LAATSTE
ZES AFLEVERINGEN
183. PIERRE
CUYPERS; ARCHITECT MET EEN KRUIWAGEN (30/11/2014)
182. JUFFROUW
KIKKERBIL; SINT-MAARTEN (23/11/2014)
181. 'SITUATIES AAN DE RANDEN VAN
HET LEVEN'; MISSTANDEN IN VERPLEEGHUIS (16/11/2014)
180. HOFWIJCK
100!: ONTMOETING MET CHRISTIAAN HUYGENS (09/11/2014)
179. BOSJES EN LOSSE /
'MOORDKWARTIER'; EEN JAAR OP DE GROTE SCHOOL (26/10/2014
en 02/11/2014)
178. 'EEN SCHILDERIJ IS OM NAAR TE
KIJKEN EN NIET OM OVER TE LULLEN'; MMKA (19/10/2014)
SlimmerIQen
Wat een zegen is dat nieuwe quizprogramma van RTL-4: ‘SlimmerIQen’!
In deze bollebozenquiz krijgen elke zondagavond vier erkende en geteste hoogbegaafden, in
leeftijd variërend van 11 tot 77 jaar, allerlei uiteenlopende vragen en opgaven
voorgetoverd.
Die hebben lang niet altijd erg veel te maken met
hoogbegaafdheid, en daarin ligt dan meteen al één van de verdiensten van het
programma. Dat betekent namelijk, dat de kijker met een gemiddeld IQ vanuit
zijn leunstoel ook mee kan doen, en soms zelfs het genoegen zal smaken, het
beter te weten dan een genie dat op school twee, drie klassen heeft
overgeslagen.
De mensen uit de laatste categorie hebben het vaak niet
gemakkelijk in het leven. Ik kan een beetje spreken uit eigen ervaring; vorige
maand schreef ik op deze plek over de ellende die die ene klas overslaan me al
heeft opgeleverd.
Ja, ook ik behoor tot de minderheidsgroep van hoogbegaafden.
Ik vind het zelf niet gemakkelijk te geloven, gezien de vele stommiteiten die
ik heb uitgehaald in de loop van mijn leven, en gezien de angstwekkende hoeveelheid
zaken waarvan ik niets begrijp. Maar ik heb me in 1997 kunnen kwalificeren voor
het lidmaatschap van de vereniging Mensa. En daarvoor moet je een officiële IQ-test
afleggen, dus het zal wel. Laten we het er maar op houden dat je ook onder
hoogbegaafden, JUIST onder hoogbegaafden, enorme niveauverschillen hebt. Ik ben
gewoonweg betrekkelijk stom voor een hoogbegaafde, dat zal het zijn.
Aardig dus, om me te meten met de hoogbegaafden in de quiz.
Met hoofdrekenen en kennisvragen ben ik de kandidaten meestal vóór; daarmee
bewijs ik mijn status een beetje. Verder blijven mijn prestaties ondermaats.
Maar hoe slim moet je zijn om een beetje te kunnen
hoofdrekenen? Mijn generatie zal er so wie so beter in bedreven zijn dan de
huidige schoolkinderen. In mijn tijd had je nog geen zakrekenmachines en was
hoofdrekenen een onderdeel van het toelatingsexamen voor HAVO of VWO. Er werd
intensief geoefend, ter voorbereiding daarop. Alle handige trucjes om snel en
zonder papier te kunnen rekenen, werden er ingerámd.
En weetjes, zoals het feit dat de enige stad in ons land
waar trolleybussen rijden, Arnhem heet? Als je toevallig in Arnhem woont, of er
regelmatig komt, dan weet je dat, ook zonder superslim te zijn.
En 56 tarotkaarten in een bepaalde volgorde uit je hoofd
leren? Te gruwelijk om er zelf aan mee te willen doen. Zeker een hoogbegaafde
moet zijn hoofd gebruiken om te denken, en niet om te onthouden. En iemand van
bovengemiddelde intelligentie moet natuurlijk in geen geval tarotkaarten ter
hand nemen, die rieken naar de duistere middeleeuwen.
De tweede grote verdienste van ‘SlimmerIQen’ is niet dat er
weer een spel- en quizprogramma is toegevoegd aan de honderden die we al konden
zien op de buis. Nee, die ligt in iets heel anders. ‘SlimmerIQen’ is de enige
quiz waar de kandidaten ook thuis opgezocht worden. Een ideale kans om kennis
te maken met een groepering die als vrijwel geen andere heeft te lijden onder
stereotypering.
Wereldvreemde nerds, met een dikke bril, die niets liever
doen dan hele nachten zitten te vossen in studieboeken, zo worden wij
hoogbegaafden gezien. Of anders wel als volkomen doorgedraaide ADHD-gevallen
waarmee geen land is te bezeilen. En als je zulke etiketten maar lang genoeg op
iemand plakt, wordt hij langzamerhand vanzelf wel een tikje vreemd.
Maar de hoogbegaafden in ‘SlimmerIQen’ zijn over het
algemeen goed in hun vel zittende, extraverte mensen-van-de-wereld, en soms
gewoonweg nog eens hartstikke aardig, ook. Mensen, met allemaal wel iets heel
eigens en aparts, maar dat misstaat niemand, dom of slim.
Dat was een aha-erlebnis toen ik in 2011 die bollebozendag bijwoonde
in Arnhem: hoogbegaafden verschillen soms hemelsbreed van normalen, maar nog
hemelsbreder van elkaar. Een apart FHM’metje ook, waarin ik die dag beschreef:
uit puur enthousiasme verliet ik de zaal om buiten trolleybussen te gaan
fotograferen.
Die 36-jarige vrachtwagenchauffeur in ´SlimmerIQen´ van
vorige week is een meer typerende hoogbegaafde dan de stereotype nerd of
ADHD-er. Ondanks zijn IQ van 155, of juist daardoor, liet hij een mooie
loopbaan als jurist varen, die hem verveelde, en maakte hij zijn jongensdroom
waar: vrachtwagens besturen.
Ook typisch hoogbegaafd vond ik de deelnemer uit de eerste
uitzending op 23 november. De kandidaten moesten in 1 minuut een wereldprobleem
oplossen, iets wat zelfs voor genieën geen makkie is. Die ene deelnemer stal
mijn hart, door te betogen dat de oplossing het grootste probleem is waarmee de
wereld geconfronteerd wordt. Want elke oplossing brengt onvermijdelijk een
nieuw probleem met zich mee. Laten we dus ophouden met oplossen! Deze kandidaat
gaf een briljante eigen draai aan een onmogelijke opgave.
Mijn gedachten dwaalden af naar een vergelijkbare speech die
ik zelf eens heb gehouden. Het was medio de jaren 90 en ik volgde een cursus
communicatietechnieken, bedoeld voor middle managers of hen die ambieerden, er
één te worden.
We kregen elk 10 minuten om ook zo’n pleidooi te houden voor
de oplossing van een nijpend probleem. Ik was meteen na de koffiepauze aan de
beurt, en kreeg onder het koffiedrinken zo´n fatale briljante inval, die bij
mij meestal voorafgaat aan ernstige brokken.
Ik zou het hebben over het probleem van geld. We moesten
naar een economie, gebaseerd op tijd, in plaats van geld. Want tijd is het
enige ware bezit van de mens. En het gezegde: ‘tijd is geld’ is niet
omkeerbaar. Geld is geen tijd. Want als je tijd om is, en Magere Hein tikt je
op de schouders, dan kun je geen dag meer bijkopen, al legde je een miljoen op
tafel.
Wat ik er allemaal nog meer heb staan uitbraken, ik weet het
niet meer. Ik moest het stukje, dat ik er indertijd over geschreven heb, eens
opzoeken, als ik de pijnlijke confrontatie daarmee nog aan wil gaan. Zelf vond
ik dat ik een heel visionair betoog over het voetlicht bracht, maar ik was als
enige die mening toegedaan. Door een behoorlijk geïrriteerde menigte medecursisten
werd ik afgekraakt. Daarbij viel ook nog, aldus de docente, veel
af te dingen op mijn mimiek en handen- en voetenwerk.
De meest bizarre reactie kwam van een heel boze middle
manager, die beweerde dat ik het betoog nooit zelf verzonnen kon hebben, en als
bewijs daarvoor aanvoerde, dat HIJ het niet begreep.
Tot het middle management van wat dan ook, ben ik nooit
doorgedrongen. Achteraf denk ik dat ik daarvoor toch gewoon niet middelmatig
genoeg was.
Ik dwaal af. Ik had tijdens ‘SlimmerIQen’ een luid applaus
verwacht voor de man met zijn oplossing voor het oplossingenprobleem. Maar zijn
score, nog wel toegekend door een 100% hoogbegaafde jury, viel ook wat tegen.
Geeft niet. Chapeau voor alle deelnemers aan ‘SlimmerIQen’,
louter al om het feit dat zij voor de hele tv-kijkende natie uit de kast
durfden te komen als hoogbegaafde. Deze
show kent louter winnaars.
FHM
7 december 2014
VOLGENDE AFLEVERING: CARTHAGO MOEST VERWOEST, OFWEL: DE MICTIE VAN EEN GODHEID (14/12/2014)
© Frans Mensonides, Leiden, 2014