Jaargang 5 Aflevering 48 WOENSDAG 16 OKTOBER 2002
|
Deze column is afkomstig uit het archief van REFLEXXIONZZ! Klik hier voor de meest recente aflevering. OV-Reisverhaal De ijzeren weg - Spoorlijn Amsterdam - Utrecht (2) RGLDeze aflevering begint op station Woerden, waar ik om 11.29 de sprinter neem in de richting Amsterdam. Ca. 25 passagiers volgen mijn voorbeeld, voor misschien wel een middagje winkelen in de hoofdstad (zelden vraag ik aan al mijn medepassagiers, wat ze gaan doen).De stoptrein Rotterdam - Amsterdam, via Woerden, noemde ik vorige week een curiosum. De trein rijdt slechts 13 keer per dag, en daarmee heeft het traject Woerden - Breukelen vast en zeker de laagste frequentie van het hele spoorwegnet (behalve dan Hoek van Holland Haven - dito Strand, waar in de winter slechts 6 treinen per richting per dag passeren, en de absolute winnaar: Oldenzaal - Grens, met 5 treinen per dag per richting). Tussen Woerden en Breukelen was deze stoptrein altijd een behoorlijke sta-in-de-weg; hij moet eerst bij Harmelen de overbelaste spoorbaan naar Utrecht verlaten, en een kleine 10 kilometer verderop bij Breukelen aantakken op de bijna even drukke lijn Utrecht - Amsterdam. De eerste kruising gaat sedert enkele jaren via een fly-over. Ook de tweede wordt nu ongelijkvloers uitgevoerd, zoals in de vorige aflevering vermeld. Een duur lijntje, ook voor de reiziger, want voor de rit Woerden - Breukelen, 13 kilometer op de atlas, worden 19 tariefkilometers in rekening gebracht. Ik reis hoogstzelden op dit traject. Het is vandaag hoogstens de vijfde keer in mijn bestaan; je komt er vanuit Leiden alleen als je in Breukelen of Abcoude moet zijn, en hoe vaak is dat nou het geval? Een mooi uitzicht biedt deze spoorlijn wel, maar echt bijzonder toch weer niet: groene weiden waarin zwart-witte koeien. Vandaag beleef ik een echte raildag. Al om 6.45 stond ik op perron 8 - 9 van Leiden Centraal, niet om een vroege trein te nemen, maar als ROVER-kwaliteitswaarnemer; nog steeds ben ik betrokken bij de Kwaliteitsthermometer. Ik zal er vermoedelijk weinig afgunst mee wekken onder lezers, maar het hééft wel wat, op een godvergeten uur te verblijven op zo’n kil en stil perron. Ik stond in de duisternis, bij een temperatuur van nog net boven het vriespunt in een straffe noordooster, met het vooruitzicht daar 3,5 uur te moeten bivakkeren om onder meer alle treinvertragingen te registreren; het waren er gelukkig heel wat.
Daarna begaf ik me naar het informatiecentrum annex projectbureau RGL (Rijn- Gouwelijn) op het Stationsplein, om de mensen daar een exemplaar af te troggelen van een pas verschenen nota, de zoveelste, over deze peperdure tram-illusie. Eerst wilden ze me die nota niet geven. “Er heeft al iemand van ROVER hem afgehaald”, werd gezegd.
En nu zit ik in deze trein verdiept in de cijferbrei die moet bewijzen dat het verstandig is, de RGL aan te leggen, en die door de Leidse binnenstad te voeren, ter vervanging van het busverkeer aldaar. Er geloven in de provincie Zuid-Holland, naast de medewerkers van dat bureau, slechts twee mensen in het tramproject. Ongelukkigerwijze zijn dat uitgerekend de gedeputeerde voor verkeer en vervoer en de Leidse verkeerswethouder. Maar het kabinet heeft onlangs bepaald, dat de regio zelf ruim 200 miljoen euro moet bijdragen; nu zal het enthousiasme wel snel bekoelen. RIBDe fly-over van Breukelen is volop in aanbouw. Het station is sinds mijn vorige bezoek aan die stad, twee jaar geleden, een paarhonderd meter naar het noorden opgeschoven. Ernaast staat een kolossale horeca-onderneming van v.d. Valk lelijk te wezen, een weinig geslaagde kruising tussen een Chinese pagode en een Hollandse bollenschuur; hoe kunnen mensenbreinen het ontwerpen!Ik stap uit op een noodperronnetje. Beneden in een soort bouwloods drijft RailInfrabeheer (RIB) een informatiecentrum over de vernieuwing van de spoorlijn Utrecht - Amsterdam. Ik loop er een kleine drie kwartier rond. Al die tijd ben ik alleen, op de receptioniste na; heerlijk rustig na al dat hectische gedoe net op dat perron in Leiden, en met die zwaarbevochten tramnota. Hier mag je doen wat normaal niet mag: tussen de sporen lopen. Een bescheiden expositie, op een levensecht nagebouwd stukje spoorweg, wijdt de bezoeker in in alle geheimen van het railproject. Ik leer onder meer dat voor het Randstadspoor, het lightrailnet rond Utrecht, misschien wel drie extra stations zullen worden aangelegd: Utrecht Zuilen (Cartesiusweg), Bedrijventerrein Lage Weide en Maarssen - Noord. De treinen van Randstadspoor zullen hun eindpunt krijgen bij station Breukelen.
Op een videoscherm vindt over de spoorverdubbeling een interactieve discussie plaats tussen een bewoner (voor wie het allemaal niet hoeft), een milieurakker, en econoom en een spoorwegtechnicus, elk met hun eigen stokpaardjes en belangen. Je kunt op één van de vier knoppen drukken en zodoende telkens een gesprekspartner het woord geven. De deelnemers aan de discussie reageren echt op elkaar, in welke volgorde je ze ook aan het woord laat. Maar net als in het echte leven luisteren ze veelal niet naar elkaars argumenten en beginnen ze soms plompverloren over een ander onderwerp; knap nagemaakt! AbaNa precies een uur neem ik de draad van mijn treinreis weer op. Ik zit nu eens in Roken. Er ligt een leeg pakje ongefilterde sigaretten op het raamtafeltje, met in zwarte rouwletters de tekst: “Roken kan leiden tot een langzame, pijnlijke dood”. Ja, het zal best; heel roerend, die bemoeienis van Vadertje Staat met onze gezondheid, zodat we allen langer leven en dus nog langer belasting en accijns kunnen betalen. Maar ik vind, ook als niet-roker, die memento’s op pakjes rookwaar toch wat overtrokken. Tenslotte kun je van het leven als geheel ook zeggen dat het doorgaans leidt tot een langzame en pijnlijke dood. Iedereen weet dat roken slecht is, maar het is nog altijd nog de vrije keuze van het individu, zichzelf te slopen met genotsmiddelen, of te leven in abstinentie, en toch ook dood te gaan.Het volgende station op deze lijn is nog steeds Abcoude; dat is sinds vorige week zaterdag niet veranderd. In de oorspronkelijke plannen zou de rivier het Gein hier afgedamd worden om plaats te maken voor de spoortunnel. In 2001 is echter besloten tot aanleg van een aquaduct, wat veel handiger is voor de waterhuishouding en de pleziervaart. Het nieuwe station Abcoude komt 500 meter ten noorden van het riviertje. Vijf minuten na vertrek van Abcoude rijdt de trein station Amsterdam Bijlmer binnen. Station Bijlmer dateert in zijn huidige vorm van 1976, nadat er nabij deze plek al in 1971 een noodperronnetje was gelegd, gelijkvloers (welk laatste woord volgens MS Word valt onder “Belgisch Nederlands”, wat niet waar is, en bovendien niet erg). Evenals Duivendrecht en Amsterdam-Amstel is dit een gecombineerd trein- en metrostation, waar je cross-platform kunt overstappen van de ene vorm van OV op de ander. Het nieuwe station (ziehier een impressie) wordt zes-sporig, met twee metrosporen aan de binnenkant, twee stoptreinsporen daar aan beide zijden naast en de IC- en HSL sporen helemaal aan de buitenkant. Het station krijgt een overkapping van ruim 200 meter lang, waarin veel glas is verwerkt. Waar het huidige station een onoverzichtelijke betonspelonk is, wordt het nieuwe een creatie van licht, lucht en ruimte. Een 70 meter brede boulevard loopt eronderdoor, die de Amsterdam ArenA verbindt met winkelcentrum Amsterdamse Poort. Dit gebied moet uitgroeien tot het tweede stadscentrum van onze hoofdstad, het kloppende hart van Zuid Oost, waar winkelen, recreëren, uitgaan, wonen en werken elkaar ontmoeten, of zo. Ik lees dat alles, voor zover ik het al niet bij de RIB in Breukelen gezien heb, in alweer een informatiecentrum, dat bij het winkelcentrum Amsterdamse Poort, gewijd aan de wijk Amsterdam Zuid Oost. Daar wordt ook schriftelijke en mondelinge voorlichting gegeven over de opkalefatering van wat je liever niet meer “De Bijlmer” moet noemen. Een groot deel van de rond 1970 gebouwde galerijenflats wordt gerenoveerd of gesloopt. Zoiets kun je alleen maar met gemengde gevoelens vernemen. De oorspronkelijke Bijlmerflats waren wel wat verloederd, maar je kunt je afvragen of het zinvol is, elke 25 à 50 jaar alles maar compleet plat te gooien, alleen omdat de meningen over stedenbouwkunde gewijzigd zijn. Ik schreef onlangs dat steen lang duurt en het leven kort, maar steeds vaker overleven mensen hun huizen. Dat is niet goed: zo vervluchtigt je persoonlijke historie; zo verdwijnt de magie van de plek. De oorspronkelijke Bijlmer: de bevlogen ideeën rezen er nog hoger dan de daken van de flats. Mensen opbergen in blokkendozen, maar dan wel in een bosrijke, parkachtige omgeving. Indertijd hebben ze Le Corbusier er nog bijgehaald, althans zich gebaseerd op zijn ideeën, maar niemand had voorzien dat de wijk zo snel zou aftakelen. In bijna elke grote stad van Nederland is het Bijlmer-concept gekopieerd, en mislukt, en ontaard in een getto. Overigens kende, en kent, de Bijlmer ook zijn verstokte fans, mensen die er voor geen goud weg willen. In het spoorwegstation blijft de naam Bijlmer behouden, het gaat Amsterdam Bijlmer Arena heten, afkorting misschien wel Aba. Ik pak een trein richting Amsterdam CS. Even voorbij station Bijlmer zie ik de Utrechtboog in aanleg, een nu halfvoltooide fly-over waaraan driftig gesleuteld wordt door een soort verplaatsbare hangende spoorviaductenfabriek (beter kan ik het niet omschrijven). Deze boog, geheel uitgevoerd op een betonnen viaduct, zal vanaf 2006 zorgen voor een rechtstreekse verbinding van Utrecht met Amsterdam RAI, Zuid en Schiphol. De overstap op station Duivendrecht behoort daarmee tot het verleden. Tegen die tijd zal ook de Hemboog al in gebruik genomen zijn, die onze nationale luchthaven verbindt met de Zaanstreek. Station Schiphol groeit daarmee langzamerhand uit tot hét railknooppunt van Nederland. Ik heb de indruk dat de metro op het traject Amstel - CS populairder is dan de trein. Frequenter in ieder geval, en sneller: de spoorlijn maakt een grote oostelijke slinger naar CS, via het vorige keer besproken station Muiderpoort, terwijl de GVB-metro de kortste weg neemt, onder de Wibautstaat door. Bij de opening van de spoorlijn in 1843, lag het beginpunt ongeveer op de plaats waar nu metrostation Weesperplein gesitueerd is.
Voorbij de ArenA houdt de spoorbouwput op. Ten noorden van dit punt zal er niets veranderen, zo heb ik gezien op de expositie in Breukelen. Inderdaad blijft de spoorlijn ter hoogte van Muiderpoort een tweesporige flessenhals, zoals ik vorige week veronderstelde. Niets bijzonders meer te zien, daarom verlaat ik op station Amstel de trein, en pak de metro richting Gaasperplas. Tot BesluitDe metro rijdt over twee eng-dunne ca. 12 meter hoge viaducten van grijs beton. Op Ganzenhoef, het voor-voorlaatste station, stap ik uit, en loop naar het hypermoderne winkelcentrum. In deze omgeving behoor ik (50% Fries, 50% Hollando- Sakso - Batavier) tot een culturele minderheid. Gelukkig heeft de Roti daarmee rekening gehouden; ze verkopen er ook broodjes kroket.Niet ver van de metrobaan, halverwege de stations Ganzenhoef en Kraaiennest, boorde 10 jaar geleden een ElAl-toestel zich in de flat Groeneveen-Kruitberg. 50 doden eiste de Bijlmerramp, en een veelvoud daarvan aan ontwrichte levens; het is de laatste weken uitvoerig herdacht in de media. Volgens geruchten bevatte de staart van het neergestorte toestel uranium, en is dit goedje kort na het ongeluk bij nacht en ontij opgeruimd door geheimzinnige mannen in witte pakken. De parlementaire enquête over de Bijlmerramp heeft deze kwestie niet kunnen ophelderen, en dus ook niet kunnen verklaren hoe het komt dat vele toenmalige bewoners van de getroffen flat nog steeds lijden aan mysterieuze ziekteverschijnselen. Hun ziekte bestaat officieel niet, al heet hij “Bijlmer-syndroom”; het wordt versleten voor een psychische stoornis. Ik ben hier eerder geweest, min of meer als ramptoerist, een paar maanden na dato. De geblakerde resten van de flat stonden toen nog overeind, een luguber gezicht. Een ijzeren hek deed dienst als herdenkingsplek; er waren bloemen neergelegd. Vlak bij ground zero is in 1996 een monument opgericht. Een muur bevat de namen van de slachtoffers, en citaten van overlevenden, ooggetuigen en nabestaanden, zoals: “Het vliegtuig kwam recht op mij af, maar het was mijn tijd nog niet”. Op de grond voor de muur liggen mozaïeken, vervaardigd door nabestaanden. Op standaards staan tientallen kransen; de officiële herdenking heeft vijf dagen geleden plaatsgevonden. De getroffen flat is gesloopt; ik kan me niet eens meer herinneren waar hij precies gestaan heeft. Hiervandaan loop ik de ca. anderhalve kilometer naar het eindpunt van de metro. Op de raamloze zijkant van een flat zijn schotelantennes aangebracht; ze lijken op herfstzwammen, gegroeid op een boomschors. Nabij het eindstation Gaasperplas ligt de koepel van een zogenaamd planetarium dat in werkelijkheid een conferentiecentrum annex architectenbureau is. Het stond model voor “Planetaruim Sterrenborgh” uit mijn verhaal De IJzeren weg, dat zijn titel leende aan deze reeks. Een geschikt einde derhalve van dit artikel, al zijn we ver afgedwaald van ons oorspronkelijke onderwerp: de spoorlijn Amsterdam - Utrecht; het zij zo. Frans Mensonides
Het RIB-informatiecentrum in Breukelen ligt nabij het in aanbouw zijnde station, aan de oostzijde (stadszijde) van het spoor, en is geopend op maandag t/m donderdag van 10.00 - 14.00 uur; op vrijdag van 14.00 - 18.00 uur en op de eerste en derde zaterdag van de maand van 10.00 - 14.00 uur. Het Informatiecentrum Amsterdam Zuid Oost ligt aan de oostzijde van station Bijlmer, de zijde van het winkelcentrum Amsterdamse Poort. Loop vanaf het station in de richting van het Nieuw Amsterdam Gebouw, en loop de tunnel onderdoor; dan zie je het informatiecentrum aan je linkerhand, in een futuristisch gebouwtje. Openingstijden: maandag t/m vrijdag van 09.00 - 16.00 uur. Het informatiecentrum RGL, daar heeft een verstandig mens niets te zoeken. Het is overigens geen informatiecentrum meer; alleen nog maar een kantoor.
Aflevering gemist? Kijk in het overzicht van recente REFLEXXIONZZ! in de rechterkolom. Daar is ook te zien: de uitsmijter van Fris Spr!ts. |
Pasfoto:
 foto: Wim Scherpenisse Colofon
REFLEXXIONZZ! biedt columns over openbaar vervoer en andere onderwerpen, reisverslagen, korte verhalen en geen gedichten.
REFLEXXIONZZ! maakt deel uit van de opgeheven site De digitale reiziger, waarvan het archief nog toegang verleent tot alle tussen 1996 en 2001 verschenen artikelen. Wie op de hoogte gehouden wil worden van alle updates, kan zich aanmelden voor de nieuwsbrief Reiziger. Op- of aanmerkingen, opbouwende of afbrekende kritiek, benevens suggesties zijn welkom in mijn brievenbus. Vrijwel alle brieven worden door mij beantwoord, zij het meestal niet per kerende post. Overzicht meest recente REFLEXXIONZZ!
Jaren in zwart-wit Herinneringen aan de oertijd van de televisie - Zo. 13.10.2002 De uitsmijter, door Fris Spr!ts Einde kabinet Balkenende Het kabinet valt in ZALM-moten! Ha, ha, hi, hi, ho, ho: allemaal even lachen om alweer zo'n flauwe, smakeloze woord-bak van Hollands kortste en kleinste columnist, ingehuurd van de goedkoopste krant van ons land: uw aller Fris Spr!ts.
© 2002, Frans Mensonides, Leiden 43/197/331(50)/68,7 |
