Mijn pillendoos

Al een paar jaar lang dineer ik dagelijks met Januvia. Nee, Januvia is geen vriendin, verloofde of huisgenote van mij, maar een pil die ik moet slikken tegen suikerziekte. En ook pillen verkopen beter als je ze een aantrekkelijke naam geeft.

Die ziekte, ouderdomsdiabetes, wordt over het algemeen gezien als welverdiende straf-van-God voor een al te bourgondisch leven, en treedt niet zelden op bij lijders aan obesitas. Ikzelf heb in mijn leven nooit last van overgewicht gehad. Die diabetes heb ik gewoon te wijten aan een gammele alvleesklier; stomme pech.

Drie pillen slik ik ervoor; Januvia is er één van. De andere twee luisteren naar de veel minder gemakkelijk in het gehoor liggende namen Tolbutamide en Metformine. Ik neem ze braaf, zonder in detail te weten, hoe ze werken, en zonder te begrijpen waarom ik niet kan volstaan met één panacee tegen volksziekte-nummer-één. Tolbutamide stimuleert de aanmaak van insuline, Metformine stimuleert de opname van bloedsuiker door het spierweefsel, of zoiets.

Wat Januvia daaraan toevoegt, heb ik nooit begrepen. Ja, ze verlaagt het suikerniveau in het bloed, maar dat doen die andere twee elk op hun eigen manier ook al, en een stevige wandeling heeft trouwens een vergelijkbaar effect. Maar mijn diabetesverpleegkundige bezweert me, Januvia te blijven gebruiken, om te voorkomen dat ik insuline moet gaan injecteren. Maar dat is uiteindelijk toch mijn voorland, dus vanwaar nog zulk uitstel van executie? Het slikken van Januvia heeft als voornaamste effect, dat ik er de farmaceutische industrie rijk mee maak.

Natuurlijk zijn wij, diabeten so wie so al een melkkoetje voor die bedrijfstak. Vanuit de farmaceuten geredeneerd, is het een ideale aandoening. Het afzetgebied is immens, met bijna een miljoen patiënten in Nederland alleen al, en de markt is een groeimarkt, met elk jaar 50.000 nieuw gediagnosticeerden. De ziekte heeft verder als ontegenzeggelijk voordeel dat ze nooit overgaat, maar dat je er toch best oud mee kunt worden, zeker als je dag-in-dag-uit trouw je pillen slikt.

Waarom is er nog nooit een medicijn ontwikkeld dat diabetes echt geneest; een kuurtje van tien dagen? Een complotdenker zou kunnen vermoeden dat de uitvinder daarvan een half miljard euro zwijggeld zou krijgen van de pillenfabrikanten, of onder geheimzinnige omstandigheden zou komen te overlijden door een ongeval. Zulke gedachten heb ik altijd verworpen als paranoïde onzin. Laten we blij zijn dat er zoiets bestaat als een farmaceutische industrie.

Maar uit de uitzending van VARA’s speurrubriek Zembla afgelopen woensdag (‘Bitterzoete Suikermedicijnen') bleek dat enig wantrouwen tegen medicijnfabrikanten toch wel op zijn plaats is. Aan oude beproefde middelen tegen diabetes, zoals Metformine en Tolbutamide, wordt veel  te weinig verdiend, omdat de patenten inmiddels vervallen zijn. Productie van nieuwe pillen is daarom uiterst lucratief.

Mits je ze weet te verkopen. En daarvoor moet je artsen zover krijgen ze jouw pillen voorschijven aan patiënten. Daar staan artsen echter huiverig tegenover. De langetermijneffecten van die nieuwe medicijnen zijn nog niet bekend. En een aantal ervan verkeren onder verdenking, na jarenlang gebruik ontstekingen of zelfs kanker van de alvleesklier te kunnen veroorzaken. 

Uit die uitzending van Zembla kwam een ontluisterend beeld naar voren van de farmaceutische industrie. Die houdt er een goedgevulde trukendoos op na om hun twijfelachtige producten onder de aandacht te brengen van de artsen. Geen middel wordt geschuwd. Onschuldig is nog het gelobby in de wandelgangen van internationale congressen. 

Erger is het schrijven van gesponsorde artikelen in gerenommeerde medische vakbladen. Er verschijnt, vaak in een speciale bijlage, een ronkend artikel van een gezaghebbende wetenschapper over de zegeningen van die revolutionaire pillen. De arts die de kleine lettertjes in het colofon overslaat, ziet niet dat het stuk niet tot stand is gekomen onder de redactionele verantwoordelijkheid van het tijdschrift, maar is geschreven door iemand die zich daar dik voor heeft laten betalen.

Natuurlijk ben ik, toen ik in 2002 diabetes bleek te hebben, meteen lid geworden van de patiëntenorganisatie Diabetes Vereniging Nederland. Ook die club wordt zwaar gesponsord door de industrie. Hun belangrijkste medische adviseur, ene Storms, ontvangt persoonlijk ook flinke douceurtjes van de pillendraaiers. Hij weigerde commentaar in de tv-uitzending. De vereniging reageerde wel voor de camera, en doet dat ook op haar website.

De welluidende naam Januvia kwam enkele malen pontificaal in beeld. En werd ook genoemd. De fabrikant van Januvia had een misleidende advertentie geplaatst in medische bladen. Het NGH (Nederlands Genootschap van Huisartsen) zou Januvia opgenomen hebben in de standaard voor behandeling van diabetes. Maar dat was een leugen. De fabrikant heeft het verhaal moeten rectificeren.

Zie je wel, ik was er al bang voor, ook gij, Januvia! Zou ik daar maar liever niet eens mee stoppen? Ja, maar ze is me wel speciaal aangeraden – door iemand die mogelijk ook op het verkeerde been is gezet door die lovende artikelen!

Zulke praktijken beperken zich natuurlijk niet tot de diabetes-sector. Laatst belandde ik bij de dokter met het bekende ouwemannenkwaaltje. ‘Ja, jongen, de ouderdom komt met gebreken’, hield mijn oma me heel vroeger altijd al voor, en nu ik tegen de 60 loop, begin ik te merken, hoe waar dat is.

De dokter schreef me pillen voor om vlotter te kunnen plassen. Die begonnen na anderhalve dag al te werken. Daar was ik heel erg dankbaar voor, maar vreemd was het wel, want volgens de bijsluiter zou dat pas op zijn vroegst na twee weken het geval moeten zijn.

Ik stelde daarover later een vraag aan de dokter, en kreeg als verbijsterend antwoord: ‘Ja, ze werken inderdaad meestal na één, twee dagen. Maar de fabrikant laat ons graag geloven dat dat veel langer duurt. Dan schrijven artsen meteen voor een hele maand tegelijk voor. Ziet u, pillenfabrikanten willen graag pillen verkopen…’
-‘O, gaat dat zó; fraai is dat!’
-‘Ja meneer, het draait allemaal om geld in die wereld!’

Enfin, dat ik de farmaceutische maffia nog vele jaren mag spekken, is de wens van

FHM
22 maart 2015

VOLGENDE AFLEVERING: 'THIS IS NOT A CHICKEN", UNIVERSELE KIP IN SITTARDS MUSEUM (29/03/2015)