Eén wijze hoveling tussen vele dwaze
Meer dan een jaar na de voorlopige
voltooiing van Zedeprinten zette Huygens zich
opnieuw achter zijn schrijfbureau voor een karakterschets. Het werd
verreweg de langste van de collectie: Een wijze hoveling
nam met ruim 500 versregels bijna een derde in beslag van Zedeprinten.
De wijze hoveling was in elk opzicht de tegenhanger van de door en door rotte ziel die hij in Een dwaze hoveling getekend had. Het was Huygens' eigen ideaalbeeld; de man die hij zich voornam te zijn. Tevens was het zijn open sollicitatie naar een functie aan het stadhouderlijke hof. Om iemand met zulke goede bedoelingen kon men toch niet heen!
Toch lijkt Huygens met deze print in een valstrik gestapt te zijn: het hofleven komt er in Een wijze hoveling niet veel beter af dan in Een dwaze hoveling. De daden van deze wijze hofdienaar spelen zich immers af tegen de achtergrond van de verwording om hem heen.
Duel
Een
van zijn collega’s daagt de wijze hoveling om een kleinigheid uit tot
een duel op leven en dood. De hoveling besluit er, na langdurig
zelfoverleg, niet op in te gaan. Hij voert godsdienstige argumenten aan
voor zijn weigering, maar ook rationele. Het land is in oorlog. In de
zomer zal op het slagveld, en nergens anders, blijken wie van de
hovelingen de dapperste is. Als de beste strijders elkaar ’s winters
tijdens lichtzinnig aangegane duels uitroeien, speelt dat de vijand
alleen maar in de kaart.
Het duel, dat uiteindelijk niet doorgaat, neemt bijna de helft in beslag van Een wijze hoveling. Waarom besteedt Huygens er zoveel aandacht aan? Is hij zelf wellicht uitgedaagd tot een tweegevecht, en is deze zedeprint de rechtvaardiging voor zijn weigering? Het is verleidelijk om met deze gedachte te spelen, maar er zijn nooit historische bewijzen voor gevonden.
Rechterhand van de prins?
In 1625 volgde prins Frederik Hendrik van Oranje zijn halfbroer Maurits op als stadhouder. De eerste had voor Huygens eindelijk de felbegeerde functie aan het hof beschikbaar. Of de stadhouder zich door Zedeprinten heeft laten beïnvloeden bij zijn keuze, vermeldt de geschiedenis niet. Het is niet erg waarschijnlijk: de stadhouder kende de familie Huygens van kindsbeen af en wist wat voor vlees hij in de kuip had. Hoe dan ook, Huygens werd ‘geheimschrijver’ (secretaris) van de stadhouder.
Tot zijn teleurstelling was hij nog niet meteen de rechterhand van Frederik Hendrik, en zeker niet zijn raadgever in staatszaken. In de pikorde van het hof moest hij voorlopig buigen voor Jacob Junius, de bedillerige, bazige eerste secretaris van de prins. Pas in de loop der jaren kreeg hij meer bevoegdheden. Toen pas groeide hij uit tot wat hij zo graag wilde zijn: de rechterhand, raadgever en vertrouwensman van de prins.