Den Haag Centraal
4 weken lang, zo van half juni tot half juli 2023, heb ik pogingen in het werk gesteld om een ritje te maken met de Wesp, officieel de ICNG (Intercity Nieuwe Generatie) van NS. De strak gedesignde treinen danken hun bijnaam aan de zwart-gele kleurstelling van de kop.
Het
bleek een enigszins ongrijpbare trein. Ja, lok maar eens een Wesp!; jam
op de rails smeren? Als in de NS-reisplanner aangekondigd stond dat een
rit gereden zou worden met dit momenteel nog zeldzame insect op het
spoor, bleek hij al weer uitgevallen te zijn tegen de tijd dat ik op
het station was aangekomen.
Sinds 19 april van dit jaar rijden
er een paar Wespen op proef op de IC direct Amsterdam Centraal –
Schiphol Airport – Rotterdam Centraal. Behalve als ík op het perron
sta. Ik reageer als door een wesp gestoken als er toch weer zo’n ouwe
TRAXX-locomotief komt voorrijden met een sleep wagons erachter. Of –
ook een paar keer meegemaakt – als er helemaal niks komt voorrijden en
de trein is ‘uitgevallen om logistieke redenen’.
Vanaf begin juli wordt er ook een Wesp ingezet als IC Den Haag Centraal – Eindhoven Centraal. Maar ook voor die trein kwam ik een paar keer tevergeefs. Eén keer op een vrijdagmiddag zag ik hem op Den Haag Centraal langs het perron staan als IC van 14:48. Dat was net op een tijdstip dat ik op weg was naar een afspraak, en niet even spontaan een retourtje Eindhoven kon inlassen.
Uiteindelijk had ik beet op maandag 17 juli. De IC van Den Haag Centraal naar Eindhoven, v. 11:18, stond in de reisplanner aangekondigd als Wesp, en wás er ook in werkelijkheid een. Hij bleek bereid, me helemaal naar Eindhoven Centraal te vliegen. Vandaar deze fotorapportage, met een inleiding over wat iedereen al weet over die Wesp, en wat ik voornamelijk heb opgelepeld uit de Wikipedia.
De ICNG is in eerste instantie
bedoeld als vervanger van de door TRAXX-locs getrokken treinen over de
Hogesnelheidslijn (IC direct, IC Brussel en IC Den Haag – Eindhoven).
Ook gaat hij de ouwe, trouwe, Koploper vervangen, die langzamerhand
uitgefaseerd wordt. In wezen zijn zij ook de opvolger van de Fyra V250
Amsterdam - Brussel. Die treinen met hun Goofy-snuit hebben eind 2012,
begin 2013 nauwelijks gereden tussen Amsterdam en Brussel, voordat ze
uitelkaar vielen en teruggestuurd werden naar Italië.
Op den duur moeten de Wespen gaan rijden op meerdere Nederlandse IC-trajecten. Ze halen 200 km/uur, maar mogen nog vrijwel nergens in Nederland harder rijden dan 140. Op de HSL is al eens op proef 200 gereden, om vertragingen in te halen. Maar daar is de normale dienstsnelheid nog 160. Vanaf eind 2024 gaan de Wespen wél 200 rijden op dit traject, wat een tijdwinst gaat opleveren van 3 minuten (toch maar liefst 180 seconden).
In 2016 heeft NS de eerste bestelling geplaatst van 79 exemplaren bij Alstom, die ze liet maken bij een fabriek in Polen. Later werden er nog 20 bijbesteld die ook op het spoor van de NMBS in België kunnen rijden en bedoeld zijn voor de IC Brussel. Ergens in 2025 gaan deze Belgische Wespen rijden op het internationale traject.
De Wespen zijn
enkeldeks treinstellen en ze komen in 2 uitvoeringen: 5-baks en 8-baks.
De laatste tellen 441 zitplaatsen. De 5-baks 276, maar die kunnen 2 aan
2 gekoppeld worden en dan dus 552 personen tegelijk in zittende positie
vervoeren.
Mijn eigen relatie met de Wesp werd van begin af
aan al gekenmerkt door de nodige stekeligheden. De eerste 2 exemplaren
die NS besteld had, kwamen namelijk uitgerekend in mei en juni 2020 ons
land binnenrijden, vanuit hun fabriek in het Poolse Katowice, via het
Duitse Salzgitter en het testcircuit in Velim (Tsjechië).
In die tijd beleefde het treinverkeer in ons land de allerzwartste periode sinds WO II. Het was in de eerste coronagolf. NS communiceerde dat in hun treinen alleen reizigers welkom waren die een verdomd goede reden hadden voor hun rit. Nee, het was geen tijd voor ‘uitjes’ (misschien nog wel voor zure bommen; ik schreef er indertijd een inderdaad knap zuur artikel over).
Sommige conducteurs onderwierpen hun weinige klanten aan een derdegraads verhoor over hun reden van reizen. En reserveerden de eerste klas en soms complete ‘bakken’ voor zichzelf. Allemaal uit eigen beweging genomen maatregelen waarvoor geen enkele basis bestond.
Ikzelf was wel wijzer dan om in een trein te gaan zitten. Je mocht er alleen in met zo’n flodderig vodje van de drogist voor je snuit, maar niet met gecertificeerde mondkapjes die écht bescherming boden. Want die waren voor de zorg, en de reiziger kon de tering krijgen – of nauwkeuriger gezegd: de kajona.
Ik overwoog dagelijks of ik het OV niet definitief de rug zou toekeren, al mijn NS-abonnementen zou opzeggen, mijn OV-chipkaarten doormidden zou knakken en een andere hobby zou bedenken dan de site die je nu leest. Zelfs speelde ik met de gedachte om eindelijk rijles te gaan nemen. Maar die soep heb ik minder heet gegeten dan ik hem had opgediend: ik kocht uiteindelijk geen auto, maar een elektrische fiets (niet bij VanMoof).
Net in die periode liep mijn Twitter-timeline ineens vol met enthousiaste verhalen en fraaie foto’s van treinspotters die een Wesp voor de camera hadden. Ze waren per auto naar een spotplek gereden tussen Bad Bentheim en Oldenzaal, en stonden schier klaar te komen bij de aanblik van deze fonkelnieuwe treinen. Terwijl je op dat moment zelfs niet met goed fatsoen in een gewone, ouderwetse trein kon gaan zitten.
Ik ontvolgde op Twitter alle accounts van OV-hobbyisten, blokkeerde die van NS-personeel en voegde de Wesp toe aan mijn mute-lijst. Dat hielp echt. Hij bestond voor mij gewoonweg niet meer; hij maakte geen deel meer uit van mijn Twitter-bubbel. Ik las er gelukkig geen woord meer over.
Een beeld dat gaat verdwijnen: TRAXX-getrokken wagens op de IC uit Brussel en de IC naar Den Haag broederlijk naast elkaar in Breda
Pas in april 2023 dook de Wesp weer op in mijn gezichtskring. Hij ging nu, na een wel heel erg lange testperiode van bijna 3 jaar, rijden voor het echie, mét reizigers, zoals gezegd tussen Amsterdam Centraal en Rotterdam Centraal, via de HSL.
3 jaar, veel en veel langer dan de bedoeling was. Hij had al in 2021 ingezet moeten worden in de reizigersdienst. Had NS, na het Fyra-debacle, zijn hand niet opnieuw in een wespennest gestoken? Ik heb, met mijn mute op Twitter, vast een hele hoop ellende gemist.
Gelegenheid voor Wesp-ritten had ik in april 2023 nog niet, want ik
zat eerst in Beieren,
en daarna moest ik een operatie
ondergaan met een lange herstelperiode. Zodra ik weer een veer van de
lippen kon blazen, begaf ik me naar Schiphol.
Dat
was op woensdag 21 juni. Daar aangekomen, zag ik dat er die dag op de
IC direct heel wat treinen uitvielen. Ik had zo’n donkerbruin vermoeden
dat dit nou net precies de Wespen waren. En inderdaad kwamen er alleen
maar getrokken treinen voorrijden.
Ik nam er een naar Rotterdam om te zien of ons misschien nog een Wesp tegemoet zou rijden op de HSL, maar dat was niet het geval. Een zeperd, maar aan de andere kant wel een aardige rit over die HSL tussen Schiphol en Rotterdam (eigenlijk tussen Hoofd- en Blijdorp).
Ik rijd er zelden op. Als Leidenaar heb je er weinig aan. Je moet er eerst voor naar Schiphol Airport of Rotterdam Centraal reizen, om dan na een klein kwartier in een tunnel onder Leiderdorp vrijwel onder je huis door te rijden. Geen voor de hand liggende reisweg als je echt wilt opschieten.
De week daarop deed ik op Schiphol nog 2 mislukte Wesp-pogingen. De ene keer waren er net weer logistieke beperkingen; de andere keer een stremming door een defecte trein. Dat was dan vast en zeker een Wesp waar de angel uit was. Maar NS zegt dat er niet bij.
De ‘gewone’ reizigers interesseert het vanzelfsprekend ook geen biet of ze nou in een Wesp zitten of achter een TRAXX. Het publiek op deze lijn bestaat, althans in de 1e klas, voornamelijk uit buitenlandse zakenlui in oorlogsbepakking, gewapend met dassen en attachékoffers. Ze zijn net geland op Schiphol en zijn op weg naar Rotterdam. Ze hebben geen weet van die Wesp.
Doordat
ik zo vaak vergeefs op Schiphol kwam, ben ik uiteindelijk een serie
begonnen over de bus rond
Schiphol. Een eye-opener; de streek rond de
luchthaven bleek een soort reservaat te vormen, waar het openbaar
vervoer nog het kwaliteitsniveau heeft van vóór corona.
Maandag
10 juli zocht ik op Den Haag Centraal vergeefs naar de Wesp van 11:18
naar Eindhoven. Die was aangekondigd op de NS-app, maar bleek toch
gewoon een TRAXX-trein. Ik pakte hem tot Breda, alweer in de vage hoop,
de Wesp onderweg tegen te komen, en dan te kunnen uitrekenen waar ik
hem later op de dag nog zou kunnen oppikken. Een ‘slag’ van de
Residentie naar de Lichtstad en terug duurt exact 4 uur. Maar ik zag
hem niet.
Over Residentie gesproken: 10 juli 2023 was een historische dag. 10 juli zullen we voortaan maar als Bevrijdingsdag vieren, als Rutte deze keer de waarheid spreekt met zijn belofte, zich uit de nationale politiek terug te trekken. Maar het zou me niets verbazen als hij daar straks geen actieve herinnering meer aan heeft.
Ik besloot tot een fotorondje door Breda, om ook wat foto’s op deze pagina te zetten zonder treinen. Dat mede om de politieke situatie even rustig te overdenken. Omtzigt, de voornaamste nagel aan Ruttes doodskist, geniet begrijpelijke populariteit. Hij staat op 29 of zelfs 46 zetels in de peilingen, maar helaas met een voorshands niet-bestaande partij, zonder leden, zonder kandidaten en zonder programma. De fictieve Tegenpartij haalde in 1981 tot ieders verbijstering 5 zetels in de peilingen, maar dit verhaal over Omtzigt slaat werkelijk alles. Het is tekenend voor de hunkering naar vernieuwing die zich van ons volk meester heeft gemaakt.
De week daarop beleefden we een complete uittocht van vrijwel de hele generatie-Rutte van politici. Ruimt lekker op!
Ik wacht de programma’s maar even af, voordat ik een keuze maak voor de verkiezing van 22 november as. Ben benieuwd naar de plannen voor het OV die de partijen in petto hebben. Ik vrees: een hoop toekomstretoriek, en geen concrete oplossingen voor de huidige afbraak.
Soit, dit allemaal terzijde, maar deze weken kun je niet NIET over politiek schrijven.
Breda
heeft een mooi wandelpark tussen het station en de binnenstad, het
stadspark Valkenberg, en een paar hectometer verder een fraai
marktplein.
Later
die week kreeg ik een appje van de Lezer uit Haaglanden, die in een
Wesp zat; hij wel! Hij vond dat de trein wel erg schudde, en trok zelfs
de vergelijking met Mat ‘46, die treinen met spitse, groene snuiten
waarmee we in onze kindertijd vervoerd werden.
Maandag 17 juli wandel ik naar station De Vink, op weg naar Den Haag Centraal voor een nieuwe poging om een Wesp te vangen. En verdraaid, als ik ben aangekomen in Den Haag komt net de IC van 11:18 naar Eindhoven binnenrijden, en het is echt een Wesp!
Ik ben nu 34 minuten te vroeg, ik had zelfs de IC van 10:48 nog kunnen nemen (een ordinaire TRAXX-er). Dat is allemaal volgens plan; nu kan ik rustig groothoek-interieurfoto’s maken in een lege trein. Hij bestaat uit 2 gekoppelde 5-baks-Wespen, met de nummers 3133 en 3136.
Als hij vleugels had, zou hij pas echt op een wesp lijken. Elk treinstel heeft aan elke zijde 6 brede deuren, waarvan sommige toegang geven tot plaatsen voor rolstoelen, en andere tot een ruimte voor fietsen. De trein heeft zowel Jacobsdraaistellen (onder de verbinding tussen 2 bakken) als een aantal ‘gewone’ draaistellen. Bij de laatstgenoemde zijn de rijtuigen uitgerust met een hogere vloer, en moet je een klein trapje op.
De eerste klas zit in het midden, maar niet precies in het midden. Hij bestaat uit ¾ van de 3e en dus middelste bak van de trein, en nog ¼ van de 4e bak (of de 2e, afhankelijk van aan welke kant je begint te tellen; dat heb je altijd met treinstellen).
Elke
klasse biedt de keuze uit een stilteruimte, een werkruimte met
klaptafeltjes, een met gezellige zitjes en ook ruimten zonder dat
alles. De trein heeft één heel ruim toilet, ook betreedbaar met een
rolstoel, en één traditionele krappe WC met een klapdeur.
We
komen in beweging; de trein trekt op met mild-gierende geluiden op een
beschaafd geluidniveau. Een zure conducteur roept om: ‘We vertrekken 2
minuten te laat omdat tegenwoordig reizigers bepalen wanneer een trein
vertrekt en niet de dienstregeling!’
Nou nou nou; alles beter dan
een bedrijf waar de vakbond de dienst uitmaakt in plaats van de
directie, en daar verdenk ik NS wel eens van. Er heeft misschien een
reiziger een voet tussen de deur gezet om een slecht-ter-bene nog te
kunnen laten instappen. De vertraging beliep ook maar één minuut; er
schijnt altijd overdreven te moeten worden.
De conducteur heeft door dat incident meteen al zijn werklust verloren. Hij kondigt alleen de stations nog heel kort aan en laat zijn gezicht gedurende de hele rit niet zien.
Hij zal ook het schudden van de trein wel te ernstig vinden om zich erdoorheen te begeven om goedemorgen te komen zeggen, en / of kaartjes te controleren. Slecht voor zijn knieën; de eerste klacht ligt vast al bij de ondernemingsraad.
De Wesp
schudt inderdaad, maar na een halfuur valt het me niet meer op. Heeft
de Wesp zijn stabiliteit in de loop van de rit nog gevonden, of ben ik
er al aan gewend? Volgens spoortechnici zijn treinen met
Jacobsdraaistellen sowieso erg schudgevoelig.
Even
vlug eruit op Rotterdam Centraal, voor een snapshot. Allemachtig, die
soepjurk zag ik pas toen ik thuis de
foto’s ging
bewerken.
Na Breda ga ik in de 2e klas zitten, om vast te
stellen dat de stoelen daar net zo comfortabel zijn als in de 1e. En om
te horen wat de reizigers zeggen over deze gloednieuwe trein, waar de
meesten vandaag voor het eerst inzitten, net als ik.
Niemand in de Wesp heeft het over de Wesp. Als ik een echte journalist was, en minder contactgestoord dan ik in werkelijkheid ben, ging ik even langs de bankjes om het te vragen. Maar de Wesp krijgt in NS-enquêtes in ieder geval hoge rapportcijfers toegekend van de reizigers. De achterstand, waarover de conducteur zich zo dik maakte, is al lang weer ingehaald.
Als we Tilburg naderen, vraagt een zenuwachtige mevrouw me of dit Eindhoven al is. Mijn ontkenning, en mededeling dat dit Tilburg pas is, gelooft ze geloof ik niet. Ze kijkt spiedend naar buiten of ze toch niet het stationsbord ‘Eindhoven’ ziet. Als dat toch Tilburg blijkt, besluit ze te blijven zitten.
In
Eindhoven staan we een minuut of wat stil ter hoogte van PSV; toch nog
vertraging opgelopen. De zure conducteur zal wel vrezen voor zijn
koffiepauze, die nu zienderogen slinkt. Uiteindelijk mogen we het
station nog binnenrijden. De Wesp blijft staan langs het perron en zal
om 13:14 terugkeren naar Den Haag.
Ik
heb al mijn foto’s van het in- en exterieur van de Wesp wel gemaakt, en
ga niet mee terug. In plaats daarvan pak de trein naar Den Bosch om nog
wat stadsfoto’s te schieten voor bezoekers van deze site bij wie het
schoonheidsgevoel niet beperkt blijft tot voertuigen op rails.
Het is
gemiddeld zomerweer, met een beetje zon, wat wolken, zo nu en dan een
spat regen en temperaturen rond 20 graden. Geen hitterecord voor in de
krant - koppen als ‘VANDAAG HEEL NORMAAL WEER’ - zie je nooit in
de media. Maar Zuid-Europa levert elke dag voldoende hitterecords voor
een halve uitzending van het Journaal. Hier gelukkig aangename
omstandigheden voor een fotowandeling.
In Den Bosch loop je bijna automatisch naar het marktplein. Maar ik kies mijn weg langs de haven, met een opmerkelijke mix van historische geveltjes en aartslelijke moderne gebouwen (de laatste buiten beeld). Via-via toch aangekomen op het marktplein, kan ik niet heen om het fraaie, eeuwenoude Puthuis uit… 2016. Maar het is gebaseerd op de afbeelding van een echt oude put die hier al stond in de 16e eeuw.
Dit bovenste beeld heeft iets met carnaval te maken (Oeteldonk, nietwaar!) en het onderste misschien ook wel.
Op station ’s-Hertogenbosch pak ik een gelegenheids-IC met eindbestemming Geldermalsen en daar een treinvervangende bus naar Utrecht Centraal, waar ik de Sprinter naar Leiden neem, die stopt op alle tussengelegen stations. Die extra-Sprinters, die sinds vorig jaar rijden op maandag tot/met donderdag in de spits, voorzien wel in een behoefte; de mijne is in ieder geval goed bezet.
Ooit
krijgen we nog wel eens de hele dag en 7 dagen per week kwartierdienst
tussen Leiden en Utrecht, waarvoor wij van ROVER al in de jaren 90
geijverd hebben. En misschien zelfs wel met Wespen; waarom niet;
jarenlang hebben er Koplopers, hun voorgangers, gereden op dit traject.
Leiden
Centraal. Ik ben weer rond voor vandaag; nou, net niet helemaal, gezien
mijn start op De Vink. Die Wesp vind ik wel geslaagd; dat had ik geloof
ik nog niet gezegd.
Frans Mensonides
23 juli 2023
Er geweest: maandag 17 juli 2023, en daarvoor al de nodige keren
vergeefs.
© Frans Mensonides, Leiden, 2023