Door Chris Turksma
Foto's: DDR-archief
"NoordNed; ex Veonn, ex-ex FRAM". Zaailand in Leeuwarden
Blaricum, het rijke villadorp op de Gooise Matras, is bij uitstek een dorp voor de welgestelden. Kunstenaars en kunstenmakers leven er samen. Bekende artiesten wonen er, of hebben er gewoond. Nog altijd kan je bij de Blaricumse bakker BN'ers tegenkomen. Gordon stapt in zijn snelle bolide voor drie tompouchen met slagroom, en even later staat Anita Meyer er voor een halfje gesneden wit. Of Willibrord Frequin staat bij de supermarkt achter je met een kratje pils !
Ooit...voor dat hi-class Holland het beschermde dorpsgezicht van Blaricum ontdekten was het een dorp van boeren. In de dorpskern van Blaricum zijn nog talrijke, nu wel of niet in functie zijnde, boerderijen en hoeven. De boer op zijn trekker is er nog te vinden. Een oude landbouwer op zijn brommer, met achter in een karretje de melkbussen....het is naast de bekende Nederlanders een dagelijks gezicht.
En....Berlikum dan ?
Als we op de kaart van Nederland kijken ligt het midden in een agrarisch gebied, ten noordwesten van Leeuwarden, vlakbij de Waddenzee. Maar....nu de namen zoveel op elkaar lijken....Blaricum en Berlikum....zouden er nog meer overeenkomsten zijn ?
Reden voor het maken van een trip dus ! Met de bus over 's-heeren wegen. Opzoek naar de overeenkomsten. De eigenlijke reden voor dit vergelijkend warenonderzoek was een ansichtkaart van een vriend uit Maleisië, die ik onlangs met vertraging mocht ontvangen.
De kaart had reeds een flink eind door ons land gereisd, want....zonder postcode kom je nergens heb ik wel eens ergens gelezen. Met andere woorden, door het handschrift van mijn Maleisische vriend (bijna onleesbaar dus) was de kaart eerst terecht gekomen in Blerikum, een plaatsje in Brabant....vervolgens onbestelbaar naar Berlikum gestuurd, om uiteindelijk na twee maanden in Blaricum terecht te komen.
Dus....in principe kon de reden voor deze trip van vandaag ook een retourtje Blaricum -
Blerikum (Brabant) zijn, maar persoonlijk heb ik voor Berlikum gekozen. Aangezet door de
opwindende uitspraken van mijn collega Femkje (friezin van oorsprong) over het Friese
leven, de nuchterheid en de koppigheid van de Friezen, vandaag deze trip van Blaricum naar
Berlikum.
De reis begint meteen al goed. De chauffeur van Connexxion lijn 156 (bus 4706) heeft géén zomer- zwerfkaarten, tenminste....alleen de kaarten met gereduceerd tarief, en aangezien ik nog zo'n ruim 25 jaar voor de boeg heb om te mogen profiteren van de korting en dito pensioen, kon ik dus zonder te betalen instappen. "Vraag er maar één aan de volgende chauffeur" !
Dus...eigenlijk zwart rijdend richting Almere. Normaliter zullen de meeste mensen die richting het Noorden gaan, niet mijn geplande reisweg volgen, maar...met behulp van diverse busboekjes kom je een heel eind, en na wat speurwerk heb ik toch een aardige reis in elkaar geknutseld.
Bij de halte Vogelweg (in-the-middle-of-nowhere) ergens tussen de Stichtsebrug en Almere 't Oor overstappen op lijn 159. Het is half acht, en ik moet nog ruim een kwartier wachten. Ik kijk wat in het rond en soms ook naar boven. De zon laat zich stralend aan de hemel zien, en we zitten hier midden op de 'aanvliegroute' naar Schiphol, elke 2 minuten raast er een vliegtuig over. Wat kan wachten toch vervelend zijn, vooral bij zo'n landelijke halte als de Vogelweg. Goh, er staat wel een wachthuisje en ook de halte lijkt pas aangelegd. Nog maagdelijke betonnen rijplaten. Wat schetst mijn verbazing, als ik de halteinfo lees zie ik dat ik bij halte Pluvierenweg Harderwijk sta. Nah...dat zal toch niet waar zijn? Heb ik dan zitten slapen onderweg? Nou ja....zeker hadden ze dit tweedehands wachthuisje over en hebben ze 'm voor de aardigheid maar bij de Vogelweg geplaatst? En...toen vergeten om de oude halteinfo te verwijderen?
Bijna tien minuten te laat komt lijn 159 aanrijden. Nee, het is geen streekbus. Maar een taxibusje van de firma Worthman. Bordje achter de voorruit : 159 Zeewolde. Ik moet zelf de voordeur openen. Ook deze chauffeur heeft geen zomerzwerfkaarten in de aanbieding, met als gevolg dat ik wederom zwart zal (moeten) reizen. Nou ja...de volgende bus dan maar.
De route van lijn 159 naar Zeewolde voert midden door de Flevopolder, met links en rechts zo af en toe een agrarisch bedrijf, en vlakbij Zeewolde het zenderpark van Nozema. Tot aan het punt waar ik uitstap, in het 'centrum' van Zeewolde ben en blijf ik de enigste passagier.
Dus, het is niet zo gek dat een taxibusje volstaat voor deze lijn.
(Voor de spotters : er stond helaas geen 'wagenparknummer' op het busje !).
Zeewolde profileert zich als "Nederlands jongste gemeente". Alles is er nieuw, en volgens mij slaapt iedereen nog. Ik loop het 'centrum' binnen, opzoek naar een pinautomaat, want met nog een paar guldens in je knip kom je niet bijster ver in ons land. En ja hoor, even verderop in deze van godverlaten winkelpromenade is warempel een flappentap. En....zo vroeg in de morgen iets verderop al enige bedrijvigheid. Men is er bezig met het opbouwen van de markt. En, zoals een goede markt betaamd, is de afdeling Spakenburg al vroeg present met vis- en koekkramen. Bij de kraam van bakkerij 't Stoepje (die staan geloof ik zowat op alle markten van Nederland) koop ik een gevulde koek en een amandelbroodje.
Thuis had ik nog niet ontbeten, dus een kleine zoete lekkernij gaat er wel in. Voor de somma van een rijksdaalder krijg ik de gevraagde artikelen.
Om 9.00 uur neem ik mijn volgende bus, enwel bij de halte waar ik al eerder over schreef, nu bij de echte halte Harderhaven Pluvierenweg. Het is lijn 147 (bus 2437), dwars door oostelijk Flevoland richting Emmeloord. Wederom ben ik de enigste passagier. Aan de andere kant van de weg zie ik twee bussen (beide lijn 147) op twee minuten afstand van elkaar langs komen, deze zijn beiden vol. Een gewone lijnbus, en een vijftien-meter dubbelasser, kortom iedereen wil nu juist de andere kant op, naar Harderwijk dus.
Lijn 147 voert mij over de dijk naar Biddinghuizen. Onderweg zie ik links de uitgestrekte polders, rechts het Veluwemeer. Als we de 'bewoonde wereld van Biddinghuizen' binnen rijden wordt mijn aangedacht getrokken door reclameborden. "Biddinghuizen doet 't" staat er op. Maar wat doet 't dan ? Dat staat er niet bij. Nou ja...als Amsterdam 't heeft en Biddinghuizen 't doet....dan gaan we toch de goeie kant op in ons landje.
Wonderwel stappen er in dit dorp maar liefst vijf passagiers in. Ik was al een beetje ongerust om de enigste passagier te blijven. Nou ja, forenzen zijn 't in ieder geval niet. Vader, moeder, twee kinderen en een allochtoon (ze zullen hier waarschijnlijk wel een AZC hebben), allen richting Dronten. Onderweg passeren we Boswachterij De Brasem (?). Goh, bossen....en nogwel een heuse boswachterij, je leert nog eens wat in dit deel van ons land.
Als ik naar de straatnamen kijk....alles is hier vis. We passeren de Palingweg, de Botweg en de Garnaalweg en na een kwartiertje rijden we Dronten binnen.
Het luchtje betrekt, donkere wolken als we in de stad van de "Meerpaal" op het busstation arriveren. Wonen lijkt me hier al niets, maar als het dan ook nog regent....nou, dat is Flevoland op z'n somberst.
Op het busstation heerst enige drukte. Van alle kanten komen bussen aan. Uit Lelystad, Kampen, Emmeloord en Harderwijk. Mijn bus stroomt ook weer leeg. Weer ben ik de enigste passagier die overblijft. Op Interliner 330 rijdt bus 5735, zwaar gehavend aan de achterzijde (let op : zwenkt uit had geen overbodige mededeling geweest).
De Interliners doen hier vrij goede zaken, ze zitten redelijk vol, en rijden op tijd. Ik ben inmiddels ruim twee uur onderweg.
Dronten, stad van de Meerpaal, bekend van zijn vele televisieopnames. Wie van de Drie en Stuif es In. Maar niet vandaag.....want vanavond is er Clown Kwibus, dus dat zal wel weer een hilarische avond worden !
Na Dronten komt Swifterbant. Ook al zo'n begin jaren '60 dorpje, nog saaier dan Biddinghuizen. Er zal wellicht een kerk en een kroeg zijn. Verder is het drempel en rotonde tussen de troostelose architectuur. De jaren '60 bouw ziet er al behoorlijk verpauperd uit, en zo te zien is er veel leegstand. Ik kan me dat levendig voorstellen, want wat moet je hier nu zoeken ? De woning zijn er wellicht ruim en groot, maar voor je sociale leven kan je hier niet terecht, dan zal je minimaal naar Lelystad, Dronten of Zwolle moeten.
Via de Ketelbrug verlaten we Flevoland en komen terecht in de Noordoostpolder. Bij de bushaltes die we langsrijden opweg naar Nagele staat (nog steeds) een sticker van lijn 142, een buslijn uit lang vervlogen tijden. Het is toch inmiddels alweer zo'n vijf jaar geleden dat dit minibuslijntje hier reed. Is Midnet of Connexxion vergeten de stickers af te plakken ?
Je zal maar op die bus staan wachten ?
Nagele....een soort bungalowpark, met een pakkende slogan op de reclameborden als we het dorpje inrijden : Nagele, de sleutel naar het polderse woongenot (of zo iets). Ik ben hier ooit eens geweest, bij een kennis. Héééél lang geleden. Er zijn alleen wat rotondes bijgekomen, maar verder is en blijft het hier een dooie boel. De winkels zijn volgens mij ook al verdwenen. Als inwoner van dit dorp heb je toch echt wel een auto nodig op je wekelijkse boodschappen te doen.
De lucht is nog steeds donker en het begint te regenen als we Emmeloord in rijden. De chauffeur neem steeds weer even wat gas terug als we weer een flitspaal naderen, maar na enkele minuten doemt dan eindelijk het busstation op. Tijd om over te stappen.
Noordned lijn 42 (bus 4069) brengt mij via Espel, Creil en Rutten naar Lemmer, de eerste behoorlijke plaats als we in Friesland arriveren. Het is er, zeker nu, zeer toeristisch. Bordjes met 'Zimmer Frei' zijn er talrijk, evenals auto's met Duitse kentekens. Maar op zo'n dag als vandaag, met regen, zal er niet zoveel te beleven zijn. Als de zon schijnt, dan zal het er best wel gezellig zijn. Enkele jaren geleden nam ik ook eens deze bus, maar de route door het centrum van dit plaatsje is gewijzigd. Bij een carpoolplaats aan het randje van het dorp wordt aansluiting geven op andere buslijnen....het centrum komen we niet door.
En wonderwel....het wordt nog druk ook. Er stappen maar liefst drie passagiers in, wat het totaal op negen brengt.
Lemmer; hier buiten het toeristenseizoen
Via Follega, waar de brug voor enig oponthoud zorgt bereiken we snel Nederlands spannendste busstation : Spannenburg. Bij een televisietoren (ingepakt in steigers) ligt dit busstation, wederom in the middle of nowhere. Een bonte verzameling bussen en buslijnen. Naar Balk, Heerenveen, Emmeloord, Sneek....vanuit Spannenburg kun je er komen !
De bussen zijn groen, blauw, geel, wit met geel, lichtgroen met wit.....je kunt het zo gek niet bedenken. Ik snap de logica ook niet helemaal sinds Noordned hier is gaan rijden. De bus waar ik mee reis (de 4069) is groen (Noordned), maar de bus in de tegenrichting is van Arriva (blauw) ? Ik denk dat het voor de reizigers ook niet helemaal te snappen is !
Om half twaalf is dan eindelijk Sneek in zicht. Vandaag is de laatste dag van de Sneek Week, en er is dan ook behoorlijk veel publiek op de been. Het is gezellig druk in het centrum. Ook alweer enkele jaren geleden ben ik een paar keer hier geweest. Gewoon winkelen, verder niets bijzonders. Alleen vandaag....helaas geen tijd.
Eventjes is er paniek in de bus. Een bijna-aanrijding. Eén of ander malloot rijdt zonder uit te kijken een parkeerplaats uit, het is centimeters werk, maar we kunnen net op tijd met een noodstop een aanrijding voorkomen. De chauffeur zit geschrokken achter het stuur, da's duidelijk te zien. Enkele minuten later bereiken we station Sneek.
Om kwart voor twaalf vertrek ik richting Ljouwert, ofwel Leeuwarden, met lijn 94 (bus 4457).
De bus ziet er haveloos uit. De stoffen bekleding is vies, de bus rammelt en de blauwe buitenkleur (nu Noordned, ex-Veonn, ex-ex-Fram) ziet er verschoten uit. Maar, lijn 94 volgt een leuke route. In het centrum van Sneek is er weer een brug open. Na enkele minuten wachten is de chauffeur het beu en rijdt min of meer, op de verkeerde weghelft, een stuk van de file voorbij. Tot dat er een tegenligger aankomt. Deze wil echter niet uit de weggaan, zodat we enkele minuten tegenoverelkaar staan. Middelvingers worden tegenelkaar opgestoken, raampjes opengedraaid en er wordt gescholden. Oponthoud, enkele minuten.
Via allerlei kleine weggetjes verlaten we Sneek en rijden via Goënga, Gau, Sibrandbuorren, Tersoal, Poppenwier en Raerd naar Reduzum. Een leuke route als je van smalle plattelands- weggetjes houd. Onderweg staan borden langs de kant van de weg dat er binnenkort een 'schuimparty' gehouden zal worden. Nou nou....ik wist niet dat ze hier zo kinky waren ?
In Reduzum, bij halte Blauwe Tent (?) overstappen op lijn 28 (bus 1146) naar Leeuwarden, alwaar we om 12.35 aankomen.
Mijn maag begint nu werkelijk te knorren. Ik loop het centrum in, opzoek naar een patatkraam, maar behoudens de Febo (alwaar ik nu net geen zin in heb) is er geen ander snackpaleis te vinden in deze Friese hoofdstad. Dus...dan maar langs het Junkfood paradijs van meneer McDonald. Ik heb toch een halfuurtje de tijd, ruimschoots voor een vette hap.
Via de vrijdagse markt op het Zaailand weer terug naar het station.
Busstation Dokkum; maart 2000.
Het nieuwbouwwijkje aan de rand van het dorp heeft als straatnaam : Het Kaets, hoe treffend in deze provincie.
Ik moet nog een heel half uur zien rond te brengen voordat ik weer de reis naar het westen zal kunnen aanvangen. Zo te zien is de voormalige school momenteel ingericht als AZC, er lopen behoorlijk veel mensen met hoofddoekjes en Somalische kleding rond. Ach ja, hebben de plattelanders hier ook eens een verzetje, want...volgens mij is er verder in Berlikum niet echt veel te doen. Ik blijf maar lopen, en midden in het dorp is zelfs een supermarkt, de Golff. Ik stap er naar binnen, en ben de enigste klant. Met een halve liter Pepsi en een Solero ijsje vervoeg ik mij aan de kassa. De prijzen zijn hier hetzelfde als in het vrije westen, ach...en dat het wicht achter de piep-piep-scanner mij een dubbeltje te weinig wisselgeld terug gaf, daar ga ik me niet druk over maken.
Later zie ik, dat even verderop in het dorp zelfs een heuse 'kartbaan' is.....goh, dus daar
kunnen de Berlikummers zich aangenaam verpozen.
Zo ook de buschauffeur van lijn 71 (bus 4750) naar Harlingen. Hij neemt behoorlijk de tijd om mijn zomerzwerfkaart te inspecteren. Misschien was hij bang dat mijn plaatsbewijs vals was, want zelfs de achterzijde moest bekeken worden. Ik dacht nog even....straks vraagt hij hier in Friesland ook nog om mijn paspoort, of liever....een visum ! Of....zullen zomerzwerfkaarten in de regio Berlikum niet veel verkocht worden ? Of helemaal niet ?
Al jaren hebben een aantal plaatsnamen een soort van aantrekkingskracht op mij gehad. Wel nu....buslijn 71 voert ons opweg naar Harlingen via plaatsen als "Mooie Paal" (er is niets moois aan, alleen een busstation) en Sexbierum. Deze plaatsen liggen zo dicht op het randje van de waddenzee, zo ongeveer aan het eind van de wereld, dat men ook hier een aantal Asielzoekers Centra heeft neergezet. Ik vraag me af hoe de asielzoekers zich thuisvoelen in een centrum met de naam Nij Bethlehem ?
Het is inmiddels alweer half drie. Bij de Veerbootterminal in Harlingen stap ik uit. De boot van
Terschelling is net gearriveerd, dus het is hier bijzonder druk. Aangezien ik hier weer een
halfuurtje moet wachten, en de lunch bij McDonalds in Leeuwarden ook niet echt groot was,
doe ik me hier tegoed aan een broodje kroket. Ondertussen stroomt de veerboot leeg,
honderden passagiers, vooral jongeren met korte broeken, ghettoblasters, vouwfietsen,
volwassenen met kinderen ("pappa...mag ik nu eindelijk een ijsje) komen van de eilanden.
Jammergenoeg zit hun vakantie er weer op. Toch wel rot.....het begint nu eindelijk mooi weer
te worden. De meeste zullen hun weg vervolgen per trein naar Leeuwarden, maar ook een
groot aantal wacht, net als ik, op de Interliner naar Alkmaar.
Makkum; september 1997; midden in het Veonn-tijdperk.
Ik weet niet of deze slogan nu nog gehanteerd wordt, maar....vandaag is 'ie toch echt vergeten, want met een zeer volle bus (met zo'n 5 passagiers die moesten staan), vertrekken we uit Harlingen. Een lekker vooruitzicht....de rit naar Alkmaar duurt maar anderhalf uur, en als je dat moet staan ?
Eénmaal aan de andere kant van de Afsluitdijk komt er wat lucht. Enkele passagiers stappen over richting Den Helder of Hoorn, en nu zijn er gelukkig geen staanplaatsen meer.
Vele passagiers doen een dutje of kijken verveelt uit het raam, tot dat om 16.30 uur Alkmaar wordt bereikt. (Ik had er persoonlijk geen problemen mee....met de staanplaatsen, omdat naast en voor mij enkele bijzonder leuke exemplaren zaten/stonden/hingen, maar dit terzijde).
Alkmaar.....de stad van kaas. Enkele familieleden van mij wonen hier. Helaas geen tijd om ze te bezoeken, hoe graag ik dit ook zou willen doen. Ik wil gewoon naar huis !
Ik moet nog wel een halfuurtje wachten op mijn volgende bus, maar op een bankje kijken naar
alle busbewegingen, dan is zo'n halfuurtje zo voorbij. Op het busbuffer stonden, geheel
gebroederlijk, een zestal verschillende bussen naast elkaar. Allen van een andere type, met hier
ook....verschillende kleuren. Jammer dat de batterijen van mijn fototoestel leeg zijn !
Ruim 10 minuten te vroeg komen we aan op Amsterdam CS, en even twijfel ik. Zal ik nu gewoon de trein nemen, of toch maar het risico nemen. Ach...ik doe het laatste. Ik ren naar de metro en ben om tien over half zeven op het Amstelstation. Over één minuut vertrekt Interliner 348 naar Blaricum, tenminste.....!
Dan moet de bus wel starten....! Deze bus, de 5770, had er waarschijnlijk gewoon geen zin meer in. Hij zal binnenkort wel overgeplaatst worden, want per 3 september a.s. zal de Interliner 348 opgeheven worden en plaats maken voor een 'normale sneldienst'.
Maar nu.....hoe de chauffeur het ooit probeerde (lucht maken, deuren open, deuren dicht, luchtverversing aan/uit, hoofdschakelaar aan/uit.....hij was niet van plan om te starten.
Na 10 minuten geklooi heeft de chauffeur dan maar eindelijk de CVL opgeroepen, tot dat.... (wij passagiers stonden allemaal alweer buiten) als een wonder....de motor het zo maar weer wilde doen. Dus wij allemaal weer snel naar binnen en na 2 minuten lucht maken, konden we dan eindelijk met een halfuur vertraging vertrekken.
Als pleister op de wonden mochten we uiteindelijk op onze plaats van bestemming bij een halte naar keuze uitstappen. Ik heb daar dankbaar gebruik van gemaakt, het scheelde mij in ieder geval weer 5 minuten lopen vanaf het Interliner eindpunt.
Moe...maar voldaan....om 19.50 uur weer thuis.
Toch wel leuk...zo'n dagje. Ik denk dat ik binnenkort maar eens van Huizen naar Huissen ga
doen, of...van Laren naar Zuid-Laren.
Chris Turksma
11 augustus 2000
Makkum en Workum (september 1997)
Hinderlopen onder regenbogen (oktober 1999)
Stadsdienst Leeuwarden (maart 2000)
lijn 159 Almere Vogelweg - Zeewolde Centrum taxibus (+9)
lijn 144 Zeewolde Centrum - Harderhaven bus 4704 (----)
lijn 147 Harderhaven - Emmeloord bus 2437 (-1)
lijn 42 Emmeloord - Sneek bus 4069 (----)
lijn 94 Sneek - Reduzum bus 4457 (+2)
lijn 28 Reduzum - Leeuwarden bus 1146 (+3)
lijn 70S Leeuwarden - Berlikum bus 1279 (+2)
lijn 71 Berlikum - Harlingen bus 4750 (+6)
lijn 351 Harlingen - Alkmaar bus 283 (+15)
lijn 127 Alkmaar - Purmerend bus 4665 (----)
lijn 100 Purmerend - Amsterdam CS bus 7732 (-1)
metro Amsterdam CS - Amsterdam Amstel
lijn 348 Amsterdam Amstel - Blaricum Carpoolplaats bus 5770 (+28)