Testwoensdagen met ETMET Arnhem – Utrecht – Schiphol – Leiden - Rotterdam

ETMET, Elke Tien Minuten Een Trein: de uitrol ervan gaat verder, ondanks gebrek aan reizigers (corona) en materieel (DDZ’s nog steeds aan de kant met vierkante wielen).

In december 2017 introduceerde NS ETMET op het traject Amsterdam Centraal – Utrecht Centraal - Eindhoven (toen nog zonder Centraal).

Straks in december 2021 is het tweede ETMET-traject aan de beurt, dat zich wat minder rechtlijnig dan het eerste door Nederland slingert: Arnhem Centraal – Utrecht Centraal – Schiphol Airport – Leiden Centraal – Rotterdam Centraal. En evenals in 2017 gaan er 14 testdagen aan vooraf; 14 woensdagen, van 8 september tot / met 8 december 2021, waarop de nieuwe dienstregeling alvast wordt uitgeprobeerd.

Ik deed op woensdag 8 september het traject Leiden– Arnhem, en ben voor een volgende woensdag het resterende gedeelte Leiden – Rotterdam van plan.

Net als 4 jaar geleden hieronder een timeline van minuut tot minuut. En net als toen een waarschuwing voor de ongeïnteresseerden in uiteenzettingen over dienstregelingen, uurpatronen, aansluitingen, spoorbezettingen, etc. Die kunnen deze pagina beter heel snel wegklikken.

Eerst een inleiding over het nieuwe ETMET-traject. Je kunt het onderverdelen in 4 deeltrajecten: Arnhem – Utrecht, Utrecht – Schiphol, Schiphol – Leiden en Leiden – Rotterdam. Op al die trajecten rijden op andere dagen dan woensdagen als  vanouds 2x2 IC’s per uur, elk in halfuursdienst, met gecombineerde kwartierdienst.

Daar wordt nu in het kader van ETMET één extra IC per halfuur tussen gewrongen; anders kan ik het niet noemen. Dat is de IC Arnhem – Rotterdam, die gaat rijden op werkdagen van ongeveer 06:30 tot ongeveer 18:30 uur.

Als je van Arnhem naar Rotterdam wilt, of omgekeerd, moet je hem beslist niet nemen. Hij doet dik 2 uur over zijn omweg, bijna 3 kwartier langer dan de normale overstapverbinding via Utrecht.

Onnodig te zeggen dat het tijdenpatroon van sommige bestaande IC’s opgeschoven moet worden om een kwartierdienst te veranderen in een 10-minutendienst. En die nieuwe ETMET-IC Arnhem – Rotterdam kent zelf een allesbehalve vloeiende rit. In beide richtingen staat hij 5 minuten stil op station Amsterdam-Zuid.

Dit ondermijnt de ETMET-filosofie natuurlijk wel. Leuk dat je in het vervolg elke 10 minuten kunt instappen voor Schiphol. Maar als een 10-minutentrein onderweg 5 minuten stilstaat, wordt het dan automatisch toch niet weer een kwartiertrein? Eén om over na te denken, onderweg; tijd genoeg!

Op zijn weg ontmoet de nieuwe IC Arnhem – Rotterdam ook een paar Sprinters die normaliter in kwartierdienst rijden. Dit wordt nu dan een minder aantrekkelijke 10/20-minutendienst. Het geldt voor de trajecten Schiphol – Leiden en Den Haag HS – Rotterdam.

Het al 171 km lange ETMET-traject Arnhem – Rotterdam heeft ook nog 2 uitlopers: Rotterdam - Dordrecht en Arnhem – Nijmegen.

Op Rotterdam – Dordrecht wordt geëxperimenteerd met elke 10 minuten een Sprinter. IC’s rijden gewoon nog elk kwartier.

Volgens mediaberichten geldt op Arnhem-Nijmegen ook ETMET. Maar dat was feitelijk al min of meer zo: 6 IC’s per uur per richting plus 4 Sprinters. Er verandert op dit traject niets. En 10 treinen per uur is misschien ook wel genoeg.

Ik zou veel woorden vuil kunnen maken aan de details van deze hele operatie. Maar ik heb ervoor gekozen om e.e.a. in 2 schema’s weer te geven, een per richting. Handig voor mezelf, onderweg, en hopelijk net zo handig voor de lezer.

In de linkerkolom in rood de vertrektijden van de extra ETMET-IC Rotterdam – Arnhem v.v.. In de overige kolommen de IC’s waarmee hij min of meer een 10 minutendienst probeert te vormen. En daaronder enige nadere uitleg. Vast wel begrijpelijk voor de spoorboekjeskenners onder de lezers. En de anderen zijn op dit punt al lang afgehaakt.

De media berichtten ook dat NS tijdens de testwoensdagen de conducteurs van de betrokken treinen precies op de seconde wil laten fluiten. Daar houd ik NS graag aan. Deuren, die anderhalve minuut vóór de vertrektijd volgens dienstregeling al dichtgaan, die zullen we vandaag dus niet zien.

Net als 4 jaar geleden was NS niet scheutig met informatie vooraf aan de reiziger. Op een reis Leiden - Breda v.v. op zaterdag 4 september heb ik er niets over gezien of gehoord. Op zondagavond de 5e, wanneer ik dit typ, vind ik niets over ETMET op de site van NS.

De tabellen:

ETMET Arnhem - Rotterdam

Opmerkingen:
Het patroon herhaalt zich elk halfuur.
Op het traject Arnhem – Utrecht geringe verschuivingen als de ICE rijdt.
Niet alle tussenstations zijn vermeld.

Afkortingen:
Asd=Amsterdam Centraal, Ddr=Dordrecht, Gn=Groningen, Gvc=Den Haag Centraal, Hdr=Den Helder, Lls=Lelystad, Lw=Leeuwarden, Nm=Nijmegen, Shl=Schiphol Airport, Vl=Venlo, Vs=Vlissingen.

Belangrijkste wijzingen IC’s:
IC Nijmegen – Den Helder stopt op Driebergen-Zeist i.p.v. Veenendaal-De Klomp.
IC Lelystad – Dordrecht blijft 4 minuten staan op Amsterdam Zuid en loopt daarna 4 minuten achter op zijn normale dienstregeling.
IC Nijmegen – Schiphol Airport stopt niet op Driebergen-Zeist, en staat 6 i.p.v. 4 minuten stil op Amsterdam Bijlmer Arena.

Belangrijkste wijzigingen Sprinters:
Ingrijpende wijzigingen in het Sprinterverkeer tussen Rhenen en Breukelen.
Normale situatie per halfuur: dal-uren: Rhenen - Uitgeest; in de spits tevens Veenendaal Centrum - Breukelen.
Op een ETMET-dag: dal-uren Rhenen – Breukelen en Driebergen-Zeist - Uitgeest;  spits Rhenen – Breukelen en Veenendaal Centrum- Uitgeest. Alles ongeveer in 10/ 20-minutendienst. Tussen Driebergen-Zeist en Utrecht ook in de dal-uren 4 sprinters per uur.

Sprinter Amsterdam Centraal – Schiphol Airport - Den Haag Centraal rijdt nu niet verder dan Leiden Centraal.
Sprinter Hoorn Kersenboogerd – Leiden Centraal arriveert later in Leiden en rijdt nu door naar Den Haag Centraal. Sprinters tussen Amsterdam Sloterdijk en Leiden krijgen ongeveer een 10/20-minutenpatroon.
Sprinters Den Haag Centraal – Dordrecht 10/20-minutenpatroon in plaats van kwartierdienst. Extra Sprinter Rotterdam Centraal – Dordrecht, zodat op traject Rotterdam-Dordrecht elke 10 minuten een Sprinter rijdt.

ETMET Rotterdam – Arnhem

Opmerkingen:
Het patroon herhaalt zich elk halfuur.
Niet alle tussenstations zijn vermeld.
Op het traject Utrecht – Arnhem geringe verschuivingen als de ICE rijdt.

Afkortingen:
Asd=Amsterdam Centraal, Ddr=Dordrecht, Gn=Groningen, Gvc=Den Haag Centraal, Hdr=Den Helder, Lls=Lelystad, Lw=Leeuwarden, Nm=Nijmegen, Shl=Schiphol Airport, Vl=Venlo, Vs=Vlissingen.

Belangrijkste wijzingen IC’s:
IC Den Helder - Nijmegen stopt op Driebergen-Zeist i.p.v. Veenendaal-De Klomp.
IC Dordrecht- Lelystad vertrekt 5 minuten eerder dan normaal uit Dordrecht en blijft 6 minuten staan op Amsterdam Zuid.
IC Schiphol - Nijmegen stopt niet op Driebergen-Zeist en blijft 6 minuten i.p.v. 3 minuten staan op Amsterdam Bijlmer Arena.

Belangrijkste wijzigingen Sprinters:
Ingrijpende wijzigingen in het Sprinterverkeer tussen Breukelen en Rhenen.
Normale situatie per halfuur: dal-uren: Uitgeest – Rhenen; in de spits tevens Breukelen – Veenendaal Centrum.
Op een ETMET-dag: dal-uren Breukelen – Rhenen en Uitgeest – Driebergen-Zeist;  spits Breukelen – Rhenen en Uitgeest – Veenendaal Centrum. Alles ongeveer in 10/20-minutendienst. Tussen Utrecht en Driebergen-Zeist en Utrecht ook in de dal-uren 4 sprinters per uur.

Sprinter Den Haag Centraal  - Schiphol Airport - Amsterdam Centraal  begint nu op Leiden Centraal.
Sprinter Leiden Centraal - Hoorn Kersenboogerd begint nu op Den Haag Centraal en vertrekt dan normaal eerder uit Leiden, waardoor de Sprinters tussen Leiden en Amsterdam Sloterdijk ongeveer een 10/20-minutenpatroon krijgen.
Sprinters Dordrecht - Den Haag Centraal 10/20-minutenpatroon in plaats van kwartierdienst. Extra Sprinter Dordrecht - Rotterdam Centraal, zodat op traject Rotterdam-Dordrecht elke 10 minuten een Sprinter rijdt.

Ik heb de tabellen en de toelichting zorgvuldig nagelopen, maar er staat vast wel ergens nog een foutje in. Zie je er een, laat het me weten!

Van minuut tot minuut, en van ETMET tot ETPHU

8:30
Redelijk vroeg op, voor mijn doen. Ik zoek op Twitter op het woord ‘trein’. Enkele Tweeps constateren dat hun trein ineens doodleuk 5 minuten later gaat of (nog erger) 5 minuten eerder is vertrokken; niets over gelezen…

Op station Veenendaal-De Klomp staat een woedende menigte te wachten op de trein, die vandaag op een heel ander tijdstip vertrekt dan normaal (en ook nog eens heel ergens anders heen gaat, maar dat weten ze nog niet). Waarom is er niets over aangekondigd?

Een boze Dordtenaar doet nu nog langer over zijn woonwerkrit naar Den Haag Centraal dan anders; lang leve ETMET!!

Verder is er van alles mis met allerlei treinen, verspreid over Nederland en Vlaanderen, ook op andere trajecten dan Rotterdam – Arnhem.

8:50
Op Stationsinformatie toets ik een paar stations in op het ETMET-traject. Nergens noemenswaardige vertraging, op dit moment. ETMET loopt aan het eind van deze ochtendspits op rolletjes.

10:07
Ik begin mijn eigen reisdag op station De Vink. Dat blijft redelijk buiten schot bij de ETMET-operatie. De vertrektijden zijn een paar minuten verschoven, maar er is nog steeds sprake van ongeveer een 15-minutendienst. De Sprinter Den Haag Centraal - Haarlem rijdt als vanouds. Die van Den Haag Centraal naar Amsterdam Centraal via Schiphol, die op Leiden Centraal een eeuwigheid stilstaat, is vervangen door die naar Hoorn Kersenboogerd, die nu in Leiden vrijwel meteen doorrijdt. Dat is absoluut een voordeel, dat die rare lange stop er nu uit is.

Station De Vink ziet vandaag per uur 28 treinen al dan niet stoppen, tegen 24 normaal.

10:12
De Sprinter Den Haag – Haarlem stopt op Leiden Centraal nu op spoor 4a i.p.v. 4b, wat een paar onoplettende reizigers komt te staan op een lange sprint. Ze halen hem nog.

10:13
De IC naar Arnhem (die je dus niet moet nemen als je snel naar Arnhem wil) staat aangekondigd op spoor 5b.

10:17
Ik neem de IC Leeuwarden, die vertrekt op zijn normale tijd en plek. Die heeft nog steeds aansluiting op de IC Vlissingen – Amsterdam. Een paar andere aansluitingen in Leiden zijn gesneuveld, bijvoorbeeld die van de IC Den Haag Centraal – Amsterdam via Haarlem op de IC Dordrecht – Lelystad.

10:29
De eerste hapering van vanmorgen. We stoppen tegen de bedoeling in op Hoofddorp, vermoedelijk omdat we de Sprinter Leiden – Amsterdam bijna op de hakken hebben getrapt.

10:31
We rijden weer verder.

10:35
Aankomst op Schiphol. Ik mis hier meteen iets. De vrolijke taferelen ontbreken van trossen zojuist gearriveerde nerveuze toeristen, met hutkoffers en karbiezen, die door NS-personeel afgebekt worden; voor velen de eerste kennismaking met ons sympathieke volkje. Op het perron zie ik slechts een eenzaam echtpaar met elk een heel klein rolkoffertje.

Het is op heel de aardkloot nu wel bekend: als je op de (hopelijke) valreep nog net even corona wilt oplopen, moet je beslist naar Nederland!

10:37
Er wordt omgeroepen dat het treinverkeer tussen Rotterdam en Dordrecht is stilgevallen, door een defecte trein ergens bij Lombardijen. Goed, dat ik vandaag de andere kant ben uitgegaan!

10:44
De IC naar Lelystad arriveert. Ik stap in deze trein, die vrijwel leeg is. Geen wonder: hij is 5 minuten eerder dan normaal uit Dordrecht vertrokken; mensen die zich niet ingelezen hadden, hadden overal het nakijken.

10:49
Op Amsterdam Zuid verlaat ik deze trein alweer. Die kan maar geen afscheid van me nemen. Hij staat hier 5 minuten stil, ook alweer geheel volgens plan. Zou hij meteen doorrijden, dan pikte hij op weg naar Almere de Sprinter naar Oostvaarders in z’n kuifje. Het luistert allemaal nogal nauw op zo’n overvol spoorwegnet.

10:54
De IC Lelystad vertrekt, tegelijk met de IC Schiphol-Venlo. Amsterdam Zuid is het knooppunt en ook de bottleneck van deze ETMET-operatie. Ik blijf maar eens een poosje staan kijken waar hem de crux zit.

11:01
Mijn eerste blik vandaag op de ETMET-trein Rotterdam – Arnhem. Ook zie ik een man een selfie maken met de CTA waarop deze nieuwe trein prijkt. Héé, heeft De digitale reiziger een concullega, die ook bezig is met een rapportage voor zijn site? Waarom ben ik hem nooit eerder tegengekomen, noch op het web, noch in de werkelijkheid? Nee, hij is in volle kantoorbepakking, draagt een aktentas en marcheert, op dit herentijdstip, af naar zijn werkzaamheden op de financial mile. Een spitsvermijder; complimenten!

11:05
Waarom blijft die IC Arnhem hier volgens dienstregeling tot dit  tijdstip staan? Omdat hij anders te dicht op de IC Venlo zit? Maar nu zit de IC Nijmegen van 11:11 hem weer op de hielen. Maar die zal een hele tijd blijven staan op station Amsterdam Bijlmer Arena.

De IC’s naar Utrecht vertrekken van Schiphol met intervallen van 15, 6 en 9 minuten. Een bijzondere opvatting van een 10-minutendienst; dit is eigenlijk een kwartierdienst met één extra trein per half uur. Maar wacht eens even, even goed kijken: op Utrecht Centraal komen ze wel exact om de 10 minuten binnen! Het geheim zit hem in die lange pauzes op Amsterdam Zuid of Amsterdam Bijlmer Arena. Soms lijkt het net alsof er toch over ETMET is nagedacht.

11:30
Ik heb op mijn laptop dit stukje bijgewerkt tot hier en nu aan toe. Het moet nog voor middernacht online. Bovenop het nieuws! Oh ja: de inleiding heb ik vanzelfsprekend al dagen eerder geschreven.

11:36
Ik verlaat Amsterdam Zuid met de ETMET-IC Arnhem.

11:41
Die stopt op Amsterdam Bijlmer Arena, maar rijdt snel weer verder.

11:58
Aankomst op Utrecht Centraal, Twee voor Twaalf.
De quizvraag van vandaag is: waar zijn die unisex geklede adolescenten gebleven met die gele pullovers, witte overhemden en opgewekte bordjes met pijlen, en teksten zoals: ‘HIER IS NOG PLEK’? Zij luisterden op alle knooppuntstations de ETMET-testdagen van 2017 op, maar zijn anno 2021 niet opnieuw gerekruteerd. Weer een traditie naar de knoppen (als je na een eenmalige gebeurtenis van een traditie kunt spreken).

Met de rest van de informatievoorziening op de stations is het ook slecht gesteld. Tot nu toe heb er niets over ETMET horen omroepen, en heb ik er ook geen enkele informatieposter over gezien op enig perron. Alleen op de gele vertrekstaten staan de afwijkingen van de woensdagen keurig netjes vermeld.

Het past ergens wel in de ETMET-filosofie, die vroeger ‘Spoorboekjesloos reizen’, heette. De treinen rijden nu zo vaak, zo wordt gedacht, dat je je nergens zorgen over hoeft te maken en gewoon op het perron kunt gaan staan wachten totdat er een komt. Iets waarover sommige Twitteraars vanmorgen zoals gezegd al anders dachten.

12:00
Noenuur. Even wat rondkijken op de perrons tussen de sporen 18 en 19 en de sporen 5 en 7.
Is Amsterdam Zuid de bottleneck van ETMET, deze sporen zijn het knooppunt ervan. Hier ontmoeten beide ETMET’en, Amsterdam – Eindhoven en Rotterdam – Arnhem, elkaar. En hier vertrekken ze ook in een bijna strakke 10-minutendienst. En wat mooier is, de treinen geven ook elke 10 minuten cross-platform aansluiting op elkaar.

12:22
KOFFIE en broodjes, NU!

Ik loop een rondje om Utrecht Centraal heen via de Moreelsebrug; uitgelezen nazomerweer, vandaag!

13:27
Ik zit in de (extra) Sprinter naar Driebergen-Zeist, met het plan, die in Bunnik alweer te verlaten.

@foto

De spoorwegen vervoeren nu 2/3 van het aantal passagiers dat in september 2019 van de trein gebruik maakte. Op het ETMET-traject rijden 1½ keer zoveel treinen als normaal, dus per trein ook slechts 2/3 van het normale aantal reizigers, zou je kunnen verwachten. 2/3 * 2/3 = 4/9, is minder dan de helft.  Ik verwachtte dan ook geen drukke treinen vandaag, maar ben toch maar 1e klas gaan reizen; macht der zaterdagse gewoonte.

13:33
De Bunnikers zijn nog niet gewend aan de luxe van 4 treinen per uur, ook in de dal-uren. Ik ben de enige uitstapper op station Bunnik.

13:40
Als ik woonde in het huizenrijtje langs het spoor, noemde ik mijn woning Spoorzicht; laat dat gezegd wezen! Die huizen zullen wel driedubbel isolerend glas in de ramen hebben.

De zon geselt de klinkers in de straten van deze nieuwbouwwijk. Afgezien van ondergetekende is er geen spoor van menselijke aanwezigheid. Ook in deze tweeverdienersbuurt zijn de kinderen weer naar school en de ouders weer naar hun werk. De crisis is voorbij; althans: het schijnt zo te zijn, anders liep ik hier zelf ook niet, als pretreiziger.

13:50
Wat zoek ik in Bunnik? De drukke spoorovergang, een ruime kilometer voorbij het station.

NS en ProRail hebben borden over ETMET geplaatst in Bunnik en vast en zeker bij veel meer overwegen in Nederland. Vaak levert introductie van ETMET klachten op over overwegen die bijna het hele uur dicht zitten. Nou staat meten gelijk aan weten, en ik ga het dus meten met de stopwatch op mijn smartphone.

Er passeren hier vandaag, dal- en spitsuren, 20 treinen per uur, tegen normaliter 12 in het dal en 16 in de spits. Dat is exclusief ICE’s en incidentele goederentreinen.

Ik hoef niet lang te wachten voordat de bomen onder luid geklingel naar beneden gaan. Een minuut of 20 sta ik te meten. Bij passage van een Sprinter zitten de spoorbomen gemiddeld 65 seconden dicht; voor een IC 55 seconden. Reken even een minuut per trein. Dan zullen ze per uur nog altijd langer open staan dan gesloten zijn, al voelt dat misschien niet zo.

Na passage van een trein gaan de bomen t-e-r-g-e-n-d langzaam omhoog en blijft het geklingel van de bel nog een halve eeuw doorgaan. Daar is nog wel iets te winnen.

14:33
Ik vertrek uit Bunnik.

14:38
Aankomst op Driebergen-Zeist, tevens eindbestemming van deze Sprinter. Dit geheel vernieuwde station deed ik op zaterdag 7 maart 2020, mijn laatste reiszaterdag voor de crisis.

Driebergen-Zeist is er niet op achteruit gegaan met ETMET: ook in de dal-uren nu 6 treinen per uur naar Utrecht, tegen vroeger 4.

14:50
Jawel, hoor; het zal eens niet zo wezen! Er wordt omgeroepen dat er een wissel- en overwegstoring is tussen Ede-Wageningen en Wolfheze. Kom ik vanmiddag nog in Arnhem, of kan ik beter rechtsomkeert maken? Ach, dat laatste heeft ook geen zin. De IC van
14:59 naar Den Helder is door die overwegstoring uitgevallen.

15:54
De Sprinter heeft kop gemaakt en vertrekt richting Uitgeest.

15:01
Ik vertrek met de IC Nijmegen.

15:20
Zo pakt ETMET vanmiddag uit tussen Ede-Wageningen en Arnhem Centraal: ETPHU, één trein per halfuur. Toevallig net de ene waar ik in zit. De andere treinen uit Utrecht keren op Ede-Wageningen. De Sprinter naar Arnhem ligt er helemaal uit.

15:35
Het is niet helemaal helder of de trein waar ik op Arnhem Centraal uitstap, nu terug gaat naar Den Helder gaat of verder naar Nijmegen. De chaos is onbeschrijfelijk en de drukte enorm. Snel wegwezen en een koel glas gazeuse gaan drinken in de Stationshuiskamer. ‘IJsblokjes erbij, meneer?’ ‘Ja, graag!’

Ik hoor omroepen dat er nu ook nog een stremming is tussen Utrecht en Gouda, waar ik gelukkig niets mee te maken heb.

Daarna een rondje door Arnhem, dat helaas geen toonbare foto’s oplevert. Dat rondje was ik al van plan, ook voordat ik wist van die storing. Ik heb me sinds februari 2020 niet meer in de mêlee begeven van het spits-treinverkeer, en ga dat ook vanmiddag niet doen. Nog voordeliger ook, want ik reis op een Keuzedag, waarmee je in de avondspits niet meer mag inchecken.

17:50
Ik ben terug in de hal van Arnhem Centraal. Er is nog steeds een sein- en wisselstoring tussen Arnhem en Ede. Die is niet verholpen om 17:00 uur, zoals eerder aangekondigd, maar gaat duren tot 19:00 uur. Ik ga me niet in die ene trein per halfuur wringen die nog wel rijdt, en wacht tot de klok van zevenen.

Even komt er een plan in me op om terug te reizen via Zutphen en ETMET ETMET te laten. Maar ook tussen Dieren en Zutphen blijkt er een stremming te zijn. Er is er ook een tussen Goes en Middelburg en tussen Uitgeest en Alkmaar; echt een topdag op het spoor!

De omroepster raadt het publiek aan, in de app een ‘persoonlijk reisadvies’ op te zoeken. Reiziger, red je kont maar!, dat lijkt de nieuwe informatiestrategie van NS.

19:00
Dat lijkt me erg onwaarschijnlijk, dat dit Arriva-dieseltje naar Schiphol zal rijden.

Maar wat zou ik verder nog schrijven over deze ETPHU-dag? Het is avond en ETMET is sowieso voorbij. Ik reis via de kortste weg terug naar Leiden.

21:02
Ik kom aan op Leiden Lammenschans.

 
Frans Mensonides
9 september 2021
Er geweest: woensdag 8 september 2021

© Frans Mensonides, Leiden, 2021