Jaargang 5 Aflevering 8 DONDERDAG 13 JUNI 2002

Deze column is afkomstig uit het archief van REFLEXXIONZZ! Klik hier voor de meest recente aflevering. Column Donderdagmiddag - Vier buitenbeentjes uit 1998 Deze week was ik te druk met werken en studeren om een midweekse aflevering van REFLEXXIONZZ! te kunnen produceren. Om niet helemaal met lege handen te verschijnen, het volgende. De afgelopen winter heb ik avond aan avond zitten grasduinen in oude jaargangen van De digitale reiziger, en heb ik langvergeten directory’s en mail-boxen op mijn computer afgegraasd. Daarbij stuitte ik op een stuk of tien apocriefe tekstjes, door mij geschreven in het voorjaar van 1998, zonder ze ooit op mijn website gepubliceerd te hebben. Eigenlijk wel terecht, want het zijn niet meer dan losse probeersels. Drie van de tien vond ik acceptabel genoeg om ze alsnog aan de openbaarheid prijs te geven. De eerste is een ultrakort verhaal dat zich afspeelt op een naargeestig kantoor, en daarmee naadloos past in mijn oeuvre uit die tijd. Als je het leest, zul je misschien merken dat er iets ongewoons mee aan de hand is (afgezien nog van de voor mijn doen opmerkelijke beknoptheid). Fragment twee is in die zin ongewoon, dat het een gedicht is. Van de circa tien miljoen volwassen Nederlanders die ooit het leesplankje geleerd hebben, schrijft ongeveer 7% géén gedichten. Ik ben één van hen. Toch is dit onmiskenbaar een gedicht, zij het in een wel erg gedateerd genre. Het derde fragment is het meest curieus. Het is een probeersel: de vertaling van een niet-bestaand Spaans lied (een taal, die ik niet machtig ben), dat in het Nederlands geeneens rijmt, en dat vermoedelijk wel nooit getoonzet zal worden. Alle drie de fragmentjes heb ik indertijd voorgedragen, in zeer kleine kring, ook al een zeer ongewone bezigheid voor een digitale schrijver. Het publiek had bij die gelegenheid weinig moeite, zijn enthousiasme onder stoelen of banken te steken. Je voelt wel: er schuilt een verhaal achter dit wonderlijke drietal, een verhaal in echt proza, zoals de lezer van mij gewend is. Dat verhaal vertel ik echter een andere keer; NU EVEN NIET! Hier volgen de tekstjes: - - - - Donderdagmiddag Als ik terugkom van mijn middagwandeling, zie ik het kantoor opdoemen aan de overkant van de drukke straatweg. 35 jaar geleden was het gebouw modern. Het is rechthoekig; functioneel, zonder enige versiering. Het kantoor kijkt me aan met honderden ogen; vierkante ogen. Ze werpen monsterende, afkeurende blikken, vol verwijt. Ik weet het: ook vanmiddag ben ik meer dan tien minuten te laat terug. Uit de receptie klinkt overdreven, kakelend gelach. Ik hoor het kaatsen door het trappenhuis. Die meiden hebben pas lol in hun werk. Voor de tienduizendste keer sla ik rechtsaf, duw de stroeve klapdeuren open en bevind me in de donkere gang naar mijn kamer. De lampen zijn uit, wij zijn een zuinig bedrijf. Het lijkt wel een gang in een gevangenis. Om de vier meter een deur links en een deur rechts. Hier en daar staat er een open. Mensen zitten achter hun beeldscherm of aan de telefoon. Onze kamer is eigenlijk veel te klein voor vier personen en dertien computers. Als ik de deur opendoe komt me een vage stank van verbrand stof tegemoet. Een echte kantoorgeur. Muffe, halfbedorven lucht, in de loop van de week steeds verder opgewarmd door die 13 computers. Kan er geen raam open? Nee, dan krijgt mijn collegaatje ogenblikkelijk een fatale longontsteking en dat wil ik niet op mijn geweten hebben. Mijn bureau is herkenbaar aan de grote stapel rotzooi. Al maanden heb ik het grijze schrijfblad, met zijn grillig landschap van donkerbruine koffievlekken, niet meer gezien. Op het blad ligt een grote stapel werk die deze week nog af moet. Verder liggen er verslagen van vergaderingen, tijdschriften met flapperende circulatiebriefjes, vol vouwen; met slordige hand getekende planningen die al lang weer achterhaald zijn, enveloppen vol reclamedrukwerk en dikke ordners waar de papieren uitpuilen. Alles door elkaar. Als ik eens een uurtje tijd heb, dan ga ik de boel sorteren. Dat uurtje komt nooit. Alleen mijn verlofkaart ligt voor het grijpen. "Aanvraag van verlof, jaar 1998". Eerste vervolgvel, Tweede vervolgvel. Drie gele, rechthoekige kartonnetjes, bijeengehouden door een paperclip. Drie kaarten met keurige rijtjes datums. Paraafjes van mijzelf en van het afdelingshoofd. Ik neem mijn verlof altijd op in de vorm van snipperdagen. Ik aarzel. Kan ik het wel maken, nu alweer een vrije dag op te nemen? Diep uit de ingewanden van het gebouw klinkt plotseling een schurend geluid, gevolgd door een klaaglijk gekerm, alsof er ergens in de catacomben een voorwereldlijk monster in doodsnood verkeert. Ik merk dat mijn handen vochtig worden. Daar begint dat ellendige geboor weer. Ons kantoor is lijdend voorwerp van een zich al jaren voortslepende verbouwing. Juist op dat moment gaat de telefoon. Het elektronisch gebliep van het apparaat is nog net te horen boven het geluid van de pneumatische boor. Ik laat de telefoon gaan; kan me nu toch onmogelijk verstaanbaar maken. Ik pak een pen, plaats de datum van de volgende dag op de verlofkaart, zet mijn paraafje ernaast en begeef me naar de kamer van het afdelingshoofd om de kaart op zijn bureau te leggen. - - - - Hulst - Zeeuws Vlaanderen Het was op een sombere pinksterdag Dat een vos zijn leeg bestaan overzag. In steen gehouwen bij de stadspoort Leefde hij nu al acht eeuwen voort. Het volk was zijn daden vergeten Slechts een enkeling zou nog iets weten Van de streken die hij had uitgedacht Reynaert, de schavuit met de rode vacht. Ooit was hij de schrik van het land Boeren, burgers en heren van stand Bestal hij; mens noch dier was veilig; Zelfs de kerk was voor hem niet heilig. Hij roofde van de rijke en gaf niets aan de arme Dan heldenverhalen, om zijn hart te verwarmen. Een dichter berijmde zijn levensloop En overal liepen de mensen te hoop Als een sprookspreker de sage vertelde. En het volk, dat vereerde zijn helden. Nu is het millennium bijna gedaan Mensen zien een oude vos niet meer staan. Wie heeft nog behoefte aan een volksheld In deze wereld, geregeerd door het geld. Iedereen rijk en niemand in armoe; Tevreden doen wij onze ogen toe, Languit zappend aan de buis gekluisterd. Geen sprookspreker naar wie men nog luistert. Vertelkunst is over, naar het mij schijnt; Uit de printer rolt een vers dat niet rijmt. Een auto vol mensen stopt voor de poort. "Hulst, wie heeft daarvan ooit gehoord? Een oude stad, je kunt nergens parkeren En wat staat toch die vos te oreren? Wat kan het ons schelen, rij verder, meteen! Ginds is een meubelshow; daar moeten we heen." Zo staat een oude vos eenzaam te staren. Hij verloor zijn streken, maar nimmer zijn haren. Over zijn lippen komt een schampere lach In Hulst, op een sombere pinksterdag. - - - - De luie revolutionair Ik ben een boerenjongen van de pampa Geboren en getogen op het land Niet in de wieg gelegd voor geploeter, Was ik van kindsbeen liever lui dan moe. Ik speel drie accoorden op een guitarra en heb een hele mooie zangstem vind ik zelf na vier tequilla's Als ook het publiek al dronken is. Ik ben een strijder van de pampa Veel anders dan vechten kan ik niet Scholing heb ik bijna niet genoten Net genoeg om een pamflet te lezen De slechten waren rijk en de armen goed En een dubbeltje werd nooit een kwartje De tijden op de pampa waren hard Behalve voor mij, luilak in mijn hangmat Pedro uit het dorp las een klein rood boekje Hij wist alles van goed en kwaad Hij sprak van kapitaal en onderdrukking En ik zei: jongen maak je nou niet moe. Hij wilde revolutie op de pampa marxistisch leninistisch of zoiets Ik begreep hem niet, nee ik begreep ze niet Maar liep braafjes mee, achter hun vlag. Ik was de windvaan van de pampa Ik waaide met alle stormen mee Te lui om goed te doen, te laks voor kwaad, Tokkelde ik drie akkoorden op mijn guitarra Ik trok niet brandschattend door de pampa Verbrande geen vlaggen, vergoot geen bloed Terwijl de dorpen geplunderd werden Zwoegde ik op mijn vierde akkoord. Drie maal zeven jaar duurde de strijd De helden vermoeid; de schurken ook De oorlog verliep, de mannen dronken En genoten steeds meer van mijn stem. Muziek klonk over de pampa, gitaarmuziek, recht uit het hart Geen revolutie zonder dichters Geen oorlog zonder pakkend lied. "De stem van de revolutie" was ik. Zo raakte ik wijd en zijd bekend Ik hoefde niet meer op de barricades een soldaat vecht, maar een dichter dicht. Er trok een leger over de pampa's Grigno's met camera en microfoon Wie een stem had die moest zingen Voor de bleke man in het verre land. Nu trek ik zingend door de polders Dorpen vol bijval en applaus Maarsenbroek, Knollendam, Vinkenveen Met subsidie van de overheid. libertad, sendero luminoso, la guerra Mijn teksten raken kant noch wal Maar wie verstaat er Spaans hier in de polder En de VARA, och, die draait het wel. - - - - Tot zover deze selectie uit mijn prullenbak. Deze fragmentjes werden geschreven in een buitengewoon vruchtbare periode. Een heel erg leuke periode, bovendien: ik was net uitgebraakt door het bedrijf dat ik 22 jaar gediend had (het decor van het eerste fragment; ik betreurde mijn vertrek niet, evenmin als de achterblijvers), en zag een mooie, nog grotendeels oningevulde toekomst voor me. Dat jaar, 1998, zou ik gaarne nog eens in zijn geheel overdoen. Uit dezelfde tijd dateert dit verhaal: Eeuwprobleem, dat ik hier link, als toegift. Ook dit is een buitenbeentje, het is namelijk niet geschreven volgens mijn realistische adagium “Dit is Echt”, maar behelst pure science fiction. Het was mijn inzending voor een schrijfwedstrijd van de indertijd satirische site WritersBlock (tegenwoordig worden ze met de maand serieuzer, terwijl hun maandelijkse aankondigingen van de nieuwe aflevering steeds meliger en smakelozer worden; ik lees WritersBlock al jaren vrijwel nooit meer). Het thema van die wedstrijd was: het leven in het digitale tijdperk, of zoiets. “Eeuwprobleem” werd beloond met de derde prijs (voor de goede orde, er waren zoiets als 16, 13 of 7 deelnemers, dus wel iets om trots op te zijn). Ik schrok zo van mijn bekroning, dat ik het verhaal nooit meer over heb durven lezen, totdat ik het van de winter weer tegenkwam op een uithoek van mijn harde schijf. Het beviel me redelijk, al is het vanuit oogpunt van SF-thematiek zeker niet bijster origineel te noemen. Veel leesplezier met “Eeuwprobleem”!, en over een paar dagen hebben we weer een actueel artikel in REFLEXXIONZZ!; het gaat over digitale reisinformatie bij de HTM, kan ik alvast onthullen. Frans Mensonides Deze rubriek verschijnt als regel twee keer per week; nl. één keer in het weekend en een keer midweexx. Als je maandagmorgen en vrijdagmiddag kijkt, zie je meestal wel iets nieuws. Aflevering gemist? Kijk in het overzicht van recente REFLEXXIONZZ! in de rechterkolom. Daar is ook te zien: de uitsmijter van Fris Spr!ts.

Pasfoto Frans Mensonides foto: Wim Scherpenisse Colofon Deze rubriek verschijnt onregelmatig, maar gemiddeld twee keer per week, en maakt deel uit van de opgeheven site De digitale reiziger, waarvan het archief nog toegang verleent tot alle tussen 1996 en 2001 verschenen artikelen. REFLEXXIONZZ! biedt columns over openbaar vervoer en andere onderwerpen, reisverslagen, korte verhalen en geen gedichten. Teksten: Frans Mensonides en/of Fris Spr!ts, tenzij anders vermeld. Wie op de hoogte gehouden wil worden van alle updates, kan zich aanmelden voor de nieuwsbrief Reiziger. Op- of aanmerkingen, opbouwende of afbrekende kritiek, benevens suggesties zijn welkom in mijn brievenbus. Vrijwel alle brieven worden door mij beantwoord, zij het meestal niet per kerende post. Overzicht meest recente REFLEXXIONZZ! Hulpeisende Spoed Artsen eisen boete voor aanstellerij - Za. 08.06.2002 - - - - Rinkelbommen Verleden en heden van HTM-lijn 11 - Wo. 05.06.2002 - - - - Euro, Teuro, zeuro Is het leven nu zo duur, of lijkt dat maar zo? - Zo. 02.06.2002 - - - - Heel erg enge professor Het wetenschappelijk bewijs van charisma - Do. 30.05.2002 - - - - Te denken geven Filosofieën rond de Intertraffic beurs - Za. 25.05.2002 - - - - Je weet dat je 'uit' bent, als... ...je favoriete winkels altijd gesloten worden - Di. 21.05.2002 - - - - REFLEXXIONZZ! terug! Waarin opgenomen de column: De 100 dagen van Pim Fortuyn - Vr. 17.05.2002 - - - - Overzicht van ALLE verschenen afleveringen; 1998 - heden De uitsmijter, door Fris Spr!ts Na uitputtende onderhandelingen: eindelijk een akkoord over de huisartsentarieven. Daar is lang aan geDOKTERd! Ha, ha, hi, hi, ho, ho: allemaal even lachen om alweer zo'n flauwe, smakeloze woord-bak van Hollands kortste en kleinste columnist, ingehuurd van de goedkoopste krant van ons land: uw aller Fris Spr!ts. © 2002, Frans Mensonides, Leiden 24/157/289