Fyra op station Breda
Lees de lange toegift van een week later >>>
Toegegeven: ‘Met 160 Naar Breda’, dat klinkt wat bleekjes, na de ondertitel van het vorige stuk: ‘Met 300 door Nederland’. De Fyra naar Breda haalt op deels hetzelfde traject maar iets meer dan de halve snelheid van de Thalys. De Italiaanse Goofy’s, die tenminste 250 kunnen rijden, zijn er nog steeds niet.
Maar wat heeft Breda er lang op moeten wachten, om een half uur dichter bij de hoofdstad te mogen liggen! Wat heeft die HSL-aftakking naar Breda NS lang braak gelegen! En hoe groot is de opluchting bij gemeentebestuur en bevolking, nu het er toch nog van gekomen is!
Op maandag 3 april werd de binnenlandse HSL-lijn Amsterdam CS – Schiphol – Rotterdam CS doorgetrokken naar Breda. Ik maakte dinsdagmiddag de 4e van een paar vrije uurtjes gebruik voor een retourtje Breda. Haast was geboden; komend lang weekend is deze lijn alweer buiten dienst wegens een mega-stremming. En je moet, als hoofd- en enige redacteur van een OV-magazine toch actueel blijven, en niet een paar weken later pas met zo’n stukje aan komen kakken, in Nederlands HST-tempo.
Fyra in Rotterdam
Het is misschien maar net op tijd. HiSpeed Alliance, de exploitant van deze door het groene landschap flitsende pijl, verkeert in ernstige financiële moeilijkheden. De 90% NS- en 10% KLM-dochter heeft indertijd veel te hoog geboden voor dit snelvervoer in een klein landje, en vervolgens al zijn reizigers weggejaagd met waanzinnig dure kaartjes voor een tijdwinst die blijkbaar niet spectaculair genoeg was. Een paar maanden geleden hebben ze de toeslag tijdelijk drastisch verlaagd, en zie: de reizigers kwamen toestromen.
Neem deze cijfers maar eens in ogenschouw. In het derde kwartaal van 2010 vervoerden ze krap 2500 reizigers per dag met de toenmalige uurdienst Amsterdam – Rotterdam, en met een woekertoeslag. In januari was de frequentie verhoogd tot halfuurdienst, en de toeslag tijdelijk afgeschaft, als Wiedergutmachung voor de wintersof van NS. Resultaat: de vervoerscijfers stegen naar 10.000 per dag. In februari, toen 2,10 euro toeslag werd geheven, daalden deze weer naar 5000, wat nog altijd het dubbele is van het niveau van 2010.
Als kennismakingsstunt is in april 2011 helemaal geen toeslag verschuldigd voor een rit Rotterdam – Breda of vice versa. Deze rit wordt door de getrokken, kleurrijke Fyra-treinen afgelegd in 25 minuten. Dat is maar 7 minuten korter dan de tijd die de IC Den Haag – Venlo erover doet, die moet omrijden via Dordrecht en daar ook stopt.
Grote winst behaal je echter op het gehele traject Amsterdam CS – Breda. Voor de komst van de HST in ons land deed je daar 1:58 uur over met een rechtstreekse trein via Haarlem, of 1:42 met overstap in ’s Hertogenbosch. Tegenwoordig gaat het met de Fyra in 1:07. Ook gerekend vanaf Schiphol is de tijdwinst spectaculair. Als er straks ook tussen Schiphol en Rotterdam 250 of 300 km/uur wordt gereden, gaat daar nog tien minuten van af.
De HST Amsterdam – Breda rijdt in halfuurdienst en doet dat 18 uur per dag en 7 dagen per week. Een volwaardige treindienst, dus; beter dan dat probeersel Amsterdam – Rotterdam in 2009, en hopelijk nu wel geschikt om de grote mensenmassa’s te trekken die HiSpeed in gedachte had toen ze dit lijntje kochten.
De aanpak lijkt succes te hebben. Als ik me op Rotterdam CS langs spoor 3 heb opgesteld voor de Fyra van 16:08 naar Breda, staat er een hele kluit passagiers naar de trein te reikhalzen. Daar zitten toeristen en uitprobeerders bij zoals ik, waaronder een kroostrijk gezin met vier, vijf krijsende rotblagen; even na schooltijd op en neer naar Breda. Maar ik zie toch ook de nodige serieuze forenzen die de trein al ontdekt hebben. En ik hoor hun levendige discussies na 30 april al met de afdeling personeelszaken: Fyra-toeslag declareren? Nee hoor, je reist maar gewoon met de boemel, dan kom je er ook!
Ik krijg een feestelijk gevoel op dit perron, alsof ik op een heel verre exotische vakantie ga, in plaats van even een ommetje te maken in Breda. Ik hoor vertraagde treinen afroepen naar Delft en Den Haag, wat klinkt dat alledaags, ik mag naar Breda, dit reisje is van een geheel andere orde!
Ook Fyra is een paar minuten te laat, onaangekondigd. Ik loop een paar wagens door; die zijn redelijk bezet. Een conducteur zal ik vandaag niet zien, maar de trein is nog niet vertrokken, of de catering verschijnt bij mijn bank, een in onberispelijk grijs kostuum gestoken functionaris, die me mededeelt dat er helaas geen cappuccino geschonken wordt, maar wel milde koffie. Met twee melkjes en twee suikertje erbij is die ook nog best te zuipen.
Mijn feestelijk gevoel stijgt nog door dit milde bakkie troost. ‘Kijk, mamma, het Ajax-stadion!’, krijst een van de jonge monsters, als de Kuip in zicht komt. Hij snapt niet waarom de hele coupé in een deuk ligt.
Deze binnenlandse HST volgt tot een kilometer of 6 vóór Breda Prinsenbeek hetzelfde spoor als de Thalys richting België en Frankrijk. De Thalys vertrekt tien minuten eerder dan Fyra uit Rotterdam, zodat hij er niet achter klem komt te zitten.
Je ziet dus vanuit de Fyra ook hetzelfde (niet) als uit de Thalys: de Willemstunnel, het Ajax-stadion, de tunnel van Barendrecht, die onder de Oude Maas en de Dordtsche Kil, de Moerdijkbrug met dat oude bruggetje voor gewone treinen ergens diep beneden je, station Lage Zwaluwe, het plaatsje Zevenbergschenhoek, dat het treinengeweld de hele dag langs zich heen ziet flitsen, terwijl je er al sinds 1938 niet meer kunt instappen.
160, dat vind je eerst snel, vergeleken met de 130 à 140 waarmee je het normaliter moet doen als treinreiziger. Maar het is wel degelijk trager dan de Thalys. Die doet 13 seconden over zijn oversteek van het Hollandsch Diep, deze trein 25, en een normale IC 30, schat ik.
Breda heeft naar beide zijden een aansluiting op de HSL-lijn Rotterdam – Antwerpen. Treinen Breda – België rijden er nog niet, maar dat moet wel komen in de toekomst. Per december 2011 zullen er wat meer van al die mooie beloften waargemaakt worden… als HiSpeed dan nog niet failliet is.
Mijn trein verlaat de HSL-baan en gaat verder op conventioneel spoor. Die HSL-baan kruist verderop de spoorlijn naar Roosendaal en gaat luttele kilometers verder bij Galder het land uit.
De locomotief voor de terugreis staat klaar op het emplacement van Breda. We komen aan op het middelste perron. Een kleine honderd passagiers verlaten de Fyra. Reizigers voor Tilburg en verder hebben nu 7 minuten om over te stappen naar een ander perron, waar de trein naar Arnhem zal vertrekken. Vanuit de richting Arnhem heb je een cross-platformoverstap op de Fyra naar Amsterdam. Ook Tilburg komt door Fyra dichter bij Amsterdam en Schiphol te liggen. Voor Den Bosch en Eindhoven zal de verbinding via Utrecht nog steeds wat sneller zijn, denk ik.
De Fyra vertrekt om 16:54; de loc waarmee hij hierheen is gekomen, blijft achter. Ik wacht nog even tot de volgende Fyra arriveert. Ook daarin zitten een man of honderd; noem het een bescheiden beginnerssuccesje.
Wat te doen in een Breda waar herfstweer heerst en het schemerduister om halfzes al begint in te vallen? Waar zou je eigenlijk terecht komen als je die tunnel met die kleurige tegeltjes helemaal uitloopt, die o.a. toegang geeft tot het nieuwe, noordelijke perron? Ik ga kijken. Aan de andere kant is een parkeerterrein, zie ik oude fabrieksgebouwen van snoepfabriek De Faam en een oud volksbuurtje met smalle huisjes en pas nog gesnoeide bomen.
Ik loop weer terug naar de voorzijde. Bij het busstation spring ik bijna in bus 126 naar Geertruidenberg, om in Oosterhout te zien hoe ver ze al zijn met die HOV-busbaan voor de Volans. Die rode bus nam ik 2,5 jaar geleden naar Etten-Leur en verder, met het vooruitzicht dat er spoedig ook een tak naar Oosterhout zou volgen. Maar ik heb er niets meer over gehoord.
Ik bedenk me; het is min of meer droog en ik ga de binnenstad van Breda verkennen. Het hart van deze op-en-top Brabantse stad is gescheiden van het spoor door een lommerrijk park met een orangistisch- nationalistische zuil bij de ingang. Breda is eigenlijk een heel aardige monumenten- en winkelstad; wat statig, maar toch gezellig. Waarom kom ik hier toch zo zelden? Zeker nu die HST rijdt, is er geen excuus meer om Breda te mijden (tenzij het toevallig carnaval zou zijn); bij daglicht moet de stad nog fotografabeler zijn dan nu.
Ik dwaal over de markt, waar honderden terrasstoeltjes vanavond vergeefs wachten op uitgaanders, en door het overdekte winkelcentrum De Barones, waar net de rolluiken naar beneden gaan.
Na een klein uur heb ik er genoeg van, krijg ik honger, en zoek een bushalte op; voor mijn gevoel ben ik kilometers en kilometers van het station verwijderd. Ik sla een laan in waar ik vanuit de verte een bus heb zien rijden, maar hier wacht me een verrassing: ik ben aan de achterkant van dat groene park met die gedenkzuil. Oriëntatie is nooit mijn sterkste kant geweest, en het centrum van Breda is misschien wat bescheidener van omvang dan ik gedacht had.
Bij het café op poten op het stationsplein heb ik in de jaren 90 wel eens zitten dineren, met uitzicht op zowel het stads- als streekbusstation. Ik ging ervan uit dat het al lang opgedoekt zou zijn, maar tot mijn verrassing is het er nog. Interieur, menukaart en zelfs de prijzen van de gerechten zijn nauwelijks veranderd in 15 jaar. Een reservaat, maar ik weet niet hoe lang ze nog zullen voortbestaan; ik zit hier vanavond vrijwel alleen.
Terug met de Fyra (is het eigenlijk: 'de Fyra' of 'Fyra' zonder meer?) van 19:24. Deze is zo goed als leeg; Breda is geen stad waar je ’s avonds nog uit weg wil. Een ritje in het stervende licht van een donkere dag.
In Rotterdam stap ik in een gewone IC, die me met een slakkengangetje van 140 terug naar Leiden brengt. De rest van de week roepen mij grauwe plichten. Ik schrijf deze woorden de volgende morgen in de sneltrein naar en van Castricum, die de 140 op het oog geschat nog niet eens haalt. Eigenlijk een afknapper na de HSL!
Frans Mensonides
7 april 2011
Er geweest: dinsdag 5 april 2011
Lees de lange toegift van een week later >>>
© Frans Mensonides, Leiden, 2011.