Veroverd op de NIMBY’s: trolleybus door De Laar Oost

 


Na Nijmegen bezocht ik vier dagen later die andere stad in Gelre, hun grote rivaal. En dat is dan natuurlijk Arnhem, een klein maatje kleiner, maar met twee dingen die Nijmegen niet heeft: een provinciehuis en een trolleybus. Over de laatste gaat dit stukje.

Het trolleynet in Arnhem, dat al een van de grootste was in West-Europa, is met ingang van 14 december 2014 weer uitgebreid met een halve lijn. Lijn 2 van Breng (Hoogkamp – Station NS), tot dan toe het kortste lijntje van de zes, werd doorgetrokken naar de wijk De Laar Oost, in het zuiden, aan de overkant van de Rijn.

Een doortrekking die stuitte op veel verzet van buurtbewoners, vermoedelijk vooral de autobezitters onder hen. De meest belachelijke argumenten werden aangevoerd tegen de door bovenleidingen gevoede bus. De masten en de kabels zouden ontsierend zijn (nee, een zee van auto’s vormt een plezierige aanBLIK!) De bochtige straten in de Laar Oost zouden te krap zijn voor gelede bussen. Maar er reden in die buurt al heel lang ongelede dieselbussen, en waar een enkelde bus kan rijden, kan ook een dubbelde rijden. En de koperdeeltjes die door de trolley van de bovenleiding geschraapt worden, zouden ziekten kunnen verwekken (in tegenstelling tot de troep die uit auto-uitlaten walmt, vanzelfsprekend).

Het dreigde met deze trolleybusverlenging net zo af te lopen als die naar Huissen, een buurdorp van Arnhem. Enkele jaren geleden was er een plan om lijn 3 (Burgers Zoo / Openluchtmuseum – Het Duifje) daarheen door te trekken. Dat eindigde bijna in moord en doodslag. Gemeenteraadsleden die voor het plan waren, werden bedreigd. Uiteindelijk werd de trolleybus in 2012 afgestemd.

In Arnhem hebben ze blijkbaar raadsleden met meer kloten. Bijtijds bedacht men dat meer wijken in Arnhem de trolleybus overleefd hebben, waaronder De Laar West, waar er al sinds de jaren 80 een rijdt. En dat de trolleybus het symbool is van Arnhem. De raad stemde begin 2014 voor de uitbreiding, die in de negen maanden daarna werd gerealiseerd.

Daarmee ging een wens in vervulling voor de bewoners van De Laar Oost die van het OV afhankelijk zijn. Tot dusverre hadden ze alleen diesellijn 4, die naar station Arnhem rijdt via de Nelson Mandelabrug. Lijn 2 bereikt het station via de John Frostbrug en neemt daardoor een groter deel van het centrum mee op zijn route – die ik vandaag zowel loop als rijd per bus; kriskras doorelkaar; ik vertel dit verhaal in hodologische volgorde.

Lijn 2 rijdt slechts in halfuurdienst, en dat alleen op maandag t/m zaterdag, en dan nog maar tot ’s avonds ca. 21:00 uur. Een dunne dienstregeling, maar lijn 4 blijft ook gewoon rijden, zodat de wijkbewoners nu de luxe kennen van keuze. De trolleys van lijn 2 rijden vanuit De Laar Oost door naar De Laar West, veranderen daar in lijn 6 en rijden terug naar het station en daarvandaan naar de Hogeschool Arnhem Nijmegen (HAN) bij station Presikhaaf. De bussen van lijn 6 in de andere richting, HAN - De Laar West, rijden om en om door als lijn 2. De echte trolleygek kan nu zonder onderbreking een rit maken van een dikke vijf kwartier, met een grote lus: Hoogkamp – Station – De Laar Oost – De Laar West – Station - Presikhaaf of omgekeerd. 

Het trajectje Hoogkamp – Station deed ik in 2011 al; ook begin januari. De doortrekking naar De Laar Oost is 8,5 kilometer lang, maar er hoefden slechts 3,3 kilometer bovenleiding voor te worden aangelegd. Verder maakt lijn 2 gebruik van bestaande bovenleidingen van andere lijnen en zelfs van een al opgeheven trolleytraject, waar men de draad heeft laten hangen.

De bussen van lijn 2 waar ik in heb gezeten en die ik heb zien rijden, waren redelijk bezet, zelfs te elfder ure ’s morgens; deze lijn voorziet echt wel in een behoefte.

 



Handige wagentjes, voor als er ergens gesleuteld moet worden aan de bovenleiding. Die is eigendom van de gemeente Arnhem (en Renkum voor het stuk in Oosterbeek, en Rheden voor het stuk in Velp). Het onderhoud wordt verricht door Breng.

Over de brede Velperbinnensingel reed al een hele vloot trolleylijnen, voordat lijn 2 die kwam versterken. Dit is het deel van de stad waar het allemaal gebeurt in Arnhem, waar de theaters zijn en de luxe winkels. ‘Deze winkel veroorzaakt hebzucht en leidt onherroepelijk tot prinsessengedrag’, is een niet mis te verstane waarschuwing op de etalageruit van Assepoester, met feestkleding en snuisterijtjes voor het zwakke geslacht. En een ordinaire kapper heb je hier niet; je laat je haar doen bij een ‘hair experience’. De Velperbinnensingel is van de Velperbuitensingel gescheiden door een aangenaam ogend parkje met beelden en fonteinen.




Over de John Frostbrug en de Huissensestraat rijdt lijn 2 eerst nog even op met nummer 3 naar Het Duifje om daarna zijn eigen weg te kiezen, rechtsaf de Sint Laurentiusstraat in, langs het Sint Gangulphusplein. Hier is over een afstand van 500 meter nieuwe trolleybovenleiding aangelegd voor lijn 2. Als ik er loop, rijdt er net geen trolleybus, en zet ik dat dieselgevalletje maar op de foto.

Een eindje verder, op de Koppelstraat, profiteert lijn 2 van de bovenleiding van een opgeheven lijn. Bij winkelcentrum Kronenburg voegt lijn 7 naar Rijkerswoerd zich bij 2, om na 2 kilometer weer zijn eigen weg te kiezen.

Daarmee naderen we zo onderdehand de wijk De Laar. Die is door de A325 gescheiden van de rest van Arnhem. De bussen, zowel de trolleys van 2 als de diesels van 4, klimmen over de snelweg heen via enkelspoor, zal ik maar zeggen; er is maar één rijstrook, waartoe de toegang bewaakt wordt met negenogen. Op het punt waar de bus de snelweg kruist, is een ereboog opgericht voor de trolley, zo lijkt het.



In De Laar Oost volgt de bus een 2,5 kilometer lange route over de Limburgsingel, Maastrichtsingel, Venlosingel en Randweg. Hier blijkt dat alle jammerverhalen over de trolleybus zwaar overtrokken zijn. Ook de gelede wagens gaan zonder moeite door de krappe bochten. En in deze doorsneewijk zou zelfs een woud van bovenleidingmasten, zo dichtgezaaid als de heipalen onder het Paleis op de Dam, weinig aan het uitzicht kunnen verpesten. Eén buurtbewoner is het desondanks te veel geworden met die trolleybus; hij heeft zijn woning te koop gezet bij makelaar Puntman.

Wat niet wil zeggen, dat de NIMBY’s een punt hebben. Het begint vervelend te worden, altijd dat gemauw, vooral als er infrastructuur voor het OV moet komen. Hun bezwaren zijn doorgaans heel vergezocht. Het lijkt erop dat die NIMBY’s hun medemens het licht in de ogen en hun mobiliteit niet gunnen, en dat dat de ware reden is voor hun protesten. En ons rechtssysteem zit zo in elkaar dat deze mensen tot in de oneindigheid kunnen blijven procederen en de noodzakelijke OV-verbeteringen daardoor eindeloos op de lange baan kunnen laten schuiven.

En dat terwijl tegen verslechteringen en bezuinigingen in het OV geen bezwaar meer open staat. Toen ik nog actief was in ROVER, in de jaren 90, was dat nog wel het geval. Ik heb toen heel wat bezwaarschriften geschreven. De meeste daarvan werden ongegrond verklaard, maar je had dan toch weer eens de aandacht gevraagd voor de goede zaak. Vaak kreeg je dan een jaar later, bij ingang van de volgende dienstregeling, alsnog je zin. Maar de bezwaarmogelijkheden tegen dienstregelingen zijn al lang geschrapt.



De Laar Oost is een wijk uit de jaren 80, met veel tweeverdieners, te oordelen naar de stilte die er rond het noenuur heerst op straat. Twee HBO-sters stappen uit de trolleybus. Overal in de wijk klappen er nu voordeuren open, en treden oudere dames naar buiten met elk een hond aan de riem; het hondenuitlaat-uurtje van De Laar Oost.

Het hele trolleynet ziet er sinds december 2014 als volgt uit:

lijn 1 Velp – Oosterbeek
lijn 2 Hoogkamp – De Laar Oost
lijn 3 Burgers Zoo / Openluchtmuseum – Het Duifje
lijn 5 Schuytgraaf – Presikhaaf
lijn 6 De Laar West – HAN
lijn 7 Rijkerswoerd – Geitenkamp

Lijn 7 rijdt elke 10 minuten (althans van maandag – vrijdag overdag), lijn 2 elk halfuur; de overige lijnen elk kwartier, waarbij lijn 5 en 6 op het gezamenlijke deel van het traject een gecombineerde 7,5-minutendienst onderhouden. In de nieuwe wijk Schuytgraaf liep ik rond in de winter van 2011. Lijn 2 gaat bij het eindpunt in De Laar West meteen over in lijn 6. Omgekeerd rijden de bussen van lijn 6, die arriveren op het eindpunt De Laar West, om en om (dus eens per halfuur) door als lijn 2. Je kunt gewoon blijven zitten. Dat vergroot het aantal reismogelijkheden voor de bewoners van De Laar.

Ik pak de bus naar het centrum. Net als vorige week in Nijmegen maak ik ook daar nog wat foto’s van monumenten die de oorlog overleefd hebben. Afgelopen herfst maakte ik een reeks wandelingen op de Veluwe, waarbij ik steeds weer stuitte op de Slag om Arnhem. Ik onderging er in Oosterbeek zelfs een ‘experience’ over; als het tegenwoordig ook maar ‘experience’ heet!

En ik had van de week nog een rare experience op Twitter. Daar correspondeerde ik met een historicus, die vond dat de Slag om Arnhem een verkeerde naam was omdat die slag niet om Arnhem ging, maar om Hitler te verslaan. En ook nog, dat ze het helemaal verkeerd hadden aangepakt met die luchtlanding in Wolfheze, en waarom mensen een veldslag bleven herdenken die een historische vergissing was. 

Misschien omdat bij vergissing gevallen slachtoffers des te betreurenswaardiger zijn. Ik vroeg hem hatelijk, waarom ze hem geen advies hadden gevraagd in ’44, en daarna heb ik niets meer van hem vernomen. Dat is echt een verkeerd slag historici, die precies weten hoe de geschiedenis eigenlijk had moeten aflopen; die hun eigen stokpaardjes tot uitgangspunt kiezen van hun onderzoeken.

 

Het monument op het Airborneplein. Ik blijf het toch maar de Slag om Arnhem noemen - hopelijk met ieders welnemen. 



De 14e-eeuwse Walburgiskerk, getroffen in ’44, en gerestaureerd

 

Knus kroegenkwartiertje

 


Het ’Duivelshuis’ uit de 15e eeuw, ooit woonstede van de Gelderse veldheer Maarten van Rossum. Niet te verwarren met Maarten van RossEm, onze nationale grumpy old man, die deze maand in een tv-quiz weer elke avond zijn goed ingestudeerde en gerepeteerde wisecracks als spontane vondsten over het voetlicht brengt.

Sinds de 19e eeuw is het Duivelshuis stadhuis, en na de oorlog is dat strontlelijke glazen gevaarte er aan vastgebouwd, dat het uitzicht erop grondig staat te verpesten. Als je zo met je schaarse middeleeuwse monumenten omgaat, kun je ze beter platgooien.

 


Kouwe dag, vandaag, dus ik duik een eetcafé binnen, eet en drink wat, en spel de kranten op de leestafel. We mogen graag tuttutten over wat er vandaag allemaal in de krant staat, onwetend van wat voor rampspoed er morgen in zal staan. Morgen wordt weer zo’n dag van het type: waar-was-jij-toen-je-het-hoorde; een dag die zal blijven voortleven in de collectieve herinnering. Morgen zal de moordpartij plaatsvinden op de redactie van Charlie Hebdo in Parijs.

Onderwijl, terwijl ik hier zit te lezen, reken ik uit, hoe laat ik uit Arnhem moet vertrekken om nog bij mijn moeder in het woonzorgcentrum te zijn voor het daar bedtijd is. Ook het navolgende weet ik nog niet: het zal een van mijn laatste bezoeken worden. Over zes dagen zal zij komen te overlijden.

Mijn moeder las deze site altijd trouw - of liever: papieren uitdraaien van de artikelen die ik haar gaf, want ik heb haar nooit aan de computer kunnen krijgen. Toen haar dementie zo ver was voortgeschreden dat ze de teksten niet goed meer kon begrijpen, beperkte ze zich voortaan tot het bekijken van de plaatjes.

Herlezen van dit stukje zal me altijd aan haar dood doen denken, al is het over 20 jaar. Ik had dit artikel nog niet geschreven op de dag van haar overlijden, en heb overwogen om ervan af te zien en mijn aantekeningen prijs te geven aan de deleteknop.

Maar het leven gaat door, zoals het cliché zegt, dus ook mijn stukjes, die ik nu dan maar schrijf voor één fan minder.

Frans Mensonides
12 februari 2015
Geweest in Arnhem: dinsdag 6 januari 2015





© Frans Mensonides, Leiden, 2015