Aflevering: 5
Datum: Dinsdag 31 januari 2006
Onderwerp: IJskoude Rembrandttentoonstelling

Wat doe je in de week dat Mozart zijn 250ste geboortedag viert? Dan ga je… nee, niet naar een concert van Mozart, maar naar een tentoonstelling van een andere kunstenaar van weleer, die dit jaar ook jarig is, of liever gezegd: eeuwig; ik doel op Rembrandt.

Rembrandt werd geboren in 1606, en deed dat niet in Amsterdam, zoals de halve wereld denkt, maar in Leiden. In die stad vindt in de Groenoordhallen deze winter het Nederlands IJssculpturenfestival plaats, dat geheel in het teken staat van Rembrandt en zijn schilderijen. De meester zelf en zijn bekendste gekonterfeite figuren zijn door 60 beeldhouwers vereeuwigd in ijs en sneeuw – al is ‘vereeuwigd’ natuurlijk een misplaatste term bij een materiaal dat niet kan overzomeren.

De rij bij de kassa valt mee. Voor me staat zo’n doorsnee-gelukkig gezinnetje: vader, moeder, jongetje en meisje. ‘Brr, koud; frisjes vandaag, wij gaan vast naar binnen, hoor!’ Ze laten pa in de rij staan, maar zullen van een koude kermis thuiskomen. Wellicht denken ze, dat in de expositieruimte een batterij heteluchtkanonnen staat opgesteld, met het risico dat een half miljoen kilo ijs en sneeuw voortijdig verandert in evenzovele liters water. In de foyer vind ik het gezin terug, bij de balie van de garderobe. Tot hun verbazing is die onbemand, en helemaal leeg. Kun je hier je jas niet eens afgeven?

Nee, het IJssculpturenfestival is geen attractie voor koukleumers. In de tentoonstellingsruimte is een koelingsinstallatie werkzaam die probeert te voorkomen wat laatst gebeurde op het EK Schaatsen in Hamar: dat het ijs smelt. In de gedempt verlichte ruimte heerst een constante temperatuur van min 8 graden Celsius; 10 graden koeler dan het buiten is, vanmiddag.

Alles is er: Rembrandt zelf, zijn ouders, vrouwen en kind; dr. Tulp die onder publieke belangstelling een dood stuk geboefte openlegt; de trommelslager van de Nachtwacht. Niets ontbreekt, en toch heb ik de hele tijd het gevoel dat ik iets mis.

Het besef: ‘vita brevis, ars longa’, mis ik onder meer; het leven kort, de kunst lang. Hier duurt de kunst nu eens korter dan een mensenleven. Wat hier staat is vorige maand gemaakt en wordt eind februari ten prooi gegeven aan koning dooi. Slechts de DVD en de foto’s zullen overleven.

Goede foto’s, die mis ik straks, bij thuiskomst, ook. Je kunt ze nemen zonder flits of met, maar echt fraai worden ze niet. Voor het eerste is de ruimte te duister; het tweede veroorzaakt rare schaduwen en wit uitgebeten plekken, althans bij een fotograaf van mijn kaliber. Een kraakhelder ijsbeeld van een manspersoon krijgt op de foto grimmige, onheilspellende trekken.

Wat ik echter het meeste mis is het koloriet, het clair-obscur; die warme Rembrandt-tinten. Ik vind het verschrikkelijk knap wat die ijsmeesters in twee weken tijd bijeen hebben geboetseerd, gekrabd, gevijld, geschaafd en gebeiteld – let wel: onder dezelfde lage temperaturen! – maar Rembrandt in ijs blijft steriel. Zijn werken horen in een museumzaal, niet in een duister ijspaleis.

Fotografen zijn druk in de weer; de overige bezoekers hebben het voornamelijk koud, en slaan met armen en trappelen met benen. Iedereen is vol bewondering, maar niemand raakt echt in vuur en vlam voor hetgeen hier tentoongesteld wordt. Gelukkig ook maar; veronderstel dat ons gezamenlijke enthousiasme de complete expositie had doen wegsmelten!

Een kleine drie kwartier houd ik het uit in de vrieskou. Dan spoed ik me naar het warme restaurant, waar hete chocolademelk is, en waar uiteindelijk toch de heteluchtkanonnen staan te loeien.

Ik nip van mijn drank en zie in gedachten vanachter een wolk Rembrandt fronsend en hoofdschuddend naar beneden kijken. Hij is zeer gevleid met al die aandacht, dit jaar, maar vindt deze ijsmanifestatie een beetje maf. En gelijk heeft hij.

© Frans Mensonides, Leiden, 2006

26 jan. 2006: 'Ga boeven vangen'
20 jan. 2006: Vijftig manieren waarop ik mijn leven verpestte en hoe jij dat kunt voorkomen (recensie)
13 jan. 2006: 'Borrel jij wel genoeg'? Het studentenleven.
5 jan. 2006: Oer-tekstverwerker uit 1984