Uitbreiding trolleynet in Arnhem Rijkerswoerd

In 1996 schreef De digitale reiziger in de reeks "Drie bijzondere stadsdiensten" een artikel over Arnhem. Daarbij spraken wij angst en beven uit over de toekomst van het trolleynet. Het aantal trolleylijnen was juist teruggebracht van vijf tot drie-en-een-beetje. Lijn 2, die ooit Elsweide verbond met de Hoogkamp, was "verdieseld"; op lijn 5 (Station - Presikhaaf / Elsweide) reed nog maar één trolley, een gelede bus van de Vlaamse vervoersmaatschappij "De Lijn", geflankeerd door een handjevol gelede Hollandse dieselbussen.

(Dat artikel dateert van november 1996, zie ik nu, en is dus ouder dan de tweeëneenhalf jaar, die we laatst gevierd hebben als jubileum. DDR bestaat dus al langer dan ik zelf dacht. Niet veel langer. Er staan in het archief ook nog een paar stukken uit de zomer van 1996, maar dat zijn artikelen avant-la-lettre. Deze werden indertijd als E-mail gepost aan de ROVER-discussiegroep).

In 1996 gingen weer eens stemmen op om de rest van het trolleynet ook maar op te doeken; de trolleybussen zouden te duur zijn in exploitatie. Milieuvriendelijkheid en waardering door het publiek werden ineens niet zo belangrijk meer geacht.

Het was niet de eerste keer dat de trolley met opheffing bedreigd werd. Gelukkig kwam men ook deze keer tijdig tot inkeer. Er rijden nog steeds trolleybussen in Arnhem. In 1998 kocht de stad, na ervaring opgedaan te hebben met de gehuurde bus van "De Lijn", een serie gelede trolleys. Roland van Duin schreef er in maart van dat kaar een artikel over.

Nu keren we terug naar 1999. Niet alleen De digitale reiziger, maar ook de gemeente Arnhem heeft iets te vieren. In september van dit jaar bestaat de trolleybus een halve eeuw. Dit feest wordt opgeluisterd met een uitbreiding van het net. Vanaf Winkelcentrum Kronenburg wordt de bovenleiding over een afstand van ca. 3,5 kilometer doorgetrokken naar de uitbreidingswijk Rijkerswoerd. Wij onderbreken onze reis langs de Rijn even voor een blik op de werkzaamheden.



Als ik de stationshal uitkom, zie ik met verbazing hoe diep de bouwput is geworden op de plaats van het oude busstation. De vrachtwagen op de bodem van de kuil lijkt wel een speelgoedautootje. Is dat allemaal nodig voor een paar busperronnetjes, of heeft Arnhem besloten, Nederlands derde metrostad te worden? Nee, het ligt anders: onder het nieuwe busstation komt een grote parkeergarage (Dit hoorde ik van een aantal OV-E-mailers, waaronder Martijn Coenen Die onlangs een bus-webring heeft opgericht). Wij hadden het kunnen weten: als er zoveel zand verplaatst wordt, zal het wel weer iets met de heilige koe te maken hebben.

De bezoeker van Arnhem kan zijn wagen nu al kwijt bij het Gelredome, waar iets vaags transferiumachtigs is aangelegd. Met koeien van letters wordt de reiziger geïnformeerd over de buslijnen waarmee hij het stadion van Vitesse kan bereiken.

De verbinding tussen het station en Rijkerswoerd wordt onderhouden met lijn 7, één van de drukkere stadslijnen. De basiskwartierdienst wordt in de spits verdicht tot een 7,5 minutendienst. Ik stap aan boord van een dieselbus, die over een paar maanden dus plaats moet maken voor een door elektriciteit voortgestuwde collega. De Arnhemse trolleybussen lijken sprekend op de diesels, afgezien dan van dat extra geval op het dak.

Hoewel we midden in de middagspits zitten, is het niet erg druk in de bus. Rijkerswoerd ligt op de zuidoever van de Rijn. We steken de rivier over via de Nelson Mandelabrug. Hier rijdt ook trolleylijn 9 (De Laar West - Geitenkamp). De andere zuidelijke trolleylijn (nr. 3: Burgers Zoo / Alteveer - Immerloo / 't Duifje) kruist de rivier over de John Frostbrug, 1 kilometer stroomopwaarts.

Al 5 minuten na het vertrek passeren we het Gelredome. Een kabelbaan had het niet veel sneller kunnen doen (een paar jaar geleden werd serieus(?) overwogen om een 35 meter hoge kabelbaan aan te leggen tussen station en stadion). Bij het dome staat een verdwaald plukje auto's op het parkeerterrein. Alleen als Vitesse thuisspeelt, is het hier echt druk. Ook in Arnhem werkt het transferiumdenken niet.

We passeren winkelcentrum Kronenburg. Hier hangt al heel lang een bovenleiding. Tot voor enkele jaren reed lijn 5 op dit traject.

Light-rail mag de trend zijn, maar er is niks mis met een bus. Aanleg van een trolleybovenleiding is per strekkende meter tien keer zo voordelig als die van een hoogwaardige lightrailbaan. Het gaat ook wat sneller. De Burgemeester Matsersingel heeft maar drie maanden last van de werkzaamheden, terwijl de bouwperiode bij een tramverbinding al gauw oploopt tot twee jaar.

Tot september moet de Matsersingel het doen met twee rijstroken in plaats van vier. Het verkeer staat vast en we lopen wat vertraging op.

Een heel stuk van de wijk Rijkerswoerd is al voltooid, maar helemaal aan het eind is nog een kaveltje woningen in aanbouw. De bus heeft hier zijn keerpunt, temidden van zandhopen en bouwketen.

Overal in Rijkerswoerd wordt gewerkt aan de trolleybusverbinding. Trossen kabel hangen aan bovenleidingmasten. Ze steken mooi af tegen de wolkenlucht. Vrolijk bungelen ze in de wind. De vlag uit: Arnhem blijft ook in de 21e eeuw trolleystad.

De bus terug is drukker dan die op de heenweg. Bij het Gelredome stapt zowaar iemand in. Hij wordt voor zijn mobiliteitsgedrag beloond met een staanplaats. Parkeren op een transferium, dat doe ik nooit meer, zie ik hem denken.

De bus heeft Hoogkamp als eindpunt; twee bussen per uur op lijn 7 rijden door naar deze hooggelegen stadswijk. Zou dit betekenen, dat Hoogkamp na september opnieuw op het trolleynet wordt aangesloten? Ik kom over een paar maanden terug om het te bekijken. En om 50 jaar trolleybus te vieren.

Frans Mensonides
29 juni 1999