Aflevering: 9
Datum: Woensdag 1 maart 2006
Onderwerp: Enneagrammen, een nieuwe oude leer

Deze jonge rubriek beleeft vandaag een jubileum; het is alweer aflevering 9. Het stukje gáát ook over het getal 9. Er zijn namelijk exact 9 persoonlijkheidstypen; niet meer en niet minder. Dat leert ons de leer van de enneagrammen, die geworteld is in eeuwenoude tradities, maar de laatste tijd opvallend veel opgeld doet. ‘Opgeld’, met de nadruk op geld, want er valt aan deze oude nieuwe leer veel, heel veel te verdienen. Dat doen schrijvers van enneagramboeken, coaches die speciale enneagramtrainingen organiseren voor bedrijven, en psychologen en psychiaters die er consulten in geven; de psycho-wetenschap omarmt altijd gretig wat ‘nieuw’ is, vooral als het geld in de tas brengt.

Maar laat ik de negen types eerst even aan je voorstellen. De benamingen verschillen van schrijver tot schrijver, evenals de persoonlijkheidsbeschrijvingen die erbij horen, maar dat schuif ik even terzijde. Je hebt dan: 1, de Perfectionist; 2, de Helper; 3, de Presteerder / Succespik; 4, de Romanticus; 5, de Waarnemer / Opmerker; 6, de Loyalist / Twijfelaar; 7, de Avonturier; 8, de Baas / Assertieverik en tenslotte 9, de Bemiddelaar / Vredestichter. Die types worden weergegeven in een negenpuntige ster, en dat is een enneagram.

Graag zou ik het lijstje met typen voort laten gaan, en er drie aan toevoegen die gezamenlijk verantwoordelijk zijn voor 90% van het leed in bedrijven en in de rest van de wereld: 10, de Teut / Treuzelkip; 11, de Rat / Gore Hufter en 12, de Dombo / het Stuk Onbenul. 12 is een veel mooier getal dan 9, en bovendien waren er ook 12 apostelen en zijn er 12 maanden, 12 provinciën en 12 tekens in de dierenriem. Maar die extra typen van mij, hoe herkenbaar ook, komen voor in geen enkele typologie. En zeker niet in die der enneagrammen, die ‘dodecagrammen’ hadden geheten als ik mijn zin had gekregen, en dat ‘bekt’ niet goed.

9 typen dus, en dat is misschien ook wel genoeg. Tot welk van die 9 categorieën behoor ik dan zelf? Gelukkig zijn er honderden sites waar je gratis in een kwartiertje je enneagram kunt laten trekken, en jezelf kunt laten reduceren tot een nummer. Daarna ben je een 8, of een 3, of een 6, al naar gelang de categorie waarin je op grond van een persoonlijkheidstest wordt ingedeeld.

Ik koos een test uit, vulde hem in, en ontdekte dat ik een 4,5 was. Ik scoorde namelijk precies evenveel punten in de categorieën 4 en 5, en in de andere categorieën veel minder. Dat zou eigenlijk niet moeten kunnen, zo’n gelijke score; het brengt identiteitscrises met zich mee. Een raar samenraapsel ook: een overgevoelige, zich in Weltschmerz wentelende eenzame wolf (4), en een nuchtere observator, denker en wetenschapper (5).

Maar voor een literatuurvorser-in-opleiding is dat helemaal niet zo’n slechte combinatie, vond ik, ergens. Bovendien is 4 plus 5 samen weer 9. Ik was er best tevreden mee, en had het daarom bij die ene test moeten laten. Maar ik (of preciezer: de 5 in mij, de exacte wetenschapper) wilde per se weten of ik nou iets meer een 4 was dan een 5, of omgekeerd.

Ik zocht dus een andere test uit, een langere, met bijna 100 vragen, om eens en voor goed mijn enneatype vast te stellen. Wie schetst mijn verbazing over het feit dat ik bij die nieuwe test een 6 bleek te zijn? Een 6, een Loyale Twijfelaar, ook al weer een rare combinatie; een man met twee zielen in zijn borst. Iemand die uit loyaliteit achter een vlag aanloopt, maar voortdurend twijfelt of hij niet liever een zijstraat inslaat. Maar dat dan niet durft; angst, dat is het kenmerk van de 6…

Nee, dat beviel me niets, een angsthaas. Ik deed nog een derde test, deze keer een Engelse, maar wat maakt dat uit? 9 is 9. Maar ik bleek een 3, in het Engels. Een ‘Achiever’. Eerst las ik: Archiever, dat klopt tenminste met mijn beroep, maar een Achiever in het Engels is ongeveer wat in het Duits een Streber heet. Nou, ik betwijfel of ik dat ben, maar ware Strebers hebben het van zichzelf niet door, dus het zou nog best eens kunnen.

Maar was ik nu uiteindelijk een 3, een 4, een 5, of een 6? Als ik nog een uurtje achter mijn PC zou blijven zitten, zou ik vermoedelijk een 1 tot en met 9 zijn.

Ineens heb ik het door, hier, nu, du moment dat ik dit schrijf. Die 1 tot en met 9 bèn ik ook! Een generalist; wat zeg ik: een homo universalis! Ik ben gewoon veels te veelzijdig voor de enneagrammenleer! Ik behoor tot de oercategorie die aan alle categorieën vooraf gaat; ik ben een 0, een 0 ben ik, en alle ennea-deskundigen kunnen me de rambam krijgen!

© Frans Mensonides, Leiden, 2006

25 feb. 2006: Tandheelkundig malheur (2)
18 feb. 2006: Tandheelkundig malheur (1)
5 feb. 2006: Oud, stout liedje uit de middeleeuwen
31 jan. 2006: IJskoude Rembrandt-tentoonstelling
26 jan. 2006: 'Ga boeven vangen'
20 jan. 2006: Vijftig manieren waarop ik mijn leven verpestte en hoe jij dat kunt voorkomen (recensie)
13 jan. 2006: 'Borrel jij wel genoeg'? Het studentenleven.
5 jan. 2006: Oer-tekstverwerker uit 1984