Bij wijze van Valentijnsgeschenk worden de reizigers in Amsterdam, Den Haag en Rotterdam getrakteerd op uitvallende metro-, tram- en buslijnen. Dat gebeurt op maandag 14 (GVB), dinsdag 15 (HTM) en woensdag 16 februari 2011 (RET). Het is in het kader van een FNV-estafetteactie die geen staking genoemd mag worden. De actie is gericht tegen de voorgenomen aanbesteding van het stadsvervoer in Nederlands drie grootste provinciesteden. De aanbesteding zou volgens het kabinet-Rutte gepaard kunnen gaan met een besparing van 120 miljoen euro per jaar door toegenomen efficiëntie.
Volgens de vakbond leidt de verplichte aanbesteding echter tot kaalslag in het openbaar vervoer; misschien zou 40% van de tram- en buslijnen opgedoekt worden, en / of zou er na 20:00 helemaal geen OV meer rijden in onze trits metropooltjes.
Het kabinet noemt de acties voorbarig. Over de aanbestedingsoperatie is nog volop overleg. De uitvoering ervan is al uitgesteld van 2012 naar 2013. Dat zou gemakkelijk afstel kunnen betekenen; ik kan moeilijk geloven dat het kabinet-Rutte in 2013 nog bestaat.
Zoals ik er zelf tegenaan kijk, op deze zondagavond aan de vooravond van de acties, vraag ik me af, of ze echt wel ergens over gáán. Het streekvervoer per bus of trein in ons land wordt al tijden aanbesteed. Daarbij gaat wel eens wat mis; chauffeurs die hun route niet kennen op de eerste dag van exploitatie, dat soort dingen. Maar of het vervoer er in totaliteit nou zoveel slechter op is geworden, dat zou ik niet weten. Ik ben ervan overtuigd dat bijvoorbeeld het treinvervoer op de regionale nevenlijnen niet meer zou bestaan als de NS het monopolie erover behouden zou hebben.
Wat mij sterk innam tegen de acties van de vakbonden, was de FNV-poster die ik gisteren in een Haagse tram zag. De kop luidde: “HTM moet Haags blijven”, of woorden van gelijke strekking.
Waarom moet dat in vredesnaam? Een reiziger wil dat zijn bus of tram op tijd komt, een redelijk comfort kent en ook nog een klein beetje betaalbaar is. Het zal hem of haar een biet zijn waar het hoofdkantoor staat van de onderneming die hem transporteert: aan de Dynamostraat of op de Azoren. Ik voor mij geloof, dat dingen maar het beste zo weinig mogelijk Haags kunnen zijn – maar hou me ten goede; dat zal een vooroordeel zijn uit mijn jeugd, toen ik als Voorburgs jongetje niet in een bepaald straatje mocht spelen omdat er woningzoekenden uit Den Haag waren ondergebracht.
Dat soort zaken kunnen gemakkelijk een rol spelen bij de oordeelsvorming. Rikus Spithorst zegt, schrijft en twittert al wekenlang, dat de Amsterdamse GVB het geweldig doet, doch de Rotterdamse RET broodnodig aanbesteed moet worden, omdat ze er zo’n puinhoop van maken. Daaraan zou een chauvinisme ten grondslag kunnen liggen van het type: Ajax – Feyenoord, dat niets te maken heeft met het OV. Zelf ben ik geboren, getogen en grijs geworden tussen Rotterdam en Amsterdam in, en zie ik geen enkel kwaliteitsverschil tussen beide stadsvervoerders; allebei even beroerd.
Spithorst maakte, toen nog als ROVER-man, tijdens de streekvervoerstaking van 2008 furore door de vakbonden compleet verrot te schelden tijdens een veelbeluisterde radioshow. Nu is hij, als frontman van de Maatschappij voor beter OV, erg zuinig met uitlatingen over de acties. ROVER heeft ze ‘betreurd’, daar zullen ze diep van onder de indruk zijn op het hoofdkantoor van de FNV!
Ik ga het zo’n beetje bijhouden, de komende dagen, de acties. Misschien kom ik nog tot groeiende inzichten die hetgeen hierboven staat, nuanceren, maar voorlopig lijkt het me allemaal veel geschreeuw en weinig wol.
Morgen, maandag de 14e, start het bij het GVB in Amsterdam. Tramlijnen 14 en 25 rijden niet. Een hele resem buslijnen blijft ook in de garage. De tramlijnen die wel rijden doen dat met een uitgedunde dienstregeling (wat is dan het verschil met een normale maandag?). De metro’s zijn korter dan normaal. 40% minder OV, dan kunnen we er alvast aan wennen.
Ik kan er maandag niet bij zijn, maar zal dinsdag en woensdag hopelijk verslag kunnen doen van het niet-rijden van bussen, trams, metro’s en Randstadsrailen in Den Haag en Rotterdam. Oh ja, de foto’s bij dit stukje zijn archieffoto’s; mijn fotografen waren helaas dit weekend om niet geheel opgehelderde redenen in staking.
Frans Mensonides
Zondag 13 februari 2011
Vandaag dus actiedag bij het GVB in Amsterdam. Misschien loopt het tramverkeer daar nou eens op rolletjes, met die uitgedunde dienstregeling. Ik houd niet van de Amsterdamse tram. In wanhoop heb ik een keer uitgeroepen dat ze de helft van die trams moesten opdoeken, zodat de andere helft tenminste een keertje zou kunnen doorrijden.
Laatst was ik in het Rijksmuseum. Daar het mooi winterweer was, ging ik lopen vanaf CS. Daar deed ik ongeveer 40 minuten over, in rustig tempo. Terug pakte ik de tram. Dat ritje kostte me 20 minuten; als je in Amsterdam zegt, dat je net zo goed kunt lopen, overdrijf je nauwelijks. 20 minuten voor 3 kilometer, dat komt neer op een moyenne van 9 kilometer per uur. Als je dat nou door doorstromingsmaatregelen eens zou opkrikken tot, zeg, 12; nog steeds niet al te flitsend, maar het nadert fietstempo. Dan zou je toch een aardige besparing kunnen bereiken, en was die bezuinigingsoperatie van Schultz misschien niet eens nodig.
Tram 14 (Slotermeer – Dam – Flevopark) en 25 (PTA - CS – President Kennedylaan) rijden vandaag helemaal niet; een keuze die me vrij willekeurig lijkt. Bij de bussen heeft men een logischer keuze gemaakt. De bussen die vandaag in de garage blijven zijn die van de tangentiële lijnen, die CS en / of het centrum niet aandoen, en de spitslijnen naar haven- en industriegebieden. Dit zouden inderdaad wel eens de lijnen kunnen zijn die geschrapt worden bij een grote bezuinigingsoperatie.
Ik heb het nieuws vandaag zo’n beetje gevolgd via Internet. Vanmorgen verklaarden linkse kopstukken zich solidair, met spandoeken en al op de Dam, natuurlijk met het burgerlullensmoel van Cohen vooraan. Zou die ook zo happig geweest zijn om daar te staan als hij nog burgemeester van Amsterdam geweest was? En is deze actie wel iets anders dan een ronde in de strijd tussen Links en Rechts, die maar weer over het hoofd van de reiziger wordt uitgevochten?
Toen ik op Twitter zocht op GVB, zag ik een brede stroom van tweets over mijn scherm rollen. Na de wereldtitel van schaatsenrijdster Ireen Wüst was de Valentijnsactie in het stadsvervoer hét hotte onderwerp waarover getwitterd werd. Je moet er nog flink tegenaan lezen om al die tweets tot je te kunnen nemen; het waren er een kleine 100 per uur, meestal verzonden door mensen die in Amsterdam in een overvolle metro zaten of bij een koude halte al een halfuur op vervoer stonden te wachten. Of aan de waterkant op een veerpont; ook de spitsveerponten voeren vandaag niet.
Als Twitter een betrouwbaar middel is voor een opiniepeiling, dan mag je concluderen dat 95% van ons volk tegen de vakbondsacties is. In niet misverstane termen werd het GVB-personeel gehekeld. Opvallend genoeg werd de voor de hand liggende associatie GVB – GVD niet gelegd. Het lijkt erop dat de volmondige, blommige ‘Godverdomme’ op zijn retour is. ‘Kut’, ‘fuck’, ‘kanker’, ‘tyfus’, dat zag je vaker.
Ik moet toch al wennen aan de taal van Twitter, een site die voornamelijk door jongeren bezocht wordt. Die taal wijkt soms even ver af van gangbaar Nederlands als Middelnederlands of Afrikaans doen. Als ik nog een jaar of dertig mag leven, dan verstáán jonge mensen me niet eens meer, denk ik.
Goed, een vette onvoldoende voor deze actie, dus, op Twitter.
(In de trein waarin ik dit tik, toon ik aan de NS-enquêteur van het reizigersonderzoek mijn chipkaart, hoewel ik vandaag op een kartonnen ticket reis. De man probeert hem te lezen, vindt geen incheck, en geeft hem maar aan me terug, zonder verder commentaar. Dit geheel en al terzijde).
In de loop van de dag ook nieuws uit Den Haag en Rotterdam, die morgen en overmorgen het estafettestokje overnemen. Stadsregio Rotterdam en Stadsgewest Den Haag stappen naar de rechter. Ze zijn verontwaardigd over de acties, die reizigers onevenredig zouden treffen. Daar kan ik het helemaal mee eens zijn. In Haaglanden rijdt bijvoorbeeld Randstadrail dinsdag niet. Maar als er werkelijk tientallen procenten bezuinigd zou moeten worden op het HTM-budget, dan zouden deze lijnen, met in totaal circa 80.000 passagiers per dag, natuurlijk nooit opgeheven worden.
Nu dreigt morgen chaos in Zoetermeer, dat zijn belangrijkste verbinding met Den Haag afgesneden ziet worden. Dit is gewoon weer platweg: reizigertje pesten. Spoedoverleg tussen de stadsgewesten en de bonden mocht niet baten.
Waarom spannen deze keer de opdrachtgevers een geding aan, en niet de vervoersbedrijven? Welnu, de bedrijven staan achter de vakbondsacties, want als zij de aanbesteding niet winnen, staan de directeuren op straat. De chauffeurs en trambestuurders niet; die moeten worden overgenomen door de nieuwe concessiehouder. De vakbondsleden helpen met hun actie dus niet zichzelf, maar de bazen. En daar de eerste vakbondsbestuurder met een IQ van boven de 68 nog benoemd moet worden, hebben ze het zelf niet eens in de gaten.
De uitspraak van het kort geding is vanavond nog. Ik wacht de uitslag wat schizofreen af. Voor de reiziger hoop ik op een verbod van deze acties, maar dan komt er wel meteen een streep onder dit artikel.
Tot slot: Spithorst twitterde dat hij bij die linkse manifestatie in Amsterdam door de OR-voorzitter van de RET voor rotte vis was uitgemaakt. Rikus kickt daar geloof ik op; hij vráágt erom. Zijn standpunt (GVB en HTM niet aanbesteden, RET wel) is ook niet te verkopen.
Frans Mensonides
14 februari 2011
PS: van de voorzieningenrechter mochten de acties doorgaan, dus morgen verslag vanuit Den Haag.
Geen bus 18, 22 en 24 op het busstation boven Den Haag Centraal
In en om Den Haag ligt Randstadrail dus stil. De tramlijnen 10 (Statenkwartier – Voorburg) en 19 (Leidschendam – Leidschenveen - Delft) doen dat ook. Een begrijpelijkere keus; het zijn de lelijke eendjes van het tramnet, die ongetwijfeld gaan sneuvelen als er bezuinigingen op stapel staan. Lijn 10 is in de loop der decennia al teruggepest van een bloeiende tramlijn naar een kwijnende spitslijn; lijn 19 is sedert zijn opening in juli 2010 nog steeds niet veel meer dan HTM’s hardnekkigste winkeldochter. Opheffing zou wel zonde zijn van die nieuwe trambaan van 11 kilometer lengte, die dan ook braak komt te liggen, maar och, zo’n vaart zal het vast helemaal niet lopen.
De HTM-buslijnen die de pineut zijn, zijn de nummers 18 (Rijswijk Steenvoorde – Den Haag Centraal), 22 (Scheveningen – Den Haag Centraal – Duinzigt), 24 (Mariahoeve – Den Haag Centraal – Kijkduin) en 25 (Vrederust – Grote Markt). Hier is de keuze nogal willekeurig; 22 hoort tot de dunne lijnen, maar de andere drie zijn juist altijd dik bezet, en ik kan me moeilijk voorstellen dat nou juist DIE lijnen opgeheven zouden worden. Ook hier geldt mogelijk weer: we doen gewoon lekker een dagje reizigertje pesten, en pakken dus de lijnen die het meeste passagiers trekken! Na 20:00 uur rijden er vanavond helemaal geen bussen meer bij de HTM.
Twitter is wat rustiger over deze Haagse actiedag dan gisteren over die in de hoofdstad. Zelfs ‘Randstadrail’ als zoekwoord levert niet veel op; misschien zijn de Zoetermeerders nog gewend aan de ontstentenis ervan uit de periode 2006 / 2007. Ik ging zelf maar eens kijken.
Eerst deed ik dat op Den Haag Centraal. De stoptrein naar Gouda Goverwelle was niet voller dan je zou verwachten aan het begin van de middag. In de genoemde kinderziektenjaren van Randstadrail deden zich rond deze treinen, die twee keer in Zoetermeer stoppen, mensonterende taferelen voor. NS probeert deze moeilijkheden vandaag te voorkomen door ook de IC’s een stop in Zoetermeer te laten maken. Een verstandig en sympathiek gebaar, maar het zal ze wel komen te staan op boze blikken van het FNV-volkje: stakingsbrekers!
Buiten bij de tramhalte beneden, waar onder meer lijn 10 stopt, staat de actie van vandaag aangekondigd. Dat is ook het geval bij het busplatform waarvandaan normaliter o.a. de lijnen 18, 22 en 24 vertrekken. Hier zijn alle abri’s beplakt met SP-posters die de reiziger ergeren met de leuze: ‘Houd HTM Haags’.
Van de stationsvloer raap ik een vertrapte en bemodderde flyer van FNV op. Daarin wordt deze politieke staking natuurlijk verkocht als een vorm van solidariteit met ons, reizigers. De vakbonden blijken zich dan ineens te bekreunen om goed en betaalbaar openbaar vervoer, dat onder druk komt te staan door het kabinet. En ‘op dinsdag 15 februari as. willen wij u, de reiziger, laten zien wat dit allemaal voor u zal betekenen. Het is dus eigenlijk een voorlichtingsdag (…)’.
Ligt dat nou aan mij, dat zo’n passage bijzonder neerbuigend, sarcastisch en treiterig overkomt? Het pamflet meldt verder nog dat HTM beslist zijn 150 jarig bestaan moet vieren. De HTM moet dus in 2014 nog steeds rijden, alleen omdat ze dat in 1864 ook al deden. Ik zie niet in waarom. Laat HTM maar eens bewijzen, dat ze het waard zijn!
En verder: dingen veranderen nou eenmaal, en panelen verschuiven. In mijn jonge jaren waren vakbonden en linkse partijen progressief. Tegenwoordig zijn ze juist aartsconservatief, en zouden ze desnoods pleiten voor een terugkeer van de lantaarnopsteker en de telegrambesteller, voor de werkgelegenheid. Waar maken ze zich druk om? Over een jaar of twintig is heel de wereld in Aziatisch bezit; wie maalt er dan nog om dat ons stadsvervoer vanuit Beijing of New Delhi geregeld wordt?
De RET-variant van Randstadrail rijdt vandaag wel. Daardoor is Leidschenveen nog per rail bereikbaar, maar veel interesse is er vanmiddag niet voor. Ik pak de RET-Randstadrail naar Leidschendam-Voorburg, keer per bus terug naar Leiden voor een afspraak, en pak later op de middag nog even snelbus 206 naar Zoetermeer.
Onderweg van hot naar haar ben ik blij dat ik niet in 1864 leef; dan zou ik onderweg niet met een netbook en een dongel kunnen twitteren wat ik er van vind (bijvoorbeeld: dat je het runnen van een stadsvervoerbedrijf niet moet overlaten aan gemeenteambtenaren; ik ben er zelf nl. één).
Bij Zoetermeer Centrum West is het perron leeg – geheel overeenkomstig verwachtingen. Drie HTM-controleurs zijn ingehuurd om het reizende publiek te wijzen op de acties, maar ze hoeven niemand meer aan te spreken; Zoetermeer is ervan op de hoogte.
Ook op het busstation, waar altijd veel passagiers overstappen op Randstadrail, is het rustiger dan normaal. Ik bezorg broodjeszaak Subway klandizie, en ben de enige. Einde van stakingsdag twee. Morgen ga ik even kijken in Rotterdam, als ik er geen genoeg van krijg.
Frans Mensonides
dinsdag 15 februari 2011
RET raadt op zijn site de reizigers aan, vandaag gebruik te maken van andere vervoersmogelijkheden dan het OV. Als je Rikus Spithorst mag geloven, is dat in Rotterdam so wie so de beste raad. RET is in zijn grachtengordelblik het allerberoerdste OV-bedrijf van Nederland. Bewijsvoering: slechts in 50% van de gevallen verschijnt een RET-tram bij benadering op tijd bij de halte. Dat is volgens hem slechter dan in Amsterdam – maar daar KIJK je naar mijn ervaring niet eens meer naar een dienstregeling, en ben je blij als er überhaupt iets komt voorrijden bij de halte, op welk tijdstip dan ook.
Rikus zal Ajax ook wel een betere voetbalclub vinden dan Feyenoord. Daar heeft hij dan wél een punt. We laten Spithorst alleen in zijn onbetekenende eenpersoonskruistocht tegen RET, en verdiepen ons verder in die van het RET-personeel om bovenbaas Petro Peters zijn overbetaalde functie tot zijn 65ste te kunnen laten behouden. Peters mag blij zijn met zulke vakbondsacties, maar de reiziger wat minder. Ik had het gisteren alleen over de FNV, maar ook ABVA-KABO en nog een paar mysterieuze afkortingen doen mee.
Metro E naar Den Haag rijdt niet. Drie tramlijnen zijn geschrapt: lijn 4 (Molenlaan (Hillegersberg) – Marconiplein), lijn 20 (CS – Lombardijen) en lijn 23 (Beverwaard – Vlaardingen Holy). De laatste lijn is een belangrijke tram-as, dwars door de agglomeratie Rotterdam. De andere zijn naar verhouding iets rustiger, maar laten vandaag toch ook een groot aantal reizigers in de kou staan. Verder schrappen de vakbonden een aantal buslijnen, onder andere die naar het vliegveldje, een paar in Zuid en lijn 56 naar Vlaardingen Holy, dat vandaag dus met een bereikbaarheidsprobleem kampt. De overige metro-, tram- en buslijnen rijden volgens de in Rotterdam altijd zeer magere vakantiedienstregeling. En erover klagen kun je niet, want alle servicepunten zijn gesloten.
Vanmorgen moet ik in Roelofarendsveen wezen, het dorp dat elke dag wordt omgeroepen bij de filemeldingen. Mijn moeder bezoekt er twee keer per week de dagbesteding voor bejaarden met geheugenproblemen, en ik eens per drie weken een bijeenkomst voor hun mantelzorgers. Het dorp kent twee geschikte foto-onderwerpen: het Braassemermeer en een malle watertoren, en bestaat verder voor een belangrijk deel uit lange rechte rijen smalle huisjes; precies zoals je kunt verwachten in een strekdorp langs een vaart. Samen met Oude Wetering en Nieuwe Wetering is het aaneengekit tot één langwerpige nederzetting met ca. 13.000 inwoners.
Voor een niet-wereldstad heeft dit driedorp toch behoorlijk openbaar vervoer. Vier keer per uur kun je met de bus naar Leiden; twee keer naar Schiphol, vanwaar het ook maar een klein stapje is naar Amsterdam. Roelofarendsveen – Schiphol is maar een minuut of twintig per bus, en je passeert dan dat uitgebreide brugrestaurant waar ik was in het vorige FHM-seizoen.
Op Schiphol doe ik eens gek, en pak de Fyra Amsterdam – Rotterdam. Die is onlangs in frequentie verdubbeld van uur- naar halfuurdienst. Bovendien is de toeslag verlaagd tot een alleszins acceptabele 2 euro 10. Dat die maatregelen nu leiden tot een enorme toevloed van passagiers, kan ik niet zeggen. De Fyra komt bijna leeg binnen uit Amsterdam, en er staan op Schiphol hoogstens een man of 25 te wachten. Tegenwoordig kun je op saldo op chipkaart reizen met de Fyra. Maar veel zin heeft dat niet; je moet er een papieren toeslagkaartje bij kopen, en moet dus toch naar de automaat.
Tien minuten na vertrek passeer ik Nieuwe Wetering weer, waar ik in 2009 een videootje schoot van de passerende Fyra. Er is catering aan boord voor wie gedurende dat ritje van 25 minuten echt niet zonder eten en drinken kan.
Ik vraag me af of die verlenging van deze lijn naar Breda er nog inzit vóór het faillissement van Hispeed. Ooit is april 2011 genoemd als zoveelste uitsteldatum. Maar met het naderen van die maand hoor ik er niets meer van.
Roelofarendsveen
Behalve Spithorst is ook Wilders in Rotterdam de gebeten hond. Zijn PVV was in de verkiezingstijd tegen privatisering, maar is er nu, als gedoogpartner, vóór. Dat is toch altijd nog het meest probate middel tegen populistische partijen: geef ze regeringsverantwoordelijkheid, of zelfs maar gedoogverantwoordelijkheid. De wendbaarheid van zulke partijen is enorm; ze geven al hun standpunten op voor een brokje van de machtskoek.
De metro rijdt in kwartierfrequentie per lijn (tot Slinge dus 7,5 minuut) en zo te zien ook nog met kortere treinen dan normaal. Het geeft wat krapte tussen Beurs en Zuidplein.
Op busstation Zuidplein is het vergeefs wachten op de bussen 70 en 76, die normaliter vertrekken van perrons H en I. Het ontbreken van deze buslijnen staat keurig aangekondigd bij de halte.
Plenty geelhesjes op het plein. Maar ze worden door niemand aangesproken; ook hier weet iedereen wel wat er aan de hand is. ‘RET-evenementen’, staat er op die hesjes; deze vertoning is blijkbaar een evenement.
Tussen Zuidplein en Spijkenisse kan iedereen in de metro weer zitten, hoewel hij op dat traject maar eens per kwartier rijdt. Och, het reizigersbestand was toch al wat uitgedund, na de verplichtstelling van de chipkaart.
‘If it's Wednesday, this must be Rhoon’ (vrij naar Donovan). Ik ga helemaal mee tot De Akkers, hoewel ik er weinig te zoeken heb, want op Voorne Putten rijden alle bussen volgens het normale schema. Hier moet ik maar tot een conclusie komen over drie dagen dunne dienstregeling in de drie grote steden.
De vakbondsleden hebben zich dommig voor andermans karretjes laten spannen. Verder ging de actie nergens over, zoals gebruikelijk, en was zij voorbarig en irritant. Ik dank eventuele vakbondslieden onder mijn lezers voor hun begrip voor dit standpunt.
Frans Mensonides
woensdag 16 februari 2011
© Frans Mensonides, Leiden, 2011
<< naar thuispagina Frans Mensonides