Het ging niet van een leien dakje, de realisatie van HOV-Velsen, de busroute van Haarlem Noord naar IJmuiden Strand via Santpoort Noord en Driehuis. Maar nu is hij helemaal af, waar ik van de winter al kon melden dat een klein stukje ervan in gebruik was genomen.

Sinds zondag 2 april 2017 maakt Connexxion-bus 75 (Haarlem NS -  IJmuiden Zeewijk) gebruik van een 2,2 km lange route die ooit deel was van het ‘Vislijntje’, de oude spoorlijn Driehuis – IJmuiden. Op 3 september 2017, bij het ingaan van de nieuwe concessie Haarlem-IJmond, wordt lijn 75 vervangen door de roodzwarte R-netbus lijn 385, ook van Connexxion.

Al vanaf 2010 houd ik de lezer regelmatig op de hoogte van de  - soms nauwelijks zichtbare – voortgang van het project dat al vanaf het einde van de 20ste eeuw in de pen zat. Dat leidde tot het volgende reeksje, waarvan dit deel 6 is:

Deel 1 ‘Hoogwaardig doodlopend vervoer; vijftien jaar worstelen met Zuidtangent-tracé Haarlem-IJmuiden´ (december 2010)
Deel 2 HOV-Velsen naar IJmuiden Strand’ (december 2011)
Deel 3 'Van Vislijn tot HOV (of sof?)' (herfst 2013)
Deel 4 ‘Licht aan het eind van de bustunnel’ (februari 2016)
Deel 5 ‘OV waar je verder mee komt’ (december 2016)

In al die delen heb ik de voornaamste bijzonderheden van HOV-Velsen uitvoerig belicht. Maar dat doe ik nu nog een keer, in het kort.

Het draait om een 11 km lange busroute. Slechts op een klein gedeelte daarvan kreeg de bus een eigen baan; op de meerderheid ervan blijft de bus gewoon met het verkeer meerijden.

De kosten vielen daardoor laag uit; 63 miljoen euro is echt een schijntje voor OV-infrastructuur.*) Desondanks liepen NIMBY’s in de wijken waardoorheen HOV-Velsen zijn sporen zou trekken, te hoop tegen het project. Men zag het als geldverspilling voor een paar minuten tijdwinst – iets waar nooit over geklaagd wordt als er weer eens een blik asfalt wordt opgetrokken voor verlenging of verbreding van een snelweg.

*) Later, in juni 3017, werd dan ook nog eens bekend dat de kosten 27 miljoen euro meegevallen waren.

Ook zou de busbaan volgens hun woorden ten koste gaan van een uniek natuurgebied (een door dicht struikgewas overwoekerd verroest spoorbaantje) en was er vrees voor overlast van bussen. Ook de route beviel de omwonenden niet. In Santpoort Noord was het bezwaar dat de bussen dwars door het dorp zouden rijden; in Driehuis dat ze alleen de randen van het dorp zouden aandoen.

Het liep af zoals het meestal afloopt met dit soort dingen: de NIMBY’s bewerkstelligden wel uitstel maar geen afstel. En zo kon op zaterdag 1 april rond de HOV-baan een groot verbroederingsfeest gehouden worden waarbij autobezittende bezwaarmakers buspassagiers schreiend in de armen vielen. Zoiets zou heel goed gebeurd kunnen zijn. Ik weet het niet; ik was er zelf niet bij, want ik reisde die dag langs de Nieuwe Waterweg voor een ander bus-gebeuren. In ieder geval was er vreugd en jolijt. Maar een dag eerder was er nog een bus met officials tegengehouden door buurtbewoners.

HOV-Velsen is dus gedeeltelijk aangelegd op een oude spoorbaan. Maar hij duikt ook onder een nog bestaande spoorbaan door, door een tunnel met steile op- en afritten, halverwege de stations Santpoort Noord en Driehuis.

De route van 75, die helaas niet helemaal klopt. Volgens het kaartje rijdt de bus al door naar IJmuiden Strand, maar in werkelijkheid heeft hij nog steeds de Dennekoplaan in IJmuiden Zeewijk als eindpunt. Vanaf september zal de R-netbus wel verder rijden naar het punt waar je de son in de see ken sien sakke. Lijn 3 (IJmuiden - Haarlem Schalkwijk via Velserbroek) komt niet op de HOV-baan over het Vislijntje, en blijft zijn oude route door Driehuis volgen.

Zoals gezegd ging de busbaan over het oude spoortje open op zondag 2 april. Twee dagen later werd de nieuwsgierigheid me al te machtig. Op de terugweg uit mijn werk in Castricum stapte ik in Driehuis uit de trein en liep naar de HOV-bushalte, al in R-netdesign, bij crematorium Westerveld, voor een rit naar IJmuiden. Op vrijdag 7 april maakte ik, ook in de avondspits uit mijn werk, een slag Haarlem – IJmuiden. De dag daarop liep ik gewapend met camera langs het nieuwe HOV-traject, van de Hagelingerweg in Santpoort Noord tot Plein 1945 in IJmuiden.

Wat ik zag: een en al vooruitgang. Die busbaan is een pracht van een betonlint. Ja goed, railfanatici blijven waarschijnlijk mokken over dat verroeste spoortje. Maar ook de inpassing van de busbaan in de omgeving, daar is toch echt niets op aan te merken – hoewel je dat aan deze buurtbewoners wel kunt overlaten.

Overal klinken waarschuwingsbellen als er een bus nadert, maar die zullen wel te hard klinken. De vorige zin was oorspronkelijk satirisch bedoeld, maar op Twitter zag ik dat er werkelijk steen en been geklaagd wordt over die bellen. En ze klinken blijkbaar nog niet eens hard genoeg, en de verkeerslichten zijn niet rood genoeg, want gedurende de eerste 2 weken van april kwam er al een auto en een scooter onder een bus. Dat gebeurde op de kruising met de Zeeweg, waar geen halte is.

Langs het hele tracé staan groene geluidsschermen, maar die zullen wel te laag zijn, of te hoog, of te groen. En het verrommelde ‘natuurgebied’ rond het spoortje, achter het politiebureau en de sporthal is veranderd in een parkzone, waar het goed wandelen is en waar hondenuitlaatpaadjes liggen. Maar dat park zal wel… Och, in dit soort mensen wil ik me verder niet meer verdiepen.

´Mooi hé, die nieuwe busbaan´, hoorde ik zeggen. Dat waren natuurlijk niet de woorden van een buurtbewoner, maar van een buschauffeur die dit bij een  halte in Haarlem Noord uit het raampje riep tegen een collega.

Hoe mooi die baan ook is; er wordt maar met matige snelheid over gereden, ook op trajectgedeelten die geen gelijkvloerse wegkruisingen kennen. Dat is vermoedelijk gebeurd op dringend verzoek van alweer de buurtbewoners, die zo hun gelijk kunnen halen: die bus boekt heel weinig tijdwinst. Jammer, want die baan over dat kaarsrechte voormalige spoorlijntje is toch bij uitstek geschikt om er eens flink overheen te scheuren.

Spijtig is en blijft, dat HOV-Velsen geen verlengstuk kreeg in de gemeente Haarlem, waar bus 75 van het Spaarneziekenhuis Locatie Noord nog 4 kilometer moet afleggen tot het eindpunt: Haarlem NS. Over de drukke Rijksstraatweg in Haarlem Noord mocht, ook alweer van omwonenden, geen vrije busbaan aangelegd worden. De gemeente Haarlem liet, in tegenstelling tot Velsen, de oortjes hangen naar de NIMBY’s en kondigde alleen wat doorstromingsmaatregelen aan.

Ik kon vorige week vanuit de bus niet goed nagaan of die al genomen waren. Maar als dat zo is, hebben ze in ieder geval geen snars geholpen. Bij de 5 ritten die ik in de eerste week van april maakte, was de gemiddelde rijtijd over die 4 kilometer 11 minuten, nog een halve minuut beroerder dan ik klokte bij 9 ritten afgelopen winter.

Voldoende tekst nu; de foto’s.

Vanaf de Santpoortse Dreef neemt de bus de afzink naar de spooronderdoorgang. Als ik op de bus sta te wachten – om een foto te nemen; er is hier geen halte – zie ik ook een personenauto bijna de tunnel inrijden. Maar de chauffeur bedenkt zich en schakelt in zijn achteruit.

Geduld heb ik maar in heel beperkte mate. Dat ik een trein en een bus op één foto heb gekregen, is stom toeval. Ik heb er maar 5 minuten op hoeven wachten, na het enige standpunt gevonden te hebben waar je recht in de tunnel kunt kijken. Had ik er een hele middag voor uitgetrokken, dan had ik vermoedelijk geen bus-treinontmoeting gezien.
 

Langs het geluidsscherm. Even verderop neemt de bus de bocht naar IJmuiden centrum, waar de trein ooit rechtdoor ging langs het Noordzeekanaal.

De halte Briniostraat bij de scholen, het politiebureau en de sporthal, stond niet in de planning, maar is toch gerealiseerd, als extraatje. 

De busbaan mondt uit in de P.J. Troelstraweg in het centrum van IJmuiden.

Onderweg van Santpoort naar IJmuiden zag ik al wandelend nog een paar dingen die weinig met bussen te maken hebben: een originele bunker van de Atlantikwall achter het fietsenhok van het Ichtuscollege, het Missiehuis van Driehuis dat te koop staat, zo’n hondenuitlaatpaadje naast de busbaan en een plaquette op de plek waar eens station Velsen – IJmuiden Oost lag op de Vislijn.  Zie deel 3, ook om te zien hoe het hier is opgeknapt sinds ik in 2013 dat stukje schreef.

Frans Mensonides
17 april 2017
Er geweest: dinsdag 4, vrijdag 7 en zaterdag 8 april 2017
Laatste aanpassing: 5 juni 2017

© Frans Mensonides, Leiden, 2017.