Een vergaarbak, deze week, drie ultrakorte fotorapportages die slechts een losse onderlinge samenhang vertonen. Ze spelen elk in een grote Nederlandse stad en hebben iets te maken met iets nieuws in het OV.
In Rotterdam werd vorige week het noodstation CS in gebruik genomen. In Den Haag kun je nu eindelijk instappen op het lightrailstation Forepark. In Amsterdam is – ik weet niet wanneer – een nieuwe eindhalte in gebruik genomen op tram 26.
Rotterdam hoopt in 2010 een nieuw centraal station te openen, zie het HIER als artist impression. Een regionaal, nationaal en internationaal knooppunt moet het worden: TGV, gewone trein, tram, metro, Randstadrail, stadsbus, streekbus, internationale bus, taxi en fiets allemaal op één hectare, in plaats van verspreid over een hele vierkante kilometer, zoals vandaag de dag.
Het wordt een mooi driehoekig geval, een glazen blikvanger, die ook nog moet opvallen tussen al die honderden meters hoge hoogbouw. Het komt op dezelfde plek als het oude stationsgebouw, dat net zijn halve eeuwfeest heeft mogen vieren. En daarom moeten de reizigers het drie jaar lang doen met een noodgebouw ten westen daarvan, bij het Groothandelsgebouw en bij restaurant Engels.
Op zondag 3 september viel letterlijk het doek voor de creatie van Sybold van Ravesteyn; burgemeester Van Opstelten liet het neer. Twee dagen later zie ik dat werklieden op het dak iets anders proberen te maken van die mooie, grote letters CENTRAAL STATION, letters die zo te zien op de artist impression behouden zullen blijven en na 2010 het nieuwe station zullen sieren. Het wordt: GEEN TRAAN LATEN, denk ik, nee: EEN TRAAN LATEN, want waar toveren ze zou gauw een G vandaan?
Een traan zal ík niet laten om het oude station. Ik vond het een prachtstation, hypermodern, toen ik er als kind uitkwam op een vakantiedagtocht Blijdorp of Euromast. Maar dat is alweer een jaar of 40 geleden. Het gebouw heeft zijn jaren uitgediend, is langzamerhand ver-ield en verpieterd tussen de hoogbouw en zag er de laatste jaren eigenlijk niet meer uit. Tijd voor iets nieuws!
Rottigheid is er ook alweer. Er is nu al vertraging, er is nu al een begrotingstekort; het zal eens niet zo zijn! 2010, lees daarvoor maar 2011. En het ruime halve miljard dat ervoor was uitgetrokken, is helaas ook ruim onvoldoende; er moet meteen al 50 miljoen bij. En er is een bouwstop, nog voordat de bouw begonnen was.
Twee gifblauwe gebouwen staan drie à vier jaar lang klaar voor de reiziger, één bij het Groothandelsgebouw en één aan de andere kant in de Provenierswijk. Dit is het eerstgenoemde. Het bevat kaartenloketten, eetstalletjes en winkeltjes. ROVER heeft gezeken over het feit dat je voor kaartjes de trap op moet, maar dat maakt niet uit, daar je voor de treinen toch ook de trap opmoet.
De perrons bereik je vanuit deze wat smalle noodtunnel, enkele tientallen meter ten westen van de oude…
… of via loopbrug en trappen, die beginnen bij het blauwe gebouw en toegang geven tot de perrons, die op dezelfde plek blijven als zij altijd al waren. Er zijn roltrappen voor naar boven, maar helaas niet voor naar beneden. Invaliden en slecht-ter-benen kunnen onder begeleiding van personeel nog gebruik maken van een oude goederenlift.
Een kilometer of 20 ten noorden daarvan is op maandag 3 september 2007, zonder bloemen, toespraken en trompetgeschetter – dat ook volstrekt misplaatst geweest zou zijn – Randstadrailstation Forepark in gebruik genomen. Ter hoogte van dit Haagse lightrailstation, dat toen nog in staat van aanbouw was, ontspoorde op 29 november 2006 in de vroege avond een RET-metrostel dat onderweg was van Rotterdam Hofplein naar Den Haag CS. Dit deraillement op een defecte wissel veroorzaakte 17 gewonden. Daar een half uur eerder bij de ‘netkous’ al een lightrailvoertuig van de HTM was ontspoord (zonder persoonlijke ongelukken) achtte de rijksoverheid het tijd voor een rijverbod op het traject CS – Leidschenveen - Zoetermeer. Deze site schreef er meer dan genoeg over; begin HIER en volg het spoor terug.
Daarmee begon een buitendienststelling waarvan het einde zoek dreigde te raken. Vanuit Hofplein kon je pendelen naar Nootdorp, en daar overstappen op de bus. Vanaf vorige week kunnen we na 9 maanden eindelijk weer met de RET naar Den Haag CS. En inmiddels was zowaar ook station Forepark voltooid.
Bovendien is er proefbedrijf op de Oosterheemlijn, die hopelijk over enkele weken ook opnieuw in gebruik wordt genomen. Daarbij moet ik aantekenen dat er verschil bestaat tussen testritten en proefbedrijf. Bij testritten rijdt men incidenteel een ritje zonder passagiers, om te beproeven of de baan überhaupt kan verdragen dat er overheen gereden wordt. Bij proefbedrijf test men of er een complete dienstregeling gereden kan worden, maar dan zonder passagiers; dan kan het ook mét, redeneert men.
Dat alles impliceert dat je op Forepark - en trouwens op het hele gezamenlijke HTM/RET-traject – momenteel de volgende situatie hebt. Langs het hoge perron stoppen RET-metro’s Rotterdam – Den Haag. Langs het lage perron HTM-trams Den Haag – Zoetermeer Oosterheem. In de laatste kun je niet instappen, in de eerste wel.
En als je dat doet, zit je in een metrorijtuig dat, althans op dinsdagmiddag de 4e in de avondspits, slechts één noodstop onderweg maakte en verder volgens dienstregeling van Rotterdam naar Den Haag reed.
Zou alles nu dan toch nog goed komen met Randstadrail? En zo ja, moeten we het dan laten bij een zucht van opluchting, of eens goed onderzoeken hoe het zover heeft kunnen komen, met bijvoorbeeld alle ontsporingen die zich ook na november 2006 nog hebben voorgedaan? Zoals laatst die op de Loosduinseweg in Den Haag, waarvoor als oorzaak een fietsframe werd genoemd dat onder de tram was geraakt. Wie dat gelooft, is een ontzettende… journalist van het Algemeen Dagblad.
ROVER’s voorzitter, Michael van der Vlis, pleit voor een grondig onderzoek. Zie dit stukje, dat een duidelijke logische samenhang vertoont, goed geschreven is, en dus ongetwijfeld uit het toetsenbord kwam van iemand anders dan de preses zelf.
Hoe zit het overigens met de tweede Zoetermeerse tak, de Krakeling? Wanneer wordt daar gereden, al was het maar een proeftestrit? Als ik dat wist, wist ik meer dan wie ook in Zuid-Holland.
Welaan, de plaatjes dan van een weinig gebruikt station temidden van bedrijvigheid. Laat je door de lege perrons niet op een dwaalspoor brengen. Randstadrail Rotterdam Hofplein - Den Haag CS trekt best volk, vooral forenzen uit Pijnacker en Berkel-Rodenrijs, al lopen de vervoerscijfers nog wat achter bij de prognoses van vele tienduizenden passagiers per dag.
Deze blauw-witte trams, daar mag je voorlopig alleen maar naar kijken, instappen niet.
Deze heren zien het HTM-voertuig passeren terwijl ze op dat van de RET wachten. Een wat koddige foto: die grote kerels, op dat hoge perron, bij dat lage trammetje.
Het uitzicht: een lange hangar of zo, met op de achtergrond het kantorencomplex Castellum. Dat laatste gebouw is ook alweer een echte Alberts; ik schijn hem overal tegen te komen.
Het derde deel van dit drieluik. In juni 2005 nam ik GVB-tram 26: Amsterdam CS – IJburg, en schreef een artikel dat me een opzegging kostte van de daarin genoemde Europa-adept (een man die dol is op satire, zolang het niet over hemzelf gaat).
In die tijd racete de tram voorbij het Steigereiland, dat nog woest en ledig was, en stopte hij drie keer op het min of meer bewoonde Rieteiland. Na die laatste halte verdween de tram uit zicht achter in aanbouw zijnde flats. Hij maakte een lusje in een stuk niemandsland zonder wegen. Je kon er niet instappen en je kon er te voet vermoedelijk niet eens bij in de buurt komen.
Maar de bouw van IJburg rukte in twee jaar tijd een halve kilometer op en het lusje werd voorzien van een halte. Ik weet niet wanneer dat gebeurd is; toen ik er op zondag 2 september zo maar weer eens heenreed, zag ik het toevallig. Ik had behoefte om even uit te waaien, een activiteit waarvoor IJburg geschapen lijkt. En met die tram, de snelste van het GVB-net, ben je er aangenaam gauw.
Veel verder dan hier kan de tram niet, of hij zou het water in moeten rijden als antwoord op die amfibische rondvaartbus uit Rotterdam. De tramlijn moet t.z.t. nog 2 kilometer langer worden. De sporen liggen er nog niet, sterker nog: de eilanden die ze zullen dragen, moeten nog opgespoten worden. Nog sterker: het is jaren uitgesteld. Uitstel, dat is de rode draad van dit drieluikje; ik besef het schrijvenderhand pas.
Dat kleine strandje is verplaatst. Amsterdam krijgt in 2000-tig op IJburg een strand dat We gaan naar Zandvoort voorgoed moet doen vergeten. Voorlopig is er een voorlopig strand dat telkens voor de huizenbouw uit vlucht. Waar het in 2005 was, prijken nu borden VERBODEN TE ZWEMMEN.
Thans heet het Blijburg. Het bestaat, behalve uit zand, uit slordig, ondefinieerbaar getimmerte, vermoedelijk in elkaar geflanst door propedeusestudenten van de lts, of hoe het tegenwoordig heet. Alleen aan wat er binnen elke constructie gebeurt, kun je zien wat het voorstelt: een pannenkoekenhuis, EHBO, ??? (volkomen onduidelijk), toilet… Ik geloof dat ík – geboren met twee linkerhanden, maar altijd nog als achterkleinzoon van een timmerman – het nog beter zou doen; hoe is het mogelijk dat de boel niet bij de eerste de beste windvlaag wegwaait!
Het is nog aardig druk, op deze zondag tussen zomer en herfst. Het is aan de donkere en zachte kant en het waait stevig – maar dat zegt niets, want dat doet het hier altijd, ook als in de rest van het land de vanen slap hangen en de rook loodrecht uit de schoorstenen omhoog kringelt.
Zoals overal waar twee Amsterdammers bijeen zijn, wordt er een derde aangesteld om over hen te waken. Strandwachten houden de zaak in de gaten: geen vertrouwenswekkende reddingsbrigadiers, geen Baywatch-binken, maar vleesklompen in dienst van de gemeente. Eén is gezeten onder een tekst die tegenwoordig wellicht Algemeen Beschaafd Amsterdams is: YO RESPECT DE NATUUR HOUDT HET STRAND SCHOON.
Dit begrijp ik ook niet: LET OP! SLIBBODEM BUITEN BALLENLIJN. Mogelijk een boodschap in code aan de vele surfers die zich hier met bewonderenswaardige lenigheid staande proberen te houden op hun smalle plankjes.
De pannenkoekenbakster verkoopt CREPES, maar mij geeft deze plek de creeps. Ik weet niet precies waarom, maar het is zo, en het kan tevens komen door dat flatgebouw in aanbouw. Er klinkt een continue dof gebrom uit, heel doordringend, dat binnen een straal van een kilometer hoorbaar moet zijn. Misschien staat er iets kortsluiting te maken of vast te lopen, en vliegt de hele boel daar straks in de hens. Waarom doet iedereen alsof hij het niet hoort?
In 16 minuten brengt de tram je van hier terug naar CS. Ik heb me weer eens verlustigd aan de stadsrand; dichter bij de rand kun je in Amsterdam niet komen.
Te huur in IJburg
Een oosterse tempel is exact het onverwachte dat je op Blijburg verwacht
Alles hier ademt tijdelijkheid. Strand Blijburg staat na twee badseizoenen alweer op de nominatie voor verplaatsing.
Frans Mensonides
10 september 2007
Er geweest: 2 en 4 september 2007
© Frans Mensonides, Leiden, 2007