Nee, bij nadere beschouwing toch geen Zuidtangentbaan in aanleg…
Het klinkt al raar: de OOSTtak van de ZUIDtangent. En het viel ook niet mee, op het web informatie bij elkaar te schrapen over dit project. Gewapend met weinig gegevens ging ik als Zuidtangent-chroniqueur op pad om zelf ter plaatse eens poolshoogte te nemen.
De Oosttak is een 9 kilometer lange busbaan in ontwikkeling, die gaat lopen van Hoofddorp Beukenhorst / De Hoek via Aalsmeer naar Uithoorn. Hij wordt aangelegd in vier stadia. Eén deel bleek eergisteren opgeleverd, een ander al jaren geleden, en weer een ander is een vrome wens voor overmorgen. Het vierde meende ik vanuit een bus in de verte te zien, maar het was van nabij bekeken het rare gevaarte hierboven, dat zeker geen busbaan is, zelfs geen half affe.
Ook Schiphol Logistics Park (SLP), een van de gebieden die straks door de Zuidtangent moeten worden ontsloten, ligt nog in de toekomst. Het is nog groen, vlak boerenland, zoals de Haarlemmermeerpolder ooit bedoeld was.
Voor wie het niet wist: de Zuidtangent is het rode paradepaardje op rubberen banden van de provincie Noord-Holland. Het is een net van hoogwaardige busverbindingen in de zuidvleugel van groot-Amsterdam, gedeeltelijk over eigen, speciale busbanen. De spade ervoor ging in 1994 in de grond. De eerste lijn werd in gebruik genomen in 2002. Het net wil niet zo snel groeien als eigenlijk gewenst zou zijn. Ook de ‘vertramming’, die eens de bedoeling was, is op de zeer lange baan geschoven.
Meer op mijn site over de Zuidtangent:
Hoogwaardig doodlopend vervoer; vijftien jaar worstelen met Zuidtangent-tracé Haarlem - IJmuiden (december 2010)
Tangent-toegift: Busstation Haarlem, Driver Jack, KPMG en Bollenstreek (december 2010)
Tunnelvisie in Haarlem; een stoutmoedig HOV-plan (december 2008)
Zuidtangent Nieuw-Vennep - Amsterdam Zuid WTC (juli 2008)
De Zuidtangent: met een bloedvaart naar morgen (september 2007)
Hoe gaat die Oosttak nu precies lopen? Ik stelde bovenstaande stafkaart samen. De dikke blauwe lijn geeft de bestaande Zuidtangentbaan aan, van het punt waar hij de Schipholtunnel uitkomt tot ongeveer de halte Hoofddorp Toolenburg. Deze busbaan wordt bereden door die twee bestaande Zuidtangentlijnen: 300 (Haarlem – Amsterdam ZO) en 310 (Nieuw-Vennep Getsewoud – Amsterdam Zuid). Tussen Schiphol en De Hoek maken ook Interliner 370 (Alphen a/d Rijn – Amsterdam Marnixstraat) en snelbus 256 (Leiden – Roelofarendsveen – Schiphol) van deze busbaan gebruik.
De vette rode lijn is de Oosttak. Het linkerstukje, ten westen van Rijksweg A4, bestaat al en wordt gebruikt door de genoemde bussen 256 en 370, die inderdaad met een scherpe knik van de Tangentbaan moeten afbuigen.
Waar je ‘Toek. SLP’ ziet staan, is nog helemaal niets, zoals gezegd. Ik heb ook maar zo’n beetje moeten raaien, hoe die busbaan gaat lopen door dit nog niet existerende bedrijventerrein, dus hou’ me ten goede; het is nog maar een potloodlijntje, in feite.
De busbaan gaat dan ergens rechtsaf, om de drukke provinciale weg N201 te volgen langs het al wel bestaande bedrijventerrein Schiphol Rijk en verder door Aalsmeer naar Uithoorn. Die N201 echter, gaat in 2012 op de schop. Hij wordt omgelegd naar het noorden, via Schiphol Rijk en ten noorden van Aalsmeer langs. Vervolgens wordt de Oosttak aangelegd over de oude N201. Dat kan dus nog wel een poosje duren. Ik zag ergens een opleveringsdatum van 2014 voor de hele Oosttak, maar dat soort planningen zijn toch van elastiek in dit land.
Het rechtergedeelte ten slotte, tussen de Legmeerdijk in Aalsmeer en busstation Uithoorn, is al in gebruik genomen in augustus 2011. De feestelijke opening was op woensdag 28 september 2011, twee dagen voor mijn bezoek. En ik had er geen letter over gelezen.
Evenmin heb ik gelezen, wat voor busdienst er te zijner tijd op de Oosttak gaat rijden. Ik hoop dat de rode bussen van de Zuidoost-tangent dan een rechtstreekse verbinding gaan onderhouden tussen Uithoorn en Schiphol, want die is er tegenwoordig nog niet.
Maar het kan ook best wezen dat er een verbinding met Hoofddorp komt, naast of in plaats van lijn 140 (Haarlem – Heemstede – Hoofddorp – Schiphol Rijk – Aalsmeer – Uithoorn). Deze laatste lijn staat als dun groen kronkellijntje op de kaart. Hij rijdt in 10-minutendienst, wat buiten de spits niet echt noodzakelijk is, en neemt in Uithoorn het al voltooide gedeelte van de busbaan. Het is een ontsluitende lijn. Hij stopt in het (winkel)hart van Hoofddorp, dat door de Zuidtangent wordt overgeslagen, en maakt meanders langs de bedrijven van Beukenhorst en Schiphol Rijk en door het oude dorp van Aalsmeer.
Ik deed deze lijn in 2000, toen hij nog via Mijdrecht, Wilnis en Vinkenveen helemaal doorliep naar Utrecht. Het was toen een Lange Lijn, maar nu al lang niet meer. Best een aardig verhaal, eigenlijk; een herlezing waard.
Op pad, met de camera.
Bushalte De Hoek, gelegen te midden van koeriersbedrijven. Onder de halte door loopt de ventweg van de N201. Hier rijden de bussen van lijn 140 en die van Sternet Schiphol.
Chauffeurs worden gemaand, in de Schipholtunnel, die begint voorbij De Hoek, voorzichtigjes minimaal 250 meter afstand te bewaren tot de voorganger; een veelvoud van de remweg. Een seinlicht aan het eind van het perron van De Hoek zorgt ervoor dat er minstens 30 seconden tijd ligt tussen twee bussen die de tunnel induiken. Deze verwerkt in de spits een bus of 30 per uur per richting.
Linksboven een vorm van OV die zelden onderwerp van bespreking vormt op deze site.
Dat geldt ook voor het fenomeen: auto. De weg achter de pijl op de foto rechtsonder lijkt op een busbaan, maar het is het dak van een tunnel voor de particuliere benzinedrinker. Dit wordt een nieuwe aansluiting van de A4 op de N201, wist een lezer me te vertellen.
De Interliner naar Alphen neemt de scherpe knik voorbij De Hoek. De groene bus in de verte is lijn 256. Die bevindt zich op het al voltooide gedeelte van de Oosttak, om die overigens een paar honderd meter verderop alweer te verlaten voor de A4.
Hier die scherpe bocht gezien vanuit de Zuidtangent, met wederom zicht op de bus naar Alphen a/d Rijn.
Bus 256 in een decor van wegtaluds, wegen, kantoren en bouwketen dat niemand had kunnen voorzien toen ze rond 1845 ‘graan voor visch’ wilden in de Haarlemmermeer, zodat ‘Schiphol’ geen hel voor de schepen meer zou zijn. Dit panorama is, evenals de voor-vorige foto, genomen vanaf Zuidtangenthalte Beukenhorst, waar een gefrustreerde werknemer na zijn werkdag een ruit aan diggelen heeft geslagen.
Soms lees je in het passeren andere dingen dan er in werkelijkheid staan. En dat zijn dan meestal komische dingen. Ik las hier: ‘Deze ruit is ingesmeten door Clash-Service…’
En weer wordt het oog bedrogen. Dit geval zie ik vanuit de verte uit bus 140. Het lijkt op het eerste gezicht op een busbaan die bij een Zuidtangenthalte boven de N201 abrupt ophield – maar ongetwijfeld ooit nog afgebouwd zal worden, richting Schiphol Rijk.
Ik stap uit bij de eerstvolgende halte, om poolshoogte te nemen. Als ik ervoor sta, blijkt het een fiets- en voetgangersviaduct over de snelweg, met een glooiende oprit, doch een afrit per trap of lift; een lachwekkend iets.
Het verbaast je hier ook niet, dat er aparte regels gelden voor brommobielen. Waar die wijnrode bus van het Sternet de bocht omgaat, doet ook de groene van lijn 140 dat. Je belandt dan in het gehucht Rozenburg, bestaande uit een rijtje huisjes midden in de polder. Dacht je dat Rozenburg een Zuid-Hollands eiland was… dan heb je het helemaal bij het rechte eind; ik was er vorige zomer.
Weer een hoek verder is de halte van 140 en het Sternet (niet op deze foto), aan de rand van het bedrijventerrein Schiphol Rijk. Dit is weer zo’n omgeving zonder voetpaden, waar voetgangers Fremdkörper zijn. Er staat desondanks nog iemand in de abri: een jongedame, collectante voor het Kankerfonds, getuige haar opzichtige T-shirt. Door wie denkt zij hier haar collectebus te laten vullen? Ik ben de enige kandidaat in een straal van 500 meter, maar ik ‘heb al gegireerd’ als men bij mij met geldbussen onder de neus rammelt.
Dat doet ze ook helemaal niet. Ze belt; licht verwezen en paniekerig. Ja, inderdaad, ze moest hier overstappen van het Sternet op bus 140 om in Aalsmeer te komen; inderdaad bij die rare halte in die wildernis. Het klopt allemaal, hoor, wat in de instructies staat. Ze kijkt naar de af- en aanrijdende DHL-wagens en de douaneauto’s en de boven ons hoofd stijgende vliegtuigen. Dan komt de bus de hoek om, om ons mee te voeren langs het saaie bedrijventerrein dat we in de verte al zagen.
De N201 voert je bij Aalsmeerderbrug, ook weer zo’n gehuchtje, de Haarlemmermeerpolder uit en het oude land op. Hier heb je weer plaatsen met een geschiedenis, langer dan anderhalve eeuw.
Bij de Legmeerdijk, te midden van alweer bedrijventerreinen, begint een busbaan, maar slechts een halve. Alleen de bussen die zich westwaarts bewegen, nemen deze baan, terwijl die richting Uithoorn gewoon over de N201 rijden.
Vanaf de halte op de foto, Poelweg, wordt het een baan met twee rijstroken. Hij ligt hier op het talud van de oude Haarlemmermeerspoorweg.
Er staan langs de baan overal al abri’s in de Regionet-huisstijl. Regionet wordt in december R-net, naar het schijnt. Dat staat dan weer voor Randstadnet 2028, een netwerk van hoogwaardige regionale bus-, tram- metro-, lightrail en treinverbindingen in gans de Randstad, met een herkenbare kleurstelling.
Niet veel meer dan dat, vrees ik. Ze zijn van plan, 17 jaar te doen over de ontwikkeling van… ja, van wat, eigenlijk? Als je hun site bekijkt, wordt de bereikbaarheidsretoriek bij bakken over je hoofd uitgestort, maar vertelt niemand je, wie het zal betalen. Aan de ideeën mankeert weinig, al zijn ze niet nieuw; aan de ambitie ook niet. Maar in praktijk zou het kunnen neerkomen op het oppimpen van een aantal reeds bestaande OV-verbindingen. Als het, zoals ik vermoed, niet meer is dan humbug, hadden ROVER en de Mij voor beter OV er best wat kritische geluiden over mogen laten horen. Maar ik heb er bij hun niets over gelezen. We wachten af.
Verder richting busstation Uithoorn. Tussen Poelweg en het busstation liggen nog de haltes Noordammerweg en Burgemeester Kootlaan.
De halte Burgemeester Kootlaan ligt te midden van nieuwbouw. De busovergang wordt hier bewaakt door busbomen.
Op het laatste stukje voor het busstation krijgt lijn 140 gezelschap van 147 (Alphen a/d Rijn – Uithoorn, via Nieuwkoop). Hier duikt die bus de tunnel in onder de drukke Zijdelweg.
Busstation Uithoorn, een enorme plaza waar de bussen wat verloren in de zon staan. Als lid van een ROVER-delegatie heb ik in Uithoorn nog eens een werkbezoek gebracht aan de toenmalige regionale vervoerder Centraal Nederland. Dat was hier, bij dit plein, als ik me goed herinner. We mochten het heilige der heiligen bezoeken: de mobilofooncentrale waar de verkeersleiding zetelde. Het kan wel zo’n jaar of 20 geleden zijn. ‘We hebben alle bussen in een databank’, zei de verkeersleider trots. ‘We weten van minuut tot minuut precies waar ze zitten. Als ze tenminste op tijd zijn. Maar dát weten we helaas niet’.
De Oosttak mag eindigen bij het wat excentrisch in Uithoorn gelegen busstation; de busbaan over de oude spoordijk gaat gewoon verder…
… naar het oude station van de Haarlemmermeerspoorlijn, waar tussen 1911 en 1950 reizigerstreinen stopten. Tegenwoordig is het (eet)café Het Oude Spoorhuis er gevestigd. Hier in de buurt vermoed ik ergens de dorpskern van Uithoorn, aan de Amstel, maar ik vind hem niet en loop de verkeerde kant op, in de hitte, langs wrakke huisjes.
Terug naar de halte tegenover het oude station. De bus naar Utrecht kun je hier nog steeds nemen, als je niet de stad van die naam bedoelt, maar de provincie. Lijn 130 rijdt tot Breukelen, waar je moet overstappen op de stoptrein, die tegenwoordig om het kwartier rijdt.
Deze fotoserie is mede mogelijk gemaakt door het prachtige oude gemaal Cruquius, ten westen van Hoofddorp, gefotografeerd vanuit bus 140. Met zijn collega’s Leeghwater en Lynden pompte hij in 1852 het Haarlemmermeer leeg. Zonder hem zou er geen Hoofddorp geweest zijn, geen Schiphol, geen Logistiek Park, geen Zuidtangent, geen Oosttak en ook dit stukje niet.
Frans Mensonides
15 oktober 2011
Laatste aanvulling: 17 oktober 2011.
Er geweest: vrijdag 30 september 2011 en in de buurt van De Hoek ook nog op woensdag 5 oktober 2011.
© Frans Mensonides, Leiden, 2011.