 De koning (r.
1) Hij is een
menigte met een kroon op het hoofd. Hij is ieders voorman, een
onbetaalde slaaf. Hij is het dak van het rijk, dat alle hagel
doorstaat. Hij is het grote kasboek van alle inkomsten en uitgaven. Hij
is een cent die gemaakt is van hetzelfde metaal als wij, maar die
beland is in de kolom van de duizendtallen. Hij is een vrijheer
in de boeien, een eeuwige gevangene. Zijn verzoeken zijn geboden. Hij
is het laatste woord van volksliederen. Hij is de bliksem die het
sterkste staal doorboort, ieders weerstand breekt en alleen mensen
spaart die zich aan hem onderwerpen. Hij is dreigend als een
donderwolk. Hij is een zon die noch een tweede zon, noch een
zonsverduistering kan accepteren, of je krijgt onweer en roerige
tijden. |
 Regerend
vorst: James I van Engeland |
| (r. 13)
Hij is een onmisbare ondergod, een man die altijd aan het roer staat,
doelwit van ondankbaarheid, mikpunt van achterklap; degene die de eer
krijgt van ieders voorspoed en de schuld van ieders schade. Een
uitmuntend man, een schepsel van zijn onderdanen. Het volk wil dat zijn
wil meer gewicht in de schaal werpt dan wiens wil ook. Zijn wil is voor
iedereen wet, zijn wet is wat iedereen wil. (r. 19) De adem wordt hem afgesneden in de
drom van zoetgevooisde leugenaars, van voortreffelijk geboefte, van
hooggeplaatste bedriegers om hem heen. Die weren ware woorden
zorgvuldig van zijn oor. En mocht hij er toch een opvangen ondanks die
barrière, dan fatsoeneren zij de feiten, blazen een liedje vol
verzinsels op hun kromme fluiten, en zorgen er zo voor dat de waarheid
niet tot hem doordringt. |
 Koning zonder land: Frederik V van de Palts
|
| (r. 25) Vriendschap kent hij niet; die
vreugde is voorbehouden aan evenknieën. Daar heeft hij er geen van in
eigen land en in het buitenland is het geen verdienste om vriendschap
te sluiten, maar slechts het najagen van eigenbelang. Vorsten maken
geen vrienden, maar zoeken veiligheid door zich te verenigen in
verbonden. Daarom is de vrees meestal de koppelaarster voor zijn
huwelijk. Is hij bang voor zijn oom, dan neemt hij zijn nicht tot
echtgenote. Daarmee is hij slechter af dan een doodordinaire slaaf: hij
zet een merrie op stal die hij nooit heeft zien draven. |
 Land zonder
koning:
Maurits en de Republiek (1) |
| (r. 33) Zijn vrienden leert hij pas kennen
in de uiterste nood: als zij getroffen worden door zijn dood en daarmee
de teloorgang van het vaderland. Zo lang de koning het geluk heeft dat
hij de deugd kan verwaarlozen, bezoedelen zij hun eer niet graag met
zulke kwade lieden. Liever storten ze hun tranen in een stroom, zo
groot dat ze zelf te zwak zijn om hem te kunnen keren. (r. 39) Zijn dagen zijn de zijne niet; de
dageraad en de zorgen overvallen hem elke morgen tegelijkertijd. Van
avond tot ochtendkrieken geniet hij ternauwernood de rust die de slaap
voor hem kan stelen. Alleen tijdens zijn nachtrust leeft hij zijn eigen
leven. |
 Land zonder
koning:
Maurits en de Republiek (2) |
| (r 43) Zijn kwalen vertellen hem dat ook
grote bloemen zullen verwelken. Die wetenschap maakt ook dat hij beeft
voor kelken vol schuimende wijn, voor zijn dagelijkse spijs, ook al
dient zijn bloedeigen zoon het hem op, die de kroon misschien
ogenblikkelijk op het hoofd kan zetten. O, vergulde distels,
welk weldenkend mens zal er jaloers zijn op uw vreugde, als er zoveel aloë’s
aan vast zitten? Wie zou wensen dat hij verkeerde op de hoogte waar je
zoveel wind vangt, waar je zo moeilijk slaapt en waar je hoofd zo los
op de romp zit? (r.
50)
Den Haag, 26 augustus 1623
|
Land zonder
koning:
Maurits en de Republiek (3) |