De digitale reiziger presenteert:

Vier lijnen één

Amsterdam - Rotterdam - Den Haag - Utrecht

Lijn 1 van de RET brengt zijn passagiers in 40 minuten van Rotterdam CS naar Schiedam-Woudhoek. Het eindpunt ligt op slechts 4 kilometer van het Abtwoudsepark in Delft, ruim drie kwartier stevig doorstappen door de polders. Creatieve geesten brachten enkele jaren geleden het idee naar voren om beide lijnen 1 met elkaar te verbinden tot een mega-tramlijn van bijna 35 kilometer lengte. Meer kans op realisatie maakt de doortrekking van RET-lijn 1 naar het toekomstige station Schiedam-Spaland. Anno 1997 zullen we het nog moeten doen met het eindpunt aan de Harreweg. Rotterdam CS - Schiedam Woudhoek: een rit langs 29 haltes door een smeltkroes van culturen.

Om 14.57 rijdt de Intercity uit Leiden Rotterdam CS binnen. In snelwandeltempo loop ik naar de tramhalte op het stationsplein. Die ordelijke Rotterdammers zullen er vast wel voor zorgen dat de trams precies op het hele uur van het beginpunt vertrekken. Als ik opschiet kan ik die van 15.00 uur nog halen. Juist als ik bij de halte aankom, komt een lege lijn 1 voorrijden. Twee wagenbegeleiders, een witte man en een zwarte vrouw, zullen waken over onze veiligheid.

Bij het station stappen voldoende mensen in de 800-tram om tweederde van de zitplaatsen te bezetten; na het Kruisplein zijn er alleen nog maar staanplaatsen over. In deze situatie zal tot ver in Schiedam geen verandering meer komen. Het is nog maar de vraag wie er beter af is. 40 Minuten zitten op een keiharde hardplastic bank is geen pretje. Hopelijk wordt lijn 1 snel verheven tot Tram-Plus; die heeft zitmeubels waarin tenminste nog een heel klein beetje vering is te onderkennen. Plus-plannen bestaan er al enige tijd voor lijn 1. Behalve Schiedam zal ook het nu nog tramloze Vlaardingen in het Tram Plus-net opgenomen worden.

Het traject over de Kruiskade, de 1e en 2e Middellandstraat en de Vierambachtsstraat biedt een zeer gevarieerde aanblik. De islamitische slager heeft een oerhollandse sigarenboer als buurman, en het Surinaams eethuisje staat schouder aan schouder met de speciaalzaak in Rotterdams- smakeloze meubels. Hoogstwaarschijnlijk staat Oud-West te boek als probleemwijk; op deze zaterdagmiddag blijkt daar echter niets van. Een gezellige drukte; massa's mensen op straat.

Ik stel vast dat de aloude OV-regel: "hoe meer aanbod, hoe meer vraag" ook in deze wijk geldt. Tussen CS en het P.C. Hooftplein rijden lijn 1 en lijn 7 (Kralingen - Spangen) gebundeld. Tijdens winkeluren krijgen deze lijnen gezelschap van de nieuwe lijn 17 (Spangen - Oostplein via de "koopgoot"). Op de West- Kruiskade en de 1e Middellandstraat voegt ook lijn 9 (Kralingen - Schiemond) zich nog even bij deze bundel. Elke 2 a 3 minuten een tram, en toch (of juist daardoor) staan alle haltes vol reislustigen en puilen de wagens uit.

De Mathenesserdijk is zo te zien blijven steken in een renovatie; stokoude huizen naast gloednieuwe. Een tramwagen uit de vooroorlogse jaren tijd hobbelt ons tegemoet over de dijk; feestgangers die een historische rit maken.

Op de halte Marconiplein staat met grote letters vermeld: "Tussenvertrektijd". Dit betekent dat de bestuurder, bij te vroege aankomt, moet wachten op de vertrektijd volgens dienstregeling. In Rotterdam gebeurt zoiets gewoon als het in de reglementen vermeld staat. Mijn tram staat 2 minuten stil. Op het laatste moment voor vertrek komen er nog 20 mensen binnen die overgestapt zijn vanuit de metro. Vanaf hier komt lijn 4 ons gezelschap houden.

Verder gaat het, langs de indrukkende Europoint-towers en langs havens. Ter hoogte van Flatgebouw de Grens rijden we Schiedam binnen. Op de Koemarkt, in het centrum, wordt de tram zo mogelijk nog voller. Even verderop, bij de Broersvest, laten we lijn 4 achter. Bij de halte "Burgemeester Honnerlage Gretelaan", een geduchte tongbreker, speur ik of er al iets te zien van de aanleg van de Beneluxmetro. Dat is niet het geval. Toch heb ik er het volste vertrouwen in dat het ding er in 2001 gewoon rijdt. Geen gemekker met referenda, zoals in Amsterdam. Hier, langs de boorden van de Nieuwe Maas, voelen de mensen tenminste nog trots als hun huis wordt afgebroken voor de metro.

Om 15.30 rijdt de tram onder station Schiedam Nieuwland door, gelegen aan de spoorlijn Rotterdam - Hoek van Holland. Naarmate de rit vordert, worden de huizen langs de trambaan nieuwer. Het traject tussen de Broersvest en de Harreweg, zo'n 5½ kilometer, is aangelegd rond 1985. De keerlus bevond zich toen in een onafzienbare zandvlakte. De wijk hebben ze er naderhand omheen gebouwd. Zo hoort het ook; iedere nieuwe wijkbewoner heeft dan onmiddellijk openbaar vervoer voor de deur. Helaas gaat dat meestal anders: er wordt gewacht met aanleg van "hoogwaardig" OV totdat de eerste huizen al aan renovatie toe zijn.

Met een akelig gesnerp van ijzer-op-ijzer neemt de tram de bocht van de keerlus. Eigenlijk wil ik in de tram blijven zitten, maar dit zal als hoogst verdacht overkomen bij de wagenbegeleiders. Wijselijk besluit ik uit te stappen en te wachten op de volgende tram terug.

Een uurtje later loop ik op de Lijnbaan langs de trambaan, die hier, na een afwezigheid van enkele jaren weer is teruggekeerd. Er rijden drie lijnen: 3, 13 en 17. De frequenties zijn ook op zaterdag hoog: 7½ minuten dienst voor lijn 17 en voor de combinatie 3-13. Tientallen mensen staan in de abri. De Rotterdamse tram doet het uitstekend.

In het metrostation onder CS zie ik een bejaarde dame de zonekaart bestuderen. Ze wordt besprongen door twee RET-functionarissen die tegelijk vragen of ze ergens mee kunnen helpen. De dame schrikt zich een hoedje. Rotterdam is klantvriendelijk, soms op het hinderlijke af.