De Sjef Koekenbakker Award wordt iedere maand uitgereikt aan een persoon, groepering of instantie die de belangen van de Nederlandse OV-reiziger geschaad heeft. Klik hier voor het Sjef-hoofdmenu, met lynx naar het officiële (zij het sterk verouderde) Sjef-reglement en naar de erelijst van voormalige winnaars.

Waarde lezers en lezeressen,

Hier dan de al meerdere malen aangekondigde prijsuitreiking van de Sjef Koekenbakker Awards van augustus en september 2001. Voor die van augustus heeft de afgelopen weken een verzieking plaatsgevonden onder de lezersschare; die van september heb ik gemeend, zelf ondemocratisch te moeten uitreiken aan iemand die hem zonder twijfel verdient.

- - -

Maar eerst even iets anders, want ik zeg maar zo: een aflevering van De digitale reiziger zonder uitweidingen is als brood zonder zout, zeg ik altijd maar. Op discussiegroep OVL, hét medium voor OV-hobbyisten, met 500 mails per week, waarvan ik er op zondagmorgen altijd 493 wis, verscheen laatst een oproep om eens wat meer positieve mededelingen te brengen. Er wordt daar namelijk nogal veel gekankerd, over het algemeen; het kan moeilijk anders als OV het onderwerp is. Nu dacht ik: laat ik ook eens een duit in het zakje doen, natuurlijk niet op OVL maar op mijn eigen medium. Hieronder een onvervalst positief bericht over de spoorwegen; het mocht wel eens een keer!

De twee middelste weken van september, de laatste twee weken voor mijn vakantie in Berlijn dus, heb ik nogal veel met de trein gereisd, nog meer dan normaal. Naar Castricum, waar ik tegenwoordig werk, vier keer naar Utrecht voor college, en nog een keer naar Amersfoort voor ROVER. Een ruime 1000 kilometer heb ik afgelegd, en dat door een land dat geeneens 1000 kilometer lang of breed is. En in al die kilometers heb ik toch nog vier conducteurs gezien; 4 in 21 treinreizen, dat is altijd nog 19%. Het lijkt erop, dat het nog niet tot alle conducteurs is doorgedrongen, dat hun functie is afgeschaft. Zij hebben die mededeling gemist, omdat zij uit principe alleen hun salarisstrookje lezen, en verder alles wat van NS komt, ongeopend laten.

Want dát is natuurlijk het positieve nieuws dat ik bedoel: de conducteur is, passé defini, voltooid verleden tijd. Heerlijk: nooit meer zoeken in jassen en portefeuilles naar de kaartjes, die je als brave burger toch wel hebt. Nooit meer aardig en beleefd hoeven doen tegen mensen om wiens aanwezigheid je nooit gevraagd hebt en die, in tegenstelling tot machinisten, geen wezenlijke bijdrage leveren aan de voortgang van je reis. Nooit meer de aanblik hoeven te verdragen van die domme karpatenkoppen boven die smakeloze blauwe uniformen. Nooit meer je te hoeven ergeren aan die vervelende lummels en meiden van 18, 19 jaar, die gelokt zijn door die rare TV-reclames van NS, en nu de macho lopen uit te hangen in je trein, met hun kniptang zwaaiend als Lukie Luuk met zijn pistool. Geen verplicht glimlachen meer om die imbeciele, neerbuigende conducteursgrapjes, die ze zelf beschouwen als het summum van humor en klantvriendelijkheid. Nooit meer als een kleuter behandeld worden met tot brakens toe herhaalde verzoeken om je bagage mee te nemen en te letten op zakkenrollers. Nooit meer verbijstering voelen over het gebrek aan aardrijkskundige kennis, zoals laatst die in zijn vak vergrijsde en dementerende conducteur ter hoogte van Borne, die mij, als bezitter van een enkele reis Hengelo - Leiden, aanried om in Amsterdam over te stappen ("Amsterdam eventjes overstappen", waarom niet in Den Helder??).

De conducteur is dus weg: een koen besluit, genomen door de NS-directie. Een enquête was de aanleiding; een enquête onder de frontliners. Daaruit bleek namelijk, dat 20% van hen al weg was bij de spoorwegen (en het enquêteformulier als post scriptum had achtergelaten), 20% op het punt stond te vertrekken, en nog eens 60% overwoog, eveneens een vak te gaan leren en zijn heil te zoeken bij een écht bedrijf.

Dat was niet mis, maar de directie ging niet bij de pakken neerzitten. Als we nu de conducteur eens afschaffen, moet Huizinga in een van zijn schaarse heldere momenten gedacht hebben; die voeren toch al jaren niets uit. En gezien het feit, dat zij 81% van hun carrière doorbrengen in de warme en veilige cabine, zullen zij zo onder de hand toch wel volledig op de hoogte zijn van de knoppen, hendels en kranen die benodigd zijn om een trein te doen optrekken en remmen. Met twee, drie aanvullende instructiemiddagen kunnen deze kaartjesknippers toch wel opgeleid worden tot uitstekende machinisten, en zodoende diegenen vervangen die hun heil elders gezocht hebben. Personeelsgebrek opgelost!

Dus, waarde lezer, mocht je ooit nog ergens in de trein nog een verdoolde conducteur tegenkomen: stuur hem onverwijld naar de cabine: wie bestuurt deze trein eigenlijk?!?

Ondertussen - en dat is het twee positieve punt dat ik wilde vermelden - blijkt uit dezelfde enquête onder de frontliners, dat de reiziger niet de voornaamste oorzaak is van de agressie waarmee NS-ers beweren, geconfronteerd te worden. Dat is namelijk de collega, of zelfs de leidinggevende. Mobbing, usurpatie, schofferend gedrag, geestelijke terreur en intimidatie, al dan niet seksueel van aard, zijn schering en inslag binnen de organen van NS. Het ligt dus niet aan u, reiziger, dat u NS-ers soms zulke onbeschofte horken vindt; tegen elkaar zijn ze ook niet al te lief.

Tevens bleek, dat vele frontliners last hebben van werken onder tijdsdruk. Ja, wie had kunnen denken toen hij bij een OV-bedrijf solliciteerde, dat De Klok daar zo'n belangrijke rol zou spelen!

- - -

Goed, dit geschreven hebbend, gaan we nu over tot de uitreiking van de Sjef Koekenbakker Award voor augustus 2001, een maand die nu wel heel ver weg lijkt. Zoals te lezen stond in de vorige aflevering, waren er drie kandidaten, NS-R, NS-internationooit en de stad Utrecht. 24 lezers hebben een stem uitgebracht, hetzelfde aantal als gebruikelijk, de harde kern van DDR-fans, die de gifbeker die wij wekelijks vullen, tot de laatste slok ledigen, en zelfs alle Sjef-artikelen lezen. Hoe heeft dit forum gestemd?

Slechts een enkele stem was er voor de concept-huisregels voor treinreizigers van NS-R, die door conducteurs zijn opgesteld, en dus geen praktische waarde hadden. Eén stem, en dat was dan nog niet eens de mijne (waarop ik dan wél gestemd heb, verraad ik niet; dat is het geheim van het paleis). Ik denk, dat de lezers de huisregels pragmatisch gaan benaderen: er kennis van nemen en zich er vervolgens niets van aantrekken. Dat lijkt me het allerverstandigste, en daarmee is deze kwestie ook weer uit de wereld.

Negen stemmen, 37,5%, en dus te weinig, gingen naar NS-Internationaal voor op grote schaal tentoongespreide ondeskundigheid en klantvriendeloosheid. Daarmee is deze noodlijdende tak van het niet minder noodlijdende NS, feitelijk de morele winnaar van deze Sjef-verkiezing. Tenslotte hebben ze deze maand NS-R, de binnenlandse poot van de spoorwegen, verre achter zich gelaten, en dat, terwijl NS-R per dag zo ongeveer 100 keer zo veel kaartjes verkoopt dan / als NS-internooitsional. Zo weinig klanten, en zoveel ontevredenen; het mag een prestatie genoemd worden.

En dan de winnaars, met een absolute meerderheid van veertienstemmen: de gemeente Utrecht, met hun zogeheten Hoogwaardige Openbaar Vervoerbaan, de HOV-sof, kortweg.

Een eclatante overwinning voor deze busgoot, maar betekent dit nu ook dat de lezers deze goot graag eigenhandig afgebroken zouden zien worden door Henk Westbroek, zoals deze socioloog / zanger / volkspoliticus ooit in een dronken bui beloofd heeft? Ik denk van niet. Ik denk, dat onze kiezers op zich niet tegen een HOV-baan zijn, maar zich vooral hebben uitgesproken tegen de belabberde uitwerking ervan; tegen alles wat er (nog) niet is op of rond de HOV-baan van Utrecht: veiligheid voor voetgangers en fietsers, autoloosheid, doorstroming, de mooie nieuwe bussen die ons al jaren beloofd worden, een DRIS, de busbaan "om de zuid", die op zijn vroegst pas in 2087 opgeleverd zal worden, et cetera, tralala.

Helemaal zeker zullen we daar nooit van zijn. Stemmen is een nogal ongenuanceerd iets; je weet nooit waar kiezers precies voor of tegen zijn. Dan moet je een enquête organiseren, maar daar zijn ook weer bezwaren tegen. Een enquête invullen is tegenwoordig linke soep, zoals een grote Nederlandse minderheidsgroepering laatst ondervond. 400 van hen werkten argeloos mee aan een enquête vol suggestieve vragen, en hun complete groepering, bestaande uit 1 miljoen medeburgers, werd verketterd omdat die 400 ongewenste antwoorden hadden gegeven. Ik kom dat soort vragen in mijn omgeving ook wel tegen. "Geef nou eens je eerlijke mening over....". En als je dat dan doet, dan zijn de rapen gaar.

Geen enquête dus. Wij rekenen erop, dat de lezers van dit magazine in Utrecht geen onbezonnen streken zullen uithalen, en geduldig nog een eeuw of wat wachten, totdat het HOV-project geheel voltooid is, en we er een eindoordeel over kunnen uitspreken.

Ziehier de resultaten van de Sjef verkiezing!

- - -

De Sjef van SEPTEMBER 2001 gaat naar niemand minder of meer dan haar van Netelenbos, onze eigenste minister Tineke. Ze heeft er naar gesolliciteerd, ze heeft erom gevraagd; welnu, dan kan zij hem krijgen ook! Tineke ontvangt hem voor de tweede keer in haar karjerre; eerder gebeurde dat in juni 1999, voor het "transferiumdenken" (dat was in de tijd, dat zij überhaupt nog wel eens ergens over nadacht).

Een reden voor een tweede Sjef is natuurlijk al gauw gevonden, bij iemand die de ene blunder op de andere stapelt, en van voren niet weet, wat zij van achteren zegt. Zij krijgt hem voor de lankmoedige houding die zij ineens heeft aangenomen tegen de spoorwegen, en voor het feit dat zij heur bips heeft afgeveegd aan het prestatiecontract met NS. Ik had het haar nog wel zo afgeraden, maar eigenwijs. Nog steeds hoor ik het haar zeggen tegen Huizinga [imiteert hoge krijsstem, om duidelijk te maken dat nu de minister aan het woord is, en niet DDR zelf]: "Ik eis van NS een beter verbeteringsplan, want ik ben niet van plan, nog langer te accepteren dat de kwaliteit van het treinverkeer niet verbetert."

[Met normale stem]: Ja, ja. Het eind van het liedje is het volgende:

- NS heeft weliswaar een contract waarin vermeld staat, dat 92% van de treinen op tijd moet rijden, maar bij ministerieel decreet is 80% nu ineens volstrekt acceptabel;

- Als ze zelfs dat niet halen, dan zal de norm wel naar 62% zakken, dus waarom zou NS zijn best nog doen;

- NS krijgt tot 2005 de tijd "om eroverheen te komen"; wat een kul, zeg! Er overheen komen? Waar overheen? Heeft hier in dit land een uitputtende burgeroorlog gewoed, de afgelopen jaren? Zijn alle treinstellen vorige zondag gesloopt door horden voetbal-hooligans? Is NS recentelijk getroffen door een reeks terreuraanslagen? Kom nou! Het enige waar NS overheen moet zien te komen is zijn eigen incompetentie en labbekakkerige houding. Nou, als we daar op moeten wachten, dan kunnen we NS wel respijt geven tot de dag dat het vriest in de hel.

Dat komt er nu terecht van al die ferme taal. Netelenbos heeft Huizinga één keer diep in de troebele ogen gekeken, en alle goede voornemens zijn meteen vergeten. NS krijgt tot in lengte van jaren carte blanche om een even beroerd product te blijven leveren als zij de laatste tijd gedaan hebben. De politiek gaat verder op de verkeerde weg die men heeft ingeslagen: het privatiseren van een monopolist. Dom, dom, dom. Veronderstel, als dat overal nu eens zo ging. Dat de minister van Binnenlandse zaken zei: ik vond het volstrekt aanvaardbaar, dat er komend jaar weer wat vuurwerkfabrieken de lucht in vliegen, of wat discotheken zonder brandtrappen affikken. Nee, langzamerhand lijkt in dit overgereguleerde land de opvatting post te winnen, dat regels ook gehandhaafd moeten worden; laten we daar dankbaar voor zijn. Maar laten we niet aflaten, te constateren, dat deze verlichte denkbeelden nog lang niet zijn doorgedrongen tot dat oude ministerie in de Scheveningse bosjes, tegenover Madurodam.

- - -

De beide Sjefs, de gebruikelijke plastieken, onder aanwending van Velpon vervaardigd van blik en goedkoop waaibomenhout, zijn onderweg naar de trotse winnaars. Helaas zullen ze daar, als gevolg van logistieke problemen, nooit aankomen, maar wij hebben ons best gedaan.

De digitale reiziger,
30 september 2001

- - -

PS:

Inmiddels is het alweer bijna of helemaal oktober, en nadert het moment dat wij kandidaten gaan oproepen voor de Sjef van die maand. Denk er alvast maar eens goed over na. Er is al één nominatie binnengekomen, spontaan, zonder oproep. Het is iemand van koninklijken bloede. Niet Lex of Max, onthul ik; die hebben juist bijzonder veel sympathie gewekt bij de treinreiziger, door op een regenachtige middag doodleuk, als gewone mensen, de IC van Den Bosch naar Eindhoven te nemen. Wie het dan wel is, onthullen wij binnenkort, maar de lezer gewend is, een beetje over de dingen door te denken, en niet helemaal "Hol van Boven" is, zou er zelf achter kunnen komen.