De digitale reiziger - HTM lijn 19 in 19 foto´s

Toch nog! Onlangs klonk het startsein voor de aanleg van HTM-tramlijn 19 (Leidschendam Medisch Centrum Haaglanden –Delft TU Technopolis). Lijn 19, waarvan de route grotendeels voert door VINEX-land, wordt de eerste Haagse tramlijn die noch het centrum van Den Haag, noch de stations HS en / of CS zal bedienen. Een tangentiële lijn dus, evenals buslijn HTM 23, die we namen in 2000.

Lijn 19 zal 15 kilometer lang worden, waarvan 4 kilometer loopt over bestaand tramspoor. 11 kilometer erbij dus; volgens mij de grootste uitbreiding van het Haagse tramnet aller tijden (even afgezien van de degradatie van de Zoetermeer- en Hofpleinlijn van trein- naar tramspoor; dat mag je eigenlijk niet meetellen, daar het nauwelijks een feestelijke gebeurtenis is).

De nieuwe lijn heeft de gemoederen lang bezig gehouden, zoals tramlijnen-in-spe vaak doen (zie de Rijn-Gouwelijn en nu ook weer de TramPlus naar Ridderkerk). De lijn, over de lengteas van de Haagse Vinex-zone Leidschenveen – Nootdorp – Ypenburg, had in 2003 al moeten rijden, één jaar na de opening van lijn 15 (Den Haag CS – Nootdorp). Een gedeelte van de infrastructuur voor lijn 19 was zelfs al gerealiseerd. In de Sijtwendetunnel die Leidschendam, onder Voorburg en de Vliet door, verbindt met Leidschenveen, was al een buis gereserveerd voor de tram. Ook was op de grens van Delft en Ypenburg een tram- fietsbrug over de A13 aangelegd. Bovendien had de pas geopende lijn 15 twee aftakkingen gekregen voor de nieuwe tramlijn, en lag daar al enkele tientallen meters spoor in de richting Delft, respectievelijk Leidschendam.

Die stukjes lang niet goedkope infrastructuur leken de relieken te worden van lijn 19, in plaats van de beginnetjes ervan. Kort na de eeuwwisseling had de regio Haaglanden namelijk last van geldkrapte en er ging een grote, rode streep door lijn 19.

De bezuinigingsoperatie had als gevolg dat in Delft een groot krakeel kon verstommen. Volgens het originele plan had lijn 19 het terrein van de Technische Universiteit moeten ontsluiten via de Mekelweg. De Raad van Bestuur van dit opleidingsinstituut voor knutselaars wilde de HTM daar echter niet hebben rijden, omdat zoiets ouderwets als een tram afbreuk zou doen aan de 21-eeuwse uitstraling van de TU.

Inderdaad, dat zeiden ze. Verbijsterend! Wat hadden ze dan gewild? Een Phileas, die veel meer uitstraling heeft, maar nooit rijdt? Zoiets begrijp ik nou niet, maar ik ben dan ook maar een student in de geesteswetenschappen. Ik vraag me af, of je een onderwijsinstelling zonder letterenfaculteit überhaupt wel een universiteit kunt noemen, maar dit terzijde.

Op de TU wordt altijd volop gegeild op alles wat wielen en radertjes heeft, maar toch wilde men die tram uit het zicht. hij moest over de Schoemakerstraat, langs de zijkant van het TU-terrein, in plaats van erdoorheen. Dan zou bovendien het prestigieuze Delftech-park, tegen Delfgauw aan, beter ontsloten kunnen worden. Studentenorganisaties protesteerden; zij wilden pal voor de collegezaal uit de tram kunnen stappen, en niet ergens achter de achterdeur, bij de vuilnisbakken. Maar zoals gezegd ging de lijn helemaal niet door; niet over de Mekelweg en niet over de Schoemakerstraat.

Jaren later opperde nog eens iemand, lijn 19 dan maar als busdienst te exploiteren, maar de regio Haaglanden helde over naar het standpunt: of een tram, of niets. Toen werden ineens de benodigde sestertiën ergens gevonden op een rommelzolder; in 2004 kreeg lijn 19 toch nog het groene licht.

Hoe gaat het tramspoor nu lopen in de TU-wijk? Welnu, inmiddels lag er het schetsontwerp Mekelpark, het plan om de omgeving van de Mekelweg om te toveren tot een grote campus. De tram, nu ineens in de ogen van de Delftse bestuurderen wel salonfähig, paste daar wonderwel in; hij komt in dit autovrije gebied te rijden exact op de plek waar dan de Mekelweg niet meer is. De studenten die geprotesteerd hebben tegen Delftech als eindpunt, krijgen daarmee uiteindelijk hun zin – maar zijn vast al afgestudeerd als rond de jaarwisseling 2007-2008 die tram eindelijk gaat rijden.

En het prestigieuze Delftech dan? Nou, aan de zuidkant van de TU-wijk verrijst het nog veel prestigieuzere kantoren- en bedrijvencomplex Technopolis. Daar krijgt lijn 19 zijn eindpunt; Delftech exit.

Dit, wat je nu leest, is feitelijk een fotorapportage. In de laatste week van maart 2006 ‘deed’ ik de beoogde route van lijn 19 te voet, per bus en per tram, in een paar etappes. In juli 2006 begreep ik eindelijk, hoe die Sijtwendetunnel door Voorburg loopt, en kreeg deze fotorapportage een kleine aanvulling. Hieronder 19 en enige foto’s, gerangschikt in de juiste volgorde van Leidschendam tot en met Delft. Aangezien nog lang niet overal rails en trams te zien zijn, is er veel aandacht voor de omgeving, die hier en daar minstens even opmerkelijk is als de trambaan, die er nog niet is.

	1. Lijn 19 zal zijn beginpunt in Leidschendam delen met lijn 2 (Leidschendam – Den Haag Kraayenstein). De keerlus ligt aan de voet van MCH (Medisch Centrum Haaglanden, voorheen: Antoniushove).
	2. Op de Heuvelweg (hier gefotografeerd bij de halte Leidsenhage) zal lijn 19 zich bij lijn 6 voegen (Leidschendam – De Uithof, tegen die tijd: Leidschendam – Leyenburg), om daarna na luttele hectometers zijn eigen weg te zoeken in de wereld.
	3. Het Leidschendamse uiteinde van lijn 19 was even problematisch als het Delftse. Er werden meerdere varianten onderzocht om de tram rond winkelcentrum Leidsenhage te leiden. Die voldeden geen van allen. Zodat de tram er straks doorheen rijdt, en wel hier, in dit straatje, genaamd Weigelia. Dat is in de horeca-hoek bij de vijver, met onder andere café-restaurant ‘Coffee Club’. Daarna schiet de tram uit het winkelcentrum tevoorschijn bij deze parkeergarage, voorzien van een decoratie door een man die zelden werd aangetroffen in een koffieclub: Herman Brood. Even verderop duikt hij de Sijtwendetunnel in.
	3a. Die tunnel loopt onder meer door onder de groenstrook langs de Cornelis Voorhoevelaan in Voorburg. Even voordat de tram de Vliet (achter de fotograaf) kruist, stopt hij bij een ondergrondse halte, waarvan de ingang zal komen te liggen nabij de speelplaats op de foto. Hij ligt ook niet ver van de halte Voorburg-Damsigt, waar tot 1961 de blauwe tram stopte en thans Connexxion bus 39 en 45. (30 juli 2006)
	3b. De linkerstrook van de Sijtwendetunnel is gereserveerd voor de tram. Op de achtergrond rechts de kantoormammoet Castellum. (30 juli 2006)
	4. Vervolgens kruist de tram de A4 via de brug op de foto, thans in aanbouw.
	5. In maart passeerde ik de Sijtwendetunnel met connexxion-lijn 40 (Leidschendam – Zoetermeer), momenteel de enige OV-verbinding via deze tunnel. Lijn 40 rijdt op zondag met een taxietje. Ik kon nog net mee, als achtste passagier, zodat een omweg van minstens 10 kilometer me bespaard bleef. In juli bleek er een voetgangers- en fietsbruggetje aangelegd te zijn over de Vliet, ter hoogte van de Sijtwendetunnel. Hier zie je het busje op de busbaan langs het Pijlkruidveld in Leidschenveen. Over twee jaar rijden de trams van lijn 19 hier af en aan. Overigens zal dat geschieden in de redelijk bescheiden frequentie van 10 minuten overdag, en een kwartier in de avonduren. De lijn zal naar verwachting vooral als aanvoerlijn functioneren voor Randstadrail en trams 1, 6 en 15.
	6. Randstadrailstation Leidschenveen in aanbouw. De tram rijdt er straks onderdoor. Hier zul je over kunnen stappen in de richtingen Den Haag, Zoetermeer en Rotterdam.
	7. Via NS-station Ypenburg, dat wij in december fotografeerden, komen we terecht in Nootdorp. Lijn 19 takt hier aan op lijn 15. Er komt een T-kruising in het tramnet; lijn 19 kan, komende uit de richting Leidschendam, ook naar de keerlus in Nootdorp rijden, wat handig is bij stremmingen.
	8. Rechttoe-rechtaan over de Nootdorpse Landingsbaan.
	9. Lijn 15 en 19 delen straks het tramspoor over een afstand van een kleine 2 kilometer. Dan gaat lijn 15 rechtsaf, de Laan van Hoornwijck op, en lijn 19 rechtdoor naar Delft. Anders dan in Nootdorp is hier geen T-kruising, maar alleen een splitsing. Hulde, overigens, voor de architecten die hier, rond het winkelcentrum Ypenburg, van die hoge, blokkige, massieve, grauwe woonkazernes hebben neergezet die in Oost-Europa thans alom worden afgebroken. De ergste heb ik nog uit het zicht gehouden.
	10. Wat ons brengt op de architectuur van Ypenburg, die je straks zult zien vanuit tram 19. Het zij toegegeven: er staan een paar aardige dingen in deze wijk. Ik noem: een straatje met vuurtorens; een lange straat waar alle huizen een soort hoge, langwerpige museumvitrine in de gevel hebben, waarin je iets aan je medemens kunt tentoonstellen; het Drostecacaobuseffect-doorkijkje rechts op de foto. Maar allesoverheersend blijft toch het beeld van een grauwe wijk met nare kleurtjes. En niet te vergeten het bonte kleurenspel van de ‘te koop’-borden. Alles waar ‘te’ voor staat, is niet goed, inclusief ‘te koop’, maar M€€ùs en consorten varen er wel bij.
	11. Dit onbedoelde kunstwerk fotografeerde ik op de Rijswijkse Landingsbaan. De hekken vormen een ijzeren weg, maar het echte tramspoor zal een paar meter meer naar rechts aangelegd worden.
	12. We passeren de immer drukke A13 en lopen de Vrijenbanselaan op en Delft binnen. Achter het hek rechts op de foto komt de trambaan.
	13. Al sinds 1866 rijden er trams naar Delft – al hebben ze eerst een hele tijd gereden aan de overkant van de Vliet. 500 meter voorbij de brug over de A13 ligt de halte Vrijenbanselaan, op het punt waar lijn 19 zal aantakken op lijn 1 (Scheveningen Noorderstrand – Delft Tanthof). De halte hier heette ooit Pasgeld, evenals het veerpontje dat er nog steeds is, en passagiers voor een stuiver de Vliet over zet. De haltes Vrijenbanselaan en Brasserskade worden bij de komst van lijn 19 opgeheven. Er komt een nieuwe halte Lombokstraat, precies ertussenin.
	14. Halte Delft NS. Hierna gaan lijn 1 en 19 weer uit elkaar.
	15. De overdekte bushalte op de Zuidwal, nabij het Delftse winkelhart en de nieuwe schouwburg. Tram 19 komt hier de bus gezelschap houden.
	16. Over de smalle en drukke Michiel de Ruyterweg zoekt de tram straks zijn weg naar de TU-wijk. Lijn 19 krijgt gemiddeld om de 700 meter een halte, en is min of meer bedoeld als sneltram, maar krijgt toch wel te maken met een paar bottlenecks. Op het TU-terrein en in winkelcentrum Leidsenhage doorkruist de tram een voetgangersgebied en zal hij met matige snelheid moeten rijden. Op het traject door de VINEX-zone kan hij flink doorjakkeren. Op de foto een oud model Connexxion-bus, die allang afgevoerd had moeten worden naar Cuba of Afrika.
	17. De TU was ooit gehuisvest in het soort gebouwen rechts op de foto, in een tijdperk dat men nog ‘Physica’ kon studeren. Het geval links is een gebouw met een duin erop, met een piramide erop. In het gebouw staan boeken; het is namelijk de bibliotheek. Vanaf het duin heb je een fraai uitzicht. Uw fotograaf staat op de Mekelweg. In de verte zie je de flats van de Schoemakerstraat. De studenten die protesteerden tegen de route over die laatste straat, hebben wel een tikje overdreven: beide straten liggen niet veel meer dan 250 meter uit elkaar; dat hadden jonge benen nog wel kunnen lopen. Maar toch hadden ze gelijk: OV mag gezien worden; je moet het niet in een hoekje stoppen.
	18. De veelbesproken Mekelweg, met het akelig magere gebouw van de Faculteit Electrotechniek, Wiskunde en Informatica. Een hele vloot afgeladen stads- en streekbussen zorgt voor het transport van medewerkers en studenten naar de TU. De tram zal hier straks flink wat volk verplaatsen. Toch zijn de ramingen zeer voorzichtig; lijn 19 zal volgens de HTM per werk- en schooldag 16.000 zielen vervoeren. Ik gok, na enig krabbelen met een potlood op een envelop, op 21.568; we zullen zien wie er gelijk heeft. Het traject door de TU-wijk zal het drukste worden. Onlangs klonk een roep om meer parkeerplekken in VINEX-wijken: 1,6 per woning in plaats van 1,4. Het OV krijg je de VINEX-bewoner toch niet in, wordt dan geroepen. Maar ik werp tegen dat het OV goed gebruikt wordt als het er ís. HTM lijn 15 naar Nootdorp en lijn 17 naar Wateringseveld bewijzen het al enkele jaren.
	19. In deze kernreactor staat een bouillon van atomen te borrelen en te zieden. Niet gehinderd door enige kennis van zaken, stel ik me er allerlei dingen bij voor. Laten we hopen, dat het geen ‘uitstraling’ geeft. In het verder wat rommelige gebied ten zuiden van de Kruithuisweg zal Technopolis verrijzen, en krijgt de tram zijn eindpunt. Bij leven en welzijn komen we hier over een jaar of twee weer eens kijken, per tram.

1. Lijn 19 zal zijn beginpunt in Leidschendam delen met lijn 2 (Leidschendam – Den Haag Kraayenstein). De keerlus ligt aan de voet van MCH (Medisch Centrum Haaglanden, voorheen: Antoniushove).

2. Op de Heuvelweg (hier gefotografeerd bij de halte Leidsenhage) zal lijn 19 zich bij lijn 6 voegen (Leidschendam – De Uithof, tegen die tijd: Leidschendam – Leyenburg), om daarna na luttele hectometers zijn eigen weg te zoeken in de wereld.

3. Het Leidschendamse uiteinde van lijn 19 was even problematisch als het Delftse. Er werden meerdere varianten onderzocht om de tram rond winkelcentrum Leidsenhage te leiden. Die voldeden geen van allen. Zodat de tram er straks doorheen rijdt, en wel hier, in dit straatje, genaamd Weigelia. Dat is in de horeca-hoek bij de vijver, met onder andere café-restaurant ‘Coffee Club’. Daarna schiet de tram uit het winkelcentrum tevoorschijn bij deze parkeergarage, voorzien van een decoratie door een man die zelden werd aangetroffen in een koffieclub: Herman Brood. Even verderop duikt hij de Sijtwendetunnel in.

3a. Die tunnel loopt onder meer door onder de groenstrook langs de Cornelis Voorhoevelaan in Voorburg. Even voordat de tram de Vliet (achter de fotograaf) kruist, stopt hij bij een ondergrondse halte, waarvan de ingang zal komen te liggen nabij de speelplaats op de foto. Hij ligt ook niet ver van de halte Voorburg-Damsigt, waar tot 1961 de blauwe tram stopte en thans Connexxion bus 39 en 45.
(30 juli 2006)

3b. De linkerstrook van de Sijtwendetunnel is gereserveerd voor de tram. Op de achtergrond rechts de kantoormammoet Castellum.
(30 juli 2006)

4. Vervolgens kruist de tram de A4 via de brug op de foto, thans in aanbouw.

5. In maart passeerde ik de Sijtwendetunnel met connexxion-lijn 40 (Leidschendam – Zoetermeer), momenteel de enige OV-verbinding via deze tunnel. Lijn 40 rijdt op zondag met een taxietje. Ik kon nog net mee, als achtste passagier, zodat een omweg van minstens 10 kilometer me bespaard bleef. In juli bleek er een voetgangers- en fietsbruggetje aangelegd te zijn over de Vliet, ter hoogte van de Sijtwendetunnel.

Hier zie je het busje op de busbaan langs het Pijlkruidveld in Leidschenveen. Over twee jaar rijden de trams van lijn 19 hier af en aan. Overigens zal dat geschieden in de redelijk bescheiden frequentie van 10 minuten overdag, en een kwartier in de avonduren. De lijn zal naar verwachting vooral als aanvoerlijn functioneren voor Randstadrail en trams 1, 6 en 15.

6. Randstadrailstation Leidschenveen in aanbouw. De tram rijdt er straks onderdoor. Hier zul je over kunnen stappen in de richtingen Den Haag, Zoetermeer en Rotterdam.

7. Via NS-station Ypenburg, dat wij in december fotografeerden, komen we terecht in Nootdorp. Lijn 19 takt hier aan op lijn 15. Er komt een T-kruising in het tramnet; lijn 19 kan, komende uit de richting Leidschendam, ook naar de keerlus in Nootdorp rijden, wat handig is bij stremmingen.

8. Rechttoe-rechtaan over de Nootdorpse Landingsbaan.

9. Lijn 15 en 19 delen straks het tramspoor over een afstand van een kleine 2 kilometer. Dan gaat lijn 15 rechtsaf, de Laan van Hoornwijck op, en lijn 19 rechtdoor naar Delft. Anders dan in Nootdorp is hier geen T-kruising, maar alleen een splitsing.

Hulde, overigens, voor de architecten die hier, rond het winkelcentrum Ypenburg, van die hoge, blokkige, massieve, grauwe woonkazernes hebben neergezet die in Oost-Europa thans alom worden afgebroken. De ergste heb ik nog uit het zicht gehouden.

10. Wat ons brengt op de architectuur van Ypenburg, die je straks zult zien vanuit tram 19. Het zij toegegeven: er staan een paar aardige dingen in deze wijk. Ik noem: een straatje met vuurtorens; een lange straat waar alle huizen een soort hoge, langwerpige museumvitrine in de gevel hebben, waarin je iets aan je medemens kunt tentoonstellen; het Drostecacaobuseffect-doorkijkje rechts op de foto. Maar allesoverheersend blijft toch het beeld van een grauwe wijk met nare kleurtjes. En niet te vergeten het bonte kleurenspel van de ‘te koop’-borden. Alles waar ‘te’ voor staat, is niet goed, inclusief ‘te koop’, maar M€€ùs en consorten varen er wel bij.

11. Dit onbedoelde kunstwerk fotografeerde ik op de Rijswijkse Landingsbaan. De hekken vormen een ijzeren weg, maar het echte tramspoor zal een paar meter meer naar rechts aangelegd worden.

12. We passeren de immer drukke A13 en lopen de Vrijenbanselaan op en Delft binnen. Achter het hek rechts op de foto komt de trambaan.

13. Al sinds 1866 rijden er trams naar Delft – al hebben ze eerst een hele tijd gereden aan de overkant van de Vliet. 500 meter voorbij de brug over de A13 ligt de halte Vrijenbanselaan, op het punt waar lijn 19 zal aantakken op lijn 1 (Scheveningen Noorderstrand – Delft Tanthof). De halte hier heette ooit Pasgeld, evenals het veerpontje dat er nog steeds is, en passagiers voor een stuiver de Vliet over zet. De haltes Vrijenbanselaan en Brasserskade worden bij de komst van lijn 19 opgeheven. Er komt een nieuwe halte Lombokstraat, precies ertussenin.

14. Halte Delft NS. Hierna gaan lijn 1 en 19 weer uit elkaar.

15. De overdekte bushalte op de Zuidwal, nabij het Delftse winkelhart en de nieuwe schouwburg. Tram 19 komt hier de bus gezelschap houden.

16. Over de smalle en drukke Michiel de Ruyterweg zoekt de tram straks zijn weg naar de TU-wijk. Lijn 19 krijgt gemiddeld om de 700 meter een halte, en is min of meer bedoeld als sneltram, maar krijgt toch wel te maken met een paar bottlenecks. Op het TU-terrein en in winkelcentrum Leidsenhage doorkruist de tram een voetgangersgebied en zal hij met matige snelheid moeten rijden. Op het traject door de VINEX-zone kan hij flink doorjakkeren.

Op de foto een oud model Connexxion-bus, die allang afgevoerd had moeten worden naar Cuba of Afrika.

17. De TU was ooit gehuisvest in het soort gebouwen rechts op de foto, in een tijdperk dat men nog ‘Physica’ kon studeren. Het geval links is een gebouw met een duin erop, met een piramide erop. In het gebouw staan boeken; het is namelijk de bibliotheek. Vanaf het duin heb je een fraai uitzicht. Uw fotograaf staat op de Mekelweg. In de verte zie je de flats van de Schoemakerstraat. De studenten die protesteerden tegen de route over die laatste straat, hebben wel een tikje overdreven: beide straten liggen niet veel meer dan 250 meter uit elkaar; dat hadden jonge benen nog wel kunnen lopen. Maar toch hadden ze gelijk: OV mag gezien worden; je moet het niet in een hoekje stoppen.

18. De veelbesproken Mekelweg, met het akelig magere gebouw van de Faculteit Electrotechniek, Wiskunde en Informatica. Een hele vloot afgeladen stads- en streekbussen zorgt voor het transport van medewerkers en studenten naar de TU. De tram zal hier straks flink wat volk verplaatsen. Toch zijn de ramingen zeer voorzichtig; lijn 19 zal volgens de HTM per werk- en schooldag 16.000 zielen vervoeren. Ik gok, na enig krabbelen met een potlood op een envelop, op 21.568; we zullen zien wie er gelijk heeft. Het traject door de TU-wijk zal het drukste worden.

Onlangs klonk een roep om meer parkeerplekken in VINEX-wijken: 1,6 per woning in plaats van 1,4. Het OV krijg je de VINEX-bewoner toch niet in, wordt dan geroepen. Maar ik werp tegen dat het OV goed gebruikt wordt als het er ís. HTM lijn 15 naar Nootdorp en lijn 17 naar Wateringseveld bewijzen het al enkele jaren.

19. In deze kernreactor staat een bouillon van atomen te borrelen en te zieden. Niet gehinderd door enige kennis van zaken, stel ik me er allerlei dingen bij voor. Laten we hopen, dat het geen ‘uitstraling’ geeft.

In het verder wat rommelige gebied ten zuiden van de Kruithuisweg zal Technopolis verrijzen, en krijgt de tram zijn eindpunt. Bij leven en welzijn komen we hier over een jaar of twee weer eens kijken, per tram.

Oh ja: de lijn Leidschendam – Delft wordt aangelegd als lijn 19, maar t.z.t. vermoedelijk geëxploiteerd onder lijnnummer 8. Ik had dus kunnen volstaan met 8 foto’s, maar dat leek me wat weinig van het goede.

AANVULLING ANNO MVIII: STAGNATIE HTM LIJN 19

Uit de bezoekersstatistieken blijkt dat dit oude artikel uit 2006 nog vaak gelezen wordt. Daarom een kleine aanvulling, want het is allemaal wat anders gelopen. Het is inmiddels april 2008, maar wie zich naar Haaglanden spoedt om lijn 19 te zien rijden, komt bedrogen uit. In de winter van 2007 plaatste ik dit mozaïek nog als foto-van-de-week; een al bijna complete trambaan in de Haagse VINEX-zone Leidschenveen – Nootdorp – Ypenburg. Toen leek het allemaal nog erg voortvarend te gaan.

Maar kort daarna trad stagnatie op. De aanleg van het traject over de Vrijenbanselaan werd getroffen door een milieubewuste automobilist, die bezwaar had tegen de kap van enkele bomen. Zoiets levert zelden afstel op, maar altijd wel het jaartje uitstel waar dit soort NIMBY’s blijkbaar op kickt: die macht hebben ze dan toch maar, als individu! Sedert vorige maand wordt er weer gewerkt op de Vrijenbanselaan.

Ernstiger is het gesteld met het tracé naar de TU-wijk. Daar was eerst al iets met kabels en leidingen. En toen kwam er nog een grotere kink in de kabel. Die luistert naar de naam Sint Sebastiaansbrug. Die brug over het Schiekanaal verbindt sedert de jaren 60 het centrum van Delft met de TU, en bleek veel te gammel om het gewicht van een HTM-tram te kunnen dragen (de vederlichte Superbus die in Delft in elkaar wordt geknutseld, had misschien nog net gekund).

De gemeente Delft studeerde al een poosje op renovatie van de brug en was daar nog druk mee bezig toen ik op zaterdag 12 april 2008 deze foto nam. De brug was toen in ieder geval nog sterk genoeg om een zware stadsbus te torsen. 13 dagen later, op vrijdag de 25ste, kwam in die situatie abrupt verandering. Nadat een paar grote scheuren in het wegdek waren ontdekt, werd de brug voor alle verkeer afgesloten. En zo is deze recente foto nu al historisch.

Dat alles betekent ernstige vertraging voor tramlijn 19. Vermoedelijk zal het noordelijk gedeelte, Leidsenhage – Delft NS, medio 2009 open gaan, anderhalf jaar te laat. Over het traject naar TU en Techneutenpolis durft niemand een exacte voorspelling te doen; het zou best eens 2012 kunnen worden.

Hieronder de Vrijenbanselaan. Het tramtracé links eindigt twee meter achter de rug van de fotograaf. Maar een paar honderd meter verderop zijn ze naar hartelust aan het graven. Die tram komt er gewoon!

Voorburg Oosteinde is er al klaar voor. De ondergrondse tramhalte, gelegen aan de Cornelis Voorhoevelaan, ziet er van boven redelijk voltooid uit. Trappen en liften voeren naar een perron, of liever: zouden dat doen als er geen hekken en planken in de weg stonden. Passagiers zijn ook voorhanden: het station ligt midden in een wijk met hoge woon- en kantoorflats. Een stijf jaartje geduld nog, en we zullen hier in en uit de tram kunnen stappen en in ieder geval Delft NS kunnen bereiken.

WERKZAAMHEDEN IN LEIDSCHENDAM

Ook aan de Leidschendamse kant wordt nu gewerkt aan het tramtracé van lijn 19. Op de Weigelia, het laantje langs winkelcentrum Leidsenhage, is men bezig met het verleggen van leidingen om plaats te maken voor de trambaan.

Er komt hier een halte ter hoogte van de AH, nabij de Leidsenhaagse horeca. Lijn 19 zal verder stoppen bij de twee al bestaande tramhaltes in deze omgeving, nl. die op de Heuvelweg (lijn 2 en 6, waar op de foto de tram rijdt) en bij het Medisch Centrum Haaglanden (het eindpunt, dat dan gedeeld wordt met lijn 6).

Leidsenhage is behalve winkelcentrum ook het kantoor- en horecahart van Leidschendam. De tram moet hier toch wel de nodige passagiers trekken, als hij in de zomer van 2009 eindelijk gaat rijden.

In verband met de hierboven besproken technische problemen op het terrein van de Technische Universiteit zal de tram de eerste jaren niet verder rijden dan station Delft, waar een tijdelijke keerlus komt. Die zal ook gebruikt worden door lijn 1, die door de aanleg van de Delftse spoortunnel een flink lange tijd niet meer zal kunnen doorrijden naar Tanthof.

Lijn 19 zal overigens nooit onder dat nummer deelnemen aan het verkeer. ‘Lijn 19’ is maar een werktitel. De tram zal gaan rijden onder nummer 8, dat heel, heel lang is gedragen door trams die Hollands Spoor verbonden met Scheveningen. Het zal even wennen zijn…

UPDATEJE: HERFST 2008

Raar word, updateje, maar ik zou niet weten hoe ik het verkleinwoord van update anders moest spellen. In oktober 2008 nam ik weer eens een kijkje bij de aanleg van HTM-tramlijn 19, of 8, zo je wilt.

In Delft is op lijn 1 de halte Vrijenbanselaan opgeheven. Die lag op het punt waar op de foto de tram rijdt. Op deze plek komt de afslag van lijn 19 naar Ypenburg; rechtsaf, gezien vanuit het standpunt van de fotograaf.

Hierboven de halte Brasserskade, die een paarhonderd meter naar het noorden verplaatst is, om het gat te dichten dat is ontstaan door het opheffen van die andere halte. Het valt allemaal wel mee; je hoeft hier nog steeds niet ver te lopen naar de dichtstbijzijnde tramhalte.

Ik heb nog even om de hoek gekeken, op de Vrijenbanselaan, of daar nog iets te fotograferen viel. Maar nee, de trambaan-in-aanleg lag er nog net zo bij als op de foto van een half jaar geleden.

Ook van de tijdelijke keerlus bij station Delft nog geen spoor (letterlijk). Men heeft niet veel haast met een tramlijn die er natuurlijk al lang had moeten liggen.

We verplaatsen onze camera nu naar Leidschendam, aan de andere kant van de lijn. Ook hier is niet zo gek veel te zien. Hier sta ik op de toekomstige trambaan op de Weigelia. Achter me de winkels van Leidsenhage. De Weigelia is, in afwachting van de tram, thans voetgangers- en fietsersgebied, alleen nog doorkruist door vrachtwagens die bij de winkels hun Sinterklaas- en kerstcadeautjes komen lossen.

Op de Noordsingel langs Leidsenhage rijdt de voorloper van tram 19, bus 40 van Leidschendam naar Leidschenveen.

De trambaan is hier uitgezet in een grintspoor, maar rails en bovenleidingmasten zijn nog niet te zien.

Hier, links op de foto, duikt de tram straks de tunnel in langs de Landscheidingsweg richting Leidschenveen. Geen idee of er in die tunnel nu al tramspoor ligt. Het onttrekt zich aan het oog, en ik heb er ook niets over gelezen.

Hier dan weer een blik op de huizen waar de potentiële klanten wonen voor tram 19. De Leidschendam-Voorburgse wijk Sijtwende strekt zich over een lengte van 1500 meter uit langs de Landscheidingsweg. Deze smalle wijk, met een Chili-vormige plattegrond, is gedeeltelijk gebouwd óp de autoweg.

Op de foto het Noordwestelijk gedeelte van de wijk, tussen Leidsenhage en station Den Haag Mariahoeve. De Landscheidingsweg zorgt voor een aardig reliëf in wat verder een vrij gewone VINEX-wijk is.

Als het een beetje meezit, is ook Sijtwende over een klein jaar bereikbaar met lijn 19.

LEUK LINKJE

Laatst nog eens gekeken in Leidsenhage. Het winkelcentrum heeft de winter wel doorstaan, maar van tramsporen is nog evenmin een spoor als in oktober. Dan maar een leuk linkje naar de andere kant van de lijn. Maurits Vink schoot een fotorapportage van het traject Delft NS - Technopolis. Het is in die contreien nu nog een beetje een rommeltje, maar over een jaar of drie, vier moet er toch heus een tram rijden.

EINDELIJK: EEN SPOOR VAN DE TRAMLIJN

Hier zie je de Vrijenbanselaan in Delft, gefotografeerd in de richting van Ypenburg. De trambaan ligt aan de westzijde van de weg.

Een kilometer of 8 daarvandaan wordt nu ook hard gewerkt op de Noordsingel bij winkelcentrum Leidsenhage. Voorbij het tankstation zal de tram linksaf slaan, het winkelcentrum in. Daar is nog steeds geen 'spoor' van de trambaan zichtbaar.

Een ideale spotplek, dat fietsbruggetje. Nog een paar maanden, en we zien hier de tram tevoorschijn komen uit de Sijtwendetunnel.

TOT BLOEI: WEIGELIA!

Weigelia: als we de Wikipedia mogen geloven een kamperfoelieachtige plant, die in de voorzomer tot bloei komt. Niet toevallig, dat er in juni eindelijk tramsporen liggen in het straatje Weigelia aan de rand van het Leidschendamse winkelcentrum Leidsenhage.

Hoe gaat het verder met lijn 19? Bij mijn weten is het nog steeds de bedoeling dat hij in september 2009 gaat rijden op het traject Leidschendam MCH - Delft NS. De vernummering tot lijn 8 lijkt van de baan: dit nummer wordt uitgegeven aan de kort-trajectritten op lijn 9 tot aan de nieuwe keerlus bij Madurodam. Lijn 19 zal dus vermoedelijk gewoon lijn 19 blijven. Twee foto's ergens onderweg naar Delft:

De Laan van Dobbe en Zegge in Leidschendam-Voorburg. Je ziet geen trambaan.
Dat klopt, want die ligt een paar metertjes onder de grond. De Sijtwendetunnel loopt hier pal onderdoor.

Randstadrailhalte Leidschenveen met daaronder de toekomstige tramhalte, waar nu nog bus 33 stopt.

KEERMOGELIJKHEID DELFT NS

September 2009 kwam, maar lijn 19 zal pas in december van dit jaar gaan rijden. Ik had het verkeerd begrepen, of het is opnieuw uitgesteld; ik weet het niet.

Voor het zover is, zal er nog een keermogelijkheid (lus of driehoek) gerealiseerd moeten worden bij station Delft. Lijn 19 moet hier ergens keren totdat in 2012 het tramtraject door de TU-wijk klaar is. Ik ben er nog niet achter, waar die keermogelijkheid komt. Misschien ergens in de sombere bedoening op deze foto. Even voor de oriëntatie: toen ik deze foto nam, had ik het stationsgebouw aan mijn rechterhand, en het busstation aan mijn linker. Er wordt hier het nodige afgebroken voor de spoortunnel, waaronder de voormalige reptielentuin Serpo op de achtergrond.

Volgens onbevestigde berichten gaan de trams echter driehoeken. Dat zou kunnen gebeuren op de hoek Westvest / Zuidwal ( het punt waar lijn 1 en 19 uiteen gaan), of op de Krakeelpolderweg, op de route van lijn 1.

Wij zijn zeer benieuwd of we na al die uitstellerij in december inderdaad eindelijk eens een ritje kunnen maken met lijn 19. Erg vlot is de aanleg van deze lijn niet verlopen.

Frans Mensonides
7 september 2009; aangevuld 6 oktober 2009
Foto: zaterdag 5 september 2009

WEIGELIA IN DE HERFST

Op de dag van Leidens Ontzet ontvluchtte ik, als import-Leidenaar, de festiviteiten. Ik toog voor het zaterdagse winkelen naar Leidsenhage.

De trambaan op de Weigelia ziet er al tamelijk compleet uit. Er hangt bovenleiding; er staat een abri voor de reizigers in de richting Delft. Alleen bij de hoek met de Heuvelweg (genoemd naar een heuvel die er niet is) ontbreekt nog een stukje spoor, maar er wordt hard aan gewerkt. Drie foto’s op een vroege herfstdag:

VERTRAGING DOOR VLIETTUNNEL / DOORRIJDEN NAAR TANTHOF

Dit document over HTM-lijn 19 is zo langzamerhand het langste uit de geschiedenis van mijn Thuispagina, qua woorden zowel als qua tijd. Het loopt nu al vier jaar. De leescijfers zijn ook onovertroffen: al jaren eindigt hij elke maand bij de tien best gelezen artikelen.

Uitstel is de rode draad. Graag had ik vandaag verslag gedaan van mijn eerste ritten met lijn 19. De winkeliers van Leidsenhage hadden de klanten voor de kerstcadeaus er ook graag mee zien komen. Maar het mocht niet zo wezen. De eerste tram gaat pas rijden in maart 2010; weer drie maanden uitstel.

Het komt deze keer door de tunnel onder de Vliet. Die ligt er al sinds kort na de eeuwwisseling, als ik het goed heb. Maar kort geleden bleek, dat ze nog niet de nodige veiligheidscertificaten hadden om er daadwerkelijk met een passagierstram doorheen te mogen rijden. Ja, en dat kost natuurlijk weer een paar maanden; postzegel zoeken om de aanvraag op de bus te doen; dat soort dingen.

Het raadsel rond het keerpunt bij Delft NS is inmiddels opgelost. Dat komt er namelijk niet, althans voorlopig niet. Lijn 19 zal via de route van lijn 1 doorrijden naar Tanthof, dat daarmee ineens voorzien zal zijn van twee tramlijnen. Helaas maar tijdelijk; ergens in 2011 zullen beide tramlijnen in verband met de tunnelbouw ingekort worden tot Delft NS. Nog een paar jaar later zal lijn 19 door gaan rijden naar zijn geplande eindpunt Technopolis, en daarmee eindelijk af zijn.

Op de lijnennetkaarten van HTM staat lijn 19 nu al ingetekend op het traject Leidschendam – Tanthof. Met een ononderbroken lijn, en zonder vermelding dat hij pas in maart gaat rijden; verrekt slordig!

In de spoorzone aan weerszijden van station Delft is de grond nu geëgaliseerd voor de bouw van de spoortunnel. De molen op de achtergrond staat in de weg en zal worden verplaatst. Daarvoor moet ter hoogte van dat punt ook de trambaan verlegd worden.

Leswagen op de Papsouwselaan op het traject Tanthof - Delft NS. Een stevige boswandeling is natuurlijk nooit weg, om ook in de eindejaarsperiode de leden in beweging te houden en al die extra kerstcalorieën te verbranden. Maar deze tram maakt geen reclame voor het wandelen in een woud. ‘Boswandeling’ is een alcoholhoudend mix- en fundrankje met ook allerlei gezonde zuivelproducten erin, naar het schijnt; ik weet het ook maar via Google. Lijkt me een rare combinatie.

Op de achtergrond zie je een degelijke, ouderwetse kantoorflat waar de verdiepingen nog van beton zijn, en niet van lucht. Het is de 83 meter hoge Torenhove. Ik zou er best de lift durven nemen naar de 22ste en hoogste etage. Dat heb ik ook een keer gedaan, in 1997, voor een sollicitatiegesprek met een daar gevestigd softwarebedrijf. Maar die room at the top was niet voor me weggelegd.

Het eindpunt van lijn 1 in het Abtswoudsepark, waar nog best plaats is voor de trams van lijn 19. Daar staat ook die boswandelingstram. Een boswandeling kun je in deze omgeving niet maken, maar wel een mooie polder-.

LAATSTE NIEUWS: HET WORDT 4 JULI

En toen brak maart aan, en toen las ik DIT in het regionale Internetkrantje Midvliet. Deze trambaan, waaraan nu inmiddels een jaar of vier gewerkt is, moet nog getest worden; eerst in onderdelen, en dan nog in totaal. Dan gaan ze nog wat werkzaamheden afronden, want dat hadden ze nog niet gedaan. Dan komen er testritten met echte trambestuurders, maar nog zonder passagiers. Daarbij zullen ze ook gaan rijden volgens dienstregeling, een nieuwe werkwijze die HTM op lijn 19 blijkbaar voor het eerst in haar 146-jarig bestaan gaat toepassen.

En wanneer kunnen we dan met de tram naar Leidsenhage? Volgens planning bij het ingaan van de zomerdienstregeling op 4 juli 2010. In ieder geval ruim op tijd voor de volgende Sinterklaas- en kerstperiode.