Langs lange lijnen: Hermes 21

Inleiding

Eindhoven

Gemert

Uden

Nijmegen

In kort bestek

De Cijfers

Welaan! Op een druilerige zomerdag stond emeritus-missiepater Frans v.d. Poel in zijn woonplaats Gemert op de bus te wachten. De bus was te laat, de pater dreigde zijn treinaansluiting te missen, het wachthuisje was zo lek als een mandje; de passagiers stonden te kankeren. Er zal ongetwijfeld ook wel wat onwelvoeglijke taal gebezigd zijn en Frans v.d. Poel heeft misschien stiekem een kruisje geslagen voor het zielenheil van de sprekers. Hij kon zich best voorstellen dat men kwaad was. "Sapristi" ontviel de pater. Gelukkig hoorde niemand het. "Sapristi" herhaalde hij, nog zachter. "Eigenlijk zou ik een vereniging moeten oprichten voor ontevreden openbaar vervoerreizigers. Niet mopperen en vloeken, maar aanpakken!"

In zijn tijd onder de arme negertjes van Afrika had v.d. Poel geleerd dat met praten doorgaans geen problemen opgelost worden. "Doen"! Was zijn motto. Enkele maanden later werd de Stichting ROVER opgericht. V.d. Poel bleef voorzitter tot aan het begin van de jaren tachtig. Toen werd ROVER van een stichting omgezet in de huidige vereniging. Frans v.d. Poel trok zich terug, maar bleef de bestuurders van ROVER met raad en daad terzijde staan. Op 31 december 1995, aan de vooravond van het zilveren jubileum van ROVER, overleed Frans v.d. Poel op 79-jarige leeftijd in Gemert.

Misschien is het hier niet de juiste plaats om op te merken dat De digitale reiziger en ROVER niets met elkaar te maken hebben. Toch: dit misverstand blijkt bij sommige lezers te bestaan, en ik wil het graag uit de weg ruimen.

Eindhoven

Op busstation Neckerspoel, achter het station van Eindhoven, staat bus 21 naar Nijmegen aangekondigd voor perron J. Ik zie de bus niet verschijnen. Lijn 410 staat op punt, te vertrekken naar Uden, een plaats die ook op mijn route ligt. 410 heeft de status van Interliner, maar hij lijkt er niet op. Het is een doodnormale streekbus, misschien iets nieuwer en luxueuzer dan de doorsnee-bus van Hermes die in deze streken rondrijdt.

Terwijl het vertrektijdstip, 12.09 uur, van lijn 21 met rasse schreden nadert, is er nog steeds geen bus te zien op perron J. Geen passagier ook. Ik besluit eens goed om me heen te kijken. Jawel hoor, het dynamische reizigersinformatiesysteem is alweer aangepast. Bus 21 vertrekt straks van perron G en staat zelfs al gereed. Als ik instap, ben ik het doel van mijn reis plotseling vergeten. Grave? Gennep? Graft-De Rijp? Het begint met een G, zoveel weet ik nog wel. Probleem. Ik kan moeilijk tegen zo'n chauffeur zeggen:" ik wil naar de plaats, beginnend met de letter G, waar in 1971 Pater Frans v.d. Poel stond te wachten op een vertraagde bus, bij welke gelegenheid hij plotseling het licht zag en besloot een reizigersvereniging op te richten. De chauffeur kijkt al zo chagrijnig; geen man voor grapjes. Gemert, schiet me plotseling te binnen. Opgelucht overhandig ik mijn strippenkaart aan de bestuurder. Die zoekt vervolgens ruzie met enkele passagiers die al binnengeslopen waren door de achterdeur en nu hun kaartje nog niet hebben laten zien. "Waarom komen jullie niet gewoon door de voordeur naar binnen" zegt hij knorrig, als de passagiers alsnog hun geloofsbrieven komen tonen. "Omdat de achterdeur openstond" zegt een jongen. Er worden nog wat onvriendelijkheden uitgewisseld. De chauffeur bezit niet de klantvriendelijkheid die door de directie van VSN-nummer-zoveel zo graag met de mond beleden wordt.

Gemert

Lijn 21 rijdt door Nuenen, waar ik de afgelopen herfst het vroegere woonhuis van Vincent van Gogh fotografeerde.

Voor onze bus licht een bordje op, dat meldt: "u rijdt te snel". De chauffeur heeft hier lak aan: ook het volgende waarschuwingsbordje licht op. Eens te meer twijfel ik aan het nut van snelheidswaarschuwingen. De reclamespots van het Ministerie ("daar is hij weer, het aso-tje") zijn zo mateloos irritant, dat ik, na het zien ervan, de neiging krijg om in mijn auto te springen en als een waanzinnige, met een snelheid van 110 kilometer per uur, door de straten van Leiden Zuid-West te gaan scheuren. Gelukkig heb ik - mede uit zelfbescherming - geen auto in mijn bezit.

De volgende plaats is Beek en Donk, een uitgestrekt dorp met veel rieten daken. Op een straathoek hangen in een vitrine enkele oude herenpantalons tentoongesteld, meen ik in het voorbijgaan te zien. Over zoiets kun je lang blijven doordenken. In elk dorpje stappen een paar mensen uit. Er stapt echter niemand in. Met nog 7 passagiers komen we in Gemert aan. Hier ontmoeten we lijn 25, Veghel - Helmond.

Ik stap uit bij de halte Ridderplein, waar ROVER 27 jaar geleden ontstond. De werken van depater hebben vrucht afgeworpen: er is nu een ruime wachtruimte, zelfs voorzien van een vis- en patatkraam. Gemert is goed van kerken en kloosters. Er is zelfs een kasteel, waarvan de oude muren opdoemen boven het ridderplein. Bij de VVV kondigt een lichtkrant allerlei activiteiten aan. De spannendste gebeurtenis in maart 1998 is een lezing met lichtbeelden over wilde planten. Wilde planten. Mijn morbide fantasie produceert een beeld van nietsvermoedende bejaarde boswandelaars, die aangevallen worden door een kudde bloeddorstige flora.

Het plein is het startpunt van talloze wandelroutes. De kleinste meet 2,7 kilometer, de grootste 15. Ik heb een luie bui. Die van 2,7 is echter beneden mijn waardigheid en ik kies voor de 3,5 kilometer. Er wijst een gele pijl in de juiste richting. Als op het volgende kruispunt geen nieuwe gele pijl te vinden is, ga ik ervan uit dat ik rechtdoor moet lopen. Na een ruime kilometer eindigt het dorp Gemert bij een op punt van instorten staande molen. Nergens een geel pijltje te bekennen. Ik vermoed, dat er helemaal geen sprake is van markeringen. De wandelaar moet zijn weg zoeken aan de hand van een bij de VVV aan te schaffen wandelroute. Het is me allemaal veel te veel gedoe en ik besluit mijn weg door Gemert zelf te zoeken. Het moet in de zomer een goede plaats zijn om een vakantiedag door te brengen, maar nu, op een druilerige maartdag, is het er voornamelijk triesterig en somber.

Uden

In Uden staat weer zo'n speciale Hermes-Interliner gereed voor de rit naar Nijmegen, geflankeerd door een buurtbusje. Het sombere marktplein van Uden noodt niet tot een nadere verkenning. Ik bestudeer de haltebordjes op het busstation. Naast lijn 21 vertrekt hier lijn 157 (Oss-Veghel), lijn 91 (Oss - Mill - Nijmegen) en de snelbus Eindhoven - Uden - Hertogenbosch - Oss. Lijn 91 wordt drie keer per dag gereden met een reguliere streekbus en 9 keer als lijntaxi.

Ik loop, schoon de dokter het me verbood, de frituur binnen en bestel het bescheidenste patatje van de menukaart. Het duurste item van het menu kost de somma van 10,95 en bestaat uit een portie patat, voldoende voor een ouderwets Rooms Katholiek gezin, bedolven onder een zompig, kledderig mengsel van mayonaise, piccalilly, ketchup en pindasaus. Daar kan dan nog tegen betaling van 3,75 een cup met stoofvlees bijbesteld worden.

Uden is nix, dus ik besluit in de frituur te blijven zitten, totdat de volgende bus 21 ten tonele verschijnt. Tien minuten later vergeet ik dit voornemen, wanneer lijn 157 mijn beeldveld komt binnenrijden. Op deze rit is, wegens grote scholierendrukte, een volgwagen ingezet, een touringcar die van onder tot boven is volgekladderd met reclame voor een pretpark. Een Duits pretpark, ook nog. Zoiets most niet maggen. Wat een idiote gewoonte toch, om bussen toe tetakelen als wandelende reclamezuilen. De passagiers wordt het uitzicht ontnomen; voor medeweggebruikers moet al dit kleurvertoon alleen maar storend zijn. En dan de herkenbaarheid voor de passagiers die dit gedrocht bij de halte zien voorrijden. Een streekbus hoort eruit te zien als een streekbus, en daarmee basta. Ik besluit de Fa. Herpes (zo heet het busbedrijf hier in de volksmond) te nomineren voor de Sjef Koekenbakker van april.

Nijmegen

Zeeland (NB) is een uitgestrekte, bosrijke plaats die ik bij betere weersomstandigheden nog wel eens terug wil zien. Via Grave, dat vorig jaar op de route lag van mijn dagje zomerzwerven, en Alverna, arriveren wij bij de Brabantse Poort, het grote winkelcentrum dat de nieuwe westelijke stadswijken van Nijmegen bedient. Ook hier stappen niet veel mensen in. De tegenligger, die we een eindje verder tegenkomen, zit wel vol. Gelukkig, want ik begon lijn 21 al te zien als een noodlijdend geval.

Om 15.50 uur komen we aan bij het centraal station van Nijmegen. Een mededelingenbord veronderstelt dat wij reizigers misschien wel wat moeite zullen hebben om onze juiste bus te vinden. Dat lijkt me een understatement. Groter chaos dan op het Nijmeegse stationsplein zag ik zelden. Passagiers en bussen krioelen, zo op het eerste gezicht zonder enig systeem, door elkaar. Je vreest voor aanrijdingen, maar het gaat telkens wonder boven wonder net goed. Ten gevolge van een verbouwing is maar de helft van het plein beschikbaar voor de vele stads- en streekbuslijnen. Auto's mogen er helemaal niet komen. Op naleving van deze regel wordt toegezien door een dikke man die gestoken is in Novio-uniform. Wanneer een auto het plein oprijdt, loopt de dikke man erop af en vertelt de bestuurder dat hij er eigenlijk helemaal niet mag komen, laat staan parkeren; als het alleen maar gaat om laden en lossen, dan knijpt hij een oogje toe. Hij geeft vervolgens aanwijzingen hoe de auto het plein kan verlaten zonder het pad te kruisen van de alom tegenwoordige bussen. Tientallen Novio- en Hermes-chauffeurs staan te wachten aan de rand van het plein; de kantine is blijkbaar al onder de slopershamer.

Ik wacht tot 16.10, het tijdstip dat bus 21 vertrekt naar Eindhoven. Hij zit nog niet eens half vol. Ik vrees, dat er over een jaar of vijf een nieuwe Frans v.d. Poel moet opstaan om lijn 21 te redden van de omvorming tot Lijntaxi.

Frans Mensonides
5 april 1998

Andere lange lijnen:
Midnet 107 en 50: Lelystad - Arnhem - Utrecht
NZH 174: Weesp - Haarlem

---

lijn 21 (Eindhoven - Nijmegen) in kort bestek

De cijfers: lijn 21, Vrijdag 27 maart 1998.