Nieuwe stations: Hoevelaken, Hengelo Gezondheidpark en Halfweg-Zwanenburg



Niet minder dan zes nieuwe stations openden op zondag 9 december 2012 hun poorten voor de treinreiziger. De nieuwe NS-stations aan de Flevo- en Hanzelijn: Kampen Zuid, Dronten en Almere Poort, heb ik al gehad.

In deze reeks bezoek ik de andere drie: Hoevelaken (Connexxion), Hengelo Gezondheidspark (Veolia) en Halfweg-Zwanenburg (NS). Ik deed dat op drie verschillende dagen. En wel hoppend van trein op trein, van spoorwegmaatschappij naar spoorwegmaatschappij, op saldo, met mijn OV-chipkaart. Van het chipgebeuren heb ik al verslag gedaan in mijn chiprubriek; in deze kleine reeks artikelen vooral de aangenamere kanten van het reizen.

Deze keer: Hengelo Gezondheidspark, een naam die beloften oproept die hij niet helemaal waar kan maken. Ik reisde om via Mariënberg en zat in een trein die net bijna een aanrijding gehad had kunnen hebben; spannend!






Op vrijdag 14 december 2012 dus een heel ingewikkelde reis, om tussen ontbijt en diner niet alleen dat Hengelose gezonde park te zien, maar ook Halfweg-Zwanenburg, en ook om nog een proefritje te maken met de nieuwe treinen van de Arriva-Vechtdallijn (Zwolle-Emmen, door mij bereden tot Mariënberg). Je hebt vijf treinen nodig voor de rit Leiden – Gezondheidspark via Mariënberg, en moet dus vier keer overstappen. Bij elke overstap wissel je tevens van maatschappij (NS, Arriva, Syntus / Connexxion / Twents, NS, Syntus).

De Hanzelijn brengt Noordoost-Nederland toch een klein halfuur dichter bij Leiden; naar mijn onbescheiden mening is dat miljard echt niet voor niks uitgegeven. De Hanzelijner van vandaag is wel te laat; hij zit tot Schiphol achter een stoptrein, en blijft op Lelystad ook nog een hele tijd staan wachten, om onduidelijke redenen.

Onderweg lees ik net toevallig een tweet over de Vechtdallijn die ik wil nemen. Iemand meldt dat er een meester door een rood sein is gereden, een noodstop moest maken en bij aankomt op zijn bestemming werd opgewacht door de politie. De twitteraar vermeldt niet precies, wáár, in Zwolle of Emmen. Ik heb er later ook nergens iets over kunnen terugvinden. Zelfs die tweet kan ik niet meer boven tafel krijgen, nu ik dit stukje aan het schrijven ben. Ik heb verzuimd, hem te saven, en kan hem ook niet meer opvissen uit mijn timeline, die zover niet teruggaat.

Goed, welaan dan, ik bereik de eveneens vertraagde Vechtdallijn nog net op tijd, na haastig omchippen. Het zijn de elektrische Spurts, ofwel: GTW’s, die ik ook al heb zien rijden op de MerwedeLingeLijn en de Heuvellandlijn. Fraai ingerichte blauwe treinen (maar deze keer geen ‘Valleilijnblauwe uitstraling’; ander blauw). Ik fotografeerde ze van binnen al op die dag van de Hanzelijn. Het comfort van de zitbanken kan ik helaas niet beproeven; ik moet genoegen nemen met een klapbankje in het fietsencompartiment.



Een display kondigt station Dalen aan, maar dit is toch echt Dalfsen pas.

We komen te laat aan op Mariënberg. Ik heb exact 30 seconden om over te stappen, om te chippen en ook nog het station te fotograferen. In het meest bescheiden spoorwegknooppunt van Nederland (700 inwoners) wil ik beslist geen uur doorbrengen. Maar achteraf blijkt dat zelfs het dunst bevolkte spoorlijntje van dit land, Mariënberg-Almelo, tegenwoordig ook rijdt in halfuursdienst. Syntus rijdt deze ritten, in opdracht van Connexxion. Maar op de treinen staat ‘Twents’, ter nog verdere vergroting van de naamsverwarring.

De rode LINT-diesel rijdt door zompig veenland, van tijd tot tijd onderbroken door dorpjes met forenzenwijken. Daartussenin boerderijen met opwekkende namen als ‘Ora et Labora’. Bid en werk; dat doen ze in deze volgorde, vermoed ik, anders had er wel: ‘Labora et Ora’ gestaan.

Vroomshoop, Vriezenveen en in mindere mate Daarlerveen stellen nog iets voor, maar Geerdijk is niet eens een dorp; meer een lint van huisjes langs een vaart. Ik heb ooit (spoorwegbedrijven zijn er nooit scheutig mee) een lijst gezien met reizigerscijfers per station. Geerdijk stond toen op de laatste plaats met slechts enkele tientallen instappers per dag. Ook Daarlerveen stond in de top-10 van winkeldochters van het Nederlandse spoorwegnet.

Volgend jaar komt ook deze lijn Almelo - Mariënberg te vallen onder Arriva en onder de naam Vechtdallijnen. Er zijn plannen om de lijn door te trekken naar Hardenberg. Geerdijk en Daarlerveen worden dan opgeofferd aan die operatie, en gaan sluiten. Laat ik vóór die tijd s.v.p. een keer op één van beide stations uitstappen; anders blijft de spijt schrijnen, net als met IJmuiden Casembrootstraat. Maar niet vandaag, geen tijd, geen tijd! 

Op zo’n lijntje verwacht je geen opschrijfbare avonturen. Toch gebeurde er wel iets opmerkelijks toen ik het in 1998 nam. Ook toen was er een ingrijpende wijziging van het spoorboekje. Deze spoorlijn door het veen was bovendien het lijdend voorwerp van de eerste aanbesteding van een nevenlijn in Nederland. Oostnet won deze schamele hoofdprijs.

Na aankomt in Almelo werd de machinist bij het verlaten van zijn cabine uit een hinderlaag besprongen door een kijvende vrouw. Een uur geleden had zij deze trein net zien vertrekken, bij binnenkomst van haar NS-trein. Of er niet even gewacht had kunnen worden? Maar nee, aansluitingen werden niet meer overgenomen, na de overname van het veenlijntje door Oostnet, en mobilofooncontact tussen beide bedrijven was niet meer mogelijk.

Het mens ging echt finaal uit d’r knijter; ze gilde met lange, hysterische uithalen die weerkaatsten tegen de stationsgebouwen. Ja, het was nog wel even wennen, toen, aanbesteding van regionale spoorlijnen. En dan waren er toen nog niet eens chipproblemen…

We maken een sprong naar Hengelo. De IC’s Enschede – Amersfoort – Den Haag CS / Schiphol rijden een kwartier vroeger dan vroeger. Met die kanteling, waarover straks meer, zijn natuurlijk ook de stoptreinen Enschede – Apeldoorn gekanteld. En dat heeft dan weer gevolgen voor de andere stoptreinen. Voor zover ik me herinner, gaven diverse Sprinters om kwart vóór en kwart over onderlinge aansluiting in Hengelo, maar nu zie ik ze allemaal na elkaar stoppen, en niet op elkaar wachten.




Almelo


Ik neem de LINT van Veolia naar Zutphen, louter voor de 1500 meter naar dat verwachtingwekkende Gezondheidspark. Ik ga me er laten nakijken. Zo’n hobby als ik heb, trein-in, trein-uit, is feitelijk niet normaal.

Wat is een Gezondheidspark? Mijn fantasie gaat nog wel eens vaker met me op de loop. Ik dacht, behalve aan ziekenhuizen, verpleeghuizen en psychiatrische inrichtingen, minstens aan hectarengrote glazen fitnesszalen voor cardio- en krachttraining, waar honderden Twenten zich, badend in parelend zweet, afbeulen op fiets-, roei- en andere martelwerktuigen. Daarnaast ritsen privéklinieken om je ogen te laten laseren, tanden te laten bleken, borsten te laten oppompen of leeglopen, of je rimpels dicht te plempen of op te rekken. Verder natuurlijk kruidentuinen vol legale, medicinale wiet, want ook dat bestaat, en thermen en bronnen voor mens sauna in corpore sauno. Maar niets van dat alles.

Hengelo Gezondheidspark is weer zo’n zo goedkoop mogelijk station, met een abri, een vertrekstaat en een oplaadautomaat. Er is alleen een spoor 1. Het kijkt uit over rijtjes met ouwelijke huisjes, in een tuinstad die in de avond van zijn bestaan ineens aansluiting heeft op de spoorwegen.

Verder biedt ook dit station, net als Hoevelaken, uitzicht op een wijde vlakte. Wel liggen er hier en daar zandhopen, waar misschien nog wel eens iets gezonds gebouwd zal worden. In de verte zijn wat moderne bouwwerken zichtbaar. Ik loop erheen over een wandel- fietspad met opvallend licht getinte blubber, die lekker goed zichtbaar is op mijn nieuwe donkerbruine schoenen.

Vreemde hobby heb ik inderdaad: mijn mooie, dure, nieuwe schoenen te verruïneren in het verre oosten van ons koninkrijk, waar ik helemaal niets te zoeken heb!

Die gebouwen die ik uit de verte zag, behelzen Carint Reggeland (Wonen, welzijn en zorg), ZGT (Ziekenhuisgroep Twente) en  TMZ: TriviumMeulenbeltZorg (verpleeghuis, terminale zorg en revalidatie). Samen vormen zij het Gezondheidspark Hengelo. Verder niks.



Ik spoed me maar terug naar dat perronnetje. Hengelo Gezondheidspark; het valt me nog mee dat ze het niet Hengelo Health Care Park noemen, in navolging van Amsterdam Science Park. Het is alweer het derde station van Hengelo, na Hengelo-zonder-meer en Hengelo Oost. Het vierde eigenlijk, want deze Twentse stad heeft ook nog een gelegenheidsstation Hengelo F.B.K.-stadion, aan het spoor naar Enschede, waar alleen treinen halthouden als er een hardholwedstrijd is. Ik arriveer net op tijd voor de volgende trein naar Zutphen, via Delden, waar ik vorig jaar was.

Van Zutphen verder naar Apeldoorn. En alweer een wisseling van maatschappij. De spoorlijn Zutphen – Apeldoorn, via onder andere Voorst-Empe en Apeldoon De Maten, waar ik me in de zomer van 2007 heb laten natregenen, is op 9 december 2012 van NS naar Arriva gegaan. Daardoor is Zutphen nu bereikbaar met drie treinenmij’en, en staan er ook drie soorten kaartlezers. Meer over het chippen op de regionale lijnen in mijn rubriek: ’De stand in chipland’.

De aansluitingen van deze lijn op de IC Enschede – Randstad zijn vergriept. Je moet nu in Apeldoorn 19 minuten wachten, behalve in de spits (wanneer er treinen Deventer –  Amsterdam CS – Enkhuizen rijden, die buiten de spits beginnen in Amersfoort) of op de even uren, wanneer de trein Berlijn - Amsterdam Centraal rijdt.

Ik heb het hoppen van trein op trein nu wel even gezien, dus ik loop Apeldoorn in voor een paar broodjes en om even wat etalages te kijken in een winkelhart in een welvarende stad, te oordelen naar de overvloedige kerstuitstallingen in de overdekte winkelhallen. Alhoewel: in één van die mooie gangen is een opheffingsuitverkoop gaande. Mijn oudtante was in de jaren 30 en 40 in deze contreien verkoopster in een meubelzaak – echt de informatie waar de lezer van een treinenrubriek op zit te wachten. Zij zou hier in haar eigen Apeldoorn niet veel meer herkennen. Maar haar ouderlijk huis op de Korenstraat staat er nog wel.



Een foute beslissing, het station te verlaten op een treinendag. Het begint al vaag te schemeren, nog afgezien van motregenen, waar het ook mee begint. De kans om straks Halfweg – Zwanenburg nog fatsoenlijk te kunnen fotograferen, slinkt tot het minimum. Een kamerlid pleitte laatst voor invoering van de nieuwe jaardienstregeling in het late voorjaar, als vanouds, zodat eventuele gestrande reizigers niet in de kou hoeven te staan. Alleen al om het fotograferen zou ik al bijval met hem moeten betuigen.

Tot overmaat heb ik op Amersfoort ook nog eens geen aansluiting naar Amsterdam Centraal. Dat had ik kunnen weten. Het is ook weer het gevolg van het kantelen van de dienstregeling op de IC Enschede – Amersfoort – Den Haag / Schiphol.

Waarom was dat ook alweer? Ik was het zicht op dit ingewikkelde verhaal een beetje kwijt, en vroeg het aan iemand die nog meer van treinen weet dan ik.

Het komt allemaal door dat stukje Hanzespoorweg Lelystad – Zwolle, dat in gebruik is genomen. Dat heeft zijn repercussies tot in Groningen, Leeuwarden en Enschede.

Er rijdt nu een trein Leeuwarden / Groningen – Den Haag over de Hanzelijn. Daardoor hoefde er geen doorgaande trein Groningen / Leeuwarden - Den Haag via Amersfoort meer te rijden, volgens NS, hoewel die Hanzetrein er bijna net zo lang over doet als die via Amersfoort deed. *) Daardoor kreeg de IC die uit het noorden via Amersfoort en Utrecht rijdt, Rotterdam als vaste eindbestemming. Die dan de trein Enschede – Den Haag weer in de wielen rijdt. Want aan het combineren en splitsen van IC’s, zoals vroeger gebeurde in o.m. Utrecht en Zwolle, doet NS ook niet meer. **) 'Dus' moest de IC Enschede – Den Haag wel een kwartier opschuiven, en daarmee natuurlijk ook de IC Enschede – Schiphol, die een half uur na die andere rijdt.

En dus moet je op een reis Enschede – Amsterdam Centraal een kwartier wachten in Amersfoort. En zijn in Deventer de aansluitingen op de IJssellijn ook verloren gegaan, behalve als de Berlijner rijdt.

En daardoor had ik daarnet ook zo’n slechte aansluiting vanuit de trein Zutphen – Apeldoorn. Die kan niet kantelen, want dan loopt hij in Zutphen weer uit de pas met de IJssellijn.

Kortom, er ontrolt zich een wijze levensles. Je maakt eerst al dan niet verstandige keuzes, en op een gegeven moment valt er niks meer te kiezen, omdat je eerder al gekozen hebt. Je hebt dan nog slechts gedwongen keuzes, als dat geen contradictie is.

*) Op het traject Den Haag – Zwolle sec is de Hanzelijn zelfs nog langzamer dan de trein via Amersfoort.
Als je in de Residentie de Hanzetrein mist, en enkele minuten later de korte IC tot Utrecht neemt,
en daar overstapt op de aansluitende IC Rotterdam – Noorden, ben je tijdig genoeg in Zwolle om daar
je gemiste Hanzetrein te zien binnenrijden. En vice versa, omgekeerd.

**) Tenminste: door de week niet meer, maar nog wel in het weekend; dan kan het ineens wel,
en wordt gecombineerd gereden van Gouda tot Utrecht Centraal.

Ik stap in Amersfoort dan maar op een aansluitende trein naar Schiphol, verlaat die in Duivendrecht voor de stoptrein naar Amsterdam Centraal, mis daar de stoptrein die me in Halfweg-Zwanenburg had moeten brengen en neem de volgende, een kwartier later. Als die trein remt voor het nieuwe station, gutst de regen neer uit een diepzwart zwerk. Halfweg-Zwanenburg dus een andere keer, in een volgende aflevering.


Zutphen


PS:

Hiermee zou deze aflevering dan voltooid zijn, ware het niet, dat ik kort voor het ter webbe gaan ervan, DIT BERICHT las. Die twitteraar die ik hierboven noemde, had gelijk. Er heeft op 14 december 2012 inderdaad een Vechtdallijntrein een noodstop gemaakt. Dat gebeurde bij de buurtschap Herfte, ten noorden van Zwolle, waar de Arriva-lijn uit Emmen aantakt op de NS-lijn uit Groningen / Leeuwarden.

De meester was het rode sein 30 meter voorbij gereden, terwijl er een NS-trein naderde, maar was toch uiteindelijk nog op tijd tot stilstand gekomen. Hij riep vervolgens om, dat er een storing was – in zijn eigen bovenkamer, denk ik, maar dat verzweeg hij.

Later schreef hij doodgemoedereerd op een FORUM dat hij door de rooie was gereden, maar gelukkig geen aanrijding had veroorzaakt (scrol naar GekkeHaan, want zo noemt hij zich, niet ten onrechte). Maar dat kwam allemaal doordat het sein ineens dichterbij was dan hij vermoedde; het lag dus niet aan hem, was geloof ik de boodschap. Wat een karhengsten heb je toch rondrijden in het OV! Natuurlijk was ook de vakbond van mening dat het incident aan de baas lag, en niet aan de medewerker.

Dat gebeurde dus allemaal toen ik per Hanzelijn op weg was naar Zwolle, dus dat was de vertraagde trein waar ik een kwartier later in zou stappen. De digitale reiziger zat, zonder het te beseffen, weer eens bovenop het nieuws: ik zat in een trein die kort tevoren bijna een ongeluk had gehad!

Een vraag resteert nog wel. Is het misschien wat overtrokken om hier van een bijna-ramp te spreken? Voor zover ik kan onderscheiden op de luchtfoto op Google Maps, staat de bewuste seinpaal op dik 200 meter vóór het aansluitingspunt. Dus de meester van Arriva had nog een veiligheidsmarge van een paar hectometer, voordat hij zich in een NS-trein zou boren. 

Wat daarvan zij: GekkeHaan is op staande voet ontslagen. Maar als het met ontslagen machinisten net zo gaat als met ontslagen horror-artsen, zal hij binnenkort wel opduiken op het spoor in België of Duitsland.

Frans Mensonides
13 januari 2013
Laatste aanvulling: 20 januari 2013
Er geweest: vrijdag 14 december 2012

 


© Frans Mensonides, Leiden, 2013.


<< naar thuispagina Frans Mensonides