagneetKaart)… Ik zou bijna enthousiast worden over de OV-chipkaart!

Defect

Die laatste geestesgesteldheid, enthousiasme, gaat snel over als je met diezelfde chipkaart een bus van Connexxion instapt. Zaterdag de 25e begint goed, met een correct geregistreerd metroritje Schiedam – Spijkenisse Centrum. Als ik vervolgens een bus betreed, lijn 84 naar Spijkenisse Maaswijk, komt meteen de klad erin, die me niet meer zal verlaten tijdens 4 uur lang rondreizen op het voormalige eiland Voorne-Putten.

De kaartlezers zijn defect, in deze eerste bus, zowel die bij de voor- als bij de achterdeur. Connexxion heeft lezers van het model waarmee ik gisteren bij die lift al problemen had. Wat nu? ‘Ga maar zitten’, zegt de chauffeuse vermoeid, die bij voorbaat lijkt op te zien tegen al vaker voorgekomen discussies met passagiers die met een chipkaart dachten te kunnen reizen, en weigeren, een enkeltje te kopen.

Dit gratis ritje wil ik niet te lang maken. Ik stap uit bij de derde halte, in een wijk met rivierennamen, en neem meteen de bus terug. In deze bus werkt de lezer correct, maar is de halteaanduiding defect. Hoe zal het systeem nu mijn juiste in- en uitstaphalte kunnen vastleggen, iets wat bij het nieuwe tariefsysteem de basis vormt van de prijsberekening?

Dat gebeurt dan ook niet. De twee kaartlezers bij de uitstapdeur weigeren beide. Terwijl ik nog sta te overdenken wat ik nu moet doen – gebruiksaanwijzing noch website geven uitsluitsel over hetgeen als onmogelijkheid wordt beschouwd – drijft een menigte ongeduldige en geïrriteerde medepassagiers me naar buiten. Je staat de boel aardig op te houden, met zo’n OV-chipkaart – totdat straks iedereen er een heeft; dan duurt het gewoon 5 tot 10 minuten voordat bij het eindpunt de bus leeg is.

Ik heb nu dus wel ingecheckt, maar niet uitgecheckt. Wat te doen? Ik voel me als die stumpers die hun oude ziektekostenverzekering al opgezegd hebben, en de polis van de nieuwe nog niet in huis hebben. Ze verkeren in een administratief-juridisch tweeduister, existeren nauwelijks meer, en moeten maar hopen dat ze niet ziek worden, al zou je dat louter van de spanning.

Ik pak de metro voor een kort retourtje naar Heemraadlaan, in de hoop dat het zich onder de vleugels van de RET, die me die kaart tenslotte verkocht heeft, allemaal wel vanzelf zal regelen. Dat doet het ook. Maar het kost me wel € 4,67, de verbeurde borg plus opnieuw het basistarief, want ook je overstaprecht vervalt voor straf, na een ‘frauduleuze’ handeling.

Opladen

Nog maar eens geprobeerd. Bij Spijkenisse Centrum neem ik opnieuw bus 84, deze keer naar Metro De Akkers. Driemaal is consumentenrecht; deze keer gaat alles goed, zowel bij de in- als de uitstap.

Door al dat gedoe is het saldo op mijn kaart nu gezakt tot een angstwekkend laag niveau. Daar kom ik niet meer mee in Oostvoorne, zeker niet als me nogmaals dat geintje met die 4 euro overkomt. Ik ga die kaart eens opladen. Donderdag en vandaag heb ik in diverse metrostations oplaadapparaten gezien vol rode defectmeldingen op het scherm. Die op De Akkers doet het gelukkig wel. Je legt de kaart in een soort bakje, toetst het gewenste bedrag in, en betaalt vervolgens met chipknip, creditcard of klink-klank-kloribus, zoals men dat noemde in vervlogen eeuwen: contant muntgeld.

Het lukt. De oplaadautomaat kan je ook een overzicht verschaffen van de laatste tien ritten die je gemaakt hebt. Dat komt eruit in de vorm van een soort kassabon. Mooi dat dat allemaal kan, maar je hebt er niet veel aan. De bon vermeldt weliswaar al je handelingen (incheck, uitcheck, overstap) met het juiste tijdstip, en de bedragen die daarbij van je rekening zijn afgeschreven, maar niet het saldo dat dan overblijft op je kaart. Ook het terugstorten van de borg wordt niet geregistreerd, terwijl het afschrijven ervan wel sporen nalaat op de bon. Bij metroritten verschijnt je in- en uitstapstation op de bon. Maar bij busritten ontbreken de in- en uitstaphalte, het voertuig- en het lijnnummer, hoewel die ongetwijfeld vastgelegd worden op je kaart.

Door die omissies heb je aan zo’n bon niets voor declaratiedoeleinden. Bovendien kun je er onmogelijk fouten in de apparatuur mee aantonen, zoals het ten onrechte afboeken van 4 euro, dat me daarnet overkwam. TLS, kortom, legt de bewijsplicht op jouw bord, maar stelt je niet in staat, die uit te oefenen.

Vooruitgang door techniek

Het streekvervoer, dan. Ik besluit vanaf het busstation bij Metro Spijkenisse Centrum naar Oostvoorne te reizen, met tussenstops in Heenvliet en Brielle. In de eerste bus die ik neem, weigert de kaartlezer. Blijkens de reactie van de bestuurder is dat niets nieuws. ‘Die dingen doen het bijna nooit. Dat systeem moet dan de toekomst zijn, maar ik vind het een ramp.’ Daar er buiten nog 20 reizigers in de kou staan, trek ik mijn strippenkaart, die ik uit voorzorg in mijn vestzakje had gestoken, en laat afstempelen tot Heenvliet, 4 strippen.

Zonde! Spijkenisse – Heenvliet is een van de weinige streekritten die ik heb kunnen vinden in de tarieventabel van 9292, die met chipknip goedkoper uitvallen dan met de strippenkaart. Dat het systeem voor de consument kostenneutraal wordt ingevoerd, is een gotspe, als mijn kleine steekproef met het streekvervoer rond Rotterdam tenminste maatgevend is; ik schat dat de doorsnee-streekrit 10 tot 20% duurder wordt. Overigens pakken metroritten onder het nieuwe systeem gemiddeld niet duurder uit dan thans; de zone’s in groot-Rotterdam, onlangs nog verkleind, waren vermoedelijk al veel kleiner dan de wettelijk voorgeschreven 4,5 kilometer…

Bij deze busrit naar Heenvliet had ik extra voordeel gehad; het haltedisplay staat bij instappen al op ‘Sporthal Den Oert’, de eerstvolgende halte, circa een dubbeltje verwijderd van hier.

Onderweg meldt de chauffeur de malheur met de kaartlezer per mobilofoon aan de storingsdienst.
‘Bij mij werkt het uitchecken wel, maar het inchecken niet.'
‘Dat is gunstig voor de baas’, zegt de man aan de andere kant, maar andersom is gunstiger, zoals ik heb ondervonden.

Bij de volgende drie ritten: Heenvliet – Brielle, Brielle – Oostvoorne en Oostvoorne – Spijkenisse, gaat zowaar niets meer mis (‘Dat is toeval’, zegt een chauffeur, op mijn vreugdekreet dat de kaartlezer me zomaar ‘goede reis’ wenst, in plaats van te melden dat ik het opnieuw moet proberen). Toch verloopt het in- en uitchecken nog steeds niet vlekkeloos. Misschien ligt het aan de arctische wind die vandaag alom over het eiland giert, maar vaak moet ik mijn kaart twee of drie keer bij de lezer houden, of hem er zelfs helemaal overheen wrijven, om het bevrijdende piepje te horen dat alles in orde is.

Niet goed, geld weg

Aangekomen op het busstation van Spijkenisse, wil ik nog een keer terug naar de Maaswijk; eerder deze dag heb ik er een fotograferenswaardig riviergezicht gezien. Ik pak opnieuw bus 84 voor een reis die me zuur zal opbreken. De incheck werkt perfect, maar als ik het genoemde uitzichtpunt bereik, niet veel meer dan een kilometer verwijderd van het metrostation, blijkt de kaartlezer bij de uitgang ‘defect’ te melden.

Die grap ken ik nu inmiddels. Ik loop naar voren, om de chauffeur te vragen, wat ik nu moet doen, en hem te melden, dat hij de kaartlezer bij de ingang nu ook beter kan uitschakelen. De man geeft geen blijk van begrip voor de situatie; zo te zien hebben ze zomaar kaartlezers in zijn bus opgehangen, zonder hem een toelichting te verschaffen over het doel, gebruik en nut daarvan.
‘Dat kost me vier euro’, verduidelijk ik; ‘kan ik even vangen?’ Hij lacht dommig.

Plotseling krijg ik het briljante idee, mijn kaart nogmaals langs het apparaat te halen voorin de bus. Dat doet het wel, zoals ik daarnet gemerkt heb, en bovendien kan hij ook uitchecken, want het display vermeldt iets als: ‘ Check in – uit’. Natuurlijk: er is rekening gehouden met slecht-ter-benen, die ook in het chiptijdperk graag nog willen uitstappen bij de voordeur, en met mensen die misschien hulp nodig hebben bij hun handelingen met de chipkaart.

Ik check uit, althans: dat dacht ik. Want bij mijn instap in de bus terug blijkt dat ik door deze onbezonnen handeling niet één-, maar twéémaal een borg van € 4,00 verspeeld heb, en bovendien opnieuw het basistarief moet betalen. Ik ben € 8,67 lichter voor dit ritje over een ultrakorte afstand, die ik zeker te voet had afgelegd als ik niet van huis vertrokken was om de OV-chipkaart te testen. Mijn kaart zal bovendien, na drie overtredingen, worden ingetrokken en verslonden – goddank, ze mogen hem houwen!

Techno-religie

Zoals al gezegd, meldt de gebruiksaanwijzing niet wat je doen moet in geval van storingen, die misschien door de ontwerpers niet voor mogelijk zijn gehouden, maar die je in de praktijk zelfs meerdere malen per dag kunnen overkomen. Ook de (overigens behoorlijk gedateerde) chipkaart-websites van TLS en Connexxion zijn er nogal summier over.

Technologie is een religie in OV-land; Willy-Wortels zijn er de hogepriesters, chips de relieken, informatiestands hun kerken, leuzen en kreten ('het nieuwe reizen') hun psalmen, reizigers hooguit de domgehouden kudde die het allemaal mag betalen. Natuurlijk lees je in de gebruiksaanwijzing niets over storingen; in de heilige boeken staat ook niet vermeld wat je moet doen, als de daarin ten tonele gevoerde goden onverhoopt niet zouden blijken te bestaan.

De OV-sector grossiert in dit soort ellende. Eergisteren onderbrak ik mijn metroreis nog op Kralingse Zoom om het graf te bezoeken van een andere mislukte vrijage van het OV met de moderne technologie. De Park Shuttle, het automatische busje naar bedrijventerrein Rivium, in 1999 met veel tamtam geïntroduceerd, wacht op zijn genadeslag. In 2005 strandde een tweede poging om dit systeem foutloos te laten werken, toen twee voertuigen tegen elkaar botsten. Het pleintje waar die karretjes ooit gereed stonden, is leeg.

Ook de zelfsturende Phileas-bus in Eindhoven, het grote broertje van de Park Shuttle, heeft in anderhalf jaar tijd nog geen dag naar behoren gefunctioneerd, en staat thans op een verlaten remiseterrein te wachten op zijn retourzending naar de fabriek. Maar op de website van die peperdure zeperd las ik onlangs nog steeds de superlatieven die werden aangeheven toen het kreng nog op de tekentafel lag. Slechts één zinnetje op die hele site herinnert aan de sof, die verder zorgvuldig wordt verzwegen: ´helaas kunnen er op het ogenblik geen excursies en rondleidingen worden gehouden´.

En on top of that is Wubbo Ockels nu bezig, tonnen innovatiesubsidie te verzamelen voor zijn superbus, die 250 kilometer per uur haalt, om zichzelf daarmee ten tweeden male in een baan om de aarde te brengen; vaarwel!

Thuisgekomen…

… zakt mijn ergernis wat, zeker nadat ik via de tarievensite van 9292 geconstateerd heb, dat bij 5 van mijn 9 busritten het correcte bedrag op de cent nauwkeurig van mijn rekening is afgeschreven. Dat is nog altijd 56% van de busritten die ik gemaakt heb. Meer dan de helft; dit wijnglas is ruim halfvol, en niet: bijna half leeg. En bij de metro werkt alles nagenoeg perfect.

Ik zal de laatste zijn om me tegenstander te verklaren van vooruitgang en innovatie. Als consument verwacht ik van de hogepriesters der technologie echter wel drie dingen: het moet werken, het moet een verbetering zijn ten opzichte van wat was, en ik moet er iets aan hebben. En er liefst niet voor of door kaalgeplukt worden; vier dingen, dus.

Connexxion moet dit falende systeem natuurlijk ogenblikkelijk uit de roulatie nemen, en eerst eens bij RET gaan kijken hoe het wel moet. Daarnaast moet de busmaatschappij eerlijke voorlichting geven over storingen, zijn personeel fatsoenlijk instrueren, en klachten snel en coulant afhandelen. Ik heb mijn droeve ervaring met die verloren € 8,67 bij ze gemeld, en zal de lezer op de hoogte houden van hun reactie.

Frans Mensonides
26 februari 2006

UPDATE: 'Het is nog maar een test'

De dag na mijn reiservaringen met de OV-chipkaart heb ik TLS en Connexxion via Internet gemeld dat die kaart niet echt een succes was in de bus. In mijn mail stelde ik twee vragen: hoe ik mijn geld terug kon krijgen, en een iets moeilijkere: waarom zo’n krakkemikkig systeem, dat overduidelijk niet doet warvoor het is geschapen, werd losgelaten op de argeloze reiziger.

Van TLS heb ik in de week daarop geen reactie mogen vernemen. Connexxion nam, bij monde van een allervriendelijkste dame, aan het eind van de week telefonisch contact met me op.

Mijn eerste vraag kon gemakkelijk beantwoord worden; het bedrag wordt teruggestort op mijn kaart. De tweede was genoemde dame wat rauw op het dak gevallen. Het was een nieuw soort systeem, waarmee geen enkele ervaring was, en er was de laatste weken al heel wat vooruitgang geboekt. Ik probeerde me in te denken, hoe belabberd het systeem er dan wel niet bijgestaan moest hebben voordat die vooruitgang zichtbaar was geworden… Maar ik moest me wel realiseren, vond mijn gesprekspartner, dat het nog maar een test was.

OK, geen enkel innovatief systeem werkt meteen perfect. Maar RET had me een kaart verkocht die, blijkens het geronk en het bazuingeschal waarmee hij aan de man gebracht wordt, zo ongeveer het zevende wereldwonder is. Je mag dan verwachten, dat hij in het beperkte gebied waar hij al geldig is, gewoon goed werkt. Als het slechts een pilot betrof, had men dat erbij moeten zeggen – en de kaart gratis, met 100 euro reistegoed erop, aan me moeten verstrekken, onder voorwaarde dat ik alle storingen, ook de kleinste, ogenblikkelijk zou melden.

Dat was de medewerkster van Connexxion wel met mee eens, maar ja, RET had blijkbaar andere opvattingen over communicatie naar de klant. Waarvan acte; wordt misschien nog wel vervolgd.

FM
Vrijdag 3 maart 2006

UP-UPDATE

Naar aanleiding van de vorige update schreef een lezer uit het Drechtstedengebied dat Connexxion de OV-chipkaart daar verkoopt voor de introductieprijs van € 1,50, en evenmin als RET meldt dat de kaart nog in de testfase verkeert. Dat stelt het verhaal van die Connexxion-dame in een ander daglicht; het is gewoonweg flauwekul.

FM
4 maart 2006

REACTIES OP MIJN OV-CHIPKAARTAVONTUUR

Gedurende de afgelopen weken heb ik naar deze en gene een link gemaild naar bovenstaand chipkaartverhaal. Reacties bleven vaak uit en waren soms teleurstellend.

TLS, de uitvinder van die kaart, hoort het liefst helemaal niets van zijn klanten. Hun site kent wel een reactieformulier, maar dat zit zeer goed verscholen; met engelengeduld en na een stuk of 7 keer klikken vind je het.

Ik had op zondag 26 februari 2006 de volgende tekst verzonden:

Onlangs heb ik een OV-chipkaart aangeschaft. Uit mijn eerste reiservaringen is gebleken, dat de kaart op de RET-metro perfect werkt, maar de in- en uitcheckapparatuur op de connexxion-bussen op Voorne-Putten gebrekkig, of vaak zelfs helemaal niet functioneert. Bij de eerste negen ritten die ik gemaakt heb, moest ik vier ernstige storingen noteren. Twee maal werkte het apparaat bij de achterdeur niet, zodat er ten onrechte 4 euro van mijn rekening is afgeschreven. Het personeel kun je er niet op aanspreken; die weten van toeten nog [foutje] blazen, en vertellen me alleen dat het systeem ‘een ramp’ is.

In twee andere gevallen werkte de apparatuur in de bus helemaal niet, waardoor ik toch weer de strippenkaart moest trekken.

In de vijf overige bussen werkten de kaartlezers ook niet vlekkeloos. Doorgaans moet je de zogenaamd contactloze kaart twee of drie keer bij de lezer houden, of hem er stevig tegenaan drukken, om hem te laten ‘pakken’. Niet leuk, bij de uitgang, als je ongeduldige medepassagiers je proberen, naar buiten te duwen.

Drie vragen:

- Is dit systeem wel voldoende getest, alvorens het werd losgelaten op de reizigers?
- Waarom wordt het niet buiten gebruik gesteld, als het volgens het personeel ‘een ramp’ is?
- Waar kan ik bij storingen mijn geld terug krijgen?

TLS belooft op zijn site een antwoord binnen één werkdag. Hoe vaak er ten kantore van TLS gewerkt wordt, weet ik niet; feit is dat ik na veertien dagen nog geen reactie ontvangen had. Maar eens gerappelleerd. Ik ontving een ultrakorte reactie, met een opmerkelijke stijlbreuk op het punt waar de standaardtekst ophoudt en zij zelf iets moesten verzinnen:

Geachte heer Mensonides,

Hartelijk dank voor uw reactie. Wij zijn altijd in uw mening of suggesties geinteresseerd. Zo kunt u ons helpen onze dienstverlening op uw wensen afgestemd te houden. Helaas weet ik niet over vragen u het heeft...u heeft geen kopie bijgevoegd.

Zo’n mail begint als een lauw bad en eindigt met een koude douche. Ik weer:

Blijkbaar werkt de afhandeling van internetformulieren bij TLS even belabberd als de OV-chipkaart; het valt me wel tegen van zo'n innovatief hi-tech-bedrijf! Hier volgt nogmaals het bericht dat ik u op 26 februari stuurde:

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =

Onlangs heb ik een OV-chipkaart aangeschaft. Uit mijn eerste reiservaringen is gebleken, dat de kaart op de RET-metro perfect werkt (dat was nog vóór de meltdown van 8 maart) [voegde ik hatelijk toe], maar de in- en uitcheckapparatuur op de connexxion-bussen op…

[tekst verder gelijkluidend aan die van 26 februari]

Waarop ik het volgende non-antwoord ontving van die misselijke, arrogante techno-religieuzen, die ik een spoedig faillissement toewens:

1 Een vergelijkbaar systeem wordt al zeven jaar gebruikt in Hong Kong, waar inmiddels 9 miljoen kaarten in omloop zijn. De betrouwbaarheid van dat systeem is een belangrijke reden geweest om het ook in Nederland toe te passen.
2 Dat is ter beoordeling van de RET en Connexxion zelf
3 Vermoedt u dat er te veel reiskosten zijn afgeboekt? Spreek een servicemedewerker aan, bezoek een verkoop- & informatiepunt of bel uw OV-bedrijf. Dankzij de reisgegevens op uw OV-chipkaart kan vervolgens precies worden gecontroleerd of u te veel heeft betaald. Dus ook deze vraag hoort thuis bij uw ov-bedrijf.

Niet storen, deze mensen. Je zou ze eens wekken uit hun roze technologische dromen.

‘De meltdown van 8 maart’. Inderdaad; de RET ondervond die dag pijnlijk wat het betekent om afhankelijk te zijn van de techniek. Op woensdag 8 maart lag het prachtige betaalsysteem, dat in Hong Kong nimmer faalt, bij de RET-metro een hele dag plat. De lichtkrant op de stations werkte wel; die beval OV-chipkaarthouders de strippenkaart te gebruiken. Tijdens een spoedoverleg bracht ROVER de Rotterdamse vervoerder aan het verstand, dat dit straks, na 2007, niet meer kan; immers: er bestaan dan geen strippenkaarten meer. ROVER was van mening, dat chipkaarthouders gratis vervoerd moeten worden als het systeem buiten dienst is. RET zag de redelijkheid van dit standpunt in; de mededeling op de lichtkranten verdween en chipkaarthouders mochten op 8 maart gratis met de metro. RET’s liefde voor de chipkaart zal wel snel bekoelen als dergelijke storingen vaak voorkomen; het kost de RET straks pakkemvast een kwart miljoen euro per dag.

‘Een vergelijkbaar systeem wordt al zeven jaar gebruikt in Hong Kong’. Ik kwam laatst in de hal van Utrecht CS een ROVER tegen die van de hoed en de rand weet. Hij meldde dat de bus in Hong Kong een eenheidstarief kent. Er vindt dus alleen een incheck plaats en uitchecken is niet noodzakelijk. Het meest kwetsbare onderdeel van het OV-chipkaartsysteem, het in- en uitchecken in de bus, is dus een Nederlandse uitvinding. Dat is alleen al reden, er uiterst wantrouwend tegenover te staan. Nederland moet zich bezighouden met waar het goed in is: watermanagement, baggeren, dijkaanleg en polderen. Technologische innovatie kunnen we beter overlaten aan beschaafdere naties als Japan, Finland en de USA.

Van zulk wantrouwen in de kwaliteiten van de chipkaart kan de ANWB niet verdacht worden. De autoclub gaf mij verreweg de meest uitgebreide reactie van alle organisaties waaraan ik het artikel heb toegestuurd, 1,5 A4-tje, vermoedelijk met het doel, mij duidelijk te maken dat men de chipkaartzaak echt wel kritisch volgde. Maar naar mijn oordeel kwam het hele verhaal toch enigszins neer op zwijgen en toestemmen (zwijgen met zeer veel woorden, dan). ANWB vindt dat die kaart er beslist moet komen - die in hun ogen vooral in het voordeel zal zijn van incidentele reizigers … groot vraagteken - en vertrouwt de OV-bedrijven op hun blauwe ogen, als zij beweren dat het allemaal te doen is om het belang van de reizigers. Zulk goed vertrouwen is in de omgang met OV-beleidsmakers volstrekt misplaatst, is mijn ervaring.

Ten slotte heb ik ook een link gezonden naar het Tweede Kamerlid Sharon Dijksma, de chipkaartspecialiste van de partij die vanaf 2007 weer over ons zal regeren. Zij beloofde me, de kwestie mee te nemen naar het kamerdebat over de nieuwe kaart, dat donderdag de 16e zou plaatsvinden.

Luiheidshalve copy-en-paste ik even wat er de dag daarop over dat debat op de site van NRC stond:

OV-chipkaart goedkoper

DEN HAAG (ANP) - De chipkaart voor het openbaar vervoer, die voor 2008 landelijk ingevoerd moet zijn, wordt goedkoper. De invoering van de kaart mag niet leiden tot het euro-effect, zei minister Peijs (Verkeer) donderdag in de Tweede Kamer.

De kaart zou eenmalig 7,50 euro kosten, maar dat wordt minder. Hoeveel minder wilde Peijs niet zeggen. Ze is verwikkeld in onderhandelingen hierover met lagere overheden en zolang die nog niet zijn afgerond, wil ze zich niet in de kaart laten kijken.

In de regio Rotterdam loopt sinds december een proef waarbij de ov-kaart 1,50 tot 3 euro kost. Peijs heeft daarvoor 2,2 miljoen euro uitgetrokken.

Introductieprijs

PvdA-Kamerlid Dijksma ziet deze Rotterdamse introductieprijs wel zitten voor de rest van het land. Zij vreest evenzeer voor het 'teuro-effect': ,,Mensen moeten zich niet bekocht voelen.'' Peijs noemde geen bedrag, maar denkt er ook zo over. ,,Het mag geen overval op de reiziger worden.''

Er zijn een paar harde noten gekraakt, zoals ook bleek uit wat uitgebreidere artikelen in andere dagbladen. Ook de privacy is aan de orde gekomen, en de verkrijgbaar- en oplaadbaarheid ten plattelande. Maar de hardste noot bleef ongekraakt: moet een systeem dat zoveel storingen geeft, überhaupt wel geïntroduceerd worden?

Het kabinet neemt aan het eind van dit voorjaar een definitieve beslissing over de landelijke invoering van de OV-chipkaart. Het is zaak, tegen die tijd mijn rondje in en om Rotterdam nog eens over te doen. Dat zal ook zeker geschieden. In de tussentijd zijn ook ervaringen van lezers meer dan welkom!

Frans Mensonides
18 maart 2006

© Frans Mensonides, Leiden, 2006

Het werd uiteindelijk toch nog een betaalbare foto!

<< naar thuispagina Frans Mensonides