Randstadrail rijdt (min of meer) – deel 1
Bonus: mailwisseling met Randstadrail
Updateje, met een paar nieuwe foto´s
Station Melancholie?
“Feesteloos” is een woord dat ik ooit heb uitgevonden voor gelegenheden als de opening van Randstadrail, afgelopen zondag, de 10e september 2006. Weinig vreugde moet er geheerst hebben, ondanks het mooie weer en de bloemen die uitgedeeld werden aan de eerste passagiers. Immers: het thans geopende traject loopt van Niemendaal naar Nergenshuizen, van Rotterdam Hofplein naar Nootdorp, nauwkeuriger. Wie, behalve nieuwsgierige railhobbyisten, zullen gebruik maken van dit 14 kilometer lange en zeven stations tellende pendellijntje, dat pas over een maand of twee wordt doorgetrokken naar Den Haag CS, en pas over een jaar of twee naar Rotterdam CS en Slinge?
Eerder schreef ik over de nadagen van de Hofpleinlijn en de ombouw van de Zoetermeer- en Hofpleinlijn; vorige week voegde ik daar, in deel 0 van deze reeks, een noodkreet aan toe over het uitstel van de ingebruikname van geheel Randstadrail. Ik had ROVER gesuggereerd, te pleiten voor gratis vervoer zolang het lightrailproject nog niet volledig in gebruik was genomen – afgezien dan van dat laatste stuk naar Rotterdam CS, dat altijd al op de rol heeft gestaan voor eind 2008. ROVER gaat nooit rechtstreeks op zulke ideeën in. Ik kreeg na een ruime week een standaardbriefje waarin te lezen stond dat het verhaal is doorgegeven aan de desbetreffende afdelingen en werkgroepen. Mogelijk hoor ik er nooit meer iets van.
Reden om verschrikkelijk pessimistisch te worden, was er inmiddels ook weer niet. Tenslotte is die 10e september toch een substantieel gedeelte van Randstadrail in gebruik genomen, bijna een kwart van dit 60 kilometer tellende lightrailnet (waarvan overigens ruim 90% bestaat uit een opgelapt ouder railnet). Merkwaardig genoeg wordt het pendeldienstje door de RET verkocht als vervangend vervoer. Leef je even in. Bijna een eeuw lang reden er treinen op de Hofpleinlijn. Per 3 juni 2006 werden die vervangen door een bus. En per 10 september is deze vervangende bus nu gedeeltelijk vervangen door een vervangend-vervangend railvoertuig. ‘Ingebruikname’ mocht het nog niet genoemd worden; vermoedelijk om de critici op voorhand de mond te snoeren: het is maar vervangend vervoer; je mag een reservepaard niet in de bek kijken.
Het railvervoer op v/h de Hofpleinlijn wordt tot 2008 uitgevoerd met oude, overgeschilderde metrobakken, die de afgelopen kwart eeuw dienst hebben gedaan op de RET-metro. Ze zijn indertijd aangeschaft voor de Calandlijn, en moesten daarvoor ook op bovenleiding kunnen rijden. Op de Hofpleinlijn zullen de metro’s tot 2008 op werkdagen overdag rijden in kwartierdienst, op zaterdagen overdag eens per 20 minuten en op zon- en feestdagen en gedurende de avonduren in halfuurdienst. Het aantal ritten per dag valt daarmee iets hoger uit dan in de tijd van de sprinter, maar het is voor een metroverbinding toch aan de armetierige kant.
Deze exclave van het metronet behoort in de ogen van RET tot de Erasmuslijn (Rotterdam CS – Slinge – Spijkenisse), waarop hij ooit aangesloten zal worden. Op heel het metronet van RET kan gereisd worden met de nieuwe OV-chipkaart. Behalve nu net weer op dit stukje naar Nootdorp. Op elke van de zeven stations staan weliswaar leesapparaatjes, maar er zit nog een plastic condoom omheen. Het kan iets te maken hebben met de ‘tariefknip’ bij Pijnacker Zuid. Ten noorden daarvan geldt straks Haaglands tarief, en Haaglanden is er volgens mij nog niet helemaal uit. Voorlopig kan op het pendellijntje gereisd worden met sterren en strippen, en met de in juni ingevoerde speciale puntenkaarten voor het vervangende busvervoer, zodat dit lijntje voorlopig gunstig uitpakt voor de calculerende reiziger.
Op pad, dan. Het ritje Hofplein – Nootdorp duurt 19 minuten als je het ononderbroken geniet, of 1 uur 04 als je, zoals ik, op elk nieuw station uitstapt om foto’s te nemen. Dat is te zeggen: als het metroverkeer volgens de dienstregeling verloopt. Op de dinsdagmiddag dat ik het tochtje maakte, was dat bij lange na niet het geval. Er was een seinstoring. Ik heb op mijn ´slag´ Rotterdam - Nooitdorp v.v. samen met mijn soms wel vijftien medepassagiers een paar noodstoppen meegemaakt, talloze minuten voor rode seinen staan te wachten en vele kilometers stapvoets gereden. Van metropunctualiteit is op die manier natuurlijk geen sprake; de metrostellen reden over het algemeen met een vertraging van 5 à 10 minuten, maar vertrokken soms ook doodleuk 3 minuten te vroeg van het beginpunt.
We beginnen op Hofplein.
De uitgang richting centrum, over de trappen nabij de Willemstunnel, is afgesloten. De enige toegang tot dit in 2008 op te doeken station is helemaal aan de andere kant, bij de Heer Bokelweg, waar je kunt overstappen op tram 4. RET ziet zijn klanten de rit blijkbaar liever per tram dan te voet vervolgen.
Op station Hofplein is, evenals op alle bestaande stations, het perron enkele decimeters opgehoogd, waardoor de perronrand op dezelfde hoogte is komen te liggen als de vloer van het metrostel. Dat ophogen (hier vanuit de metro gefotografeerd op Rodenrijs) is geschied door middel van een soort opbouw, waar triplexplaten op vastgetimmerd zijn die er knap gammel uitzien en doorbuigen onder je voeten. Een miljardenproject, maar het perron mocht niks kosten…
Tussen Hofplein en de plek waar station Kleiweg lag, wordt gereden over enkelspoor.
Station Rotterdam-Bergweg is bij de komst van Randstadrail gesloten, na 98 jaar trouwe dienst, na een zich decennia lang voortslepend verloederingsproces en na een opknapbeurt in het zicht van de sluiting. Ook Rotterdam-Kleiweg is dicht, maar dit station is vervangen door het fonkelnieuwe Melanchtonweg, enkele honderden meters meer naar het noorden, op het kruispunt met tramlijn 5 (Willemsplein - Overschie).
Hierboven dat station. Evenals op alle andere stations is de intercom voor noodoproepen nog niet in werking en zijn de liften nog in aanbouw. Er is slechts één uitgang, op een onlogische plek. 35 traptreden; ik ben blij dat ik goed ter been ben. Na een levensgevaarlijke oversteek over een vierbaansweg zonder stoplichten en zonder middenberm kun je hier de tram nemen. Kleiweg lag op straatniveau, wat ook best handig was.
Ook bij dit station is er een verkoop- en informatiepunt.
Tot zover station Melancholie; zo blijf ik het maar noemen. Melanchton (1497-1550) was overigens een kerkhervormer en medestander van Luther, voor wie het wil weten.
Rotterdam-Wilgenplas loopt op zijn laatste benen. Het wordt t.z.t. vervangen door station Meijersplein, een paar hectometers zuidelijker. Berkel-Rodenrijs onderging een amputatie tot Rodenrijs, om het straks beter te kunnen onderscheiden van Berkel-Westpolder, dat pas in de loop van 2007 opengaat.
Na maar weer eens een noodstop ter hoogte van het zoveelste rijtje donkerbruine huizen in aanbouw bereiken we Pijnacker Zuid. Het perron is hier zowaar redelijk compleet, en met de aanleg van de toegangswegen zijn ze in ieder geval al begonnen. Hoewel het pas 3 uur is, houdt de stationsklok (buiten beeld) het midden tussen halfzes en halfzeven. Maar ook zonder klok weet je wel hoe laat het is met Randstadrail.
Spoorbomen accentueren het spoorse karakter van deze tramlijn. Pijnacker-zonder-meer kent er zelfs één onder maaiveldniveau, midden in het station, dat 300 meter naar het noorden verplaatst is en nu ligt in een uitgraving onder de Oostweg. Ook hier lopen nog trossen gele mannetjes rond; ook hier is volop emplooi voor kraanmachinisten en ook hier zal het nog maanden duren voordat we kunnen zeggen dat het station af is. Ze wisten ook pas een jaar of vijftien, dat het er moest komen.
Alweer een noodremming, halverwege Pijn-akker en Nooddorp. Overal waar je rijdt, of stilstaat, vergapen streekbewoners zich aan de metrostellen die hun polders doorkruisen. Wat is er zo bijzonder aan? Het spoorlijntje is oud, de metrostellen zijn oud. Het nieuwtje is dat deze oude metrostellen rijden op dit ouwe spoorlijntje; dat is het!
En daar is dan het voorlopige eindpunt van Randstadrail. Nootdorp telde ooit twee spoorwegstations. Van 1870-1938 lag aan de Staatspoorlijn Den Haag – Utrecht het stoptreinstationnetje Nootdorp Noord en van 1908-1938 aan de Hofpleinlijn Nootdorp Oost. Na 68 jaar lang naar voorbijrazende treinen gekeken te hebben, kunnen de Nootdorpers nu zelf weer gebruik maken van hoogwaardig railvervoer (correctie: dat konden ze in 2002 al, dank zij HTM-tram 15, die die naam eerder verdient).
Ook deze keer is niet gekozen voor een kruisingsstation. Station Nootdorp ligt 500 meter ten zuiden van het punt waar Randstadrail de spoorbaan naar Gouda kruist; het nieuwe station Ypenburg, waar ik van de winter deze rapportage schoot, ligt er een ruime kilometer ten westen van. Beide stations liggen aan de rand van de Nootdorpse bebouwing.
Trapje af, slalom om rioolbuizen heen, tweehonderd meter waden door het stof van een hete nazomer, en daar staat de aansluitende bus naar Den Haag al klaar.
We eindigen met enig mengelwerk: de volle krantenbak als stille getuige van een lijn die zijn klanten nog zal moeten winnen; het meest comfortabele voertuig uit het wagenpark van Randstadrail, dat ik zag staan bij het oude station Pijnacker, en enkele blijken van de half-afheid die zo langzamerhand het handelsmerk dreigt te worden van een project dat door het ontbreken van een paar ooit geplande belangrijke verbindingen (Den Haag – Scheveningen; Rotterdam – Zoetermeer) toch al half werk was.
Al dit fraais wordt verkocht onder het motto: ´De nieuwe reisstijl´. Het klinkt als een slechte mop. Hoe durf je het je klanten voor te zetten, BAH!
Frans Mensonides
14 september 2006
Er geweest: dinsdag 12 september 2006
© Frans Mensonides, Leiden, 2006
Reactie via de site van Randstadrail, donderdag 14 september 2006
Geachte Dames / Heren,
‘De nieuwe reisstijl´, onder dat motto is Randstadrail van start gegaan. Ik heb afgelopen dinsdagmiddag een proefritje gemaakt van Hofplein naar Nootdorp en weer terug. Afgaande op die ervaring moet ik vaststellen dat die nieuwe reisstijl het volgende inhoudt:
Vervoerd te worden in afdankertjes van metrostellen,
Perrons die bestaan uit gammele planken,
Stations die half af zijn, waar liften en noodknoppen ontbreken,
Ritjes die twee keer zo lang duren als aangekondigd in de dienstregeling (of doen seinstoringen zich alleen voor op middagen dat IK op pad ga?),
Wegen van en naar stations die nog ontbreken,
Het uitblijven van excuses voor al deze ongemakken.
Ik vraag me af, wat u gaat doen om de kwaliteit van het openbaar vervoer op deze lijn weer op een acceptabel niveau te brengen, hoe u de vaste reizigers (tot welke groep ik gelukkig niet behoor) gaat compenseren voor nu al maandenlang ongemak, en wat u denkt te doen om de duizenden reizigers die u de afgelopen maanden bent kwijtgeraakt, terug te winnen.
Met vriendelijke, doch verbaasde en wat treurige groeten,
Frans Mensonides
Het antwoord een dag later:
Geachte heer Mensonides,
Het ziet er inderdaad uit als RandstadRail, maar in feite gaat RandstadRail pas eind oktober van start en is het verkorte traject (dat nu gereden wordt) een onderdeel van het vervangend vervoer. Het is inderdaad wel zo dat er in deze eerste week van de ingebruikname van het railtraject er nogal wat storingen zijn opgetreden, waardoor er vertragingen zijn ontstaan. Daarnaast zullen niet alle stations geheel gereed zijn bij de ingebruikname van RandstadRail eind oktober, maar ze zullen wel een stuk verder zijn dan nu het geval is. De moeilijkheid van dit project zit ook in het feit dat een bestaande lijn wordt omgebouwd. Helaas is dit een gegeven, wat met zich meebrengt dat er een gefaseerde ingebruikname is van de diverse stations, haltes en deeltrajecten.
Alsnog excuses voor het ongemak.
Met vriendelijke groet,
[*****]
Ik heb me blijkbaar vergist, onderweg. Ik zag overal, op metrostellen, op stations, op posters, 'Randstadrail' staan, maar het was helemaal geen Randstadrail. Hieronder het laatste woord, dat je als consument altijd moet hebben (weer een dag later):
Beste [*****],
Het interesseert me als reiziger niet zoveel hoe een project genoemd wordt en wat de voorgeschiedenis ervan is; ik hoop, op een beetje fatsoenlijke manier van A naar B vervoerd te worden. Je hebt trouwens niet al mijn vragen beantwoord; ik zal er maar vanuit gaan dat half werk afleveren tot de bedrijfsfilosofie van Randstadrail hoort.
Frans
FM
16-09-2006
Je leest de meestgelezen pagina van mijn site. Nadat de oorspronkelijke versie ervan in de groep werd gegooid door een lid van de Yahoo-discussiegroep OVL, steeg de teller binnen de kortste keren naar een half duizend. Natuurlijk kwam er een uitvoerige discussie los; ik heb me erbuiten gehouden, en ook die ene railfetisjist die sprak van een ‘momnetopname’ niet van repliek gediend. Het hele leven is een momentopname, bezien in het licht der eeuwigheid. En je hebt altijd mensen, die altijd denken dat andere mensen altijd overdrijven, dat is nou eenmaal zo.
In de loop van de afgelopen weken heb ik nog twee keer een momentopname gemaakt op het trajectje Hofplein-Nootdorp. Tot plezier van bovengenoemde fetisjist en van iedereen die het OV en goed hart toedraagt, kan ik melden dat er tijdens die ritjes, in de vroege middagspits, nauwelijks verstoringen en vertragingen te melden waren – nauwelijks passagiers ook, trouwens. Ook de vervangende bussen rijden zo goed als leeg hun rondjes; Zoetermeer, Pijnacker en die contreien hebben vast en zeker hun buik dik vol van hoogwaardig openbaar vervoer.
Oktober is thans al weer aardig op streek, en de valbijl van zondag de 29ste nadert met rasse schreden. Zou het lukken, op die dag de trajecten Oosterheem – Loosduinseweg en Hofplein – Den Haag CS in gebruik te nemen, zoals de projectleiders aan het begin van deze maand beloofd hebben?
Feit is, dat er keihard gewerkt wordt. Je kunt je in die regio nergens vertonen, of je ziet railvoertuigen met het Randstadraillogo rijden – of stilstaan; het laatste komt vaker voor. Laatst zag ik er een bij het knooppuntstation Zoetermeer Centrum West. Er zijn drie sporen voor drie richtingen: Oosterheem, Krakeling en Den Haag. Die ene tram rangeerde gedurende tien minuten heen en weer langs het perron richting Krakeling, en verdween toen met een uiterst matige snelheid, fietstempo hooguit, om de bocht richting Zoetermeer-Dorp. Overal in de omgeving van Centrum West wordt nog naarstig gewerkt aan de perrons, het station, de liften, de stationsomgeving, de wegen… Rond 2010 zal het allemaal wel klaar zijn, denk ik.
Gisteren een mijlpaal: voor het eerst zagen mijn ogen een Rotterdams metrostel op Den Haag CS, een vreemd gezicht, een soort anachronisme zou je het kunnen noemen, maar dan van plaats in plaats van van tijd. We zullen er misschien ooit wel aan wennen. Vanmiddag nam ik vanuit de trein van Den Haag HS richting Leiden een metrostel en drie Randstadrailtrams waar, elk stilstaande voor een seinpaal. Het is een veeg teken; de geluiden, dat ook 29 oktober niet haalbaar is, worden steeds luider.
Controle is er ook al, in de metrostellen tussen Nootdorp en Rotterdam; een lekker rustig baantje in metrorijtuigen met gemiddeld 10 passagiers. En een angstwekkend grote pakkans voor de zwartrijder. Ik zag er een voor gaas gaan; hij wist geen betere smoes te verzinnen dan dat hij niet wist dat hij voor vervangend vervoer ook moest betalen. Oh, van mij hadden de weinige reizigers geld toe mogen krijgen, maar ik ga er niet over.
Ergerlijk vind ik het zero-tolerance-gebral dat ontstijgt aan de Haagse kant van Randstadrail, waar de controleurs voorlopig niets te controleren hebben. 150 met knuppels en handboeien gewapende veiligheidsfunctionarissen zullen in de trams de orde handhaven en de kaarten controleren, zo wordt uitgedragen in de media. Ik juich het toe, maar ik zou zeggen: wacht met zulke spierballentaal eerst maar totdat het zooitje rijdt. Anders lijkt het net, of die taal alleen maar geuit wordt om de aandacht af te leiden van de sof, die zo langzamerhand Phileas-achtige vormen dreigt aan te nemen.
Het zij zo. Hieronder nog drie bonusfoto’s.
Het verlossende woord heeft geklonken uit de verkeerstorens: deze tram mag een paar vakjes opschuiven naar Dorpsstraat, Ons dorp (maandag de 16e)
Riante zitgelegenheid op station Pijnacker (idem)
RaRail op Den Haag CS. Niet instappen! Hoelang nog? (donderdag de 19e).
Frans Mensonides
20 oktober 2006