Inderdaad, de derde maand, want de acties begonnen op Koninginnedag, 30 april. Sinds zondag is de totale-staking-voor-onbekende-tijd ingegaan die de vakbonden al weken van tevoren hadden aangekondigd. Alle reden om een nieuwe pagina te beginnen; de vorige staat hier.
Ik had een van het streekvervoer afhankelijke collega een paar weken geleden voorspeld, dat het arbeidsconflict nooit in deze fase terecht zou komen. Zowel de bonden als vervoerders zouden wel eieren voor hun geld kiezen, dacht ik. Daarmee heb ik het IQ en EQ van de strijdende partijen blijkbaar overschat: over en weer met modder gooien, in plaats van te onderhandelen.
Zondagmiddag: naar Den Haag op ziekenbezoek. Station De Vink zie ik in deze dagen te vaak. Tijdens busstakingen is het het dichtstbijzijnde punt waar ik in een openbaar vervoermiddel kan stappen, een stijf kwartiertje lopen van mijn achterdeur. Ik ga te voet, maar er zijn bij dit station op de grens van Leiden en Voorschoten ook ampele mogelijkheden om fiets en vierwieler te stallen.
Voor de gang naar mijn werk heb ik niet veel aan De Vink. Ik kan er de trein naar Leiden Centraal nemen, en moet daar dan 10 minuten wachten op die richting Hoorn. Dan kan ik net zo goed meteen naar Leiden Centraal lopen, en dat doe ik dan meestal ook; een wandeling van een ruim half uur.
Onderweg, maandagmorgen, merk ik nog niet veel van de grote drukte die zou uitbreken op een dag van totale busstaking. De Morsweg, Leidens recordhouder op het terrein van luchtvervuiling, ligt er zelfs vrij stilletjes bij in de morgenzon van wat een warme dag belooft te worden.
Een leeg stationsplein; leeg van bussen, althans; mensen zijn er genoeg. Treinreizigers hebben, evenals ik, andere middelen aangewend om naar het station te komen. Mijn ogen spieden naar vakbondsschuim dat hier staat te posten, zoals een paar weken geleden. Ik zie niemand. Alleen in een hoekje van de stationshal staat de fine fleur van het chauffeurscorps een rookpauze te houden, om uit te rusten van het nietsdoen, en omdat je daar niet roken mag.
Een plukje van een man of vier. Jaap is er zowaar bij, Jaap, de vrolijkste en meest klantonvriendelijke buschauffeur, die ik in 2003 portretteerde (zie dit stuk, midden in de linkerkolom) en die ik goddank al jaren niet meer gezien heb. Blijkbaar heeft Connexxion mij een lol gedaan en hem op andere lijnen ingezet.
Vakbondslieden schetsen de laatste dagen een aandoenlijk beeld van ‘de’ chauffeur. Hij is al dertig jaar of langer in dienst, houdt met hart en ziel van zijn werk en wil niets liever dan zijn klanten vervoeren. Gek, dat ik die chauffeur zo zelden zie. Hij zit vast altijd in de vorige bus, of de volgende. Of het is er maar één, die ik toevallig nooit getroffen heb; dat kan ook.
Natuurlijk is zo’n oude rot in het vak solidair met de jonkies, die het zout in de pap niet verdienen. Zoiets begrijp ik niet. Dan moeten die jonge chauffeurs niet tekenen, lijkt me, en op zoek gaan naar een branche waarin een 21-jarige met een Vmbo-opleiding meteen een wereldsalaris verdient.
In Haarlem ook een leeg busstation. Maar bij het vertrekpunt van de Zuidtangent staan diverse mensen vergeefs te kijken naar de hoek waar hij vandaan moet komen. Zij putten hoop uit het digitale display en de mededelingen van Connexxion op de abri’s, die de mogelijkheid van een enkele verdwaalde bus openhouden. Misschien zet Connexxion zijn werkwilligen in op het rode paradepaardje.
Castricum, het einde van mijn reis – die zonder bus overigens maar vijf minuten langer duurt dan mét. Ook de passagier in deze abri hoort tot de onwetenden of optimisten.
Op de terugweg zie ik in Haarlem het wonder: een tangentbus. Er zitten passagiers in, maar helaas geen chauffeur achter het stuur, zodat het onduidelijk is of hij zal vertrekken, en zo ja wanneer. Ik blijf er maar niet op wachten.
Dinsdag mag ik gelukkig thuisblijven. Tijd om het nieuws na te googleën op termen als ’streekvervoer’, ‘vakbond’, ‘staking’, etc. Lichtelijk verbijsterd was ik door het bericht dat Klaas de Vries door beide partijen is aangezocht als bemiddelaar - voorshands zonder te mogen bemiddelen.
Wie???, denk je dan eerst, want er wonen wel tienduizend Klaas-de-Vriezen in Nederland. Maar deze Klaas de Vries was minister in het herfsttij van het paarse kabinet dat ons land zo niet naar de kloten, dan toch wel naar het rechterrijtje geholpen heeft. Thans is Klaas de Vries lid van de bejaardensoos van het Binnenhof, de Eerste Kamer.
Klaas de Vries dus, zal een onderzoekje doen naar het gesternte waaronder werkgevers en werknemers in het streekvervoer opereren; alweer een Pvda-politicus die men een douceurtje gunt. ‘Gesternte’, lees ik dat goed? Hadden ze dan niet beter een sterrenwichelaar kunnen zoeken in de Gouden Gids?
Tot Klaas de Vries’ hypervage taakomschrijving behoort in ieder geval niet: het bemiddelen bij CAO-onderhandelingen. Die gaan dus voorlopig niet door, tot genoegen van beide strijdende kampen. Die kunnen daardoor in een slappe zomerweek gerust doorgaan met vakantievieren in de achtertuin, respectievelijk die dure bussen in de garage houden.
In deze branche verricht men eerst een onderzoek naar het ontstaan van de brand, en gaat hem daarna pas blussen. Nee, als ze mensen als De Vries gaan inzetten, dan zou die staking wel eens heel erg lang kunnen gaan duren.
Maar de provincies worden ongeduldig. Enkele provinciebesturen leggen de busbedrijven een boete op van een paar ton per stakingsdag. Sommige overwegen een gang naar de rechter. Misschien moeten wij consumenten het van de provincies hebben, waar de consumentenorganisaties volkomen gefaald hebben, zelfs in het afgeven van signalen.
Frans Mensonides
Dinsdagmiddag 3 juni 2008.
Hij staat er; nou moet hij nog vertrekken.
Display op een leeg busstation in Hoorn.
Mogen wij Connexxion op onze beurt een plezierig arbeidsconflict toewensen?
In de loop van de week verdween de staking een beetje uit het nieuws; dingen die elke dag doorgaan, zijn op een zeker moment geen nieuws meer. De Vries werd niet meer genoemd; die was druk met sterrenwichelen, en kon niet gestoord worden.
Ook van de provincies hoorden we niet veel meer. Die zouden naar de rechter stappen, maar er werd niets meer van vernomen. Toen werden we op donderdagmiddag plotseling verrast door het bericht, dat ROVER zelf de gang naar de rechter zou maken. De reizigersvereniging vond, dat de reiziger onevenredig zwaar gedupeerd was door de zich nu al bijna een week voortslepende stakingen. Zij legde - en volgens mij volkomen terecht - de zwarte Piet op het bordje van de vakbonden, die tot dusverre iedere toenaderingspoging van de andere partij hadden afgewezen.
Het geding zou begin volgende week dienen. Maar die avond zag ik op hun website dit merkwaardige perscommuniqué. ROVER, in deze kolommen veelvuldig bekritiseerd wegens haar zwalkende en afwachtende houding, nam alweer gas terug. De vereniging had voor haar beurt gesproken (naar mijn smaak had zij vijf weken te laat gesproken). Er was alleen nog maar sprake van het onderzoeken van de mogelijkheden tot een kort geding. En dat was bovendien gebeurd op initiatief van de provincies Groningen en Drente, niet op dat van ROVER zelf.
Kortom, men was op een rijdende trein gesprongen, om in OV-termen te blijven. Dat niemand de vereniging maar zou verdenken van eigen initiatief, op een terrein waar zij natuurlijk bij uitstek het voortouw had moeten nemen! En natuurlijk had men andere belangenorganisaties, bejaarden, gehandicapten, etc., mee moeten zien te krijgen; of dat gebeurd is, ik weet het niet.
Gaat dat geding nu überhaupt nu wel door? Het laatste bericht van ROVER, d.d. 6-6-08, is weer ouderwets: een hoop gejammer, geklaag en gemekker, waar je niets voor koopt.
Ik hoef ze tussen haakjes geen linkjes meer toe te zenden van dergelijke uitspraken. Ze volgen mijn site op de voet. Ze lopen zelfs mijn wandelingen na. In de leeszaal las ik laatst hun Reiziger nog eens, en zag ik in de wandelrubriek een korte Utrechtse Fortenroute, die precies dezelfde weg volgde als de eerste etappe van de mijne.
Op D-Day, vrijdag de zesde van de zesde, sprak Klaas de Vries. Zijn reactie is er een van de oude PvdA-school: het is de schuld van de overheid, die met geld zal moeten bijspringen. De rijksoverheid zou de bezuinigingen op het streekvervoer (nl. op de via provincies en stadsgewesten uit te keren vergoedingen) moeten terugschroeven.
Ook zou een compensatie verleend moeten worden voor de hoge olieprijs waar de busbedrijven mee geconfronteerd worden. De overheid zou de bedrijven, zeker tijdelijk, moeten toestaan, rode diesel te tanken (precies hetzelfde spul als andersgekleurde diesel, maar wel vallend onder een lager accijnstarief). Bonden en bedrijven zouden dan, met de financiële kou uit de lucht, een tijdelijke CAO overeen kunnen komen.
Natuurlijk waren zowel vakbonden als maatschappijen het met die visie wel eens; mooi als een derde partij de schuldige blijkt te zijn! Maar Huizinga vertoonde de reflex van een OV-bewindsvrouwe van de nieuwe school: we doen niet aan staatssteun want dat mag niet van Europa. Zij is nu aan zet, maar lijkt haar beurt voorbij te laten gaan. Ook een bemiddelende rol in het arbeidsconflict acht zij niet voor haarzelf weggelegd.
Daarmee gaan we met grote vraagtekens de tweede totale stakingsweek in; de patstelling lijkt compleet.
Waar niemand van de commentatoren op wijst: de rol die de OV-chipkaart speelt op de achtergrond van dit drama. De vervoermaatschappijen hebben hun geld gezet op deze wonderkaart uit het grote sprookjesbos, die de mammon als manna uit de hemel zou laten regenen. Totale uitbanning van zwartrijders, het overheidsgeld sneller op de rekening, sneaky prijsverhogingen; even leken de bomen tot in de hemel te groeien, in OV-land.
Het werd een complete sof, al wil nog niet iedereen de mislukking toegeven. Die kaart hangt nu als een strop om de nek van de vervoersbedrijven. De investeringen zijn door het putje, zwartrijders kunnen niet effectief bestreden worden met poortjes die open moeten blijven voor eigenaars van kartonnetjes; reizigers zijn ook niet gek, en gebruiken de kaart alleen op de weinige trajecten waar hij goedkoper uitpakt dan de strippenkaart.
Die laatste kaart mag niet in prijs verhoogd worden boven het inflatieniveau. De provincies hadden in 2006 een fikse prijsstijging voorgesteld, om het prijsverschil met de chipkaart alvast op te vangen. De rijksoverheid wilde hier terecht niet op ingaan. Waarmee die kaart, naast alle ellende die hij al veroorzaakt heeft, ook nog eens via-via een oorzaak werd van het arbeidsconflict.
Iets geheel anders nu. Ik loop op werkdagen tegenwoordig van Leiden Zuidwest naar Leiden Centraal. De onbetwist kortste route loopt door het sombere, renovabele Haagwegkwartier. Er kan er maar een de kortste zijn, dat is buiten kijf. Maar ik ben toch uitgeweken naar een andere route, die er wat appetijtelijker uitziet. Die is hooguit 100 meter langer, misschien maar 50. Maar je ziet wel wat, onderweg. Zie de foto van gisterenavond. Van links naar rechts en van boven naar beneden, zie je in de volgorde station – huis:
* Molen de Put, alias de Rembrandtmolen, met op de achtergrond de v/m Zeevaartschool.
* De Rijn- en Schiekade, met zeer gevarieerde bebouwing aan weerszijden. Een monument bovendien van gemeentelijk geblunder. In de jaren 70 werd hij gedempt; er moest een ringweg komen om het centrum van Leiden, en deze kade zou daarvan deel uitmaken. De ringweg werd opgeofferd aan bezuinigingen en nieuwe visies over verkeersafwikkeling. In de jaren 80 werd de kade doodleuk weer opengegraven. De Rijn- en Schiekade ligt niet op een busroute, dus je hoeft je ook niet te ergeren aan om de 300 meter een verlaten abri.
* Het oude kantoor van het Leidsch Dagblad aan de Witte Singel, in 1924 ontworpen door Dudok (waarbij de zwaar overschatte architect het redactielokaal vergat). Tegenwoordig verhuist de krant iedere zeven jaar naar een nieuw pand, en doet daar dan kond van in een speciale bijlage, want de krant zelf is ook nieuws, en niet het minst belangrijke.
* De op een na de kortste route biedt uitzicht op de op een na de beste universiteit van Nederland.
* Het kasteeltje, waar mijn moeder in haar jeugd nog eens stage heeft gelopen in de huishouding. Er woonde toen nog een heuse barones.
* De spoorwegovergang Telderskade, waar je tijdens een busstaking tenminste nog een trein kunt zien rijden.
* Aan dezelfde Telderskade een onbegrijpelijk gedicht in het Catalaans, met een vertaling die onbereikbaar is door een dik hek. ´Kostuum de lul´, noem ik het geheel altijd, naar de zinsnede ´costum de l´ull´ die er in voorkomt. ´Pluja´ betekent regen, maar die heb ik gelukkig nog weinig gehad. Hier trouwens de vertaling.
*Hier komen de kortste en de op een na de kortste route weer bijeen: een wipkip in de vorm van een politiemotor, bij het wijkpolitiebureau.
Een mooi stukje Leiden, al met al, maar ik hoop het niet al te vaak meer te hoeven bewandelen. Meer erover lees je vermoedelijk in de wandelrubriek van de volgende Papieren reiziger.
Frans Mensonides
Zaterdagmiddag 7 juni 2008
Vandaag (maandag de 9e) heb ik dan zelf het rapport van Klaas de Vries, Gesternte van het streekvervoer, maar eens bestudeerd. Het staat op de site van Infrasite.nl. Het omvat maar 6 pagina’s A4, afgezien van de astrologische tabellen met ascendanten, conjuncties, opposities en wat al niet.
Iedereen kan het zelf nalezen en het zijne ervan denken. Eén indruk overheerst bij mij: streekvervoer en overheid hebben elkaar in een dodelijke financiële en organisatorische wurggreep – één waarvoor ze dan wel zelf bij hun volle verstand de contracten getekend hebben. Daarmee houden ze de werknemers van het OV en de reizigers ook in een wurggreep. Van de laatsten zijn velen van het OV afhankelijk; zij zijn uiteindelijk het slachtoffer van het conflict.
Het streekvervoer voelt zich bedreigd door het stadsvervoer, dat vrijgesteld is van marktwerking, tot in de eeuwigheid het monopolie heeft, en zich dan ook nog eens als concurrent op de streekmarkt mag begeven. Hetzelfde mogen de touringcarbedrijven. Die hebben beroerdere CAO’s dan het streekvervoer – al wordt er in die branche nooit gestaakt – en daardoor ook een betere concurrentiepositie.
In zo’n dun rapport staat ook een hele hoop NIET. De Vries hamert op de marktwerking, de dieselolieprijs en de door het rijk opgelegde bezuinigingen, maar hij noemt de chipkaart slechts zijdelings als oorzaak van de penibele financiële positie van het streekvervoer. Wonderlijk, want de dieselsof en de rijksbezuinigingen worden geschreven met acht nullen en de chipkaartramp met negen nullen.
De Vries geeft ook geen antwoord op de vraag, waarom er vóór de invoering van de marktwerking ook al vrijwel jaarlijks gestaakt werd in het OV. Zoals in 1995, toen het streekvervoer wekenlang plat lag en de rechter uiteindelijk bepaalde dat er in ieder geval in de spits gereden moest worden.
Maar het ergste is wel dat De Vries in zijn rapportje nauwelijks over reizigers schrijft. Die tellen zelden of nooit mee in discussies over OV. Misschien is dát wel het aller-, allergrootste probleem van die sector. En ze beseffen het zelf niet eens.
OV-ambassadeur Jeltje van Nieuwenhoven heeft eind vorige week toch nog gereageerd op mijn mail, bij monde van een beleidsmedewerkster. Ik geef haar antwoord hier integraal weer. Zij heeft veel woorden nodig om haar gebrek aan daden te verklaren.
Geachte heer Mensonides,
Hartelijk dank voor uw reactie op de website van de OV-ambassadeur, waarin u aandacht vraagt voor de stakingen in het streekvervoer.
Een van de taken van de OV-ambassadeur is om in (potentiële)conflictsituaties desgevraagd te bemiddelen, ter voorkoming van zware en langdurige juridische procedures. Bij de invulling van deze taak staat voorop dat ze niet zal treden in de bevoegdheden van de decentrale overheden, de vervoerbedrijven en van de minister zoals die zijn vastgelegd in de Wet Personenvervoer 2000 en de Spoorwegwet. Het uitgangspunt bij de bemiddeling is dat partijen binnen hun bevoegdheden eerst zelf door goed onderling overleg conflicten voorkomen of oplossen. Indien zij hier niet uitkomen kunnen ze de OV-ambassadeur, vragen om te bemiddelen en de patstellingen te doorbreken.
Belangrijk is dat alle betrokken partijen daarmee instemmen; de OV-ambassadeur heeft niet de bevoegdheid om partijen aan tafel te dwingen. Bovendien zal de OV-ambassadeur ook niet fungeren als scheidsrechter omdat er inmiddels een algemeen en sectorspecifiek wettelijk kader is ten behoeve van toezicht en geschillen. Omdat het conflict in het streekvervoer een CAO-conflict betreft tussen bedrijven en hun vakbonden heeft de OV-ambassadeur geen rol in dit conflict. Zoals u wellicht inmiddels gelezen heeft is de heer K. de Vries door de betrokken partijen gevraagd een analyse te maken van het conflict.
Met vriendelijke groet,
[…]
En vandaag ging dan toch de kogel door de kerk. ROVER stapt naar de rechter, samen met de drie noordelijke provincies, de drie apartjes onder de provincies, die vroeger ook meestal al een eigen stadhouder hadden (waar blijft de rest?). Het werd bekend gemaakt na een dag waarop de vakbonden en busbedrijven hun klucht zonder schroom hadden voortgezet. Er zou niet onderhandeld worden, maar wel informeel overlegd; dat laatste ging niet door omdat het naar de pers was gelekt (????).
Nu moet het dan maar eens afgelopen zijn met die flauwekul. Zelfs tot de SP, de Stakings Partij, begint het door te dringen; het socialistische kamerlid Roemer nam het vandaag zowaar op voor de zwakkeren in de samenleving die de dupe zijn van de acties.
Rover en de provincialen dagen beide partijen. Ze laten zich niet uit over de vraag wie er gelijk heeft, en vragen heel bescheiden om een opschorting van de staking, zodat er eindelijk weer onderhandeld kan worden. Een alleszins redelijk verzoek, maar of het gehonoreerd wordt, is in hoge mate onzeker; ik heb wel eens het idee dat zulke dingen vooral afhankelijk zijn van het humeur van de rechter.
De chauffeurs zullen nu in ieder geval betogen dat de staking geen maatschappelijke ontwrichting met zich meebrengt, met andere woorden: dat zij een product maken dat je net zo goed kunt missen. Mijn moeder van 80 denkt daar anders over; zij moet nu voor elk ritje in de stad een taxi ontbieden en die betalen van haar pensioentje.
We zullen zien hoe het uitpakt! Intussen is de staking overgeslagen naar Vlaanderen, waar chauffeurs van De Lijn het werk neer hebben gelegd voor meer koopkracht en goedkopere diesel in hun eigen auto, en naar de veren over de Maas, waarvan sommige ook aan de wal blijven.
FM
Maandagavond 9 juni 2008, voor het laatst gewijzigd dinsdagochtend de 10e
Veerpont Steyl - Baarlo over de Maas; archieffoto 2006. Deze vaart overigens wél, voor zover mij bekend.
De rechter heeft gesproken, en het was geen Salomonsoordeel, zoals sommige kranten beweerden. Een Salomonsoordeel heeft als kenmerk, dat alle partijen er in kunnen berusten, maar met deze uitspraak van een Groningse magistraat was vrijwel niemand tevreden.
De rechter bepaalde dat in de drie noordelijke provincies met ingang van donderdag 12 juni twee maanden lang niet meer gestaakt mag worden in de spitsen: tussen 7:00 en 9:00 en tussen 16:00 en 19:00. Met die uitspraak volgde hij de lijn van 1995. Het verbod tot staken tijdens de spits zal nu wel een gewoonterecht worden.
Er zit een grote willekeur in. Blijkbaar tellen alleen de belangen van forenzen (voor zover die een standaard negen-tot-vijf baan hebben). Vele studenten en scholieren (die meestal vroeg in de middag terugreizen), bejaarden, gehandicapten, winkelaars en winkeliers pissen naast het potje. De laatsten klagen al over verlies van omzet; even met de bus naar de stad is er voor hun klanten niet meer bij.
Reden tot ontevredenheid voor veel reizigers, en dus ook voor de provincies en voor ROVER, de partijen die het geding hadden aangespannen en slechts ten dele hun zin hebben gekregen.
Ook de vakbonden meenden reden te hebben tot sippe en boze blikken. Je zou zeggen dat de chauffeurs ook met een dalurenstaking hun punt wel kunnen maken. Maar nee. Vanavond werd bekend dat de chauffeurs in de negen niet-noordelijke provincies niet vrijwillig zullen gaan rijden in de spits. Ze wachten dat ook zij voor de rechter gedaagd worden, die dan niet veel anders zal kunnen doen dan de uitspraak van zijn Groningse collega volgen.
Slechte verliezers, de vakbonden en de chauffeurs. Hun reactie is die van verwende, ontevreden kinderen. Ze laten zich aardig in de kaart kijken, zo, en ik hoop dat ze hiermee hun laatste restje sympathie bij het publiek verspelen.
Verbijsterend klungelig is het optreden van de provincies. Die zijn verenigd in het IPO (Interprovinciaal Praat Orgaan). Was het nou zo’n toer om gezamenlijk te opereren? Waarom moesten alleen de drie noordelijke provincies de kastanjes uit het vuur halen? En dat met ROVER in hun kielzog, die natuurlijk al veel eerder zelf naar de rechter had moeten stappen. ROVER is een landelijke vereniging; hun geding had automatisch tot een landelijke uitspraak geleid.
ROVER en IPO hebben een nieuwe gang naar de rechter aangekondigd, als de vakbonden volharden in hun halsstarrige houding. We wachten af wanneer de streekbus weer verder zal komen dan De Lemmer en Kornwerderzand.
FM
Woensdagavond 11 juni 2008
Leiden Centraal op zaterdagmiddag rond 17:00 uur. Het loket van Connexxion weerspiegelt het busverkeer dat net weer op gang is gekomen. De 'omstandigheden' op het briefje bestaan vermoedelijk uit angst voor horden reizigers die komen klagen of schadevergoeding eisen.
We zijn nu drie dagen verder dan in de laatste bijdrage van mijn kant. Polderhaters hebben de afgelopen 72 uur hun hart kunnen ophalen. Halfzachte toezeggingen, halfzachte akkoorden en halfzachte commentaren waren de elementen van wat je ‘Een Hollands drama’ zou kunnen noemen, als dat al niet de titel was van een roman uit het interbellum die niets met streekvervoer te maken heeft. Laten we het maar houden op: ‘Een Hollandse farce’.
Eerst was er donderdag een spoeddebat over het streekvervoer in de Tweede Kamer. Staatssecretaris Tineke Huizinga deed een vage toezegging dat ze in financiële zin iets zou gaan betekenen voor de sector, maar zonder meteen de buidel te trekken om het verschil bij te passen tussen looneis en loonbod. Die weigering leek me terecht en verstandig. Maar hoeveel ze dan wél bereid was te betalen, en waaráán precies, en aan wie, dat bleef allemaal in het schemerduister. Wel is Tineke vrijdag meteen overleg gaan voeren met de provincies, en dat overleg was ‘constructief’; gelukkig, opluchting bij iedereen.
Bonden en bazen hadden zich donderdagavond op al opgesloten in een motel in BUSsum. Al snel klonken optimistische geluiden: er was een akkoord in de maak. Het duurde maar liefst twintig uur voordat het bekend gemaakt kon worden. Wonderlijk, dat die vakbondsmensen niet gingen klagen bij zichzelf: ‘Een werrukdag van twintig uur, motte wij dit pikke, mense?’
Als voorlopig akkoord kwam er een loonbod op tafel van 5,5% voor anderhalf jaar, met terugwerkende kracht vanaf 1 januari 2008. Ik ben kwijt, tot welke decimaal achter de komma dit getal overeenkomt met het oorspronkelijke loonbod. Ook over al dan niet betaalde pauzes las ik niets meer. Maar hoe dan ook: Gelukkig zijn we dus in ieder geval tot juli 2009 van dat misselijke gestaak verlost.
Dachten we. Want het akkoord is nog maar voorlopig. Het kan pas effectief worden als de overheid met geld over de brug komt. Dus of Tineke de poeplap maar even wil trekken! Nu heb ik geen hoge muts op van de staatssecretaris; in mijn stukjes over de chipkaart heb ik zelfs meerdere malen aan haar verstand getwijfeld. Maar ze zal toch niet zo gek zijn om in te gaan op deze hondsbrutale chantage vanuit de bussector. Het zou een mooie boel worden, als iedereen die iets te onderhandelen had in dit land, de rekening kon presenteren aan de overheid, met de stoere woorden: ‘De bal ligt nu op úw helft, regering!’
Dus akkoord of niet, de staking gaat door. Er rijden de komende tijd alleen bussen van 7 tot 9 en van 16 tot 19. Jawel, in het hele land; de bonden zijn uiteindelijk toch zo verstandig geweest om hun opponenten een gang naar de rechter te besparen, en ook in de negen zuidelijke provincies de uitspraak van de Groningse rechter te respecteren. En zo kunnen we vandaag, zaterdag al om 9:00 uur naar de stad, en na een mega-koopsessie om 16:00 uur weer terug.
Op zaterdag? Hebben we op zaterdag ook al spitsuren? Inderdaad, in de uitspraak van de rechter staat niets over ‘maandag t/m vrijdag’, en dat betekent dat de bussen ook in het weekend twee maal daags uit de garages moeten komen. Ook op zondag, al zal de ochtenddienst dan wel heel karig zijn; weinig streekbussen zijn op zondagmorgen al voor 9:00 uur op pad.
Wat verder nog? Jan Marijnissen, de leider van de SP, riep ROVER op tot solidariteit. Niet met de reiziger, zoals tot de statutaire doelstellingen van die vereniging behoort, maar met de buschauffeurs. Raar. Marijnissen zelf heeft een paar jaar geleden een Marxistisch-Leninistische nep-ROVER opgericht onder de naam: Nederlandse Vereniging van Reizigers. Het zou bij uitstek op de lijn van zo’n averechtse consumentenclub liggen om louter de chauffeurs een steuntje in de rug te geven. Maar van de Nederlandse Vereniging van Reizigers is tijdens deze hele staking geen woord vernomen. Jan noemt haar ook niet; is hij het bestaan ervan vergeten?
ROVER zelf noemt de hele farce die we de afgelopen dagen beleefd hebben, ‘een stap vooruit’. Dat begrijp ik ook niet. De reizigersvereniging vindt ook dat Tineke moet dokken, al zeggen ze het niet met zoveel woorden. Verder betreurt ROVER het, dat de gemoederen de afgelopen dagen soms hoog zijn opgelopen.
Van dat laatste heb ik weinig gemerkt. Ik vind eerder dat Nederland erg stoïcijns is gebleven onder een bezopen wantoestand, alsof men met zijn hoofd meer was bij die twee voetbaloverwinningen in Zwitserland. Maar ik kan een nieuwsfeit gemist hebben: horden woedende reizigers die slaags waren geraakt met vakbondstroepen, massale gevechten tussen stakers en werkwilligen, extra bewaking van busbazen en vakbondsbonzen. Dat zou allemaal zeer betreurenswaardig geweest zijn, maar het is niet gebeurd.
ROVER is een beetje van zichzelf geschrokken; dat bedoelen ze, denk ik. ROVER is een muis die soms vervaarlijk brult, en daar dan zelf zo van schrikt, dat ze dan een poosje niet veel meer kunnen uitbrengen dan gepiep.
Ook dit stukje zal wel niet het laatste zijn; van die stakingen zijn we nog niet verlost.
FM
Zaterdagavond 14 juni 2008
16:45: de Breestraat weer als vanouds
Keurig netjes staan de bussen klaar bij Leiden Centraal, tijdens de eerste zondagmiddagspits in de vaderlandse OV-geschiedenis. Geen chauffeur die het gewaagd heeft, een wilde staking te beginnen en in zijn achtertuin te blijven. De reizigersaantallen vallen wat tegen; een beschikbaarheid van drie uur per zondag is voor de meeste reizigers toch te weinig, denk ik.
een nieuwe werk- en stakingsweek. Voor sommigen is een werkdag van twee uur al een hele opgave. De buschauffeurs interpreteren de uitspraak van de rechter zodanig dat ze om 7:00 de garage uitrijden, en niet om 7:00 uur bij de halte staan waar hun bus volgens dienstregeling op dat tijdstip staan moet. Dat is de schuld van de Groningse voorzieningenrechter: die had natuurlijk expliciet in zijn vonnis moeten opnemen dat dat laatste de bedoeling was. Maar wat weet een voorzieningenrechter nou van streekvervoer? Wel genoeg om te bepalen dat ritten die na 09:00 uur en 19:00 uur eindigen, gewoon uitgereden moeten worden, zodat de reiziger niet ergens in de polder gedumpt wordt. Dat is wél geregeld in het vonnis.
Mijn bus naar het station vertrekt om 7:10 van zijn beginpunt. Ik betwijfel, of deze rit wel gereden wordt. Ik neem het risico niet, en besluit naar het station te lopen; het is tenslotte mooi weer. De Rijn en Schiekade ligt er mooi en rustig bij in de ochtendzon.
Het is me na lezing van dit bericht van Rikus Spithorst nu ook wat duidelijker, waarop hij doelde toen hij het had over hoog oplopende gemoederen. Hij bedoelde die van hemzelf. Ik ken het verschijnsel van de enige mail die hij mij ooit zond. Nou ben ik maar een renegaat, een uitgetreden lid van zijn club. Maar het is niet erg handig om zulke erupties ook tentoon te spreiden tijdens een radio-optreden dat door honderdduizenden mensen beluisterd wordt.
Ergens begrijp ik het wel, hoor. Zo’n interview, ook al luisteren er tien Feyenoordstadions, is toch niets anders dan een onderonsje met één persoon, waarbij je je al gauw laat verleiden tot uitspraken die je in het openbaar niet doet. Zulke uitglijders als Spithorst heb ik voor de radio gelukkig nooit gemaakt. Maar laatst wel in eigen kring, toen ik fulmineerde over ongunstige karaktereigenschappen van buschauffeurs. Dat deed ik tegen iemand van wie ik niet wist dat vrijwel haar hele familie dat beroep uitoefende.
Ach, ergens mag ik hem toch ook nog wel, die Rikus; mensen die een beetje reuring veroorzaken, daar zijn er veel te weinig van in de wereld.
FM
16-06-2008
En zo kwam er op woensdag de 18e toch nog ineens een einde aan de busstaking. In tegenstelling tot wat ik verwacht had, kwam Tineke Huizinga alsnog over de brug. Zij legde 16 miljoen euro in de pot, om het arbeidsconflict tussen busbazen en vakbonden op te lossen.
Natuurlijk deed zij er alles aan om een andere voorstelling van zaken te geven. Het geld was ‘een steuntje in de rug’ voor de sector. Het was bedoeld voor de provincies. Die zouden daarvan de busbedrijven een toelage kunnen verstrekken ter compensatie van de hoge dieselprijzen. De bedrijven zouden daardoor iets extra’s kunnen doen; voor het personeel, bijvoorbeeld.
Waar komt dat geld vandaan? Natuurlijk is het een ‘sigaar uit eigen doos’, om die term nog maar eens een keer te gebruiken. Het geld was eerst wegbezuinigd door dezelfde regering die het aandeel van het OV in de totale mobiliteit met 5% wil laten stijgen. Maar daar zal deze injectie ook niet toe bijdragen. Het imago van het streekvervoer heeft een flinke knauw gekregen na anderhalve maand actievoeren. En het extra geld wordt niet gestoken in kwaliteitsverhoging: extra busritten, om iets te noemen. Dat is de chauffeurs natuurlijk een zorg!
Wie mag het geld ophoesten? De belastingbetaler in eerste instantie, maar t.z.t. de busreiziger. Per 1 januari 2009 moet hij een ‘brandstoftoeslag’ betalen per kilometer dat hij reist. Per kilometer, dat riekt naar een verhoging van de kilometerprijs van de OV-chipkaart. Maar aangezien die over zes maanden beslist nog niet overal ingevoerd zal zijn, zal het vermoedelijk neerkomen op een flinke prijsverhoging van de strippenkaart, in tegenstelling tot wat ons ooit beloofd is.
Ik ben net als iedereen blij, dat de staking verleden tijd is – zeker gezien het feit dat het mooie weer vanmorgen ineens voorbij was en had plaatsgemaakt voor storm en regen. Wandelen zou een stuk minder aangenaam zijn dan het gedurende de afgelopen weken soms was.
Maar wat ik in deel 1 van dit tweeluik al voorspelde, komt uit: de reiziger betaalt die flauwekul natuurlijk uiteindelijk. Tenminste: ik kan iets gemist hebben gedurende de afgelopen dagen, toen de nieuwsfeiten over elkaar heen tuimelden. Maar het komt me voor, dat de sigaar, die de chauffeurs uiteindelijk toch in het vestzakje hebben kunnen steken, afkomstig is uit de doos van de reiziger.
De reizigers zijn daarmee de grote verliezers. ROVER zal vandaag dus haar vreugde wel uitspreken over het feit dat de staking zo goed is afgelopen. ‘De buit is binnen’, zei men woensdagmiddag zelfs al - met een vakbondspetje op?
ROVER, dat die middag ook nog een naïeve oproep deed aan de vakbonden, om woensdagavond meteen de bus weer te laten rijden. En dat op een voetbalavond! Maar nee, de accu’s van de bussen waren leeg en de computers moesten gereset worden, zei vakbondsonderhandelaar Wyb Kusters. Wat een rotsmoes, nadat alle bussen die dag in de spits al gereden hadden!
Met dit alles is gelukkig wel een einde gekomen aan deze reeks.
FM
19-06-2008
© Frans Mensonides, Leiden, 2008.