LAATSTE
ZES AFLEVERINGEN
295. JE STEM VERHEFFEN; OVERPEINZINGEN ROND DE TWEEDE KAMERVERKIEZING (26/11/2023)
294. GOET GELACH EN QUAET-SLAGH,ADRIAEN VAN DE
VENNE IN MIDDELBURG (19/11/2023)
293. 'EEN
ZONDERLING GEVAARTE'; VINCENT VAN GOGH
IN DRENTHE (05/11/2023)
292. DE
TEERLING IS GEWORPEN, JULIUS CAESAR IN
H'ART (08/10/2023)
291. EEN
LEPEL VAN ROESTVRIJ STAAL (EN
GROOTOUDERS VAN GOUD) (02/07/2023)
290. PERFECTE
HARMONIE;
BEELDENSPEELTUIN IN LEIDEN (25/06/2023)
FHM’s
A-viertjes is een rubriek op de Thuispagina van Frans
Mensonides, die Henk als middle
name heeft
en dus FHM als initialen.
FHM’s verschijnt altijd op zondag, maar lang niet
op elke
zondag.
‘Earthrise’
Borman was de commandant van de Apollo 8. De vlucht vond
plaats van zaterdag 21 tot en met vrijdag 27 december 1968. De missie, op de
valreep van een roerig jaar op aarde, zou – althans in het Nederlandse
taalgebied - de geschiedenis ingaan als de Kerstvlucht.
De 3, van wie de namen voor eeuwig aan elkaar geklonken
werden – meestal genoemd in de volgorde Borman, Lovell & Anders – waren de
eerste mensen die de maan van dichtbij zagen. Hun krap bemeten capsule draaide op
24 en 25 december in 20 uur tijd 10 rondjes om onze begeleider. Een landing stond
nog niet op het programma.
10 keer konden de astronauten dus een blik werpen op de
achterzijde van de maan, de kant die altijd van de aarde afgewend is en die
geen mensenogen ooit aanschouwd hadden. En 10 keer zagen zij daarna de aarde ‘opkomen’
boven de horizon. Vanachter de maan was vanzelfsprekend geen radiocontact
mogelijk met het vluchtleidingscentrum in Houston, Texas. De astronauten waren daar
geheel op zichzelf aangewezen.
Apollo 8 was een missie vol eerste keren en records. Nog
nooit eerder hadden astronauten gereisd met de ontsnappingssnelheid die nodig
is om een baan om de Aarde te kunnen verlaten: ca. 41.000 km/uur. En nog nooit waren
mensen verder verwijderd geweest van het aardoppervlak dan de 1369 kilometer die
de Gemini 11 in 1966 bereikt had. Dat record werd verpulverd; de maximale
afstand van de Apollo 8 tot de aarde zou 377.349 kilometer bedragen.
Een mijlpaal in de toen nog heel korte geschiedenis van de bemande
ruimtevaart. Maar de Apollo 8-missie was vooral bedoeld als opstapje voor een
nog groter waagstuk, de eerste maanwandeling, die ruim een half jaar later zou
plaatsvinden.
Van links naar rechts Lovell, Anders & Borman, 4 weken
voor de lancering van de Apollo 8
Foto: NASA
Overgenomen van Wikipedia – Apollo 8
Het sprak allemaal heel erg tot de verbeelding van de
12-jarige die ik toen was. Ik volgde de loop van de gebeurtenissen op de voet
in de kranten en op televisie, met spanningskriebels in m’n buik.
De lancering was rechtstreeks en in kleur op de tv, die
zaterdagmiddag (maar op onze tv nog in zwartwit). De dagen daarop werden de 3,5
miljard achtergebleven aardbewoners enkele malen getrakteerd op tv-uitzendingen
vanuit de capsule. Ook dat was iets betrekkelijk nieuws; de bemanning van de
Apollo 7 had daar op 14 oktober 1968 de primeur van gehad.
Elke dag was er aan het eind van de reguliere tv-programma’s
rond 23:00 uur een update van alles wat er die dag was voorgevallen aan boord
van de Apollo 8. Omdat het kerstvakantie was, mocht ik er voor opblijven van
mijn moeder, en ik zette dan desnoods maar luciferstokjes tussen mijn oogleden
om wakker te blijven tot dat tijdstip. Wat soms niet eens nodig was, want ik
was toen al een avondmens in spe.
De namen Borman, Lovell & Anders roepen meteen 2 andere
bij me op: Henk Terlingen en Chriet Titulaer. De programma’s over het
Apolloproject werden gepresenteerd door Henk Terlingen (1941-1994), vaak met de
astronoom Chriet Titulaer (1943-2017) als sidekick. Terlingen, tot dan toe een
roemrucht en omstreden radiopresentator, groeide uit tot publiekslieveling,
geroemd om zijn deskundigheid en gedegen aanpak. Zijn bijnaam: Apollo Henkie, verscheen
al in het voorjaar van 1969 voor het eerst in de krantenkolommen.
Uit DIT portret van de VPRO uit 2009 komt Terlingen naar
voren als een van de zeldzame mensen die verkeren in het smalle niemandsland
tussen genialiteit en waanzin. Zijn radioprogramma’s voor de VPRO shockeerden
de luisteraars nog wel eens. Voortdurend had hij ruzie met de bonzen van de
Raad van Beheer van de NOS, die hij consequent ‘Reet van Behaar’ noemde.
Wel had hij de drankfles altijd in de buurt, want hij was
een overtuigde en doorgewinterde alcoholist. Legendarisch is het verhaal dat
hij in een pauze van een Apollo-uitzending samen met Chriet Titulaer de Hilversumse
studio verliet en aanbelde bij een huis in de buurt, waar zo te zien een
feestje gaande was. Konden Chriet en hij misschien ook een borreltje krijgen?
Dat kregen ze, nadat de feestvierders van de verbazing
bekomen waren dat ze ineens, onaangekondigd en ongenood, 2 tv-persoonlijkheden
in de huiskamer hadden staan. Daarna keerden Henkie en Chriet naar de studio
terug, waar ze met een stalen gezicht de uitzending voortzetten.
Apollo Henkie achter een wel heel spacey desk. 1969.
Apollo 8 maakte bij veel mensen meer los dan alleen
bewondering over een technisch hoogstandje. Het kwam mede doordat het een
Kerstvlucht was in, zoals gezegd, een woelige periode. 1968 was het jaar van de
moord op Martin Luther King, die op Robert Kennedy, de Russische inval in
Tsjechoslowakije, van bittere Vietnam-protesten in de USA, van revolutie in
Frankrijk. En van gedonder in het Midden-Oosten, het zal eens niet zo zijn! Dat
jaar leek wel wat op het huidige…
Voor veel Amerikanen maakte Apollo 8, en dat nog wel met
kerstmis, bijna het hele jaar goed. De astronauten ontvingen er dankbrieven
over uit alle lagen van de bevolking.
Vooral de beelden van de aarde, die werden uitgezonden
vanuit de capsule, maakten indruk. En niet in de laatste plaats de iconische
foto die de geschiedenis zou ingaan als Earthrise. Bill Anders schoot die foto
van een ruim voor de helft door de zon belichte aarde tijdens de 4e omloop van
de Apollo 8 om de maan, kort na het moment dat de blauwe planeet tevoorschijn
was gekomen vanachter de maan-horizon.
Het drong ineens door: de aarde, waarop we allemaal (minus
die 3 astronauten) verbleven en rondliepen, meer dan dat hadden we niet. Op die
bol zouden we het met elkaar moeten rooien. Het liefst, als het zou kunnen,
zonder oorlog en met wat minder milieuvervuiling.
Het is niet helemaal gelukt. Wel is waar wat Bill Anders opmerkte
in 2018, bij de 50ste verjaardag van de Kerstvlucht: ‘We set out to explore the
moon and instead discovered the Earth’.
Chriet. 1984.
Foto: Sjakkelien Vollebregt; eigendom Nationaal Archief
Overgenomen van Wikipedia – Chriet Titulaer
Tja, die maanwandeling van Armstrong en Aldrin, in de nacht
van 20 op 21 juli 1969. Ik was indertijd een ras-optimist als het ging om
technologische ontwikkelingen, en dacht dat wij mensen rond 2000 wel een
kolonie zouden gaan stichten op Mars. Ook profeteerde ik dat vakantiereisjes
naar een luxueus hotel op de maan zo rond die tijd wel in de mode zouden raken
onder de ruimen van beurs.
Maar ik moest mezelf toegeven dat die rapportage over de
maanwandeling tegenviel. Mijn broertje en ik mochten er voor uit bed komen; ook
die missie vond plaats in een vakantie.
Ten volle besefte ik, opnieuw getuige te zijn van een
historische gebeurtenis. Maar de beelden vanaf de maan waren bar-slecht, niet
om aan te glúren. Historische gebeurtenis of niet, na een klein uurtje kroop ik
weer mijn bed in, zo ongeveer sneeuwblind van dat beroerde tv-beeld.
In wappie-kringen is het tegenwoordig mode om te beweren dat
die maanvlucht nooit heeft plaatsgevonden. Maar ik ben er voor 100% van
overtuigd dat die 2 mannen wel degelijk op de maan hebben gestaan. Stel dat ze de
‘maanwandeling’ hadden opgenomen in een Hollywood-studio. Dan hadden ze toch
zeker wel voor scherpere en duidelijkere beelden gezorgd??
FHM
17 december 2023
