In alle drukte hebben we helemaal vergeten, de Sjef voor de maand juni uit te reiken. We zullen dat deze week goedmaken, maar eerst een lange inleiding, om de spanning op te bouwen.
Tot ons genoegen hebben we kunnen vaststellen, dat de stakingsgolf in de loop van de maand tot staan is gekomen. Blijkbaar is onze boodschap van de vorige maanden overkomen bij de vakbondskameraden: het is geen automatisme meer, dat op een staking automatisch een Sjef volgt.
Verder moeten we ook deze maand weer een aantal mensen teleurstellen, wat we overigens met veel genoegen doen.
Geen strijd zonder verliezers; geen kansspel zonder nieten. De jury heeft, na een marathonvergadering, besloten de Sjef NIET uit te reiken aan de bewoners van de Leidse rijkeluisbuurt "De Coebel", die zich met hand en tand verzetten tegen de komst van een stadsbus in hun wijk. De jury voelt er namelijk niets voor, te buigen voor terreur. Dan is het eind zoek. Als sabotage het criterium wordt, wat kunnen we dan volgende maand verwachten aan wandaden?
Bovendien is de Sjef Koekenbakker Award tot dusverre altijd terechtgekomen bij mensen en groeperingen, die beweren VOOR goed openbaar vervoer te zijn, al valt dat aan hun daden niet altijd te merken. Voorvechters van openbaar vervoer veroorzaken maandelijks genoeg leed voor tien Sjef Koekenbakkers. Waarom zouden we er dan een uitreiken aan mensen die mordicus TEGEN openbaar vervoer zijn?
Verder waren wij vast van plan, de Sjef uit te reiken aan Syntus, als wij bij ons bezoek aan de Achterhoek de aansluiting in Doetinchem zouden missen. Dit is echter niet gebeurd, zoals je hebt kunnen lezen. Alle reden om de regionale spoorwegmaatschappij nog wat krediet te geven.
Het rommelt aardig op het regionale spoorfront. In het noorden en het oosten zijn de
spoorwegen al verkwanseld aan streekbusboeren; in Limburg dreigt de trein zelfs ingepikt te
worden door Duitsland! Alleen het idee is al een Sjef waard (hebben we de Tweede
Wereldoorlog dan voor niets gewonnen?) maar we zullen even afwachten of deze zeepbel niet
even snel uiteen zal spatten als alle andere andere zeepbellen in OV-land.
De échte spoorwegen, NS Reizigers, concentreren zich de komende jaren op het "rompnet" en zijn dus flink aan het inkrimpen. Hun kansen op een Sjef nemen daardoor niet noemenswaardig af. Ze krijgen nadrukkelijk GEEN Sjef voor hun plan, de loketten af te schaffen. Wel toucheren zij deze maand een oneervolle vermelding voor de aanhoudende capaciteitsproblemen in de spits. Wij hebben er natuurlijk niets op tegen, dat de NS al die ouwe roestbakken eens een keer renoveert. Het lijkt ons echter niet echt verstandig, alle treinen tegelijk naar de werkplaats te sturen.
Dat is een beetje het dilemma met die regionale aanbesteding: aan de ene kant dreigt het te leiden tot versnippering; in Noord-Holland is bijvoorbeeld het onzalige idee uitgebroken om de doorgaande verbinding Den Helder - Arnhem / Nijmegen te "knippen" bij Amsterdam (ook daarvoor een oneervolle vermelding). Aan de andere kant doet NS het bij tijd en wijle zo beroerd, dat je als reiziger diep verlangt naar een heel leger van concurrenten.
Over concurrentie gesproken: ook een oneervolle vermelding - en dat is dan echt de laatste voor deze maand - voor de twee gratis kranten, die sinds kort verspreid worden onder treinreizigers in de ochtendspits. De reiziger moest, bij het doorkruisen van de stationshal in Utrecht, al drie keer nee zeggen tegen bedelaarsgespuis, al dan niet voorzien van Daklozenkrant. Nu komt daar nog twee keer "nee" bij voor de aanbieders van gratis drukwerk. Het is een goede oefening in assertiviteit, maar wat een narigheid om zo je werkdag te moeten beginnen.
Over de kwaliteit van die gratis dagbladen kunnen wij niet oordelen; we hebben nog geen
kennis kunnen nemen van de inhoud. In de bus naar Ter Aar worden zij niet uitgereikt; dat
riekt naar discriminatie, maar ik vind dat in dit geval niet erg.
Netelenbos heeft het zeepbellenbeleid van haar voorgangsters vakkundig gekopieerd. De belangrijkste taak van een minister van V&W is het terugdringen van de files, iets dat kabinet-na-kabinet maar niet lukt. Daarvoor zijn krachtige maatregelen nodig, en die hoef je van mensen als Netelenbos niet te verwachten. Nee, die vind het leuker om maar weer eens een transferium te openen.
Tijdens zo'n openingsplechtigheid staat het transferium vol geparkeerde auto's. Dat is dan meteen ook de laatste keer. Ook op het nieuwe transferium aan de A44 te Leiden is sedert de feestelijk opening geen auto meer gesignaleerd.
Niet echt verwonderlijk, want er wordt op dit transferium slechts een minimum geboden aan aansluitend busvervoer. Een handjevol spitsbussen naar Den Haag (ook per trein uitstekend bereikbaar vanuit de Sleutelstad); wat verbindinkjes met Leiden Centraal, een paar bussen naar de Duin- en Bollenstreek. Buiten de spits vertrekken er van 't Schouw slechts twee bussen per uur naar Leiden Centraal, en wel om .49 en .50 minuten na het hele uur. De pendeldienst met het centrum van Leiden rijdt alleen op zaterdag en op koopavonden; zeven dagen per week was te duur.
't Schouw dreigt daarmee een opvolger te worden van de ook mislukte transferia in Groningen en Amsterdam Zuid-Oost. Zelfs al stond het er vol, wat dan nog? Het transferium biedt plaats aan ruim 1000 autowielen. Een druppel op een gloeiende plaat, vergeleken met de honderdduizenden auto's die dit punt dagelijks passeren. Geldwegsmijterij.
Betekent dit nu, dat je automobilisten tóch niet in het openbaar vervoer krijgt, wat je ook probeert? Driewerf neen!, er is geen enkele reden om zo defaitistisch te zijn. Op plaatsen waar het ministerie zich er niet mee bemoeit, lukt het best.
Neem station Voorhout, dat in de lentedagen van 1997 is geopend. Voorhout telt 12.000 inwoners. Als er daarvan 1500 in de trein zouden stappen, dan was NS al dik tevreden geweest.
Drie weken na de opening klonk luidkeels gejeremieer uit het dorp in de Bollenstreek. Binnen een straal van 500 meter van het station was geen vrije parkeerplaats meer voor handen. Momenteel stappen in Voorhout dagelijks 3000 mensen in de trein, waarvan de meerderheid per auto komt. Uit de ganse bollenstreek komen automobilisten naar Voorhout, om daar de trein naar Den Haag te nemen. Van het transferium bij Leiden heeft geen hond gehoord.
De overstap auto - OV lukt dus best, als je het woord "transferium" maar niet gebruikt.
Dat is Wat er staat ten voeten uit. Dat is het transferium-denken. De verkeerde maatregel op de verkeerde plaats; de verkeerde druppel op de verkeerde plaat.
Neem rekeningrijden. Prima, vindt Netelenbos. Maar dan natuurlijk alleen in Amsterdam, waar elke verkeersmaatregel so wie so verspilde moeite is. Netelenbos wil de files bestrijden, maar rekent zich nu al suf met het geld dat zij verdient aan de files die straks bij Amsterdam de betaalpoortjes passeren. Zo veel vertrouwen heeft zij in haar eigen maatregel.
Waar pompt de minister straks al die miljoenen in, die ze verdient met rekeningrijden? Het hangt er maar vanaf, hoe de muts staat van die muts. Vandaag gaat het geld naar die Vierde Coentunnel, morgen naar de Vijfde IJ-tunnel, overmorgen verdwijnt het in de Noord-Zuid metro, die financieel al een bodemloze put is, nog voordat er één spade in de grond is gestoken.
En neem al die spitsbussen die, zwaar gesubsidieerd door Netelenbos, leeg in de file staan. Er komt er weer een bij, binnenkort, hoezee! Hij gaat rijden van Rijswijk Plaspoelpolder naar Zoetermeer. In de laatstgenoemde stad, met 120.000 inwoners, stopt hij slechts drie keer. Niet op OV-knooppunten, maar bij fietspaden. Het is namelijk een fietsbus. Niet dat je er welkom bent met je Puch, je racefiets of je degelijke boodschappenkarretje. Nee, alleen vouwfietsen mogen naar binnen. Die mag je in gewone bussen ook vervoeren, mits je ze verpakt als iets dat niet op een vouwfiets lijkt.
De grootste enormiteit uit haar hopelijk kortstondige carrière beging Netelenbos een paar weken geleden. Een belasting op het rijden van autokilometers. In elke auto een rijks-kilometerteller, of zoiets. Die moeten nog uitgevonden worden, maar dat zal binnen afzienbare tijd wel gebeuren, hoopt Netelenbosch.
"Heel Europa kijkt naar ons", zegt zij. Ja, en ze komen niet meer bij van het lachen. In alle ons omringende landen bestaat de kilometerbelasting al lang. De wegenbelasting is daar verdisconteerd in de benzineprijs. Wie elke jaar 100.000 kilometer rijdt in zijn BMW-leasebak, betaalt zich blauw; wie zijn stadsautootje alleen gebruikt om boodschappen te doen, betaalt een schijntje. Een eerlijk systeem, en bovendien simpel en doeltreffend.
Té simpel voor Netelenbos. Over 16 jaar horen we wel weer, dat de rijkskilometerteller mislukt is. PLOP, daar gaat weer een zeepbel. Het transferiumdenken in optima forma. Voor Netelenbos hebben wij een speciale Sjef Koekenbakker Award, vervaardigd uit zeepsop, die uit elkaar spat als zij er naar kijkt.
Aangeboden namens de jury,
Frans Mensonides
