Willem Dreeslaan, met een tram op weg naar Oosterheem.
Na de opening op 10 september 2006 van een halve Randstadraillijn, Rotterdam – Nootdorp, ging op zondag 29 oktober 2006 eindelijk driekwart in première van een tweede lijn, RR 4. Voorlopig rijdt die van Zoetermeer Oosterheem naar de Monstersestraat, ten zuidwesten van het Haagse centrum. Op een nader te bepalen dag in voorjaar (?) 2007 zal deze lijn worden doorgetrokken naar schaatshal De Uithof, voorbij de Haagse Lozerlaan. We kunnen nu dus zeggen dat 1,25 van de drie lijnen in dienst is; bijna de helft van het hele net. Het wachten is ook nog op de indienststelling van RR 3: Zoetermeer Krakeling – Loosduinen.
Wordt de ongenummerde lijn Rotterdam – Nootdorp (– Den Haag CS) gereden met afdankertjes; RR 4 verscheen in dienst met die spiksplinternieuwe, blauw-witte Randstadrailvoertuigen. De trams (zoals ik ze maar even zal noemen, omdat ze dat trouwens zijn), zijn breder dan stadstrams, kennen in tegenstelling tot die stadstrams een tweerichtingsuitvoering en hebben over ongeveer driekwart van hun lengte een lage vloer. Alleen de kop en de staart zijn verhoogd uitgevoerd. De deuren, vijf aan elke kant, bevinden zich in het lagevloergedeelte. Er zit er een in het midden en er bevinden zich twee paar op korte onderlinge afstanden nabij de kop en de staart.
HTM heeft meteen uitgepakt met metrofrequentie: 5-minutendienst. Maar het bedrijf hanteert ook op RaRail de punctualiteitsfilosofie die al 140 jaar geldt op het Haagse tramnet: min of meer op tijd vertrekken van het beginpunt en vervolgens in eigen tempo en inzicht rijden naar het eindpunt, zonder ijkpunten en tijdhaltes onderweg. In praktijk komt die mooie metrofrequentie neer op twee trams achterelkaar en daarna 10 minuten niets.
HTM publiceert ook voor RR4 een dienstregeling, hoewel het bedrijf nooit betrapt kan worden op naleving daarvan. In die dienstregeling lijken wisselstoringen ingebakken, die stapvoets rijden noodzakelijk maken. Voor het traject Zoetermeer Centrum West – Den Haag CS is maar liefst 23 minuten uitgetrokken, terwijl de sprinters van NS er tot / met 2 juni van dit jaar een kwartier over deden. De tram heeft een iets lagere maximumsnelheid en stopt voorlopig twee keer extra (Netkous en Leidschenveen), maar dat kan een reisduurverlenging met 50% toch niet verklaren. Een bestuurder die een beetje doorrijdt, doet het in 19 minuten, ondanks enkele snelheidsbeperkingen onderweg. Gesteld, dat er geen stremming is.
En stremming was er nog al eens, in de eerste week van exploitatie; mogelijk is RR4, na 7 weken uitstel, toch nog te vroeg uit de startblokken gekomen. Op zondagmorgen de 29ste ging het al mis tijdens de officiële feesteloze openingsrit, in een tram vol hotemetoten. Die was onderweg van de Monstersestraat naar Zoetermeer, maar strandde op Leidschenveen, daar ergens in Zoetermeer een van die mooie trams al defect was geraakt en de boel stond te blokkeren. Zulke zeperds zijn folklore aan het worden in het lightrailwezen; bij de opening van Gouda – Alphen a/d Rijn in 2003 strandde de eerste tram met hoogwaardigheidsbekleders (raar woord, eigenlijk) ook jammerlijk, met onder meer een op hol geslagen verwarming.
Allemaal momentopnamen. De uren dat ik op pad was voor deze fotoreeks, zondag de 29ste rond 16:00 uur, vrijdag 3 november tussen 13:00 – 15:30 uur en zondag de 5e tussen 14:30 en 17:00 uur, reed alles dan weliswaar niet punctueel, maar het reed.
Zodra ik mijn hielen lichtte, ging het steeds mis. Op de eerste maandag en dinsdag was er soms TRAMmelant met wissels en seinen. Woensdag liep de ochtendspits in het honderd. Een Zoetermeerse forens liet in de krant optekenen dat hij 2,75 uur onderweg was geweest van zijn woonplaats naar zijn werkplek in Den Haag. Hij gaat nu voortaan op de brommer – maar zou te voet nog altijd sneller zijn dan die dag met de tram.
Woensdagavond ging het weer fout. Deze keer zat de crux op het Haagse traject. Vanaf de Netkous was geen tramverkeer mogelijk naar het voorlopige eindpunt op de Monstersestraat.
En vrijdagavond vond het voorlopige dieptepunt plaats in de korte geschiedenis van wat nu al Rampstadrail genoemd wordt. Op Den Haag CS liep een tram uit de rails. Zaterdag 4 november gebeurde hetzelfde, op dezelfde plek. Toen is men maar eens gaan kijken of er op die plaats misschien iets bijzonders aan de hand is; iets wat ontsporingen veroorzaakt. RR 4 werd ingekort tot het traject Oosterheem – Laan van NOI, maar kwam zondag weer volledig in dienst, via een ander spoor op Den Haag CS – Hoog.
Afgezien van dergelijke kleinigheden rijdt RR4 op rolletjes. De vraag is voor wie. Op de zondagen, vooral de eerste, waren de trams afgestampt met nieuwsgierigen. De forenzen en studerenden, die tot voor kort de grootste groepen klanten vormden van de sprinter, lieten het op de normaal zo drukke vrijdagmiddag echter afweten. Elke tram die ik nam, telde een passagier of vijf. Er wordt gereden met losse trams, met een zitplaatscapaciteit van ca. 80 personen, terwijl koppeling van twee exemplaren altijd de bedoeling is geweest.
Toch maken noch de wagens, noch de perrons een verschrikkelijk lege indruk. Dat komt door de enorme inzet van personeel rond Randstadrail. Je hebt mensen met zwarte jassen, van beveiligingsbedrijf Securitas of zo’n soort naam. Verder heb je HTM-controleurs met groene jassen en HTM-informanten met gele hesjes. Dan zijn er nog mensen van Randstadrail met rode jassen die Joost-weet-wat doen (in ieder geval roken en met elkaar kletsen, en in geen geval kaartjes controleren). Elke tram en elk station telt een stuk of drie, vier van dergelijke functionarissen, zodat je naar waarheid kunt zeggen dat er op een bepaald moment in tijd meer personeelsleden aanwezig zijn rond Randstadrail dan reizigers.
Wat zien deze gratis meelifters, als ze reizen van Oosterheem naar de Monstersestraat? Bekijk deze fotorapportage! Waarop de beginhalte, Javalaan, ontbreekt, waar je noch per tram, noch te voet kunt komen. De Randstadrelen rijden er wel naar door, maar zonder passagiers. Die foto bewaren we tot over een paar jaar, als deze modderige bouwput veranderd is een woonwijk.
Hier dan het voorlopige eindstation Oosterheem.
De tram heeft station Willem Dreeslaan verlaten, op weg naar Oosterheem.
Uitzicht vanaf het perron van Willem Dreeslaan. Niet stempelen dus, in de tram. Er hangen wel chipkaartlezers, maar die zijn nog niet in werking.
De stadsbus rijdt ook nog en kruist hier de trambaan. Het vervangend vervoer rijdt overigens ook nog overal waar het tot / met 28 oktober reed; geen overbodige luxe met al die storingen.
Tussen Seghwaert en Palenstein. Vanaf Seghwaert gaan we gaan verder via de bestaande route, die ooit door sprinters werd bereden. De opening van lijn RR4 heeft slechts 3,5 kilometer nieuwe railverbinding opgeleverd: Seghwaert - Javalaan (3 km.) plus de Netkous (0,5 km.).
Zoetermeer Stadhuis: beveiligingspersoneel, een schoonmaker en een passagier (onzichtbaar, daar hij de camera hanteert).
Zoetermeer Centrum West. Uit een wirwar van masten, kabels en seinen komt de tram tevoorschijn. Ik sta met de rug naar het busstation en naar een serieus stationsgebouw, dat zowaar bijna af is, en o.a. twee restaurants zal huisvesten.
Leidschenveen. HTM-lijn 19 (Leidsenhage – Delft TU) is in aanleg. De tram zal vanaf begin 2008 onder dit station doorrijden.
Leidschenveen. Evenals ’t Loo, Leidschendam-Voorburg en Laan van NOI heeft dit station een laag perron voor de HTM-trams en een hoog voor de metrovoertuigen van de RET. De tram is zojuist vertrokken van het lage perron. De passagiers moeten eerst trapje klimmen om naar straatniveau te kunnen afdalen.
Op Voorburg ’t Loo is, evenals op Leidschendam-Voorburg, de lift nog buiten werking en ontbreken de leuningen. Er is een lijst gepubliceerd van Randstadrail-stations met voorzieningen voor invaliden. Leidschendam-Voorburg en Voorburg ’t Loo zijn met de hand doorgehaald; vertraging, maar weer eens!
Voorburg ‘t Loo
Laan van NOI. De tram is op weg naar de bocht naar de netkous.
De netkous, gefotografeerd vanuit de bocht waar de tram aantakt op de bestaande lijnen 2 en 6 uit Leidschendam.
Tramstation Den Haag CS Hoog. Veel publieke belangstelling op de openingsdag.
Hetzelfde station, een week later. Omdat op perron A tot twee maal toe een tram ontspoord is, is er een vlonder over spoor A gelegd en is perron B in gebruik genomen voor trams richting Monstersestraat
In een tramtunnel zie je niets. Voorbij de tunnel passeert de tram op de Prinsengracht het hofje van Nieuwkoop.
Eindpunt Monstersestraat. Randstadrail heeft een tijdelijk opstelspoortje gekregen langs de route van lijn 11 (Hollands Spoor – Scheveningen Strandweg), geopend in 1927, en feitelijk de eerste lightrailverbinding in het Haagse. Zie deze oude aflevering van REFLEXXIONZZ!
Frans Mensonides
6 november 2006; laatste wijziging 12 november 2006
PS: RR4 rijdt langs mijn geboortewijk, en de opening ervan viel nagenoeg samen met mijn 50ste verjaardag. Lees hier een stukje over mijn indertijd favoriete Hofpleinlijn-spotplek.