Huygens laat zijn lezer in bedekte termen weten, dat de dwaze hoveling leed aan syfilis, een ernstige SOA, met een moderne term (Seksueel Overdraagbare Aandoening).
Ongeneeslijk
In
het eerste stadium gaat syfilis gepaard met zweren, vaak op
ongemakkelijke plekken. Daarna verdwijnt de ziekte schijnbaar, om jaren
of soms decennia later in veel ernstiger vorm de kop weer op te steken.
Verschillende organen zijn dan inmiddels aangetast. Ook het
zenuwstelsel kan te lijden krijgen van de syfilisbacteriën; de patiënt
raakt dan in de war en gaat lijden aan waanvoorstellingen.
In Huygens’ tijd was syfilis dodelijk. Een geneesmiddel was er niet, al werd aan syfilislijders wel het inhaleren van kwikdampen aangeraden (een middel dat minstens even erg was als de kwaal). De lijder stierf na een lange lijdensweg.
Ook de hoveling gaat op die wijze te gronde aan zijn jeugdzonden. De blaren op zijn huid vormen tevens de blaren (bladzijden) in het treurige boek van zijn leven, dat hij leest in het slotfragment van Een dwaze hoveling.
Condoom
Tegenwoordig kan syfilis goed behandeld worden met antibiotica. De patiënt heeft dan nog wel de pijnlijke plicht, al zijn sekspartners van de laatste drie maanden voor de ziekte te waarschuwen. Die stoet van ex-partners vormde de inspiratiebron voor een bekende anti-SOA-campagne uit het eerste decennium van deze eeuw.
Voorkomen is natuurlijk beter dan genezen. In de huidige campagnes wordt gebruik van het condoom dringend aanbevolen.
Het condoom is ouder dan je zou kunnen denken. Al in de klassieke oudheid gebruikte men voorlopers van ons condoom. Voor de uitvinding van synthetische stoffen werd het gemaakt van geitenblazen of werd een in water gedrenkt linnen lapje gebruikt als redelijk betrouwbaar voorbehoedsmiddel. De Italiaanse arts Girolamo Fracastoro (1478-1553) beval zo’n linnen lapje aan ter voorkoming van syfilis. Over voorkoming van zwangerschappen spreekt hij niet; de kerk verbood het gebruik van voorbehoedsmiddelen.
Huygens zal de laatste zijn om condoomgebruik te propageren. Een streng gelovig mens als hij zag maar één goed preventiemiddel tegen syfilis én tegen de wraak van God voor een losbandig leven. Je moest je huwelijkspartner trouw blijven en je dus onthouden van wisselende sekscontacten.