Nieuwe routes in de Haaglanden.
Deel 1: Ypenburg
In zijn expansiedrift heeft het gewest Haaglanden het oog enkele jaren geleden laten vallen op het terrein van vliegveld Ypenburg. Daar zou je best een stuk of 11.500 woninkjes op neer kunnen zetten, om levensruimte te bieden aan pak weg 25.000 regiobewoners. Het vliegveld werd opgeëist door de nimmer rustende bulldozers van de nieuwbouw. De regerings-Fellowship moest uitwijken naar Vliegveld Valkenburg, dat daardoor voor dezelfde woningbouw verloren ging. De woningzoekende Leidenaren moesten daarom maar genoegen nemen met Leidschenveen, alias Leizo, alias Leidschendam Zuid-Oost, dat in het verlengde ligt van Ypenburg en ruim 15.000 inwoners moet gaan herbergen. Vlak ook Stuno niet uit, Studiegebied Nootdorp vermoed ik, welke studie, na afronding met het einddiploma, plaats zal bieden aan nog eens zo'n 3000 man.
Vanzelfsprekend moet zo'n woningenzee ontsloten worden met hoogwaardig openbaar vervoer. Er zal een tramlijn Den Haag Statenkwartier - Leizo gaan rijden onder het lijnnummer 15. Wanneer is nog niet duidelijk; de plannen liggen er, maar het ministerie is nog niet over de brug gekomen met pecunia. Lijn 15 gaat Den Haag via Rijswijk met Ypenburg en Leizo verbinden. De tram kruist de Zoetermeer- en Hofpleinlijn, die tegen die tijd omgezet moet zijn in Randstadrail. Over de omvang, aard en kostprijs van dat laatste project zal minister Netelenbos volgende week knopen gaar doorhakken. De belangrijkste knoop heet: "wie gaat met de eer strijken van Randstadrail, HTM of RET?" Tram 15 zal straks, als Netelenbos deze netelige kwestie weet op te lossen, aansluiting bieden op de Randstadrail richting Den Haag CS, Rotterdam en Zoetermeer. Iets minder vastomlijnde plannen zijn er ook nog voor een tramverbinding van het wat oudere gedeelte van Leidschendam (Leidsenhage), via Leizo en Ypenburg naar Delft. Het lijnnummer is al bekend: 19.
Niet lang geleden werd het eerste kaveltje van Ypenburg opgeleverd. Kwartiermakers in een nieuwe wijk zijn niet zelden verstoken van de meest elementaire voorzieningen. Vooral goed openbaar vervoer laat nog wel eens op zich wachten tot de eerste huizen aan renovatie toe zijn. In Ypenburg heeft men deze aloude fout nu eens niet gemaakt. Meteen na oplevering van het eerste kavel voerde HTM een busdienst Den Haag CS - Ypenburg in, onder het voor de aan te leggen tramlijn gereserveerde nummer 15. Zaterdagmiddag 16 oktober, om 16.15 stap ik op het busplatform boven Den Haag CS aan boord. De bus rijdt om het half uur, zelfs op zon- en feestdagen en gedurende de avonduren.
De chauffeur kan mijn kaart niet afstempelen, want hij heeft geen stempel. "Hoe komt dat zo ineens?", vraag ik. "Weet niet. Gewoon vergeten mee te nemen van huis", bromt hij achteloos. "Da's dan voordelig", zeg ik. Voor mij wel, maar voor de HTM niet zo. Ik ga zitten, en stel vast dat de chauffeur de voor zijn beroep meest essentiële zaken wel van huis heeft meegenomen. De bus is gevuld met een lucht van zware sjek en met krijsend discogeweld uit een kolossale ghettoblaster. Ik wil niet klagen: de reiziger krijgt precies het kwaliteitsniveau dat je mag verwachten voor een rit van 0 cent; niet ongebruikelijk in een HTM-bus.
De route voert door Oud-Rijswijk, waar we nog wat mensen oppikken, die ook gratis worden meegenomen. Met 7 man aan boord rijden we het terrein op van het voormalige vliegveld. Na een slalom om hijskranen en langs hekken van bouwterreinen komen we op de Anthony Fokkersingel (de straten zijn tenminste nog genoemd naar luchtvaarthelden). De draagbare telefoon van de buschauffeur gaat. Gelukkig zijn we bij het eindpunt, dus hij kan hem in alle rust aannemen.
Ypenburg dreigt, als ik afga op de
aanblik van het eerste kavel in het licht van een sombere herfstmiddag, geen
vrolijk oord te worden. De architect heeft zich verre gehouden van de
Rietveldkleuren, die de laatste jaren zo in de mode geraakt zijn. In plaats
daarvan heeft hij een jaren 30-stijl proberen te imiteren, met overwegend
donkere tinten en wat ouderwetserig aandoende erkertjes. Ik waad door de blubber;
goed dat ik mijn oude schoenen heb aangetrokken. Een paar straten verder zijn
wat moderner aandoende huizen, maar ook hier overheersen de sombere
bruintinten. Nee, ik laat me hier niet op de wachtlijst plaatsen.
Op vrijwel alle voordeuren prijkt een affiche tegen de Haagse annexatie van dit gebied dat nu nog tot de gemeente Rijswijk behoort. Sommige nieuwbakken huiseigenaars kondigen zelfs via een poster aan, dat zij hun huis zullen verkopen als het toch tot een inlijving zou komen. "Annexatie Nee, samenwerking Ja". Een mooie kreet, maar ik meen me te herinneren dat de samenwerking tussen Den Haag en zijn randgemeenten niet altijd even soepel verlopen is. Jarenlang zijn de bestuurders van Den Haag en Rijswijk vechtend over straat gerold over de aanleg van HTM-lijn 17 naar Wateringseveld.
Ik ben hier in het nieuwe Ypenburg mijn oriëntatie een beetje kwijt, maar moet me in de buurt van Delft bevinden want ik zie de toren van de Nieuwe Kerk boven de bomen uitrijzen. Aan de andere kant van de Fokkersingel blijkt nog een bushalte te zijn. Hij is van de stadsdienst Delft, die onlangs is doorgetrokken naar Ypenburg. Lijn 62 vertrekt hier elk half uur; 's avonds en op zon- en feestdagen wordt de verbinding onderhouden door lijn 60, in uurdienst.
Ook bij dit ritje hoef ik niet de volle prijs te betalen. De halte Ypenburg valt buiten de zone 5426 (Delft) en draagt het nummer 5421 (als vanouds; toen Ypenburg nog een vliegveld was, reed hier elke morgen en elke middag een HTM-bus vanaf Station Den Haag HS, ten behoeve van de werknemers). De chauffeur heeft echter geen zin om iedere keer zijn stempel te verzetten (dat vergt ook een hele inspanning!) en rekent gewoon één zone, in plaats van twee.
Ik laat Ypenburg achter me; ik kom nog wel eens terug als ze begonnen zijn met die tramlijn.
Frans Mensonides
18 oktober 1998
Op de site van het stadsgewest Haaglanden vind je alles over de nieuwbouwlocaties rond Den Haag. Op de kaartjes van de afzonderlijke locaties zijn de toekomstige tramroutes ingetekend met een dun zwart lijntje.
Naar Deel 2: Wateringseveld