 Soldaat zonder rang
(r. 1) Hij is
een ijzeren spijl in het hek van het vaderland. Hij predikt met zijn
mes; hij geeft raad met zijn vuisten. Plunderen is hem toegestaan, hij
rooft en verkracht ongestraft. Hij is een gevreesd ambachtsman die
weduwen en wezen maakt. Hij eigent zich alles toe wat van de vijand is.
Hij is de enige in ons land die vrede als een bedreiging ziet. Hij is
de laatste van Mozes' volgelingen; nog steeds geeft hij zich over aan
de dans om het
gouden kalf die het volk van Israël verblind heeft.
|
 De huurling: dader of slachtoffer?
|
(r. 9) Hij is een duif in de
winterkwartieren maar een duivel daarbuiten. Hij is de dorsvlegel van
de boer en de zeis die zijn land plundert. Zijn vingers zijn de
strengste gesels van God. Hij hongert naar de dag van de veldslag,
waaruit hongersnood zal voortkomen. Hij verlangt naar levensgevaar; hij
besterft het als er niet gestorven wordt en haalt de schouders op over
de dood, die anderen juist grote angst inboezemt.
(r. 15) Als vloeken christelijk zou zijn, dan
was hij een goed christen. ´Vergeef ons onze schulden…´, dat kan hij
nog leren bidden, ´… zoals wij onze schuldenaars vergeven´, dat komt er
al moeilijker uit. Maar hij zou het hele Onze Vader inslikken voor een
beetje buit. Hoe meer bloed hij verliest, des te meer dorst hij krijgt
naar geld. De soldij vertelt hem welke vorst en welke natie voor een
rechtvaardige zaak strijden. Wie hem het best betaalt, lijft hem in.
(r. 22) Knapzak, vrouw en kind sleept hij achter zich aan;
daar vecht hij fanatiek voor. Hebben ze geluk, dan komt hij zegevierend
uit de slag. Drie dagen lang zullen hun magen zich daarover verheugen
en vier dagen lang hoeven ze niet te bedelen. |
 Lees
ook Huygens' zedeprint Een boer
|
| (r.
25b) Maar oh wee als hij sneuvelt! Meteen krijgen ze een
bedelkorf aan hun arm, die beslist niet gevuld wordt door de verdienste
van hun dode Jan Soldaat. Maar ze zouden ook niet willen dat hij het
had naverteld en opgezadeld zat met een stomp of met een derde been.
Het is veel beroerder, een invalide man te hebben dan helemaal geen
man. Dat is het grafschrift dat zijn nabestaanden hem schenken. En dat
is de wrange vrucht die je plukt als je je huid hebt gewaagd voor
oorlogsbuit. (r. 32) |
 Lees ook Huygens' zedeprint De
bedelaar |
|
Om eer en roem geeft de soldaat niet. Daar gaan de
veldheren uiteindelijk mee strijken. Het gaat soldaten louter om de
buit, maar de kans daarop is gering.
|
|
| (r. 41) Doe vooral mee aan die loterij met
een kans van één op duizend! Je wilt wat winnen, maar je hebt een
'niet' in handen: van weinig word je tot niets. Bovendien, christen, ga
je dat uur tegemoet, dat lange ogenblik waarop je zult betalen voor al
je vorige uren. Ik zou me een stuk minder zorgen over je maken, als je
in je ziel net zulke leeuwenmoed meedroeg als je tentoonspreidt op het
slagveld. Je verschijnt voor de Opperrechter met een ziel die belast is
met vele in zonde doorgebrachte dagen; je komt daar zonder ook maar een
greintje berouw. Oh wee, oh wee, zielen van staal, het is een
duurbetaald gevaar waaraan jullie je hebben blootgesteld!
Het bijbelwoord luidt niet voor niets: ´Het was beter voor
deze mens, als hij nooit geboren was´. (r. 50).
Den
Haag, 2 september 1623
|
Soldaat
en matroos |