Tangent-halte bij Hoofddorp NS
De enkelgelede tangentbussen gaan rijden in een uiterst ambitieus tempo van gemiddeld 40 kilometer per uur; een snelheid die meer past bij een Interliner dan bij een buslijn door een dichtbevolkt stuk Randstad. De tangenten mogen straks dus niet langer dan een uur doen over de hele rit van Haarlem NS naar Amsterdam Bijlmer NS. Ter vergelijking: Connexxion-lijn 174 heeft nu, op globaal dezelfde route, nog bijna anderhalf uur nodig.
Op het eerste gedeelte van het traject, tussen station Haarlem en winkelcentrum Schalkwijk, moeten de bussen van de Zuid-tangent zich een weg banen door het drukke Haarlemse stadsverkeer. Ze krijgen daarbij wel voorrang, maar wat dat zal inhouden in Haarlem, daarvoor houd ik mijn hart vast. De gemiddelde rijsnelheid van het stads- en streekvervoer bedraagt momenteel in het centrum van Haarlem niet veel meer dan 10 kilometer per uur; er zijn weinig steden in Nederland waar het busverkeer zo slecht opschiet.
Bij de Aziëweg in Schalkwijk begint het 24 kilometer lange "kerntraject" van de tangent: de route naar Schiphol Noord, die bijna geheel wordt uitgevoerd als vrije busbaan. Een gedeelte van die busbaan loopt parallel aan bestaande wegen, maar de meerderheid ervan wordt aangelegd op geheel eigen infrastructuur. Op deze mega-busroute liggen twee grote kunstwerken, die momenteel in aanleg zijn: het aquaduct onder de Ringvaart tussen Haarlem en Vijfhuizen, en een 1,5 kilometer lange tunnel onder de A4 tussen Hoofddorp en Schiphol. De totale aanlegkosten van het kerntraject zijn begroot op ruim een half miljard gulden.
Voorbij Schiphol Noord spoedt de Tangent zich via bestaande weginfrastructuur naar Amsterdam Bijlmer; op de precieze route wordt nog naarstig gestudeerd. Minstens even intensief studeren de verkeerskundigen op de uitbouw van de Tangent in de jaren na 2002. De lijn kan aan beide uiteinden nog doorgroeien. Vanaf 2008 zou hij IJmuiden kunnen verbinden met de nieuwe Amsterdamse woonwijk IJburg. Ook vertramming van het tangent-traject behoort nog tot de mogelijkheden.
Haltes zullen schaars zijn op de Zuid-tangent; ook daardoor zal de gemiddelde snelheid van de bussen hoog uitvallen. Hoofddorp is straks, met acht stopplaatsen, nog het best bedeeld; Haarlem krijgt er slechts drie: Station, Verwulft en Aziëweg.
Met de aanleg van al dit moois is al begonnen in 1994, al zat er eerst geen zichtbaar
schot in. Momenteel wordt op talloze plaatsen langs het kerntraject volop gewerkt. Op
maandag 8 mei 2000, een hete lentedag, maakte ik een voet- en busreis langs de
Tangent-in-wording, waarvan ik nog steeds hoop dat ze er een betere naam voor
bedenken; ze hebben nog 700 dagen de tijd.
Ik stap uit bij de Aziëweg; het beginpunt van de vrije busbaan. Van bouwactiviteiten is nog niets te bespeuren. De brede Aziëweg doet momenteel dienst als stalling van kermiswagens. Er heerst een drukte van belang: de kermisexploitanten zijn aan het opbreken. Misschien verschijnen morgen de bulldozers van de wegenbouwers.
Een kleine kilometer voorbij het winkelcentrum loopt de Aziëweg dood op de Poelpolder; een
lange strook weiland die ooit - de naam zegt het al - langs het Haarlemmermeer lag. Hier zijn
wel bouwactiviteiten gaande. In de Poelpolder wordt gewerkt aan het talud van de busbaan.
Dit zal functioneren als afrit naar het aquaduct onder de Ringvaart.
Ik passeer de brug over de Ringvaart, en bevind me in de Haarlemmermeer; meer precies in Vijfhuizen, één van de ca. 25 dorpen waaruit deze gemeente bestaat. De Haarlemmermeer, een uitgestrekte, ondiepe visvijver, werd in het midden van de 19e eeuw drooggemalen met behulp van 3 stoomgemalen. Thans wonen er 110.000 mensen in de Haarlemmermeerpolder, en is onze nationale Luchthaven Schiphol er gevestigd.
De autoloze inwoners van het dorpje Vijfhuizen zullen de dagen tot april 2002 wel aftellen. Vijfhuizen heeft nu, dank zij Connexxion-lijn 178, alleen verbindingen met Hoofddorp, en met Zwanenburg, via Boesingheliede. Niet met Haarlem, dat hier niet meer dan 1,5 kilometer vandaan ligt. Lijn 178 rijdt slechts tien keer per richting per dag. Daarnaast is er nog de Meer-taxi, die één uur voor de rit telefonisch ontboden moet worden. Ook met deze beltaxi kan alleen gereisd worden binnen de gemeente Haarlemmermeer.
Even ten zuiden van het dorp komt de tangent-baan boven de grond, na zijn duik onder de Ringvaart. Hij vervolgt zijn weg over een busdijk. Een paar honderd meter verderop zal langs die dijk een bushalte aangelegd worden (of moet je zoiets een station noemen??). Rondom de halte worden 1.000 nieuwe woningen neergezet. Bewoners daarvan reizen straks binnen 15 minuten naar het hart van Haarlem en binnen een ongeveer even lange tijd naar station Hoofddorp.
De frequentie van de Zuid-Tangent zal maximaal 8 bussen per uur bedragen, volgens plannen van Connexxion, dat de exploitatie voor zijn rekening neemt. Dit valt dan wel een beetje tegen van zo'n hoogwaardige verbinding, en het is in de spits volgens mij beslist niet voldoende. De allesbehalve hoogwaardige lijn 174 rijdt nu al kwartierdienst met gelede bussen. Daar komen ook de passagiers nog bij, die nu gebruik maken van de snelbussen en Interliners Haarlem - Schiphol. Maar 8 bussen per uur is altijd nog beter dan die tien bussen per dag van lijn 178: de tangent haalt Vijfhuizen uit zijn isolement.
Ten oosten van Vijfhuizen is het Floriadeterrein in ontwikkeling. Deze internationale
bloemententoonstelling wordt eens per 10 jaar gehouden (de vorige was in Zoetermeer) en
trekt daarbij minstens vier miljoen bezoekers uit binnen- en buitenland. Hopelijk komt een
flink percentage daarvan met de tangent. De vrije busbaan doorkruist het Floriadeterrein; de
mega-bus krijgt een tijdelijke halte bij die al even tijdelijke attractie. Die wordt herfst 2002
opgeheven, waarmee de gemiddelde rijsnelheid misschien wel weer met een kilometertje per
uur stijgt.
Ik kies de wandel- en fietsroute langs de Geniedijk. Deze dijk loopt dwars door de Haarlemmermeerpolder. Het is geen waterstaatwerk, maar heeft een militaire functie gehad. Bij Vijfhuizen wordt hij geflankeerd door grimmige fortificaties.
De Geniedijk is rond 1900 aangelegd om inundatie van het zuidelijk deel van de polder mogelijk te maken, zonder dat het bewoonde noorden daaronder zou lijden. Het laat zich raden, dat de boeren het met deze maatregel niet eens waren.
Het water inzetten als strategisch middel: Nederland heeft er menige oorlog mee gewonnen. De Geniedijk is echter nooit gebruikt voor het doel waarvoor hij gebouwd is. Tegenwoordig doet hij nog dienst als uitzichtspunt voor wandelaars die een helicopter-blik over de polder willen werpen. Het uitzicht is de klim over die steile dijk zeker waard.
Een paar kilometer verder wordt het pad langs de Geniedijk onderbroken door de onlangs voltooide Tuibrug, een fiets- en voetgangersbrug over de Tangentbaan heen. Aan de overkant van die hoge brug loop je het Haarlemmermeerderbos binnen. Vanaf september 2000 is dit gebied verboden terrein voor de wandelaar. Het bos wordt dan bij het Floriade-terrein getrokken.
Het is rustig in het bos. Ik loop om een mooie rimpelloze plas heen. Als ik een impulsieve natuur was, zou ik er een verfrissende duik in genomen hebben. Het is maar goed, dat ik dat heb nagelaten: een dag later lees ik in de krant, dat er giftige blauw-algen in de plas zijn aangetroffen. Twee honden, die er uit hadden gedronken, waren binnen enkele uren dood.
Ter hoogte van het bos maakt de Tangentbaan een wijde bocht naar het westen. Bij de
Kromme Spieringweg komt een nieuw ziekenhuis, met een tangenthalte voor de deur.
Lijn 174 rijdt Hoofddorp binnen, met ca. 50.000 inwoners de grootste plaats in de Haarlemmermeer. De bus kiest zijn route over de vrije busbaan door de wijk Toolenburg. Deze slingerroute is te langzaam voor de flitsende Zuid-Tangent; die zal gaan rijden langs de van Heuven-Goedhartweg, enkele hectometers ten noorden van hier. Die busbaan is momenteel in aanleg. Hij zal verschillende woonwijken van Hoofddorp gaan ontsluiten: naast Toolenburg ook Bornholm, Pax en Graan-voor-Visch, een mooie sprekende naam.
In het oosten van Hoofddorp komen de Toolenburgbaan en de Van Heuven-Goedhartweg bij
elkaar. De route van lijn 174 is onlangs gewijzigd. In 1998, toen ik hem "deed" in de reeks
"Langs Lange lijnen", reed hij nog via het centrum van Hoofddorp. De route is nu wat
gestroomlijnd, en bovendien ingekort. Het trajectgedeelte Amsterdam ZO - Weesp via
Driemond is geschrapt; de lijn eindigt nu bij de Gaasperplas en het nep-planetarium.
Bij de Wizzl koop ik een halve literfles frisdrank en een gezond broodje. Het station van Hoofddorp ligt midden in een uitgestrekt bedrijventerrein, dat de komende jaren nog sterk uitgebreid zal worden. De tangentbussen zullen hier vanaf 2002 stoppen bij de haltes Beukenhorst en De Hoek, alvorens in de tunnel naar Schiphol te verdwijnen.
Terwijl ik, gezeten op een stoepje, mijn lunch verorber, zie ik twee zwetende en deerlijk verlepte kantoorbedienden langslopen. Zij mogen er even uit, tussen de middag, maar hebben hun identiteitsplaatje nog aan de broekriem bungelen, als teken van hun horigheid aan een werkgever.
Ik bedenk, dat ik nu eigenlijk zou moeten bedenken wat een geluksvogel ik ben. Op deze mooie maandag hoef ik niet te werken; de rest van de week ook maar 19 uur, in een kantoor met een veel mooier uitzicht dan hier.
Twee jaar geleden heb ik op bedrijventerrein Beukenhorst eens gesolliciteerd bij een IT-bedrijf (dat zichzelf nu ongetwijfeld een ICT-bedrijf noemt; de C van communication is er onlangs bijgekomen). Mede doordat ik toen ben afgewezen, kan ik hier nu als vrij man rondlopen. Deze gedachte zadelt me op met gemengde gevoelens.
Ik zwerf wat doelloos rond over de Beukenhorst. Er zijn alleen maar bedrijven gevestigd die opereren in het bovenste segment van welke markt dan ook. High-techbedrijven, vol beursgangen, en met carrièrevooruitzichten voor wie er de beste jaren van zijn leven wil spenderen. Firma's waar ze Marco Borsato inhuren voor een personeelsfeestje (dat deed dat ICT-bedrijf, als ik het me correct herinner. Het was een andere artiest, maar wel een beroemde).
Ik ben hier in mijn zomertenue een vreemde eend in de bijt. Een lo-po, (low potential, verhelder ik, voor wie deze allernieuwste afko nog niet kende). Ik voel me een virus, zij het minder schadelijk dan die love-bug uit de Philippijnen die de hele wereld een week lang heeft beziggehouden.
Weinig mensen lopen hier op straat, die aanstoot aan me zouden kunnen nemen. Maar ze kijken op me neer vanuit hun airconditioned kantoren. Ik hoor hier niet thuis; dat vond ik twee jaar geleden ook al, toen ik kwam solliciteren.
Op een pleintje staat een wonderlijke beeldengroep. Een aantal torsi, met grimmige, enigszins
wezenloze koppen, steken ternauwernood uit boven de klei van deze grote polder. Ik weet
niet wat de artiest ermee heeft willen symboliseren, maar zijn kunstwerk sluit naadloos aan bij
mijn overpeinzingen. Een foto waard. Verbaasd aangestaard door een groepje passerende
hi-po's zink ik door de knieën en leg de beeldengroep vast.
Tot zover dit gemengde intermezzo; nu moet ik weer een bruggetje maken naar het OV. Dit is
hier volop aanwezig, o.a. de lijnen 140, 174 en 52 (Noordwijk - Lisse - Schiphol)
doorkruisen de Beukenhorst en De Hoek. Straks komt de Tangent daar dus nog bij. Maar
voor wie? Zouden de werknemers van dit soort bedrijven ooit de bus nemen, punt NL? Toen
ik solliciteerde bij dat ICT-bedrijf met Marco Borsato, maakte men mij duidelijk, dat ik het
OV in ieder geval voor een auto zou moeten verruilen. Die ik overigens wel "van de zaak" kon
krijgen. Dit ondanks het feit, dat ik daar een vaste standplaats zou hebben.
Ter hoogte van KLM Cargo zie ik de tangentbaan opduiken uit de tunnel onder de A4. Tussen Cargo en het station zal de Zuid-tangent rijden via bestaande infrastructuur. Het is een vierbaansweg, waar nu al voornamelijk bussen rijden. Streekbussen, Interliners en vooral de wijnrode bussen van het Sternet.
Ik stap uit bij de kantoren van Martinair en loop in de richting van de hoge verkeersleiderstoren. Overal zie ik van die kwetterende groepjes stewardessen, met compacte rolkoffertjes en kleurrijke uniformen.
Helaas heb ik geen tijd meer om het Sternet te verkennen; om 16.00 moet ik in Amersfoort zijn, op het allesbehalve-high tech hoofdkantoor van ROVER, voor het verrichten van enig vrijwilligerswerk. Over het Sternet vertel ik volgende week meer in deel 2.
In plaats daarvan pak ik opnieuw bus 174 en laat afstempelen tot station Bijlmer. De bus passeert de parkerplaats P40, de Elzenhof en de Loevensteinse Dwarsweg, bij Schiphol Noord; straks allemaal bereikbaar met de tangent.
In Amstelveen verlaat de bus de snelweg, om een bezoekje te brengen aan het busstation. Het
is nog niet bekend, of de
tangentbussen dat straks
ook gaan doen (althans,
dat was nog niet bekend
toen de Tangent-site voor
het laatst werd ge-update).
De snelweg ligt op nog
geen 100 meter van het
Amstelveense busstation;
misschien is hier emplooi
te vinden voor Tineke
Netelenbos' vliegende
tapijt, dat zij wilde inzetten
tussen Rotterdam CS en
Hofplein, een veel grotere
loopafstand.
Ook het dorp Ouderkerk aan de Amstel, enkele kilometers van Amstelveen, kan een probleem gaan vormen. Lijn 174 rijdt nu over de Burgemeester Stramanweg. Mijn bus staat meer dan vijf minuten stil voor de brug over de Amstel. Dat kun je met zo'n tangent niet hebben; dan komt de snelheid nóóit boven een gemiddelde van 40. De Tangent zou ook over de A@ kunnen rijden, maar dan komt een evt. bushalte net buiten de bebouwde kom te liggen.
Nu doemen de gebouwen op van Amsterdam Zuid-Oost, waarvan het meest opvallende nog steeds de ArenA is. Dat het stadion nog niet in de klei is weggezonken, uit schaamte over de recente voetbalprestaties van Ajax!
De bus verlaat de Burgemeester Stramanweg en rijdt het Atlas-gebied binnen, ook alweer zo'n hi-po bedrijventerrein. Tot mijn verbazing is hier nog steeds de showroom van Planhold gevestigd. Hier kocht ik in 1996 de PC, waarmee ik vrijwel alle DDR-artikelen geschreven heb. Planhold was toen een topmerk, maar ik wist niet beter of het bestond niet meer. Goed, ze zitten er nog steeds. Mocht mijn Planhold Pentium-120 ooit de geest geven, dan kan ik hem dus nog laten repareren. Of zo'n moderne GigaHertz-computer kopen, en voor die ouwe bak de inruilpremie incasseren, of betalen.
Van Station Amsterdam-Bijlmer neem ik de metro naar Duivendrecht, waar ik nog net op tijd aankom om op de IC naar Amersfoort te springen.
Ik heb 40 tangentiële kilometers afgelegd, waarvan 12 te voet en 28 per bus. Het was een
mooie en afwisselende dag vandaag, ondanks enige gemengde gevoelens.
Frans Mensonides
17 mei 2000