Dat begint al weer lekker! Het eerste het beste oplaadstation op Schiedam Centrum.
Eerder verschenen in de reeks over de OV-chipkaart:
Ik overleefde de metro-marathon van Rotterdam (april 2007) - U houdt van reizen, maar niet van gedoe; chippen bij NS (januari 2007) - ‘Use it, lose it’; Zomaar wat chip-shit uit de Amsterdamse Gettogordel (januari 2007) - 'RET wenst u een goede reizen'; op pad met de OV-chipkaart (juni 2006) - Aangekaart; losse flodders over de chipkaart (mei 2006) - Niet goed, geld weg. Twee dagen op pad met de OV-chipkaart (maart 2006) - Veel onduidelijkheden rond de OV-chipkaart (februari 2006)
Al anderhalf jaar lang kun je in de Rotterdamse metro reizen met de OV-chipkaart. Even lang is de kaart al bruikbaar (?) op de Connexxion-streekbussen in groot-Rotterdam. Het is een bekend verhaal; deze site heeft niet nagelaten, je erover te berichten. Op 25 juni 2007 waagde de regio Rijnmond een nieuwe stap op weg naar afschaffing van de strippenkaart. Ook in alle trams van de RET kan sedert die dag gereisd worden met het omstreden plastic schijfje.
Op die junidag maakte de Rotterdamse wethouder Baljeu de eerste tramrit per OV-chipkaart. Tevens verkocht OV-Ambassadrice Jeltje van Nieuwenhoven de miljoenste chipkaart aan een passagier. Als OV-Ambassadeur ben je een voorvechter van het OV; dat zal dan wel betekenen dat je verplicht enthousiast moet zijn over alles wat in de OV-sector wordt uitgebroed. Waar blijft de OV-Ombudsman, die zaken eens echt kritisch tegen het licht houdt?
Bij deze feestelijke gebeurtenissen namen RET-bobo’s de gelegenheid te baat, tegenover de media uit te kraaien dat de launch test van de chipkaart op de RET-metro geheel geslaagd was.
Ook Connexxion gaat verder op het chipkaartpad, hoewel ik nooit iets vernomen heb over een vergelijkbare lanceringstest op de bus. Ik vraag me af, of de betrouwbaarheid van de chipkaart in de bus nu wel groter is dan wat ik het afgelopen jaar in de praktijk heb ondervonden. In minder dan de helft van de gevallen werkte die kaart correct. Nergens heb ik gelezen dat de betrouwbaarheid is opgelopen tot 98 of 99% of zo. Ik ga er maar vanuit dat dat niet gebeurd is, en dat Connexxion nog steeds net doet of het systeem werkt.
Als een systeem wel werkt in de metro, en niet in de bus, hoe zal het dan gaan op de tram? Het kan alleen proefondervindelijk worden vastgesteld. Op zaterdag 30 juni 2007 reisde ik vijf uur lang kris-kras op het tramnet van de RET. Ik maakte 14 ritten, en tussen de bedrijven door nog twee metroritten die ik verder niet heb meegeteld in de statistieken.
Voor de liefhebbers hier een overzichtje. Ik ben mijn ritten telkens begonnen op de halte / het station waar ik de vorige rit beëindigd had.
13:48 Metro van Schiedam Centrum naar Marconiplein. 14:04 lijn 23 naar Parkweg.(Schiedam) 14:17 lijn 21 naar Hof van Spaland (Schiedam) 14:32 lijn 21 naar Broersvest (Schiedam) 14:51 lijn 23 naar Mathenesserbrug (Spangen) 15:06 lijn 21 naar Centraal Station (via omleidingsroute over Nieuwe Binnenweg) Koffiepauze op CS 15:53 lijn 8 naar Benthuizenstraat (Kralingen) 16:07 lijn 8 naar Weena ca. 16:30 lijn 7 naar Oostplein 16:38 Metro naar Beurs Pauze 17:19 lijn 25 naar Lodewijk Pincoffsweg (Zuid) 17:32 lijn 20 naar Smeetlandsedijk (Lombardijen) 17:49 lijn 2 naar Grote Hagen (IJsselmonde) 18:09 lijn 23 naar Lodelijk Pincoffsweg ca. 18:25 lijn 25 naar Beurs ca. 18:40 lijn 20 naar Centraal Station; daar gearriveerd rond 18:45.
Een aardige besteding, nietwaar, van een regenachtige zomermiddag! Om de ondraaglijke spanning meteen maar weg te nemen: bij 5 van de 14 ritten ging het echt helemaal fout; de apparatuur werkte niet correct of geheel niet. Blijven er 9 ritten over, waarbij de chiplezers, eventueel met haperingen, hernieuwde pogingen en onbegrijpelijke meldingen op het display, vermoedelijk toch het juiste bedrag van mijn saldo hebben afgeschreven.
‘Vermoedelijk’ is een beetje vreemd woord in de vorige alinea. Maar geen sterveling weet, wat een tramrit van A naar B per tram feitelijk moet kosten. Zowel op de site van de RET als die van OV9292 staan alleen de metro- en bustarieven vermeld, maar niet de tramtarieven.
Dat maakt controle niet eenvoudig. Maar het is wel zo, dat een tramrit 1,1 cent per hectometer kost (afgezien van 70 cent basistarief). Met een stadsplattegrond en een liniaal (20 ste-eeuws gereedschap dat ik gelukkig nog niet had weggegooid) kon ik thuis bepalen welke afstand ik per rit had afgelegd en hoeveel ik dus had moeten betalen. Bij alle 9 ritten klopte het bedrag ongeveer.
9 van de 14 goed; het valt me eigenlijk nog niet eens tegen, gezien mijn ervaringen op het busnet van Connexxion. Het is meer dan de helft, bijna tweederde zelfs. Maar ik moet er meteen bijzeggen: het is niet genoeg. Wat is wel genoeg? Alweer geen mens die het weet, wat is een acceptabel betrouwbaarheidspercentage? Het zal ergens in de buurt van de 99% moeten liggen, wil het systeem ooit het vertrouwen winnen van de reiziger.
Bij de eerste tramrit, van Marconiplein richting Schiedam, ging het meteen mis. Ik stapte over vanuit de metro. De kaartlezer gaf enkele malen PROBEER OPNIEUW en AL IN / UITGECHECKT. Dat gebeurt vaker; als je je kaart bij de lezer houdt, leest hij hem soms meer dan eens. Je weet dan niet precies waar je aan toe bent, maar soms wordt zo’n rit toch perfect verwerkt. Door dat gemodder bij die haperende lezers sta je de boel trouwens soms flink te blokkeren bij het in- en uitstappen.
Bij uitchecken op de halte Parkweg werd het bedrag getoond dat ik verreisd had. Het klopte van geen kant. Ik had per tram een kilometer of 4 afgelegd, maar was de RET daarvoor slechts 6 cent verschuldigd, een aangenaam laag 19e-eeuws tarief! Het enige wat ik kan bedenken, is dat het systeem mij alleen de afstand Schiedam Centrum – Parkweg berekend heeft, ongeveer 600 meter. Mijn overstap op Marconiplein zou dan genegeerd zijn, hoewel ik op dat laatste metrostation wel gewoon correct had uitgecheckt. Maar nu zoek ik misschien ten onrechte een systeem achter een systeem dat soms geen systeem lijkt te bezitten.
Echt fout ging het daarna pas weer aan het eind van de middag. Maar toen zat de klad er meteen ook goed in. Ik was beland op de Smeetlandsedijk, ergens diep in het zuiden van de stad. Ik nam tram 2 naar de Grote Tuin of de Groene Tuin of zoiets, en in die tram werkte geen van de chipkaartlezers. Je hebt er twee bij elke deur, tien per voertuig, dus, maar in deze tram vertoonden ze alle een rood lampje.
Dat is dus gratis reizen. Op de halte Grote Hagen nam ik om 18:09 tram 23. Met overstappen bij de Lodewijk Pincoffsweg en de Beurs bereikte ik rond kwart voor zeven het Centraal Station. Voor de eerste rit naar de Pincoffsweg werd me weer zo plezierig laag bedrag berekend: 3 cent. Deze keer had ik de plattegrond niet nodig om na te rekenen dat het niet klopte.
Het tweede ritje, van de Pincoffsweg naar de Beurs koste 19 cent. Dat komt overeen met een afstand van 1700 meter, maar op de kaart is het 2300 meter. De derde rit kostte ineens 83 cent. Daar de Beurs geen 7,5 kilometer verwijderd is van het CS, moest ik wel aannemen dat me bij die toch heel korte overstap ten onrechte opnieuw het basistarief van 70 cent was berekend.
Maar de bon die ik op het metrostation uitdraaide, vertelde een heel ander verhaal, ook weer een volstrekt systeemloos verhaal. Smeetlandsedijk en Pincoffsweg zag ik op die bon; dat klopte dan nog, daar was ik echt geweest. Maar mijn ritje tussen die twee haltes was er volgens de bon één van het P.C. Hooftplein naar het Marconiplein. Een lichte verbijstering maakte zich van mij meester: die halten liggen op Spangen, helemaal aan de andere kant van de stad! Toch zit hier ook systeem in de waanzin: ze liggen inderdaad 3 cent van elkaar.
Met zo’n systeem hoef je niet bang te zijn voor je privacy. Je kunt een moord plegen op Zuid en hebt volgens je chipkaart een alibi op Spangen.
Mijn volgende ritje, dat van 19 cent, zou ik volgens de uitdraai gemaakt hebben van de Pincoffsweg naar het Vasteland. En dat in een tram met stilstaande klok; zowel als instap- als uitstaptijd staat 17:40 vermeld. Nu heb ik het Vasteland wel gekruist, maar het is geen haltenaam op die tramlijn.
Bij het laatste ritje van de dag werd me natuurlijk opnieuw het basistarief berekend, doordat de klok van die andere tram ongelijk liep. Maar ook die rit is niet goed geregistreerd: ik zou gereisd hebben van Wilhelminaplein naar opnieuw Vasteland, in plaats van Beurs-CS.
Geen mens hoort mij klagen. Ik heb totaal op die middag ongeveer een euro verdiend op dit miljardensysteem. Anderen waren minder fortuinlijk. Zoals op mijn ritje met lijn 8 richting Kralingen. Een vrouw stapte in onder het toeziend oog van een controleur met een zeldzaam domme snuit. Er ging iets fout.
- Ik hoorrrt een dubbelde piep!
- Ja, ik heb in die andere tram ingecheckt, maar ik kon niet uitchecken, want hij was stuk. Dus toen dacht ik: ik stap even in die andere tram om dáár uit te checken, want….
- Ja, maarrr DAT werrrkt natuurrrlijk zo niet!
- Maar dit geintje kost me dan 4 euro!
- Ken d’rrr ook niks an doen!
Ken d’rrr ook niks an doen! Dat is weliswaar de titel van dit artikel, en dit hoofdje, maar het is toch niet wat je hoopt dat zo iemand dan zegt. ‘Het spijt me verschrikkelijk, mevrouw. Maar als u ons servicenummer belt – ik zal het even voor u opschrijven – dan kunnen ze het voor u corrigeren’. Dat klinkt al aardiger, maar ik heb het niet gehoord.
Deze functionaris versperde gedurende de hele rit de helft van een deur om goed in de gaten te kunnen houden wat er bij de andere helft gebeurde. Intussen luisterde hij de rit op met opvallend zouteloze kwinkslagen, die ik hier niet eens wil herhalen; erger nog dan Gerard Cox en Joke Bruis bij elkaar. Zo’n man heeft ooit een sollicitatiegesprek gevoerd waarbij hij kennelijk in gunstige zin is opgevallen…
Zo lopen er meer rond. Je ziet ze in elke tram en ze hebben allemaal onlangs een blinkend nieuw uniform gekregen, blauw, en met epauletten. Ze doen niet veel, en kúnnen soms ook niet veel doen. Als ik een chipkaart laat zien, kunnen ze niet controleren of ik die inderdaad langs de kaartlezer heb gehaald. Ik vroeg er een naar de bekende weg: ‘Hoe kunt u nu controleren of ik wel heb ingecheckt?’ De man hief de handen ten hemel. ‘Och, meneer, dat is een kwestie van goed vertrouwen’.
Dat goede vertrouwen leidt er blijkbaar ook toe, dat ik slechts in 3 van de 14 trams gecontroleerd ben. Het arbeidsethos van de controleurs is een stuk minder dan een jaar of wat geleden, toen ik tussen CS en Carnisselande mijn strippenkaart vier keer moest tonen.
Een reden om zo te verslappen zie ik niet. Tenslotte reist nog 90% van de trampassagiers op de strippenkaart, met een stempeltje dat je gewoon nog visueel kunt controleren op geldigheid.
Op een van mijn laatste ritten van de dag vroeg een conductrice bij het zien van mijn chipkaart of ik echt wel had ingecheckt.
- Nee hoor, ik rij voortaan zwart. Jullie kunnen het toch niet controleren!
- Maar als ik bij de deur gestaan had, had ik kunnen zien of u had ingecheckt.
- Maar u stónd niet bij de deur! U kunt ook vast niet bij vijf deuren tegelijk staan. En ik stap gewoon in bij een deur waar niemand staat!
Ook deze conductrice hief de handen ten hemel; wellicht voor mijn zielenheil. Maar je zou je beter druk kunnen maken om dat van de imbecielen die een peperduur systeem bedenken tegen zwartrijden, en vervolgens hun personeel de middelen weigeren te verstrekken om daarop daadwerkelijk te controleren.
Het gaat ook wel eens goed. Merkwaardig genoeg werd mijn rit van de Mathenesserbrug naar CS correct berekend, hoewel de tram wegens een stremming een omweg moest maken via de Nieuwe Binnenweg. De automatische halteafroep raakte daardoor even compleet in de war, maar kwam later ook weer even gemakkelijk op zijn pootjes terecht. Ik hoefde de omweg niet te betalen, en werd aangeslagen voor de normale, kortere route.
Het kán dus wel, dat bewijzen ook 9 correct geboekte ritten. Maar dit systeem is gewoonweg niet betrouwbaar genoeg. En laten ze dat, na vijf jaar experimenteren, alsjeblieft niet op kinderziekten gooien!
Hoe ging dat nou indertijd met de introductie van de PIN-automaten? Voor zover ik me herinner, wáren die dingen er op een gegeven moment ineens, in pakweg 1982. Nooit heb ik berichten gehoord* over massa’s klanten die vergeefs op hun geld stonden te wachten of zich uit de voeten maakten met dikke stapels bankbiljetten die niet hun wettig eigendom waren. Maar het zal wel verschil maken of je de banksector zoiets laat regelen, of het OV-wezen.
*Die berichten zijn er echter wel geweest, schreef een lezer. In de jaren 90 slaagden inventievelingen erin, bankbiljetten uit een flappentap te plukken zonder dat het bedrag van hun rekening werd afgeschreven. Maar dit lek werd snel gedicht, en over de lekken in het chipkaartsysteem lijkt niemand zich zorgen te maken.
Op de metro heeft de chipkaart alweer aan populariteit ingeboet. Op de dag van de marathon, medio april 2007, maakte 25% van de passagiers gebruik van de kaart. Indertijd was er een actie: RET gaf een korting van 30% als je met de chipkaart reisde. Die actie is nu afgelopen. Op station Beurs heb ik rond 17:00 uur een poosje staan tellen. Nog slechts iets meer dan 10% van de passagiers gebruikt op dit moment het dure stukje plastic.
Het is duidelijk: de reiziger trapt er niet in. Het is mij een raadsel, hoe men in Rotterdam over drie maanden de strippenkaart denkt af te schaffen, met een systeem dat zo krakkemikkig is en zo weinig is ingeburgerd. Daar moet men zich toch wel zorgen om maken.
Maar daarvan blijkt niets in de pers. Iedereen: directeuren van vervoersbedrijven, wethouders, ambassadrices, ministers, staatssecretarissen, blijft de Grote Leugen verkondigen: er is niets aan de hand met de OV-chipkaart en de introductie zal vlotweg verlopen. De tijd zal het leren, maar ik denk dat de OV-sector afkoerst op een ongekende zeperd. Men kan dan in ieder geval niet zeggen dat De digitale reiziger niet gewaarschuwd heeft.
En PS: als alle kaartlezers, oplaadstations en toebehoren in de loop van 2008 toch onverhoopt op de schroothoop mochten belanden, denk dan s.v.p. even aan het milieu; recycling is een groot goed!
Frans Mensonides
2 juli 2007
Er geweest: 30 juni 2007
Naar aanleiding van alweer een verwoestend middagje chippen in wat ooit de grootste havenstad ter wereld was, schreef ik RET een berichtje met een paar vragen. Het was zo’n berichtje dat je kunt insturen via hun website. Ik heb de tekst niet bewaard, maar wat de vragen waren, valt uit de antwoorden op te maken. Antwoorden, die niet altijd helemaal klopten; ik heb enig commentaar toegevoegd tussen vierkante haken.
Geachte heer Mensonides,
Met aandacht heb ik uw vragen gelezen. Graag reageer ik hierop.
1)
De tarieven voor bus en tram komen binnenkort (tijdspanne weet ik niet) op 9292ov.nl.
Op dit moment kunt u wel de prijzen navragen bij een verkoop- en informatiepunt van de RET.
[‘Albert Heijn heeft geen prijskaartjes meer. Wilt u weten wat een kilo appels kost, belt u dan even met ons hoofdkantoor’. Zo’n mededeling zou je verbijsteren, maar in het rijk van het OV kijk je nergens van op].
2)
Als de kaartlezers niet werken in een voertuig (tram of bus) dan mag u kosteloos meereizen. Dit is namelijk een ‘fout’ van de RET en hier hoeft de reiziger niet de dupe van te worden. Dit is alleen nadelig voor strippenkaartgebruikers en abonnement/jaarkaarthouders. [Die tweede zin snap ik niet].
3)
De controleapparatuur voor de chipkaart komt deze maand beschikbaar voor de controleurs. De CBA-ers [?] van de RET beschikken op dit moment wel over deze apparaten en kunnen wel controleren of iemand wel of niet is ingecheckt op een voertuig.
4)
Het verhaal hiervan is op dit moment als volgt te verklaren.
Trambestuurders en buschauffeurs moeten bij aanvang van elke rit (dus bij een eindpunt) de nieuwe rit selecteren op het chipkaartsysteem. Wanneer ze dit niet doen, werken de kaartlezers niet, dan ziet u “Buiten Dienst”, en kunt u vrij reizen op uw chipkaart, zoals aangegeven in het antwoord op uw 2 de vraag.
Echter, ga er niet meteen vanuit dat als u op de eerste de beste kaartlezer in het voertuig “Buiten Dienst’ leest, dat alle kaartlezers niet werken. Het kan ook zijn dat net die ene lezer niet functioneert.
[In de tram waarin ik zat, waren ze echt allemaal kaduuk].
Over de haltes van een anders stadsdeel:
Vermoedelijk zijn de haltes op de bon wel haltes van dezelfde lijn waarop u gereisd hebt. [In het geval van Vasteland dus niet, bij het P.C. Hooftplein wel]. Het komt namelijk sporadisch voor dat de halte herkenning ‘vastloopt’, dit wordt nog onderzocht.
[Hoe sporadisch is sporadisch, als het je drie keer op een middag overkomt?]
Ik hoop u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd.
Nou, dat is allemaal wel duidelijk, al wordt je er als consument niet vrolijker van. Jammer, dat ze bijna twee weken gedaan hebben over deze luttele regeltjes tekst, en dat ik nog een tweede bericht heb moeten sturen om alsnog antwoord te krijgen, deze keer onder dreiging met inmenging van pers en politiek.
RET is als de dood dat de Grote Leugen over de chipkaart uitkomt. Maar dit deksel blijft toch niet op de beerput. Het AD kwam op 14 juli, niet eens op mijn instigatie, met een artikel over de praktijk van de chipkaart. Men had drie journalisten metro, bus, tram en trein ingestuurd met dat pasje. Hun bevindingen kwamen in grote lijnen overeen met de mijne – ik zou ook niet anders verwacht hebben. Lees het artikel, en het commentaar eronder van rechtschapen Rotterdammers.
GroenLinks in dezelfde havenstad heeft een website geopend over het leed dat chipkaart heet. Je kunt er je klachten deponeren.
Daaruit blijkt wel, dat niet elke afdeling van deze partij even ver achter de feiten aanholt als die van Leiden. GroenLinks Leiden haalde handtekeningen op tegen de plaats van de chippoortjes op Leiden Centraal. Die staan zo opgesteld dat ze de looproute naar het ziekenhuis LUMC blokkeren. Voetgangers lopen daar doorgaans heen via het station, maar deze mensen, die helemaal niet met de trein willen, vinden straks die poortjes op hun weg. Poortjes die inmiddels al zijn geplaatst, al staan de hekjes nog open.
Raar, dat GL gewacht heeft met protesteren totdat die dingen er stonden; al jaren was bekend dat ze er zouden komen. Nog raarder, dat een actievoerder van GL hemel en aarde heeft bewogen om gearresteerd te worden bij zijn actie. Hij liep met zijn handtekeningenlijst te leuren in het stationsgebouw, wat niet mag. Het is hem uiteindelijk gelukt, opgepakt te worden door de politie. Wat hij daarmee nu tracht te bereiken, is me volkomen onduidelijk. Zie ook dit artikel in het Leidsch Dagblad.
Ze zouden eens solidair moeten zijn met OV-reizigers, en niet alleen met wandelaars. Dat heb ik ze ook nog geschreven; ook een mail waarop geen antwoord ontvangen is.
FM
15-07-2007
Poortjes op Leiden Centraal
Ik kan hier nog aan toevoegen, dat OV9292 sedert begin augustus eindelijk chipkaarttariefinformatie beschikbaar heeft over de bus- en tramlijnen van de RET; medio juli is ook de Rotterdamse bus overgegaan op de chipkaart. Ik heb mijn gegevens erbij gepakt. In 9 van de 14 gevallen klopte het bedrag dat was afgeschreven, volgens mijn eerste conclusie, getrokken op grond van plattegrond en liniaal. Van die 9 gevallen bleken er toch nog 3 af te vallen, waarbij het bedrag, genoemd door OV9292, niet precies overeenkwam met dat in praktijk. Het scheelt soms maar een of twee centen, maar zoals mijn leraar Duits altijd zei: 'Bijna goed is helemaal fout'. Onder dat motto kan ik slechts 6 van de 14 ritten geheel goedkeuren. Dit systeem schijnt nou nooit eens de 50% te halen.
Hier eindigt voorlopig de chipreeks. De testen worden voortgezet, zodra de kaart de provincie ingaat en ook buiten de regio's Rotterdam en Amsterdam in gebruik wordt genomen. Als dat moment nog aanbreekt, want Twente bijvoorbeeld, begint al terug te krabbelen, wegens de 'kinderziekten' in Rotterdam.
FM 18-08-2007
© Frans Mensonides, Leiden, 2007