De exploitant, connexxion, heeft voor deze buslijn enkele tientallen nieuwe gelede bussen laten maken met een opvallende, zwart-rode kleurstelling. De totale kosten van het project - dat enkele jaren geleden, nogal voorbarig, al een Europese prijs voor innovatief OV in de wacht heeft gesleept - bedragen ca. 300 miljoen euro (ik kan het niet helpen dat ik in het zwaluw-logo, waarmee de bussen rondrijden, een Euro-teken zie).
Gedurende de komende jaren zal de Zuid-Tangent nog uitgebreid worden. Aan de oostkant staat een verlenging op stapel via Diemen naar IJburg, aan de noordzijde wordt de bus doorgetrokken van Haarlem NS naar IJmuiden-strand; ook komt er nog een zijtak van Hoofddorp naar Getsewoud, een VINEX-wijk in Nieuw Vennep. Ook bestaan er nog plannen om de reeds aangelegde busbaan te voorzien van tramrails (en de mooie dubbelgelede bussen al spoedig te vervangen door niet minder mooie sneltrams).
Men hoopt met de roodzwarte tangent-bussen zo'n 14.000 passagiers per werkdag te vervoeren; voornamelijk forenzen, maar in de zomer van 2002 ook vele bezoekers aan de Floriade, die gehouden zal worden op een uitgestrekt terrein tussen Vijfhuizen en Hoofddorp. De Zuid-Tangent rijdt in de ochtendspits en gedurende de middaguren in een frequentie van 7,5 minuten, maandag / vrijdag in de ochtenduren en op zaterdagmiddag elke 10 minuten, en verder kwartierdienst. De bussen rijden dagelijks van ca. 5.00 tot ca. 1.00 uur.
Daar 'elk voordeel se nadeel hep' (J. Cruijff), is invoering van de Zuid-Tangent gepaard gegaan
met een fikse snij-operatie in de rest van het busnet. Er verdwenen stadsbussen in Hoofddorp
en sneldiensten van Haarlem naar Schiphol. Ook lijn 174, die hier en daar min of meer parallel
liep aan de Zuid-Tangent-route, ruimde het veld. De lange vrije busbaan die rond 1990 is
aangelegd in de Hoofddorpse wijk Toolenburg, op een paar hectometer van de huidige
Tangentbaan, is nu uit de gratie. Hij ligt er vrijwel verlaten bij, en ziet overdag nog slechts
twee bussen per uur per richting passeren.
* * *
Op donderdagmiddag 17 januari heb ik twee "proefritten" gemaakt met de Zuid-Tangent: Amsterdam Zuid-Oost - Haarlem NS en Haarlem NS- Schiphol, die ik op diverse plaatsen onderbroken heb om de soms al meer dan half voltooide bushaltes te bewonderen.
Geen kwaad woord wil ik zeggen over het comfort van de bussen, noch over dat van de grijs- betonnen busbaan (al kreeg ik in de 'fraude-tunnel' de indruk dat ze niet alleen een paar facturen, maar ook het wegdek vergeten waren, want de bus had daar wel iets weg van het soort massage-trilapparaten dat na middernacht wordt aangeboden op commerciële TV- zenders). Ook het aantal passagiers was, zo kort na het begin van de exploitatie, bevredigend; het gemiddelde aantal reizigers in de bus bedroeg die middag ca.25.
Minder bevredigend was het grote aantal kinderziekten dat te constateren viel.
In de eerste plaats bleek de verkeerslichtbeïnvloeding nog niet in werking te zijn. Op de vrije busbaan van 24 kilometer zou de bus absolute voorrang moeten krijgen op gelijkvloerse kruisingen met het wegverkeer. Daar is nergens sprake van. Bij het traject door Hoofddorp moest de bus op ca. vijf plaatsen voorrang verlenen aan het wegverkeer, wat tot groot oponthoud leidde.
Nu is met dit oponthoud rekening gehouden in de dienstregeling van connexxion. Voor de totale rit Haarlem - Bijlmer of omgekeerd staat in de spits een rijtijd van 70 a 72 minuten; de gemiddelde snelheid van 40 km/uur, die tot de kwaliteitseisen van de Zuid-tangent behoorde, kan nog niet waargemaakt worden. Ernstiger is echter de vertraging die wordt opgelopen op het traject in Haarlem, tussen winkelcentrum Schalkwijk en de Turfmarkt. Hier is de vrije busbaan nog volop in aanleg, met alle opstoppingen van dien. In het begin van de middag bleef de gemiddelde vertraging beperkt tot een minuut of vijf (wat spoorwegdirecties de kop kost); in de avondspits ontstond een patroon van: twee bussen achter elkaar, en daarna een kwartier niets; toch niet de hoogwaardige kwaliteit waarvoor dit dure project is uitgevoerd.
Nu zal de infrastructuur in de loop van 2002 of 2003 hopelijk nog wel afkomen, maar dit neemt niet weg, dat de Zuid-tangent geplaagd wordt door twee blijvende bottle-necks: het traject Bijlmer - Schiphol en het traject door het centrum van Haarlem, waar de bus ook in de toekomst geen gebruik zal maken van eigen infrastructuur. Op het eerstgenoemde traject wil het nog wel eens spoken met files (al was er niets aan de hand toen ik mijn proefrit maakte; kruipend van stoplicht naar stoplicht wist de bus nog wel in beweging te blijven); op het tweede traject zorgt o.a. de brug over het Spaarne voor veel oponthoud. Als die brug openstaat, en dat gebeurt nogal eens, staan er aan weerszijden niet twee, maar drie Zuid- tangentbussen achter elkaar te wachten. Een situatie die ik al jarenlang heb zien aankomen, en waarvan men misschien gedacht heeft dat het zo'n vaart niet zou lopen.
Inmiddels kost een ritje Haarlem - Schiphol volgens dienstregeling 40 minuten, maar in praktijk soms bijna een uur. Erg zuur voor de vaste klanten van de sneldienst en de Interliner Haarlem - Schiphol, die het tot voor kort in ruim een half uur deden.
Nog een paar andere gebreken en kinderziekten van deze dure Zuid-Tangent, die me een wat
tragi-komisch gevoel bezorgden:
En dan nog een punt, niet van belang voor de forens die in zijn Metro en Sp!ts verdiept zit,
maar wel voor de pretrijder die ik donderdag was: de getinte ruiten van de Zuid-tangentbussen
zitten continu onder een vette laag bagger en blubber. Ik hoorde in een tangentbus een
buitenlandse toerist, net geland op Schiphol, al getuigen dat het gras in Holland donkergrijs is,
i.p.v. groen. Misschien is ook de was-straat voor die mooie bussen nog niet af...
* * * *
Kortom: voor OV dat voor 'hoogwaardig' moet doorgaan, slaat de Zuid-Tangent momenteel
een modderfiguur. Onbegrijpelijk, dat men de opening van de Zuid-Tangent niet heeft
uitgesteld totdat de infrastructuur en de elektronica geheel voltooid was!
Frans Mensonides