Na Nijmegen
bezocht ik
vier dagen later die andere stad in Gelre, hun grote rivaal. En dat is
dan
natuurlijk Arnhem, een klein maatje kleiner, maar met twee dingen die
Nijmegen
niet heeft: een provinciehuis en een trolleybus. Over de laatste gaat
dit
stukje.
Het
trolleynet in
Arnhem, dat al een van de grootste was in West-Europa, is met ingang
van 14
december 2014 weer uitgebreid met een halve lijn. Lijn 2 van Breng
(Hoogkamp –
Station NS), tot dan toe het kortste lijntje van de zes, werd
doorgetrokken
naar de wijk De Laar Oost, in het zuiden, aan de overkant van de Rijn.
Een doortrekking die stuitte op veel
verzet van
buurtbewoners, vermoedelijk vooral de autobezitters onder hen. De meest
belachelijke argumenten werden aangevoerd tegen de door bovenleidingen
gevoede
bus. De masten en de kabels zouden ontsierend zijn (nee, een zee van
auto’s
vormt een plezierige aanBLIK!) De bochtige straten in de Laar Oost
zouden te
krap zijn voor gelede bussen. Maar er reden in die buurt al heel lang
ongelede
dieselbussen, en waar een enkelde bus kan rijden, kan ook een dubbelde
rijden.
En de koperdeeltjes die door de trolley van de bovenleiding geschraapt
worden,
zouden ziekten kunnen verwekken (in tegenstelling tot de troep die uit
auto-uitlaten walmt, vanzelfsprekend).
Het dreigde met deze
trolleybusverlenging net zo af te lopen
als die naar Huissen, een buurdorp van Arnhem. Enkele jaren geleden was
er een
plan om lijn 3 (Burgers Zoo / Openluchtmuseum – Het Duifje) daarheen
door te
trekken. Dat eindigde bijna in moord en doodslag. Gemeenteraadsleden
die voor
het plan waren, werden bedreigd. Uiteindelijk werd de trolleybus in
2012
afgestemd.
In Arnhem hebben ze blijkbaar
raadsleden met meer kloten.
Bijtijds bedacht men dat meer wijken in Arnhem de trolleybus overleefd
hebben,
waaronder De Laar West, waar er al sinds de jaren 80 een rijdt. En dat
de
trolleybus het symbool is van Arnhem. De raad stemde begin 2014 voor de
uitbreiding, die in de negen maanden daarna werd gerealiseerd.
Daarmee ging een wens in vervulling
voor de bewoners van De
Laar Oost die van het OV afhankelijk zijn. Tot dusverre hadden ze
alleen diesellijn
4, die naar station Arnhem rijdt via de Nelson Mandelabrug. Lijn 2
bereikt het
station via de John Frostbrug en neemt daardoor een groter deel van het
centrum
mee op zijn route – die ik vandaag zowel loop als rijd per bus;
kriskras
doorelkaar; ik vertel dit verhaal in hodologische volgorde.
Lijn 2 rijdt slechts in
halfuurdienst, en dat alleen op
maandag t/m zaterdag, en dan nog maar tot ’s avonds ca. 21:00 uur. Een
dunne
dienstregeling, maar lijn 4 blijft ook gewoon rijden, zodat de
wijkbewoners nu
de luxe kennen van keuze. De trolleys van lijn 2 rijden vanuit De Laar
Oost
door naar De Laar West, veranderen
daar
in lijn 6 en rijden terug naar het station en daarvandaan naar de
Hogeschool
Arnhem Nijmegen (HAN) bij station Presikhaaf. De bussen van lijn 6 in
de andere richting, HAN - De Laar West, rijden om en om door als lijn
2. De echte trolleygek kan
nu zonder
onderbreking een rit maken van een dikke vijf kwartier, met een grote
lus:
Hoogkamp – Station – De Laar Oost – De Laar West – Station - Presikhaaf
of omgekeerd.
Het trajectje Hoogkamp – Station
deed ik in 2011 al; ook
begin januari. De doortrekking naar De Laar Oost is 8,5 kilometer lang,
maar er
hoefden slechts 3,3 kilometer bovenleiding voor te worden aangelegd.
Verder
maakt lijn 2 gebruik van bestaande bovenleidingen van andere lijnen en zelfs van een al
opgeheven trolleytraject,
waar men de draad heeft laten hangen.
De bussen van lijn 2 waar ik in heb
gezeten en die ik heb
zien rijden, waren redelijk bezet, zelfs te elfder ure ’s morgens; deze
lijn
voorziet echt wel in een behoefte.
Handige wagentjes, voor als er
ergens gesleuteld moet
worden aan de bovenleiding. Die is eigendom van de gemeente Arnhem (en
Renkum
voor het stuk in Oosterbeek, en Rheden voor het stuk in Velp). Het
onderhoud
wordt verricht door Breng.
Over de brede Velperbinnensingel reed
al een hele vloot
trolleylijnen, voordat lijn 2 die kwam versterken. Dit is het deel van
de stad
waar het allemaal gebeurt in Arnhem, waar de theaters zijn en de luxe
winkels. ‘Deze
winkel veroorzaakt hebzucht en leidt onherroepelijk tot
prinsessengedrag’, is
een niet mis te verstane waarschuwing op
de etalageruit van Assepoester, met feestkleding en snuisterijtjes voor
het
zwakke geslacht. En een ordinaire kapper heb je hier niet; je laat je
haar doen
bij een ‘hair experience’. De Velperbinnensingel is van de
Velperbuitensingel
gescheiden door een aangenaam ogend parkje met
beelden en fonteinen.
Over de John Frostbrug en de
Huissensestraat rijdt lijn 2
eerst nog even op met nummer 3 naar Het Duifje om daarna zijn eigen weg
te
kiezen, rechtsaf de Sint Laurentiusstraat in, langs het Sint
Gangulphusplein.
Hier is over een afstand van 500 meter nieuwe trolleybovenleiding
aangelegd
voor lijn 2. Als ik er loop, rijdt er net geen trolleybus, en zet ik
dat
dieselgevalletje maar op de foto.
Een eindje verder, op de
Koppelstraat, profiteert lijn 2 van
de bovenleiding van een opgeheven lijn. Bij winkelcentrum
Kronenburg voegt
lijn 7 naar Rijkerswoerd zich bij 2, om na 2 kilometer weer zijn eigen
weg te
kiezen.
Daarmee naderen we zo onderdehand de wijk De Laar. Die is
door de A325
gescheiden van de rest van Arnhem. De
bussen, zowel de trolleys van 2 als de diesels van 4, klimmen over de
snelweg
heen via enkelspoor, zal ik maar zeggen; er is maar één rijstrook,
waartoe de
toegang bewaakt wordt met negenogen. Op het punt waar de bus de snelweg
kruist,
is een ereboog opgericht voor de trolley, zo lijkt het.
In De Laar Oost volgt de bus een 2,5
kilometer lange route
over de Limburgsingel, Maastrichtsingel, Venlosingel en Randweg. Hier
blijkt
dat alle jammerverhalen over de trolleybus zwaar overtrokken zijn. Ook
de
gelede wagens gaan zonder moeite door de krappe bochten. En in deze
doorsneewijk zou zelfs een woud van bovenleidingmasten, zo dichtgezaaid
als de
heipalen onder het Paleis op de Dam, weinig aan het uitzicht kunnen
verpesten. Eén
buurtbewoner is het desondanks te veel geworden met die trolleybus; hij
heeft
zijn woning te koop gezet bij makelaar Puntman.
Wat niet wil zeggen, dat de NIMBY’s
een punt hebben. Het
begint vervelend te worden, altijd dat gemauw, vooral als er
infrastructuur
voor het OV moet komen. Hun bezwaren zijn doorgaans heel vergezocht.
Het lijkt
erop dat die NIMBY’s hun medemens het licht in de ogen en hun
mobiliteit niet
gunnen, en dat dat de ware reden is voor hun protesten. En ons
rechtssysteem zit zo in elkaar
dat deze mensen tot in
de oneindigheid kunnen blijven procederen en de noodzakelijke
OV-verbeteringen daardoor
eindeloos op de lange baan kunnen laten schuiven.
En dat terwijl tegen verslechteringen
en bezuinigingen in
het OV geen bezwaar meer open staat. Toen ik nog actief was in ROVER,
in de
jaren 90, was dat nog wel het geval. Ik heb toen heel wat
bezwaarschriften
geschreven. De meeste daarvan werden ongegrond verklaard, maar je
had dan toch
weer eens de aandacht gevraagd voor de goede zaak. Vaak kreeg je dan
een
jaar
later, bij ingang van de volgende dienstregeling, alsnog je zin. Maar
de
bezwaarmogelijkheden tegen dienstregelingen zijn al lang geschrapt.
De Laar Oost is een wijk uit de jaren
80, met veel
tweeverdieners, te oordelen naar de stilte die er rond het noenuur
heerst op
straat. Twee HBO-sters stappen uit de trolleybus. Overal in de wijk
klappen er nu
voordeuren open, en treden oudere dames naar buiten met elk een hond
aan de
riem; het hondenuitlaat-uurtje van De Laar Oost.
Het hele trolleynet ziet er sinds
december 2014 als volgt
uit:
lijn 1 Velp – Oosterbeek
lijn 2 Hoogkamp – De Laar Oost
lijn 3 Burgers Zoo / Openluchtmuseum – Het Duifje
lijn 5 Schuytgraaf – Presikhaaf
lijn 6 De Laar West – HAN
lijn 7 Rijkerswoerd – Geitenkamp
Lijn 7 rijdt elke 10 minuten (althans van maandag – vrijdag overdag),
lijn 2
elk halfuur; de overige lijnen elk kwartier, waarbij lijn 5 en 6 op het
gezamenlijke
deel van het traject een gecombineerde 7,5-minutendienst onderhouden.
In de
nieuwe wijk Schuytgraaf liep ik
rond in de winter van 2011. Lijn 2 gaat bij het eindpunt in De
Laar West meteen over in
lijn 6. Omgekeerd rijden de bussen van lijn 6, die arriveren op het
eindpunt De Laar West,
om en om (dus eens per halfuur) door als lijn 2. Je kunt gewoon blijven zitten. Dat vergroot
het
aantal reismogelijkheden voor de bewoners van De Laar.
Ik pak de bus naar het centrum. Net
als vorige week in
Nijmegen maak ik ook daar nog wat foto’s van monumenten die de oorlog
overleefd
hebben. Afgelopen herfst maakte ik een reeks wandelingen op de Veluwe, waarbij
ik steeds weer stuitte op de Slag om Arnhem. Ik onderging er in
Oosterbeek
zelfs een ‘experience’
over; als het tegenwoordig ook maar
‘experience’ heet!
En ik had van de week nog een rare experience op Twitter. Daar correspondeerde ik met een historicus, die vond dat de Slag om Arnhem een verkeerde naam was omdat die slag niet om Arnhem ging, maar om Hitler te verslaan. En ook nog, dat ze het helemaal verkeerd hadden aangepakt met die luchtlanding in Wolfheze, en waarom mensen een veldslag bleven herdenken die een historische vergissing was.
Misschien
omdat
bij vergissing gevallen
slachtoffers des
te betreurenswaardiger zijn.
Het monument op het Airborneplein. Ik blijf het toch maar de Slag om Arnhem noemen - hopelijk met ieders welnemen.
De
14e-eeuwse Walburgiskerk,
getroffen in ’44, en
gerestaureerd
Knus
kroegenkwartiertje
Het ’Duivelshuis’ uit de 15e eeuw,
ooit woonstede van de
Gelderse veldheer
Maarten van Rossum.
Niet te verwarren met Maarten van RossEm, onze nationale grumpy
old man, die deze maand in een tv-quiz weer elke avond zijn
goed ingestudeerde en gerepeteerde wisecracks als spontane vondsten
over het
voetlicht brengt.
Sinds de 19e eeuw is het Duivelshuis stadhuis, en na de oorlog is dat strontlelijke glazen gevaarte er aan vastgebouwd, dat het uitzicht erop grondig staat te verpesten. Als je zo met je schaarse middeleeuwse monumenten omgaat, kun je ze beter platgooien.
Kouwe dag, vandaag, dus ik duik een
eetcafé binnen, eet en
drink wat, en spel de kranten op de leestafel. We mogen graag tuttutten
over
wat er vandaag allemaal in de krant staat, onwetend van wat voor
rampspoed er
morgen in zal staan. Morgen wordt weer zo’n dag van het type:
waar-was-jij-toen-je-het-hoorde;
een dag die zal blijven voortleven in de collectieve herinnering.
Morgen zal de
moordpartij plaatsvinden op de redactie van Charlie Hebdo in Parijs.
Onderwijl, terwijl ik hier zit te
lezen, reken ik uit, hoe
laat ik uit Arnhem moet vertrekken om nog bij mijn moeder in het
woonzorgcentrum te zijn voor het daar bedtijd is. Ook het
navolgende
weet ik
nog niet: het zal een van mijn laatste bezoeken worden. Over zes dagen
zal zij
komen te overlijden.
Mijn moeder
las deze
site altijd trouw - of liever: papieren uitdraaien van de artikelen die
ik haar
gaf, want ik heb haar nooit aan de computer kunnen krijgen. Toen haar
dementie
zo ver was voortgeschreden dat ze de teksten niet goed meer kon
begrijpen,
beperkte ze zich voortaan tot het bekijken van de plaatjes.
Herlezen van dit stukje zal me altijd
aan haar dood doen
denken, al is het over 20 jaar. Ik had dit artikel nog niet geschreven
op de
dag van haar overlijden, en heb overwogen om ervan af te zien en mijn
aantekeningen
prijs te geven aan de deleteknop.
Maar het leven gaat door, zoals het
cliché zegt, dus ook
mijn stukjes, die ik nu dan maar schrijf voor één fan minder.
Frans Mensonides
12 februari 2015
Geweest in Arnhem: dinsdag 6 januari 2015
© Frans Mensonides, Leiden, 2015