SJEF KOEKENBAKKER AWARD
EXTRA ZOMERSJEF 1999: DE NEDERLANDSE SPOORWEGEN,
wegens ALGEHELE BEKROMPENHEID

In de uitleiding van de vorige Sjef-uitreiking, in juni van dit jaar, schreven wij dat er in de zomermaanden geen Sjef zou zijn, tenzij iemand hem heel erg graag wilde hebben. Die instantie heeft zich bij ons aangemeld, en het was de Nederlandse Spoorwegen (taalpuristen vinden dat wij zouden moeten schrijven: "het waren de Nederlandse Spoorwegen", meervoud dus, maar daar doen wij niet aan mee. De jury van De Sjef zijn eenkoppig, maar schrijven altijd het majesteitsmeervoud; de Nederlandse Spoorwegen is met velen, maar mag volgens ons al dik tevreden zijn dat wij ze in het enkelvoud noemen. Klachten s.v.p. bij Rudy Kousbroek, die zich als een ware Donkey Shot verzet tegen elke vorm van taalverloedering).

De NS heeft de afgelopen weken weer verschrikkelijk zijn best gedaan om de Sjef te mogen downloaden, en liet zich daarbij regelmatig van zijn meest bekrompen kant zien. Daarover straks meer. Eerst wat Sjef-historie. Want NS heeft altijd een nauwe band gehad met de schand-prijs van De digitale reiziger.

In 1997, bij het ontstaan van De Sjef Koekenbakker Award- die toen nog de Flapdrol van de Maand heette - werd bepaald, dat NS deze prijs niet vaker dan zes keer per jaar zou mogen winnen. De Flapdrol werd in 1997 vier keer uitgereikt aan NS (waarbij hij de prijs twee keer moest delen met een andere instantie). In 1998 kwam de Sjef Koekenbakker Award twee keer in het bezit van de spoorwegen, waarvan dan nog een keer ten onrechte. NS had aangekondigd, in de middagspits de kortingsmogelijkheden af te schaffen, maar heeft deze belofte na het winnen van de Sjef schielijk ingetrokken.

Daarna viel onze nationale railconcurrent min of meer in ongenade bij de Jury. In 1999 ontving NS tot dusverre slechts één Sjef, en wel in februari. De conducteurs van regio Amsterdam ging ermee aan de haal, wegens verregaande luiheid. Trouwens: in april kreeg ook Rail Infra Wanbeheer een SKA, voor het veroorzaken van 70 stremmingen binnen één maand. Maakt RIW nu wel of geen deel uit van het NS-concern? Wij zijn de draad een beetje kwijt.

Deze Sjefs hebben niet geleid tot verbetering. Integendeel.

Voor wat de conducteurs betreft: uit een onderzoekje van "Smile consultants" bleek vorige week, dat in NS-treinen meer dan de helft van de kaartjes niet gecontroleerd werd. Nog erger: de glimlachende raadgevers namen opzettelijk zonder geldig kaartje plaats in de coupé en constateerden dat de meest doorzichtige en onwaarschijnlijke zwartrijsmoezen door de conducteurs als zoete koek geslikt werden. Hoewel dit overeenkomt met de ervaring van ons, brave treinreizigers (Oh, die haat in de coupe, als er weer eens zo'n smoesjesmaker vrijuit gaat!) reageerde NS furieus op de aantijging. Het onderzoek van "Smile" zou onzorgvuldig zijn; het adviesbureau werd zelfs beticht van "aanzetten tot zwartrijden". Nee, NS zal de hand eens in eigen boezem steken!

Ook Rail Infra Wanbeheer deed op vrijdag 30 juli weer eens van zich spreken. Acht stremmingen op één dag: een triest record.

Dit alles valt onder de categorie "onverbeterlijk". Ook enkele nieuwe feiten deden zich de afgelopen weken voor.

Allereerst is NS betrokken geraakt bij het onwaardige gesol met de belangen van invalide reizigers. Sinds kort wordt het vervoer van rolstoelers landelijk verzorgd door Traxx. De dubbele X in die naam doet het ergste vrezen, nl. dat we te maken hebben met weer zo'n onecht kind uit de Connexxion-familie. Dit is inderdaad het geval. Traxx vervoert invaliden van deur tot deur met rolstolbusjes; desnoods van Groningen naar Maastricht. Hiervoor zijn de slachtoffers ongeveer drie keer zoveel tijd en geld kwijt als in de tijd dat het nog met de trein ging.

Pas als men er echt niet onderuit kan, schakelt Traxx de trein in bij het invalidenvervoer. Op nog maar 12 NS-stations wordt door Traxx assistentie verleend bij het in en uit de trein rijden van rolstoelen.

De Traxx-tragedie is de ogen van de jury beslist Sjef-waardg, en we zullen er zeker op terugkomen als niet snel verbetering intreedt. NS heeft op het verschijnen van Traxx op treurige wijze ingespeeld, door aan te kondigen, de assistentie bij vervoer van rolstoelers per 1 oktober stop te zetten. Als Traxx op 12 stations assistentie verleent, dan hoef ik dat niet meer te doen op de ca. 360 overige stations, redeneert de Nederlandse Spoorwegen.

Wij hopen dat NS en Traxx gezamenlijk nog iets beters zullen weten te verzinnen dan een invalide voor een rit van Zoetermeer naar Rotterdam via de Afsluitdijk te sturen, zoals laatst gebeurd schijnt te zijn. Daarom nu nog geen Sjef voor de geestelijk gehandicapte lamlullen die zoiets verzinnen.

Krap in de vernielde plan-T

Waarvoor wint NS dan wel deze extra Sjef Koekenbakker Award van deze zomer? Nou, voor het toppunt van bekrompenheid, waarbij dit woord deze keer letterlijk opgevat moet worden. De felbegeerde prijs mag deze maand gedownload worden voor het verbouwen, lees het compleet maar dan ook compleet verzieken, van de plan-T-treinen (Dit zijn de uit de jaren 60 daterende vierbaks treinstellen die tot voor kort nog rondreden met een onbemande restauratiewagen waar niemand je met koffie kwam lastigvallen. Een ezelsbruggetje: plan T-stellen bestaan uit Vier bakken; plan-V's uit Twee).

Vorige week had ik (wij gaan nu weer even over op de eerste persoon enkelvoud, want hier volgt een persoonlijke belevenis) voor het eerst het ongenoegen om per verbouwde plan T-veewagen te reizen (Het was de 503, tussen Schiphol en Leiden). Als een slangenmens moest ik me wringen door de nauwe doorgang tussen mijn beoogde zitplaats en de stoel voor me. Ik zat met mijn knieën klem tegen de achterkant van de volgende bank; hoewel ik in de gemiddelde stads- en streekbus zeker tien centimeter overhoud. Nu ben ik niet uitzonderlijk lang. Bij mijn militaire keuring mat ik (om heel precies te zijn) 1,836 meter, nauwelijks meer dan de gemiddelde lengte van de Nederlandse man.

Voor wie lijdt aan claustrofobie, is een rit met de vernieuwde plan T-veewagen zeker af te raden. Je voelt je als een vlieg geplakt tegen de hoge, rechte achterzijde van de bank voor je.

Een lullig tafeltje met een oppervlakte van ca. een halve vierkante decimeter completeert de zoveelste blunder van de designafdeling van NS. Je moet geloof ik, wel volkomen imbeciel zijn om daar aangenomen te kunnen worden.

Eerst dacht ik, dat ruimtebesparing het doel was van de hele operatie, tot ik eens ging tellen. In de coupé waar ik zat, stonden 24 banken. Vroeger, in de twee-aan-twee-tegenoverelkaar-opstelling, stonden er ook 24. Blijkbaar hebben we toen even krap gezeten als nu, al voelde dat niet zo aan. De "steek" van die twee-aan-twee-banken was ook te krap, maar toen kon je nog geven en nemen (tegenover een kort iemand gaan zitten, bij voorbeeld, of zodanig scheef gaan zitten dat je niet zat te knietjevrijen met de persoon tegenover je). Met de huidige opstelling lijkt de coupé twee keer zo krap.

Aan vandalisme-bestendig materiaal heeft men ook niet gedacht; 2 van de 24 stoelen waren al aan repen gesneden, in de trein waarin ik zat. Nu willen wij van de Sjef-jury niemand op slechte gedachten brengen, maar vernielen lijkt ons verreweg het beste wat we kunnen doen met deze rotstoelen. Of: die toch wel erg gedateerde treinstellen verkopen aan de Boliviaanse Spoorwegen (if any), waar de gemiddelde burger anderhalve meter lang is.

Waarom houdt NS niet wat meer rekening met lange mensen? Is het omdat ze zelf zo kortzichtig zijn? Of is het omdat NS nooit rekening houdt met de wens van wie ook, zeker niet met die van betalende klanten?

Wij (wij van de eenmansjury, dus) hebben een poging gedaan, de extra zomer- Sjef Koekenbakker Award uit te reiken aan NS-opperhoofd Den Kortsten, die nog steeds schijnt te vegeteren, ergens in de krochten van de "kolenkit". Maar zijn armpjes bleken te kort en zijn tenen te lang. De Sjef belandde op de vloer. Volgende keer beter.

Namens de strikt vooringenomen jury,
Frans Mensonides

Alle Sjef-winnaars; januari 1998 - heden