Op zaterdag 28 november bezocht ik een vergadering op het ROVER-hoofdkantoor over het
project "NS zet bussen in". Na afloop wees de klok halfdrie, terwijl ik om halfzeven pas terug
hoefde te zijn in Leiden. Vier uur over. Een luxe, maar de eerste gedachte die bij mij opkwam
was die aan verveling, druilerigheid en "hoe kom ik die tijd door". Totdat ik me plotseling de
DDR-serie "Langs lange lijnen" herinnerde. Immers: Amersfoort NS is de beginhalte van de
lange lijn Midnet 80 naar Arnhem. Deze lijn valt op 80% van zijn route samen met andere
lange lijnen, zoals Midnet 81 (Utrecht - Arnhem via Austerlitz en Veenendaal) en 50
(Utrecht - Arnhem via Rhenen). Beide lijnen hebben al een bezoek gehad van De digitale
reiziger. Maar zo'n halve middag is ideaal om het ontbrekende stuk, Amersfoort -
Woudenberg, te gaan rijden. Aangezien je in Woudenberg buiten het zomerseizen niet echt
veel te zoeken hebt, besloot ik door te reizen naar Veenendaal en daar lijn 51 naar
Driebergen-Zeist nemen. dan was ik nog ruim op tijd in Leiden.
De bus vertrekt pas om 15.09, dus heb ik nog de
gelegenheid om wat rond te kijken op het fonkelnieuwe
busstation. Dit is, zoals tegenwoordig de gewoonte is,
voorzien van Dynamische digitale reisinformatie,
DDR(?). Het is evenzeer de gewoonte dat zo'n
DDR-installatie het niet doet. Als er al iets vermeld
staat op het display boven de halte, dan is het meestal
niet verstandig om er op blind te varen. Het is een
wonderlijke dalende reeks: een zelfstandige computer
doet het in 99,9% van de gevallen; een
computernetwerk in 98% (in sommige gemeentehuizen
wat minder vaak); een verkeerssysteem met analoge
elementen als bussen, doet het vrijwel nooit. Op de
Amersfoortse digitale display's is veiligheidshalve een
bordje "In Test Bedrijf" aangebracht. Als HetTest
Bedrijf bestaat uit het louter vermelden van de bussen die van elk perron vertrekken (wat
vroeger simpelweg gebeurde door middel van gele halteborden), dan is de test ruimschoots
geslaagd. Wat echter nog niet lukt, hier in Amersfoort: het vermelden van de vertrektijd.
Van het busstation naar het centrum van
Amersfoort loopt een vrije busbaan, waaraan
nog wordt gewerkt. Het is geen overbodige
luxe: Er rijden op dit traject een kleine 100
bussen per uur, naar grove schatting. Vanaf
een viaduct, vlak bij het station, heb je uitzicht
op de voormalige spoorlijn naar Leusden,
Veenendaal en Rhenen, met als
eindbestemming Kesteren, waar kon worden
overgestapt richting Dordrecht, Arnhem en
Nijmegen. De afdeling ROVER-Midden
Gelderland, of zo'n soort buitenplaats, pleit al
jaren voor reactivering van het lijntje, tot
dusver zonder veel kans op succes. Het spoortje heet in de volksmond het Pon-spoor, een
onheilspellende naam, want een railverbinding die genoemd is naar een auto-importeur, heeft
weinig toekomst. Volgens mij wordt het Pon-spoor zelfs niet meer gebruikt voor
goederenvervoer. Op deze zaterdagmiddag lopen mensen er doodgemoedereerd met de hond
te wandelen.
Ze stappen uit, we zitten inmiddels in Leusden. Het spijt me dat ze er al uitmoeten, want ik had nog best graag wat meer gehoord. Busreizen is boeiender dan reizen per auto, zeker in een land waar de mensen schaamteloos in het openbaar hun hele hebben en houwen eruit gooien. Ik heb ooit een vrouw tegen een vriendin een uitgebreide samenvatting horen geven van haar meest recente sessies met de psychotherapeut waar zij in behandeling was voor zelfmoordneigingen. In de forenzenbussen rond Den Haag kun je dagelijks de zwaarst geclassificeerde ambtsgeheimen horen bespreken. Dit schijnt het punt te zijn waar buitenlanders zich hier in Nederland het meest over verbijsteren: de schaamteloze openheid. Je mag hier alles weten, behalve iemands Pin-code en hoe hoog zijn salaris is.
Niet lang daarna bereiken we Woudenberg. Hier loopt de bus leeg. Verder volgen we de route van lijn 81, die ik eerder dit jaar genomen heb op een natte dag in juni. Ook Woudenberg heeft een nieuwbouwwijk. De Veluwe en de Gelderse Vallei zijn populair: je woont lekker buiten en toch dicht bij de (Rand)stad. Omdat er vrijwel niemand woont, wil vrijwel iedereen er wonen. Het klinkt paradoxaal, maar daar wil ik me vanmiddag niet in verdiepen.
De dorpsgezichten van Woudenberg en Renswoude zijn buitengemeen pittoresk; in een zomer kom ik hier nog eens terug.
Veenendaal-De Klomp aan de spoorlijn Utrecht - Arnhem, was na de opheffing van het lijntje
Amersfoort - Kesteren jarenlang het dichtstbijzijnde station voor de ca. 45.000 Veenendalers;
het lag een stevig eind fietsen buiten de bebouwde kom. In 1980, of zo'n soort jaar, werd de
spoorlijn Utrecht - Rhenen geopend en kreeg Veenendaal twee stations binnen de bebouwde
kom. Voor de aanleg van het Rhenenlijntje werd gebruik gemaakt van de overblijfselen van
het oude tracé Amersfoort - Kesteren. Tot verdriet van de ROVERs uit deze streek bleef de
trein aan de noordzijde van de Rijn; de sprong naar de Betuwe werd niet opnieuw gewaagd.
Grote zaterdagdrukte in Veenendaal. De plaats is het winkelhart voor de Utrechtse Heuvelrug en de Gelderse Vallei. Er staat een flinke menigte mensen op de bus te wachten. De buurtbus naar Overberg en Ederveen verschijnt. Een tweede buurtbusje loopt binnen. Dit laatste voertuig vormt de complete stadsdienst van Veenendaal.
Lijn 51 vertrekt met een stalen gezicht 7 minuten te laat; het was weer bijzonder gezellig in de garage. De lijn, die door de week goed is voor het traject Veenendaal - Nieuwegein, via de Uithof, is in het weekend ingekrompen tot het weinig betekende stukje Veenendaal - Amerongen. In het laatste dorp moet overgestapt worden.
"Iedereen denkt altijd maar, dat ik zo stom ben", klaagt een jongen van een jaar veertien tegen
een ongeveer even oud meisje. "Dat komt alleen maar omdat ik zo'n stomme kop heb". Hij
kijkt het meisje verwachtingsvol aan, in de hoop dat zij zijn bewering zal falsificeren. Maar het
meisje zegt: "Het komt ook door hoe je je opstelt. Je doet ook altijd zo onwijs stom". De
jongen gooit het nu maar over een andere boeg. Hij vertelt dat hij afgelopen donderdag uit de
klas is gestuurd omdat hij tijdens de geschiedenisles zat te telefoneren. "Kan ik het helpen, dat
ik gebeld wordt?" zegt hij verongelijkt. Het meisje doet er verder maar het zwijgen toe.
Ook lijn 50 heb ik al eens gehad. Zijn route voert door Doorn, waar Kaiser Wilhelm van 1918 tot 1942 heeft zitten mokken dat alles toch besser was in de Heimat waar hij was uitgeknikkerd. Hij was beter gewend: in Duitsland bezat hij 9 paleizen; bij ons slechts een uit zijn krachten gegroeid landhuis.
Bij Driebergen-Zeist eindigt deze voorlaatste aflevering van Langs Lange Lijnen. Volgende
week een waardig besluit, dat zich afspeelt in de kwalitatieve kelder van het openbaar vervoer
in Nederland, nl. in het vervoersgebied van Oostnet.
| Maatschappij | Midnet |
| Provincies | Utrecht, Gelderland |
| Lengte traject (schatting) | 58 kilometer |
| Rijtijd in aangegeven richting (overdag) | 2 uur 03 minuten |
| Idem, 's-avonds | n.v.t. |
| Exploitatie (maandag - vrijdag) | 06.30 - 19.00 uur |
| Zones | 15 |
| Haltes | 102 |
| Frequentie | Overdag uurdienst (gecombineerd met lijn
82 (Amersfoort - Doorn) halfuurdienst op
traject Amersfoort - Woudenberg; overdag
gecombineerd met lijn 81 en 50
kwartierdienst op traject Rhenen-Arnhem)
's-avonds en in het weekend geen doorgaande ritten Amersfoort - Arnhem |
| NS-stations | Amersfoort, Veenendaal-De Klomp, Veenendaal Centrum, Rhenen, Arnhem |
| Overige knooppunten | Woudenberg De Poort, Veenendaal Centrum, Wageningen Busstation. |
| Route | Amersfoort NS - Leusden - Woudenberg - Renswoude - Scherpenzeel - Veenendaal De klomp NS - Veenendaal centrum - Rhenen - Wageningen - Renkum - Heelsum - Kievitsdal - Doorwerth - Oosterbeek - Arnhem NS |