Terug naar Deel 2: Wateringseveld
In de jaren 60 stond het vermeld op bussen die in de spits als versterkingsrit werden ingezet op lijn 46 (Den Haag Malieveld - Leiden NS, via de route van de in 1961 opgeheven Blauwe Tram). De bus was alleen toegankelijk voor abonnementhouders; er waren dus geen kaartjes te koop. Ik begreep dat als kind niet helemaal, en heb jarenlang in de romantische veronderstelling geleefd dat lijn 47 een gratis bus was voor armlastige forenzen die hun buskaartje niet konden betalen. En dat in de welvarende jaren zestig, toen je voor pakweg 65 cent nog een enkeltje kon kopen voor een afstand die je nu 5 strippen zou kosten. Zo'n enkeltje werd toen geproduceerd door een draai aan het zgn. Beckson-trommeltje, een attribuut dat nu een vast onderdeel is van alle openbaar vervoerstentoonstellingen.
In de jaren 70 en 80 reed NZH-lijn 47 van Den Haag HS naar Leidschendam-Prinsenhof, als versterkingslijn voor de nrs. 44 en 48. In 1983 werd de Haagse binnenstad ineens verboden terrein verklaard voor de NZH. Het streekbusstationnetje bij HS verdween; ook dat bij de Turfmarkt moest plaatsmaken, en wel voor een paar hoge kantoorgebouwen. Van de route van lijn 47 bleef niet meer over dan het kippeneindje Den Haag CS - Prinsenhof, dat weinig passagiers trok, zo'n tien man per rit.
In (gokje) 1993 werd HTM-tram 3 doorgetrokken naarWinkelcentrum Leidsenhage en verdween lijn 47 uit de straten van Leidschendam om kortstondig terug te keren als "Dorpsbus Voorburg", die elk uur zorgde voor het transport van bejaarden naar het centrum van Nederlands oudste Romeinse marktstad. Dit lijntje was geen lang leven beschoren.
Nu wordt het nummer 47 door ZWN gebruikt voor de verbinding Leidsenhage - Nootdorp, via de eerste kavels van Leidschenveen, dat ooit zo'n 20.000 inwoners zal moeten herbergen.
Ook dit is weer een tijdelijk verhaal. Nog deze maand wordt de eerste spade in de grond
gestoken voor de aanleg van tramlijn 15. Deze zal Den Haag via Rijswijk gaan verbinden met
Ypenburg en krijgt zijn eindpunt in Nootdorp, in de buurt van de paardenrenbaan, die plaats
zal maken voor een nieuw dorpscentrum (zie voor dit alles het kaartje aan de voet van dit
artikel). Als deze lijn in 2001 in exploitatie is genomen, dan zal volgens de plannen -
gedeeltelijk over hetzelfde traject - lijn 19 worden gerealiseerd. Deze komt te lopen van
Leidsenhage naar de TU Delft en volgt de lengteas van de complete mega-woonwijk
Leidsenveen / Nootdorp / Ypenburg. Een lijn waar ik een beetje aan twijfel, want hij komt niet
in het centrum van Den Haag. Reizigers daarheen zullen moeten overstappen, bijvoorbeeld op
de Randstadrail, die in Leidschenveen een station moet krijgen.
Het busje toert langs de
zuidzijde van de Vliet. Een
smalle kade, waar een
standaardbus niet zou kunnen
rijden. Via de wijk De Star rijden
we de polder in. Al gauw
bereiken we het eerste kaveltje
van Leidschenveen, de huizen
rond het Spireaveld. Hier
stappen ook weer vier passagiers
uit; dat ruimt op. Behalve
Spireaveld en omgeving is er nog
niets voltooid van Leidschenveen.
Over de Veenweg passeren we de gemeentegrens met Nootdorp. Een meisje zit met haar arm in een mitella en wil best wel aan ons kwijt, hoe dat gekomen is. Zij was op een buis geklommen en een ander schopte tegen die buis, zodat de zaak aan het rollen ging. "Je moet voortaan maar op vierkante buizen klimmen", zegt de chauffeur, met het in zijn beroep verplichte gevoel voor melige humor. Een jongen vindt, dat hij ook iets aan de goede sfeer moet bijdragen. "Juh, krijg jij geen aambeien dan, van de hele dag op je reet zitten?".
-"Houd je kop, lelijk!" antwoordt de chauffeur. Ik merk het al: dit artikel wordt niet het meest
verhevene uit de historie van DDR.
De achttax bereikt het eindpunt op een pleintje met een haringkar. De jongen en het meisje blijven in de bus zitten. Volgens mij hoeven ze nergens heem en rijden ze voor de lol mee.
Ik loop een rondje door Nootdorp, dat gelaten ligt te wachten op een nieuwe fase in zijn geschiedenis. Vanaf de Veenweg zie ik in de verte hijskranen en graafmachines. Huize Jozef lijkt op een klooster en is dat vermoedelijk ooit geweest. Nu is de stichting Maatzorg er gevestigd; zo'n instantie met een één-loketfunctie voor je medische en sociale begeleiding van de wieg tot het graf. Ook je wieg en je graf zul je er waarschijnlijk wel kunnen huren. Een jongen van een jaar of vier wordt krijsend en spartelend huize Josef binnengedragen.
Ik loop terug naar het centrum en zie pijlen in de richting van het Zorgcentrum. Maatzorg en Zorgcentrum: er heerst moordende concurrentie in dit dorp dat misschien beter Nood-dorp had kunnen heten. In het groen geklede jongetjes paraderen door de straten. Zij spelen Kosovo'tje. Eén heeft een bezemsteel in de handen en bootst mitrailleurgeluiden na.
De snackbar in het centrum heet Kwalitaria. Op een pleintje staat zo'n volstrekt overbodig modern openluchtcarillon. Juist als ik passeer, is het halfvijf en begint het carillon oorverdovend te klepelen en te beieren. Ik schrik ervan. Met enige moeite herken ik "Wooden heart (muss i denn)", en het klinkt behoorlijk vals. De dorpskerk draagt ook nog vijf bronzen slagen bij aan het kabaal. Ik hoop voor de buurtbewoners, dat althans het openluchtcarillon na middernacht zwijgt.
Bij de haringkar neem ik bus 132 richting Delft.
In 2001 zal De digitale reiziger verslag doen van een tramrit naar de voormalige renbaan.
Frans Mensonides
9 april 1999
De verklaring der tekens. Ze spreken allemaal voor zich, behalve A, B en C. A is de van der Heijdenstraat; B. Het toekomstige station Leidschenveen, waar de Randstadrail de trambaan zal kruisen; C. Is het geboortehuis van de Digitale reiziger.
Berichten over de ontwikkeling van het tramnet spreken elkaar deels tegen. Zeker is de opening van lijn 17 (Den Haag - Wateringseveld). Deze lijn rijdt sedert 4 januari 1999 al tot de Rijswijkse Darling Market; voor de doortrekking naar Wateringseveld heb ik 23 augustus 1999 als openingdatum horen noemen.
Ook zeker is de aanleg van tramspoor tussen Rijswijk Hoornbrug en het centrum van Nootdorp, via Ypenburg (ca. 4,5 kilometer). Hier zal vanaf 2001 lijn 15 gaan rijden, met als vermoedelijke eindpunt Den Haag - Statenkwartier. Ook is er onlangs, na een verbitterde strijd met de plaatselijke middenstand, een positieve beslissing gevallen over het aanleggen van een tramspoortje in de Jan van der Heijdenstraat (ca. 600 meter). Deze straat vormt de verbinding tussen de Rijswijkseweg (lijnen 1 en 10 en straks ook 15) en de Oudemansstraat (lijnen 16 en 17 die door de tunnel onder HS rijden). De vraag welke lijnen door de v.d. Heijdenstraat zullen gaan lopen, vormt nog onderwerp van levendige discussies.
Hoog op de prioriteitenlijst staat aanleg van tramrails tussen de Meppelweg en Wateringseveld, via o.a. de Dedemsvaartweg (ca 4 kilometer). Als deze route gerealiseerd is, kan lijn 8 of lijn 9 (huidig eindpunt: Vrederust) afbuigen naar Wateringseveld; bovendien wordt er een korte in- en uitrukroute gecreëerd voor lijn 17, die straks na 23 augustus, de hele stad door moet rijden om van remise Zichtenburg bij het beginpunt te komen.
Iets lager op de lijst staat de tramverbinding Leidsenhage - Delft Station (8 km. nieuw tramspoor); met eventuele doortrekking naar de Technische Universiteit (nog ca. 2 km extra).
Een onzekere factor in dit verhaal is de Randstadrail. Volgens de laatste berichten zal deze niet eerder dan 2003 rijden. De Randstadrail voorziet o.a. in een koppeling van de huidige Zoetermeer- en Hofpleinlijn met het Haagse tramnet; hoe, waar en wanneer is nog hoogst onzeker.
Niet minder onzeker is de kwestie van het materieel. Er is nog geen doorkijkje op de bestelling van light-rail materieel voor de Randstadrail (terwijl de levertijd vier jaar bedraagt); ook wordt er nog door geen mens nagedacht over de dreigende materieelschaarste op het HTM-tramwegnet, dat in 2005 zo'n 20 kilometer langer moet zijn dan het in 1995 was. Misschien dat die tramtunnel eens een keer zou willen afkomen; dan komt er een eind aan de omwegen door het centrum en spaart Den Haag tenminste weer een paar tramwagens uit.