---

 

‘Een goede hoveling wordt niet geboren, maar gemaakt’. Die stelling zou Constantijn Huygens zeker onderschrijven. Zijn ouders hadden hem en zijn één jaar oudere broer Maurits doelbewust opgevoed voor een hoge positie aan het hof, met een zorgvuldig uitgestippeld opleidingsprogramma. Zelf zou hij zijn zoons later ook zo’n opvoeding geven.

 

Privé-onderwijs

Vader Christiaan Huygens sr. (1551-1624) was in de Haagse hiërarchie opgeklommen tot secretaris van de Raad van State. Hij was een algemeen gerespecteerd man aan het hof en bovendien vertrouweling en raadgever van twee opeenvolgende stadhouders, Willem en Maurits van Oranje

Voor zijn zoons Maurits en Constantijn had hij ook een hoge positie aan het hof in gedachte of in ieder geval een goede betrekking in de diplomatie. Dat de familie Huygens niet kon bogen op een adellijke afkomst, hoefde beslist geen bezwaar te zijn; zelf was hij er ook zonder titel gekomen.

De opleiding van zijn zoons nam hij zelf ter hand. Maurits en Constantijn zijn nooit naar school gegaan. Op school, zo vond vader Huygens, leerden de kinderen veel te weinig. De onderwijzers hadden zelf onvoldoende kennis en ranselden er bovendien bij de minste of geringste aanleiding op los.

Huygens geloofde in spelenderwijs leren; de kinderen moesten plezier hebben in het onderwijs, zodat ze de benodigde kennis gretig tot zich zouden nemen. Bij het muziekonderwijs leerde hij zijn zoons de toonladder aan de hand van de knopen van hun jas: de onderste knoop stelde ‘do’ voor, de op een na onderste ‘re’, etc.

 

Als een geboren Fransman

Aanvankelijk onderwees Huygens zijn zoons zelf. Later huurde hij er gouverneurs, privé-onderwijzers voor in, die een strikte taakomschrijving kregen. De eerste gouverneur, Joannes Brouart, kwam bij de familie Huygens over de vloer toen Constantijn pas zeven jaar oud was en leerde de twee jongetjes de Franse taal. Dat was de voertaal aan het hof en in de internationale politiek. Je kon er niet vroeg genoeg mee beginnen, vond vader Huygens, dan leerde je de taal even goed spreken als een geboren Fransman.

In Mijn leven, verteld aan mijn kinderen kijkt Constantijn Huygens terug op zijn kindertijd. In dit Latijnse gedicht, dat Huygens schreef op 82-jarige leeftijd, presenteert hij zijn leven als lichtend voorbeeld voor zijn mannelijke nazaten.

Vals-bescheiden stelt hij, dat hij zelf niet erg veel talenten bezit. Op die manier benadrukt hij het belang van een goede opvoeding; alle eer komt toe aan zijn vader en zijn gouverneurs.

Amper kon ik praten, of ik begon op tweejarige leeftijd voorgezongen liederen na te zingen. Er waren mensen die hierin een voorteken zagen en hoopten dat ik een beschermeling van de Muzen kon worden. Die hoop bleek niet ongegrond, want met vijf jaar was ik bij elk huisconcert primus en beste van iedereen, of meende dat te zijn onder het luide applaus dat me op die jonge leeftijd ten deel viel. Daarna volgde de viola da gamba, waarvan ik vaak heb horen zeggen dat ik me er binnen een paar weken in bekwaamd heb. Vervolgens kreeg ik van Joannes Brouart binnen een jaar tijd het Frans ingegoten, totdat het welhaast mijn moedertaal was geworden. Zo gemakkelijk laat een jong kind zich in de prilste jaren overal toe meenemen (zij het niet zonder de toewijzing van de ouders). Want als mezelf meer dan een gemiddelde aanleg toedichtte, zou ik met recht waanwijs mogen heten.

Boek I, r. 46-59. Vertaald uit het Latijn door Frans Blom.
Overgenomen uit: Mijn leven, verteld aan mijn kinderen (…), Amsterdam 2003. Dl. I, p. 67.

lees deel 2>>>

Meer weten?

© Frans Mensonides, Leiden, 2007.