De digitale reiziger presenteert:

Vier lijnen één

Amsterdam - Rotterdam - Den Haag - Utrecht

Het tram"net" bestaat uit twee lijnen, die op Utrechts grondgebied exact dezelfde route afleggen en beiden doodlopen in dat sombere straatje aan de voet van de NS-bunkers. Die trams heten officieel lijn 60 (Nieuwegein) en lijn 61 (IJsselstein). Alleen al uit die nummering blijkt dat Utrecht geen tramstad is.

Het lijnnummer 1 is toegekend aan de busverbinding tussen Lunetten en Overvecht Noord; een lijn die een ingewikkelde slingerroute volgt rond de lengteas van Utrecht.

Eindelijk bereiken we station Lunetten, waar in elke richting slechts twee treinen per uur stoppen. Hoe snel zal de bus me terugbrengen naar CS? Eerst een meer urgente vraag: komt lijn 1 hier wel? Ik ben in het bezit van een recente, "geheel bijgewerkte" stadsplattegrond waarop alle buslijnen staan aangegeven. In dat "geheel bijgewerkt" heb ik niet al te veel fiducie. Per slot van rekening wordt het Utrechtse busnet zo'n twee, drie keer per jaar compleet gereorganiseerd (zonder dat sprake is van spectaculaire verbeteringen). De ringlijn, nr. 10/20 is al talloze malen opgeheven en opnieuw ingevoerd. Dat lijn 1 volgens de plattegrond vertrekt van Lunetten, zegt dus niets.

Het busstation is aangelegd rondom een pleintje dat uit niet veel meer bestaat dan een modderig grasveld. Ja zeg, da's boffen. Er staat een exemplaar van lijn 1 klaar. Hij zal om 14.43 vertrekken. Ook lijn 8 is aanwezig. 10 en 20, die volgens mijn bijgewerkte plattegrond ook Lunetten als eindpunt hebben, zie ik niet. Zeker weer opgeheven.

Lijn 1 komt voorrijden. Het is een gelede blauwe bus. Dit type heeft in 1989 de rode standaardstadsbus vervangen, althans op de grotere lijnen. Op enkele wat dunnere lijntjes rijden de rode bussen nog steeds hun rondjes. Lijn 1 rijdt consequent met blauw. Sommige lijnen, zoals 8, zijn vanmiddag "gemengd".

Op lijn 1 vertrekt de bus maandag t/m zaterdag overdag om de 10 minuten. De route voert door de Rivierenwijk. Ik zie dat het goedkope zaterdagse winkelkaartje nauwelijks verkocht wordt. Bijna alle passagiers betalen met sterren en strippen. In Leiden is onlangs ook zo'n boodschappenkaartje geïntroduceerd. Geen idee of het goed loopt; in eigen stad let je nooit zo op dat soort dingen.

Lijn 1 is de enige bus die nog over de Croeselaan rijdt; langs de jaarbeursgebouwen, die er verlaten bijliggen. Vroeger reed hier, als ik het me goed herinner, een hele rits lijnen; de meeste zijn bij de zoveelste reorganisatie naar de Catharijnesingel verplaatst, aan de andere zijde van het spoor. Elke logica in het Utrechtse stadsvervoer berust op toeval. Tenminste, zo komt het over op een buitenstaander. Misschien doe ik de magistraten te kort en zit er wel degelijk een filosofie achter.

Gelukkig heeft men enkele jaren geleden wel het afwijkende systeem van halte-informatie afgeschaft. Wat was het geval? In Utrecht stond op alle haltes vermeld hoe laat de bussen vertrokken van het beginpunt. Met inkt was er dan bijgekliederd hoeveel minuten de bus erover deed om vanaf het beginpunt jouw halte te bereiken. Dan kon je het zelf uitrekenen. Die inkt was niet zon- en vochtbestendig.

Sinds 1995 staat in Utrecht, evenals in de rest van de wereld, vermeld hoe laat de bus vertrekt van de halte zelf. Ze schijnen eerst nog een experiment gehouden te hebben op één van de lijnen, compleet met enquêtes, externe adviseurs, inspraakavonden en evaluatieronden.

Om 14.57 komt de bus aan bij de achterzijde van CS. 14 Minuten: we kloppen de trein met 1 minuut verschil. Vlak bij de halte ligt zelfbedieningsrestaurant de Pepperbox, de pleisterplaats voor iedereen in Nederland die iets te bepraten heeft. Heel het restaurant zit altijd vol met vergaderende lieden die urenlang blijven plakken op één kopje koffie en een gevulde koek. Menige ROVER-nota is hier tot stand gekomen. Het is mij een raadsel hoe de directie van dit louter door klaplopers bezochte restaurant de begroting sluitend krijgt. Men heeft jarenlang een ontmoedigingsbeleid gevoerd door het voedsel en de koffie steeds slechter en duurder te maken, maar dit had alleen tot effect dat de laatste betalende klanten wegbleven.

Ik dwaal af. Dat zal in het verloop van dit stukje nog vaker gebeuren. Om 15.03 arriveren we op het stadsbusstation onder CS. Hier stap ik uit. Ik wil eerst eens een fatsoenlijke lijnennetkaart hebben. Die is verkrijgbaar bij de GVU-kiosk, tegen betaling van één gulden. Het lijnennet is weer flink omgeroerd, zie ik. De ringlijn bestaat nog wel, maar komt niet meer bij Lunetten. Lijn 8 heeft zijn route naar Oog in Al verlaten, en is daar opgevolgd door lijn 5. Ik kan me niet herinneren waar lijn 5 vroeger gereden heeft. Ieder systeem schijnt te ontbreken in het Utrechtse stadsvervoer. Dat geldt ook voor de route van lijn 1: die lijkt door een dronkenman op de kaart gekrast. De chauffeur van lijn 1 moet per rit 33 keer de bocht door. Voeg daarbij nog de nodige bussluizen en halte-inhammen. Menig chauffeur zal van zijn dienst thuiskomen met twee muis-armen van het sturen. Lijn 1 rijdt tussen Lunetten en CS, het stuk dat ik net heb afgelegd, een redelijk gestrekte route. Daarna begint het geslinger.

Op de bus waar ik zojuist ben uitgestapt, wordt de chauffeur afgelost. Een veel te dikke collega neemt het van hem over, na de stoel zo'n anderhalve meter achteruitgeschoven te hebben. Hij kan eerst nog rustig uitbuiken en de krant lezen, want de bus moet pas om 15.10 vertrekken. Per rit staat elke bus van lijn 1 zo'n 8 minuten te verlummelen op CS. Aan de overkant van het perron zie ik zelfs twee bussen richting Lunetten klaarstaan. Als "mijn" bus vertrokken is komt er bijna meteen een nieuwe aangereden. Ik stap in.

Deze bus vertrekt om 15.20, keurig op tijd. Op de Rozenstraat, vlak achter de Bijenkorf, staat een bulk van ca. 40 mensen te wachten. In totaal spreken ze zo'n vijf verschillende talen. Als internationaal gezelschap gaan we verder. We volgen min of meer het spoor richting Amersfoort. Er staan enge flats met trappenhuizen van het soort waar ik altijd nachtmerries van krijg. In die dromen zijn ze nog veel hoger en zijn er op onhandige plaatsen verraderlijke valluiken aangebracht.

Na station Overvecht begint het gedeelte van de route dat het meeste stuurmanskunst vereist. Laveren met zo'n ellenlange gelede wagen door straatjes die eerder geschikt zijn voor minibusjes. De snelheid is vanzelfsprekend laag. Deze omweg heeft lijn 1 overgenomen van lijn 8. De laatste lijn had zijn eindpunt bij station Overvecht. Dit is nu verplaatst naar ergens middenin de wijk Tuindorp, op zo'n 700 meter van het Station. Een volkomen onlogische plaats.

Kun je ook snel van CS naar Overvecht Noord? Lijn 7 slingert even fanatiek als lijn 1; is er een soort spiegelbeeld van. De spits-sneldienst 7s is opgeheven, zie ik op het kaartje. Volgens mij rijden er tussen Overvecht en CS ook nog een paar streeklijnen. Het GVU-kaartje is van vreemde smetten vrij. De Midnet-streeklijnen worden niet vermeld, evenmin als de sneltram.

Bij het winkelcentrum Overvecht kruisen we voor de tweede keer lijn 7. Daarna kronkelt de bus verder over onder andere de Japuradreef. Welke halve gare ambtenaar verzint toch zulke straatnamen. De Stelviobaan, aan het begin van de route, mag er ook wezen. Sommige straatnamen (lelijke namen of mooie namen) blijven me de rest van de dag achtervolgen. Op de meest ongelegen momenten denk ik: "Stelviobaan, Japuradreef, Bemuurde Weerd, Balijelaan. De laatste naam associeer ik met kastelen vol ridders en jonkvrouwen die zich te buiten gaan aan roemers gevuld met fonkelende wijn. Wat "Balije" werkelijk betekent wil ik niet weten. Merkwaardig. Zouden meer mensen dit hebben of is het abnormaal? Schrijf me je eigen ervaringen eens.

Om 15.51 bereiken we het eindpunt aan de Klopvaart. Hier hebben wij opnieuw een rendez-vous met lijn 7. Ik heb in totaal 51 minuten gereden over een afstand van hemelsbreed 7 kilometer. Door de week rijden de bussen van lijn 1 in de spitsuren nog door naar het bedrijventerrein op de St. Laurensdreef. Klopvaart, Klopvaart, ik hoor het al: die raak ik voorlopig ook niet meer kwijt.

Wat doe je op een koude paaszaterdag om vier uur in Overvecht Noord? Ik besluit via de Rio Brancodreef (sic) naar het winkelcentrum Overvecht te lopen. Op een haltepaal zie ik dat lijn 35 uit Maarssen een snelle verbinding met CS onderhoudt. Deze bus rijdt echter maar eens per uur. Ook bus 123 uit Hilversum draagt nog acht ritjes per dag bij aan de snelverbinding Overvecht - Utrecht CS. Je kunt in Utrecht op elke straathoek de stadsbus nemen; dat is zonder meer een voordeel. Het verbindende snelverkeer blijkt men echter jaar-in jaar-uit te vergeten. Misschien bij de volgende reorganisatie.

Na zo'n 1500 meter ben ik de bewegwijzering al kwijt, zoals gebruikelijk. Ik kom, misschien onbedoeld door de samensteller van de wandelroute, uit bij het fraaie slot Zuijlen. Daarna loop ik langs de Vecht naar Maarssen, een gespleten gemeente. Aan de ene kant van het Amsterdam Rijnkanaal ligt het schilderachtige dorpje Maarssen, in de Gouden Eeuw bewoond door rijkelui uit Amsterdam. Ook nu, 300 jaar later, kiest de sjiek nog graag domicilie in Maarssen. De nieuwe wijk Zandweg-Oostvaart (ook een naam om te onthouden) bestaat uit woningen van 4 tot 12 ton kosten-koper, zo op het oog geschat. Aan de overkant van het kanaal ligt Maarssen-Broek, verreweg het meest deprimerende oord in suburbaan Nederland.

Ik blijf aan de goede kant van het kanaal. Vanuit het dorp van Maarssen neem ik bus 36 terug. De lijnen 35 t/m 38 verbinden Maarssen(Broek) met Utrecht. Deze lijnen worden met GVU- en Midnet-materieel gereden. De GVU heeft met de hand over het hart gestreken en deze bastaardlijnen wel op het lijnnennetkaartje vermeld. Tot aan de grens met Maarssen, natuurlijk; geen meter verder. En behalve lijn 35, want de snelle verbinding Overvecht - CS moet koetkiekoet geheim blijven.

Terug in Utrecht komen we op de / het Oudenoord een lege lijn 1 tegen. Het is zes uur; de winkels zijn dicht. Tot dinsdagmorgen vervoeren de bussen op lijn 1 lege zitplaatsen.

4 Lijnen 1

Lengte (Km): tussen haakjes staat vermeld de hemelsbrede afstand tussen begin-en eindpunt.
Haltes: in de aangegeven richting, inclusief begin- en eindpunt.
Duur en ritten per uur: volgens dienstregeling; maandag - vrijdag 12.00 - 15.00 uur
Bron: OVR Thuisplanner
*1: Lijn 1 GVU Rijdt in de spitsuren tot de Laurensdreef. Hier niet meegerekend.
*2: HTM rekent aan het eind van elke rit ca.3 minuten "keertijd". Hier niet meegerekend.