Nr. 172 - zondag 4 mei 2014
Ebola en Poetin: de klok terug




LAATSTE ZES AFLEVERINGEN

171. GOKKEN EN SPECULEREN MET CHRISTIAAN HUYGENS (27/04/2014)
170. KOPEN, KOPEN, KOPEN, EEN WEEK WINKEL-IN, WINKEL-UIT (20/04/2014)
169. MIJN OUDERS OP STAP; LOW-BUDGETVAKANTIE IN 1952 (13/04/2014)
168. MIJN TOP-5 VAN WILLEM II; KUNSTCOLLECTIE HERENINGD IN DORDRECHT (06/04/2014)
167. 'T IS MAAR ééN KEER: NUCLEAIRE TOP! (30/03/2014)
166. HET ONVERMIJDELIJKE ZINKEN: TITANIC-RAMP BLIJFT FASCINEREN (23/03/2014)
 






Ebola-arts overgenomen van Lutheranworld.org;
pestdokter overgenomen van mijn eigen 
pest-pagina, en daar weer van een andere

Goed nieuws van de week. De Russische troepen trekken zich terug van de grens met Oekraïne. Het waren maar oefeningen (om de laconieke woorden van mijn opa uit de nacht van 9 op 10 mei 1940 te citeren, die het kanonnengebulder dat mijn oma gehoord had, wegwuifde met: ‘Oh, dat zijn oefeningen´). De inval lijkt niet door te gaan.

Althans, dat is de stand van zaken op dinsdagavond 29 april 2014, als ik deze woorden tik. Het zal woensdagmorgen al ontkend worden. Dit stukje gaat online op de Dodenherdenking van de vorige wereldoorlog. Hoe de zaak er dan voor staat, weet geen mens. Vooruitwerken is een hachelijke onderneming voor een columnist.

Ander goed nieuws, in dit geval bestaande uit het spreekwoordelijke géén-nieuws. Al dagen heb ik niets meer gelezen over de ebola-epidemie die een maand geleden woedde in verschillende landen van Afrika. Dat zou kunnen betekenen dat ze ook deze uitbraak van de hyperbesmettelijke, dodelijke virusziekte weer tijdig onder controle hebben. De mondiale ebola-epidemie, die best toch ooit eens een keer zou kunnen uitbreken, is opnieuw afgewend. Misschien wordt er nog een remedie gevonden voordat het zover is. Maar daar zijn de virologen al enkele decennia mee doende, en het gaat vast nog wel een jaar of tien, twaalf duren, denkt men.

Je kunt beide plagen, Poetin en ebola, afdoen als ver-van-mijn-bed of een echo uit een ver verleden. Maar de klok lijkt toch teruggedraaid te worden, of de Doomsday Clock vooruit, totdat de wijzers weer vijf voor twaalf aangeven. Ik, en vast veel generatiegenoten met mij, krijg de laatste weken onheilspellende reminiscenties aan de eerste helft van de jaren 80, toen Oost en West tegenover elkaar stonden aan weerszijden van het IJzeren Gordijn. Soms leek het een kwestie van tijd voordat de Koude Oorlog zou omslaan in een nucleair armageddon.

Bijna een derde van de Nederlanders vreest dat het conflict rond de Oekraïne zal escaleren tot een Derde Wereldoorlog, zo bleek enkele weken geleden uit onderzoek. 3% van ons volk gaat zelfs al zo ver dat ze hun kussensloopje alweer gevuld hebben met grauwe erwten. Zo´n voedselvoorraad werd ons ooit door Bescherming Burgerbevolking aanbevolen om de nucleaire holocaust te overleven.  

Een meerderheid van ruim tweederde van ons volk denkt dus dat het allemaal zo´n vaart niet zal lopen, en dat je nog wel kunt dansen op de vulkaan, zolang hij alleen nog maar rommelt. En misschien dat Poetin niet zo gek zal zijn, om een NAVO-land binnen te vallen, want dan heb je de poppen heus wel aan het dansen. Ik – met toch een duidelijke neiging tot tobben en zwartkijken in mijn karakter – heb me aangesloten bij die meerderheid.

Dat komt vooral, denk ik, doordat die Derde Wereldoorlog al zo vaak is aangekondigd. Al die keren kunnen we nu nog navertellen. Vooral jongeren zijn bang voor de oorlog, bleek uit die enquête. Wij senioren lijken er zo langzamerhand wel immuun voor. Zeker ik, geboren op de Bloedzondag van de Koude Oorlog. Boven mijn wieg fluisterden ze al over de Bom. Ik begreep het vanzelfsprekend nog niet, maar moet de angst meteen meegekregen hebben, nog bovenop mijn geboortetrauma.

Meteen immuun, dus, als was het een kinderziekte. Op de avond van ‘Nine Eleven’ zag ik geen enkele aanleiding, er mijn college ‘Taalverandering en taalverloedering’ voor te laten lopen; het leven gaat door, nietwaar?

Immuun ben je ook voor ebola, als je het eenmaal een keer gehad hebt. Maar de kans dat je die eerste keer overleeft, is niet heel groot.

De berichten over die uitbraak in Afrika deden me sterk denken aan wat ik een paar jaar geleden schreef over pestepidemieën in de 17e eeuw.  De uitmonstering van verplegers en laboranten die met ebola te maken hebben, ziet er niet minder sinister uit dan die van de pestdokters uit de geschiedenis. Maar ze is hopelijk wel effectiever; de kruiden in die vogelsnavels hielpen geen steek, en vele pestdokters overleefden zelf de epidemie niet.

De Haagse onderwijzer David Beck, een weduwnaar, hield in 1624 een dagboek bij over zijn familiezorgen, zijn beroepsbezigheden, zijn gesprekken met vrienden, zijn wandelingen, zijn nieuwe verliefheden. De pestepidemie die in de zomer van dat jaar in Holland heerste, stelt hij min of meer terloops aan de orde. Ook zijn leven ging door. Hij werd pas bang voor de pest toen hij zelf op een dag onwel werd en moest braken– maar het bleek loos alarm. Psychosomatisch, zouden we nu zeggen.

Een navrant stukje las ik over lijders aan ebola in ziekenhuizen. Om besmettingsgevaar te voorkomen moesten ze in strikte quarantaine. Zij mochten slechts door middel van een videoboodschap afscheid nemen van hun naasten.

Dat brengt me dan weer Bericht van de pest (1636) in herinnering van de indertijd bekende arts-schrijver Johan van Beverwijck. Hij adviseerde, stervende dierbaren niet aan te raken, want de kans was groot dat je daardoor zelf besmet raakte.

Van Beverwijck beval verder iedereen een kalme, evenwichtige, stoïcijnse levenshouding aan, juist in tijden van een epidemie. Als je in paniek raakte door de pest, trok je die ziekte juist naar je toe. In die tijd wist men nog niets over bacteriën en virussen, en werd gedacht dat je alleen al van heftige emoties de pest kon krijgen.

Maar laat dat dan een dwaling zijn; het neemt niet weg, dat de raad van de oude dokter beslist geen slechte is tegen plagen, van welke aard ook. Je doet er toch niets tegen…

FHM
4 mei 2014


 

VOLGENDE AFLEVERING:
TER GELEGENHEID VAN MOEDERDAG (11/05/2014)

© Frans Mensonides, Leiden, 2014